Chương mười chín

Người ông warren

Trước khi tôi rời thuyền, Dan nhắc nhở, nếu tôi gửi Buffett lá thư và ông ấy đồng ý ngay lập tức, tôi sẽ chưa đủ sẵn sàng cho cuộc phỏng vấn. Vì thế, tôi quyết định trì hoãn thời điểm gửi thư và trở về nhà nghiên cứu thêm.

Tôi biết những điều mà rất nhiều người biết về Buffett: Nhà đầu tư thành công nhất trong lịch sử và người giàu thứ hai nước Mỹ, nhưng ông ấy không phải người sống ở New York và có một văn phòng lớn trên Phố Wall. Buffett sinh ra ở Omaha, Nebraska, và cho đến nay ông vẫn điều hành công ty Berkshire Hathaway của mình ở đó. Có lần, tôi thấy trên tivi thông tin về việc hàng nghìn người trên thế giới thực hiện “chuyến hành hương” thường niên đến Omaha để dự cuộc họp cổ đông của Berkshire Hathaway. Những người này yêu quý ông, thậm chí tôn sùng ông, và đó là lý do khi quay về phòng chứa đồ, nhìn chằm chằm vào khuôn mặt của Buffett trên bìa cuốn tiểu sử dài 800 trang, tôi cảm thấy như mình đang chuẩn bị gia nhập đại gia đình đó.

Nhìn những nếp nhăn uốn lượn cùng cặp lông mày rậm của ông, tôi chợt cảm thấy ấm áp và gần gũi. Đôi mắt của Buffett dường như đang lấp lánh, thứ sức hút riêng biệt của người miền Tây Trung Mỹ. Càng nhìn ảnh của ông, tôi càng thấy bức ảnh dường như đang di chuyển và trở thành hiện thực – Buffett mỉm cười với tôi, nháy mắt, vẫy tay và nói: “Alex, vào đi nào!”

Tôi đặt cuốn sách xuống bàn và bắt đầu phấn khích lật từng trang. Giờ đây, khi biết Dan sẽ giúp gửi lời mời phỏng vấn, áp lực trong tôi gần như đã tan biến. Tôi đắm chìm trong cuốn sách đến nỗi không nhận ra thời gian đang trôi đi. Chưa bao giờ tôi cảm thấy hứng thú với việc học đến vậy. Hồi ở trường đại học, tất cả những bài kiểm tra và bài tập, cũng như việc đọc sách đối với tôi chẳng khác nào việc uống thuốc. Giờ thì chúng trở thành những ly rượu nồng nàn. Tôi đọc tiểu sử của ông vào ban ngày, nghe sách nói của ông vào buổi tối, xem các đoạn phỏng vấn trên YouTube của ông khi trời đã về khuya, không ngừng tiếp thu những điều tinh túy nhất từ ông.

“Tôi nói với các sinh viên, khi các cháu đến tuổi của ông, các cháu sẽ thành công nếu những người mà các cháu mong muốn được họ thương yêu, thực sự thương yêu các cháu.”

“Dù cho tài năng hay nỗ lực đến đâu, có những thứ vẫn cần thời gian. Bạn không thể sinh ra một đứa trẻ trong một tháng bằng cách làm cho chín người phụ nữ mang thai.”

“Tôi kiên trì dành thật nhiều thời gian, hầu như mỗi ngày, chỉ ngồi và suy ngẫm. Việc này rất hi hữu trong giới kinh doanh Mỹ… Vì tôi đọc và suy ngẫm nhiều hơn nên ít đưa ra quyết định bốc đồng so với số đông trong giới kinh doanh.”

Tôi không biết gì nhiều về tài chính và chưa bao giờ nghĩ mình sẽ đam mê nó, nhưng có cái gì đó trong cách Buffett nói về nó khiến tôi hoàn toàn bị cuốn hút.

“Tôi sẽ nói cho bạn biết bí mật làm giàu ở Phố Wall. Hãy tham lam khi người khác lo sợ. Và hãy biết sợ khi những người khác tham lam.”

“Thị trường chứng khoán giống như một trận đấu bóng chày. Bạn không cần phải vung gậy với mọi cú ném – vì vẫn có thể trông đợi vào người ném bóng của đội mình. Vấn đề là khi người quản lý tiền lương – người hâm mộ của đội bóng, liên tục hét lên: ‘Đánh bóng đi, đồ lười!’”

“Tôi cố gắng mua cổ phiếu của những công ty tuyệt vời đến mức một kẻ ngốc cũng có thể điều hành. Bởi vì sớm muộn gì cũng sẽ có người mua chúng.”

Ngay sau khi đọc hết cuốn tiểu sử 800 trang, tôi lại mở tiếp một cuốn khác. Cuối cùng thì tôi đã đọc hết 15 cuốn sách về Buffett và cảm thấy thế vẫn chưa đủ. Tôi cố gắng tìm hiểu tất cả những gì có thể về ông, từ phi vụ đầu tư đầu tiên khi rao bán kẹo cao su Juicy Fruit đến từng nhà lúc sáu tuổi, đến việc gây dựng Berkshire Hathaway trở thành công ty đắt giá thứ năm trên thế giới, với danh mục đầu tư vào Coca-Cola, IBM và American Express, cũng như quyền sở hữu Heinz, GEICO, See’s Candies, Duracell, Fruit of the Loom và Dairy Queen. Càng miệt mài tìm hiểu về kinh nghiệm và sự thông thái của Buffett, tôi lại càng xem ông như Người ông Warren.

Câu chuyện yêu thích của tôi về ông xảy ra khi ông tầm tuổi tôi. Tôi nhận thấy bạn bè mình gặp phải tình huống tương tự. Vậy nên tôi nghĩ rằng khi bạn bè tôi gặp vấn đề, Người ông Warren sẽ luôn có câu trả lời.

Tôi chưa từng nghĩ mình sẽ đặt Corwin và Warren Buffett vào trong cùng một đoạn văn. Đam mê điện ảnh của Corwin ngày một lớn hơn và cậu ấy không mảy may quan tâm đến vấn đề tài chính. Nhưng khi cậu ấy cần lời khuyên để có được các cuộc hẹn với những đạo diễn không trả lời điện thoại của mình, tôi bảo cậu ấy hãy làm giống như Người ông Warren.

Sau khi hoàn thành chương trình cử nhân tại Đại học Nebraska ở Lincoln, Buffett trở thành nhà môi giới chứng khoán, về cơ bản thì không khác gì một người tiếp thị bán hàng. Mặc dù gần như lần nào Buffett cố gắng đặt lịch hẹn với một nhà đầu tư ở Omaha, ông cũng đều bị từ chối. Chẳng ai muốn gặp một chàng trai trẻ không có uy tín, đang cố gắng bán cổ phiếu cho họ. Thế là Buffett thay đổi hướng tiếp cận của mình – ông gọi điện cho nhà đầu tư và khiến họ nghĩ rằng ông ấy có thể giúp họ tiết kiệm tiền đóng thuế. Đột nhiên tất cả những nhà đầu tư đều nói: “Xin mời vào!” Và cứ thế, Buffett đặt được các cuộc hẹn của mình.

“Vấn đề là thế này,” tôi nói với Corwin, “mặc dù người ta không gặp ông vì ông muốn, điều đó không có nghĩa là họ sẽ không bao giờ gặp ông. Chỉ cần tìm một cách tiếp cận mới. Hãy tìm hiểu xem họ cần gì và sử dụng nó làm vũ khí thâm nhập.”

Anh bạn Andre của tôi muốn gia nhập ngành âm nhạc. Cậu ấy không biết mình nên cố gắng tìm một công việc lương cao trong một hãng thu âm hay trực tiếp làm việc cho một nhạc sĩ lớn nhưng có thể sẽ không được trả lương. Tôi nói Andre rằng việc đó quá hiển nhiên, chẳng cần phải suy nghĩ gì hết.

Khi còn tham gia môi giới chứng khoán, Buffett quyết định dành thời gian mài giũa kỹ năng và theo học tại một trường kinh doanh. Ông đã nộp hồ sơ vào Đại học Columbia vì Benjamin Graham – một huyền thoại Phố Wall, được biết đến như cha đẻ của trường phái đầu tư giá trị, đang giảng dạy tại đó. Buffett trúng tuyển vào Đại học Columbia, chọn lớp của Graham, và nghiễm nhiên Graham trở thành thầy của ông.

Khi Buffett chuẩn bị tốt nghiệp, ông quyết định không tìm kiếm một công việc lương cao trong tập đoàn lớn, điều mà hầu hết thạc sĩ quản trị kinh doanh thường làm, thay vào đó, ông muốn được làm việc cho Graham. Buffett tới gặp Graham để xin việc, nhưng Graham nói không. Sau đó, Buffett đề nghị làm việc không lương. Graham vẫn nói không.

Thế là Buffett quay trở về Omaha và tiếp tục với vai trò người môi giới chứng khoán. Không bỏ cuộc, ông ấy tiếp tục viết thư cho Graham, đến thăm ông ở New York, và theo lời Buffett, sau hai năm “quấy rầy”, cuối cùng Graham cũng đồng ý.

Vào thời điểm đó, Buffett đã kết hôn và có một người con, nhưng ông vẫn quyết tâm bay đến New York nhanh nhất có thể để bắt đầu làm việc. Buffett thậm chí còn không hỏi liệu mình có được trả lương hay không. Ông làm việc ở chiếc bàn bên ngoài văn phòng của Graham, học hỏi trực tiếp từ người thầy của mình. Hai năm sau, khi Graham nghỉ hưu và đóng cửa công ty, Buffett trở về Omaha để bắt đầu công việc kinh doanh của riêng mình. Và khi những khách hàng cũ của Graham tìm kiếm một công ty mới để đầu tư, Graham đã giới thiệu Buffett.

Buffett nổi tiếng là một nhà đầu tư giá trị trong dài hạn và câu chuyện này cho thấy ông cũng có thái độ tương tự đối với sự nghiệp. Ông có thể có một công việc lương cao ngay khi vừa tốt nghiệp và kiếm được nhiều hơn trong ngắn hạn. Nhưng nhờ kiên trì làm việc không lương cho Graham, ông đã chuẩn bị nền tảng vững chắc cho bản thân để có thể kiếm được nhiều hơn rất nhiều trong dài hạn. Thay vì được trả lương bằng những đồng đô-la, Buffett nhận lại sự dạy dỗ, kỹ năng chuyên môn và các mối quan hệ.

“Giống như điều Elliott đã nói với tôi,” tôi nói. “Có một con đường dẫn cuộc sống đi theo đường thẳng, con đường còn lại dẫn đến cuộc sống trên mây.”

Đôi khi bạn bè tôi chẳng gặp phải vấn đề gì to tát. Ryan, người bạn muốn làm việc trong ngành tài chính, muốn biết làm thế nào để được như Warren. Tôi nói rằng câu trả lời chỉ có năm từ: Đọc chú thích cuối trang.

Sau khi Buffett mở công ty, một ngày nọ, có một nhà văn gọi điện đến và bày tỏ mong muốn được phỏng vấn ông. Nhà văn đó đặt ra một câu hỏi hóc búa cho Buffett về một công ty đại chúng. Buffett nói với anh ta rằng câu trả lời nằm ở báo cáo thường niên mà ông vừa đọc. Nhà văn đó nghiên cứu bản báo cáo rất kỹ, rồi gọi điện cho Buffett và phàn nàn rằng bản báo cáo không có câu trả lời nào cả.

“Tại anh chưa đọc kỹ thôi,” Buffett nói. “Hãy xem chú thích số 14.”

Và hiển nhiên, câu trả lời ở đó.

Nhà văn không nói nên lời.

“Mặc dù câu chuyện này rất ngắn,” tôi nói với Ryan, “nhưng bài học lại vô cùng ý nghĩa, và tôi nghĩ đó chính là một trong những chìa khóa thành công lớn nhất của Buffett. Trong khi tất cả mọi người chỉ đọc lướt bản báo cáo, Buffett lại sục sạo đến từng chữ, nghiên cứu từng từ, tìm hiểu kỹ lưỡng, hòng tìm kiếm gợi ý. Không cần phải là thiên tài bẩm sinh mới có thể đọc được chú thích cuối trang – đó chỉ là lựa chọn. Lựa chọn đầu tư nhiều thời gian hơn, chăm chỉ hơn và làm những việc mà người khác không sẵn lòng làm. Đọc những chú thích cuối trang chết tiệt không chỉ là một nhiệm vụ trong danh sách việc cần làm của Buffett – nó còn là quan điểm sống của ông.”

Bạn bè tôi nhanh chóng yêu thích hình ảnh Người ông Warren. Càng chia sẻ nhiều câu chuyện, tôi càng cảm thấy gần gũi với ông hơn. Cuối cùng thì tôi cũng sẵn sàng để liên hệ với Dan.

Tôi viết lại lá thư cho Buffett và gửi gắm thêm thật nhiều sự thật về ông, cố gắng chứng tỏ tôi quan tâm đến ông nhiều như thế nào. Tôi email cho Dan để anh đọc lại một lần cuối. Anh nhận xét lá thư rất hoàn hảo.

Khi tôi hỏi Dan liệu tôi nên in lá thư hay viết lại nó bằng tay, anh ấy nói: “Cả hai!” Tôi làm đúng như thế và gửi chuyển phát một lá đến văn phòng của Buffett cùng một lá đến nhà riêng của ông. Tôi lại email cho Dan một lần nữa để anh có thể chuyển nó trực tiếp đến Buffett.

Dan gọi điện cho tôi hai ngày sau đó: “Thư của cậu đã tới hộp thư riêng của ngài Buffett như chúng ta bàn bạc.”

Và những lời vui vẻ này chính thức khởi đầu sáu tháng tồi tệ nhất cuộc đời tôi.