NHẬM CHỨC LÚC NGUY NAN, PUTIN NẮM QUYỀN CHÍNH PHỦ

Ngày 11 tháng 8, Putin bị đột nhiên đẩy lên vũ đài chính trị nước Nga do quyết định Yeltsin. Thư ký báo chí Tổng thống là Yakuskin trong cuộc họp báo thông báo lệnh này đã giải thích: "Vladimir Putin là Thủ tướng mới trong giai đoạn mới của sự phát triển của chính trị nước Nga, có nghĩa vụ đoàn kết các giới trong xã hội cùng nhau nỗ lực trước khi bầu cử Duma quốc gia", ông ta còn nói rằng: "Đó chính là nhiệm vụ chủ yếu của Putin mà Tổng thống đã giao phó."

Yakuskin còn chỉ ra rằng, trong bài phát biểu trên truyền hình, Tổng thống Nga Yeltsin nói, Nga đã trải qua một giai đoạn đặc biệt trong sự phát triển của nền chính trị, hiện nay đang bước vào giai đoạn mới. Ông còn nhấn mạnh là rất "hiểu" Putin và đã sớm bắt đầu chú ý tới công việc của ông". "Putin lãnh đạo Uỷ ban An ninh Nga, một cơ cấu quản lý đồng bộ không phải chỉ một hai ngày. Trước đó, ông đã công tác tại Văn phòng Tổng thống và nhậm chức Cục trưởng An ninh Liên bang. Những kinh nghiệm công tác của ông đã làm cho Tổng thống tin tưởng, Putin sẽ không phải xấu hổ khi nhận sứ mạng này."

Yakuskin cũng phủ nhận trong bài phát biểu trên truyền hình, Yeltsin không hề nói rằng Putin là "người kế tục" của mình. Đồng thời ông ta cũng khẳng định: "Tổng thống không phê phán gì Stepasin, đó cũng chẳng phải ngẫu nhiên."

Yakuskin chỉ ra rằng: "Stepasin đảm nhận chức vụ Thủ tướng trong tình hình cực kỳ phức tạp, là thời điểm Duma quốc gia Nga đang trực tiếp thảo luận đối với những vấn đề quan trọng của Tổng thống Nga. Tổng thống Liên bang Nga cho rằng, giai đoạn công tác này của Stepasin rất xuất sắc, đã thực hiện thành công việc ổn định nền chính trị, kinh tế trong nước. Điều Tổng thống không hài lòng là một số người rất có danh tiếng trước khi bầu cử Duma quốc gia, họ đã phân phát bản tuyên bố gây chia rẽ xã hội Nga. Putin cần đoàn kết toàn thể xã hội, không cho phép xã hội xuất hiện sự chia rẽ. Tổng thống Yeltsin hiểu rất rõ rằng, con đường đi tới ghế tổng thống của Putin là vô cùng gian khổ. Cho đến nay, sự hiểu biết về ông ta của mọi người ít hơn nhiều so với các nhà chính trị và hoạt động xã hội khác của Nga."

Nhưng Yeltsin hy vọng rằng, trước khi tiến hành bầu cử, Putin có thể để mọi người bắt đầu bàn luận về ông ta, cũng giống như các công dân Nga đã tín nhiệm mình.

Putin là "một nhà chính trị trong thời kỳ mới xuất hiện trong khoảng mười năm lại đây, ông có thể đoàn kết toàn xã hội. Ông ta được sinh ra để làm việc này trong sự nảy sinh hàng loạt những biến đổi quan trọng gần đây ở nước Nga". Yakuskin cho rằng Tổng thống Yeltsin nhận thức được tất cả chúng ta đang sống trước một năm đầy gian khổ, Putin cũng không phải là ngoại lệ. Ông ta nhất định khắc phục được những cảm giác không tín nhiệm nảy sinh một cách tự nhiên của mọi người.

Yakuskin đã phát biểu trong cuộc họp báo rằng, Thủ tướng Nga trước mắt không phải là một chuyên gia kinh tế đang vướng vào những điều vụn vặt, mà cần phải là một nhà chính trị biết phối hợp nhịp nhàng với các chuyên gia để xây dựng các kế hoạch. Ông nói: “Là một thủ tướng, Putin cần phải giải thích một cách cặn kẽ đường lối tiến hành. Quá trình công tác trước đây của Putin cũng đã thể hiện tài năng quản lý hơn người của ông ta."

Yakuskin tin tưởng rằng, Thủ tướng Putin sẽ thuận buồm xuôi gió. Putin đã tự mình thể hiện là “một người rất kiên cường”. Ông không chỉ một lần thể hiện tính nguyên tắc và kiên định của mình.

Yakuskin còn đưa ra nhận định, ngày hôm nay, Yeltsin đã quyết định thay đổi thủ tướng Nga để không thể xảy ra “xung đột nghiêm trọng” với Duma quốc gia Nga.

Tổng thống Yeltsin hôm nay bãi chức của Stepasin và quyết định để Putin là Thủ tướng Nga không phải là tự phát. “Tổng thống không phải làm việc trong môi trường chân không." Hằng ngày, ông ta đều phải bố trí rất nhiều cuộc gặp gỡ. Tổng thống thường xuyên nhận được rất nhiều thông tin, quyết định mà ông ban hành hôm nay đã được suy nghĩ rất lâu rồi.

Lời phát biểu của Yakuskin thể hiện cách nhìn nhận của Yeltsin. Mặc dù tiếng tăm của Putin lúc ấy chưa cao, nhưng những người hiểu rõ điện Kremlin lại cho rằng, Putin hoàn toàn có thể trở thành người “có bàn tay sắt”. Thậm chí có người còn cho rằng, ông ta muốn trở thành một nguyên thủ quốc gia qua bầu cử hợp pháp là tương đối khó khăn. Thông qua ban hành tình trạng khẩn cấp và thủ tiêu việc tuyển cử của Tổng thống để trở thành nhà độc tài sẽ thích hợp với ông ta hơn. Ví dụ như tờ Thương Tín của Nga ngày 10 tháng 8 đăng bài “Người kế tục” chỉ rõ: “Hôm qua, điện Kremlin đã đưa ra con bài cuối cùng. Yeltsin đã để Stepasin và Chính phủ của ông ta từ chức, trong bài phát biểu trên truyền hình, Tổng thống đã nhắc tới tên người giữ vị trí tổng thống trong năm 2000. Putin được coi là người kế thừa do các quan chức chỉ định. Putin lập tức tuyên bố chuẩn bị cạnh tranh trong cuộc bầu cử tổng thống. Sự ủng hộ của Yeltsin liệu có giúp gì cho ông ta hay không vẫn còn chưa rõ. Bởi vì hiện nay, Putin chẳng qua mới chỉ là người trong danh sách được đề cử thủ tướng. Trước mắt, Duma quốc gia nhất thiết phải phê chuẩn chức thủ tướng..."

Có người đã sớm dự đoán Stepasin sẽ mất chức. Bản báo thứ bảy tuần trước đã phỏng đoán rằng Stepasin từ chức sẽ đồng thời với sự kiện Tổng thống ra lệnh định thời gian bầu cử Quốc hội. Lời phỏng đoán của bản báo cơ bản là đúng, nhưng chỉ sai ở một điểm là hai sự kiện này phát sinh trong ngày 9 tháng 8 chứ không phải ngày 19 tháng 8. Việc Stepasin từ chức là có liên quan đến bầu cử.

Tổng thống đã giao cho Stepasin một nhiệm vụ. Đó là đảm bảo cho cuộc bầu cử được tiến hành bình thường. Đương nhiên không phải là giao cho Uỷ ban Bầu cử Trung ương mà là giao cho Thủ tướng thực hiện nhiệm vụ này, Hành động của Thủ tướng cần phải phù hợp với lợi ích của đảng cầm quyền. Trong khi đó, hành động của ông Stepasin lại không phù hợp với lợi ích của đảng cầm quyền.

Cơn ác mộng của những người trong điện Kremlin đã ứng nghiệm: Phong trào “Tổ quốc” đã liên kết với phong trào “Toàn nước Nga”. Stepasin không thể ngăn chặn sự liên kết của hai đảng này, ngày 3 tháng 8, khi Chủ nhiệm Văn phòng Tổng thống Nga chơi bài ngửa với những người lãnh đạo của phong trào “Toàn nước Nga” muốn đưa Stepasin sang điện Kremlin để xây dựng củng cố liên minh, đột nhiên Stepasin không phối hợp nữa và bày tỏ không muốn tham gia bất cứ một liên minh nào. Khi vào trận lại đào tẩu là không thể tha thứ được. Điện Kremlin đã trừng phạt ông ta mà không đợi đến ngày 19/8, Tổng thống đã ký sắc lệnh về ngày bầu cử, chính thức khởi động tiến trình tranh cử, vậy là vai trò thủ tướng trong thời gian ngắn ngủi của Stepasin đã kết thúc.

Có thể nói rằng, ngay từ ngày 5/8, điện Kremlin đã muốn Stepasin từ chức. Theo những tin tức mà bản báo nhận được, trước ngày 5/8 có người đã nhận lệnh khởi thảo đề cương bài nói chuyện trên truyền hình của Tổng thống. Tuyên bố bãi chức dự kiến vào tối ngày 5/8. Nhưng theo sự giải thích của các quan chức điện Kremlin là do “nguyên nhân về mặt kĩ thuật” nên việc đó được lui lại. Cái gọi là “nguyên nhân về mặt kĩ thuật” chính là Stepasin có cuộc hội kiến với Tổng thống, nghe nói sau khi gặp Stepasin Yeltsin đã có chút do dự. Ngày hôm đó, Tshubai - Tổng Giám đốc công ty cổ phần Hệ thống Điện lực Thống nhất Nga cũng đến điện Kremlin, kiên quyết phản đối việc Stepasin từ chức và nói rằng việc điều chỉnh nhân sự trước khi diễn ra bầu cử sẽ ảnh hưởng đến tín nhiệm đối với chính quyền hiện nay của cử tri. Tshubai còn khuyên các nhà chiến lược điện Krelmin rằng, phương Tây vừa trả lời ông ta dành cho Nga một ngân khoản mới, lúc này nếu để Stepasin từ chức thì chẳng khác nào nhổ vào mặt những người phương Tây.

“Những nhà lãnh đạo khu vực cảm thấy phẫn nộ đối với những thân tín của Tổng thống chỉ trong vòng một năm rưỡi mà đã thay đổi năm vị thủ tướng. Đây cũng không phải là một luận cứ cuối cùng phản đối việc ngày 5/8 để cho Stepasin từ chức. Đối với tất cả những kết luận này, lời biện bạch của các thân cận với Tổng thống chỉ là “năng lực của Stepasin kém”. Việc thuyết phục Yeltsin kéo dài thời gian trong ba ngày. Theo các quan chức điện Kremlin, trong quá trình thuyết phục Yeltsin, sự việc phát sinh gần đây ở bắc Kapkaz đã có tác dụng rất quan trọng.

“Nếu thay một người cũng có thế lực như vậy vào chức vụ thủ tướng của “Nhà Trắng Nga” thì khả năng là Nga sẽ thay đổi lập trường trong chiến tranh Kapkaz. Stepasin phản đối việc lấy lý do quân sự để thi hành tình trạng khẩn cấp ở Nga. Trước một ngày, khi nói chuyện trên Đài Truyền hình Nga, Yeltsin đã nói cần phải tuân thủ thời hạn pháp định của cuộc bầu cử tổng thống. Putin cũng từng nói không có lý do gì để thi hành tình trạng khẩn cấp.

“Nhưng xét về mặt lý thuyết vẫn rất có khả năng thi hành tình trạng khẩn cấp, đến nay vẫn chưa tìm ra được lý do thích hợp hơn so với việc phát sinh cuộc chiến ở Kapkaz. Điều may mắn là cuộc chiến tranh mới đã không còn nhằm vào những người theo chủ nghĩa phân lập ở Chechnya nữa mà là nhằm vào ý đồ vũ trang của việc xây dựng các quốc gia Islan trên lãnh thổ Nga, không chỉ có thể ở Chechnya và Dagextan, thậm chí không chỉ ở Kapkaz đều có thể tìm thấy những người mong muốn để tình trạng này cứ phát triển như vậy.

Cần phải nói rằng, nếu thay Stepasin bằng Putin cũng không phải là để thay đổi chính sách kinh tế Nga. Sau khi ký kết hiệp định với tổ chức tiền tệ quốc tế, chính sách kinh tế đã được xác định. Đúng như lời phát biểu trong ngày hôm qua của đặc sứ Alekxand Liphit của bảy nước công nghiệp với Tổng thống, việc Stepasin từ chức không ảnh hưởng gì tới mối quan hệ giữa Mátxcơva với tổ chức tiền tệ quốc tế và các nước chủ nợ. Vì sự điều chỉnh thành viên nội các mà để Thủ tướng từ chức cũng là điều không đáng có. Stepasin vốn chỉ là một người trong nội các. Ngày hôm qua, trong khi đọc diễn văn báo cáo từ các thành viên Chính phủ. Stepasin đã chế giễu ngài Phó Thủ tướng thứ nhất Asenenko lần cuối, điều đó không phải là không có nguyên nhân.

Cùng với việc từ chức của Stepasin và việc thăng chức của Putin, Nga có khả năng tăng cường chính sách đối nội của mình. Điện Kremlin đã sớm thảo luận những biện pháp khắc nghiệt nhất, trực tiếp dẫn đến việc thi hành tình trạng khẩn cấp và thủ tiêu bầu cử tổng thống. Các nhà chiến lược điện Kremlin cho rằng Putin càng thích hợp với vai trò kẻ độc tài hơn là người thừa kế. Muốn trở thành nguyên thủ quốc gia qua bầu cử hợp pháp là điều tương đối khó so với Putin. Nếu như tiến hành tình trạng khẩn cấp và thủ tiêu bầu cử tổng thống, Putin có khả năng trở thành quyền Tổng thống mãi mãi, việc Yeltsin từ chức trước hay sau khi hết nhiệm kỳ đều trở nên không cần thiết.

Thế nhưng cũng có khả năng không thể thực hiện được tình trạng khẩn cấp. Những người thân tín điện Kremlin cho rằng, Putin hoàn toàn có thể trở thành người thực hiện "phương pháp bàn tay thép". Do vậy, quyền Thủ tướng gần đây đã quyết định sử dụng một loạt biện pháp cực kỳ nghiêm ngặt, ví dụ như tiến hành bắt bớ trên quy mô lớn, công khai tiến hành xét xử và thủ tiêu tổ chức cấp tiến...

Việc Yeltsin thay đổi Chính phủ đã gặp phải sự chống đối của lãnh tụ Đảng Cộng sản Nga Diuganov. Phóng viên Khamakin của báo "Độc Lập" đã phỏng vấn ông về việc này.

Khamakin hỏi một cách thẳng thắn:

- Ngài đánh giá thế nào về việc Chính phủ của Stepasin bị giải tán?

Diuganov trả lời rất tức giận:

- Chính sách mà Yeltsin vạch ra đã xuất hiện một nguy cơ. Trước đây không lâu, Stepasin đã tới thăm Mỹ, Crumk và Balkans với tư cách là một Thủ tướng của nước lớn. Ông cũng đã thị sát nhiều khu vực và đưa ra nhiều lời hứa, đề xuất kiến nghị, cũng ra nhiều chỉ thị. Ông ta vừa mới ở Dagextan, nay bỗng nhiên bị đổ. Đây là điều rất không nghiêm túc, động thái này ngầm báo cho toàn thế giới rằng, đó không phải là quyết định của một người mất phương hướng, mà chính là ông ta đã hoàn toàn bị người khác khống chế rồi.

Vấn đề không phải là ở Stepasin, ông ta là một thủ tướng mềm yếu, về vấn đề này chúng ta không chỉ nói tới một lần, mà ở chỗ những sự thay đổi liên miên chẳng có chút đạo lý nào, thay đi đổi lại cũng đủ làm cho quốc gia rơi vào bờ vực của tai họa. Nay lại đưa Putin lên làm Thủ tướng, tôi cảm thấy chẳng có khác gì nhau cả, những người này cũng một giuộc với nhau, cả quan điểm chính trị cũng vậy. Stepasin và Putin đều xuất xứ từ các cơ quan sức mạnh, thiếu kinh nghiệm quản lý kinh tế. Nếu Yeltsin còn là người nắm quyền lực thì đất nước sẽ lộn xộn hơn nữa.

Tôi cho rằng, Quốc hội Liên bang cần phải lập tức sửa lại Hiến pháp, để phân lại rạch ròi quyền hạn của cơ quan quyền lực, ngăn chặn những hành động bất chấp luật pháp của một cá nhân, một kẻ chuyên chế với những hành vi không thể nào lường trước được, những hành vi điên khùng và hoàn toàn không giống một chút nào với vị tổng thống của một quốc gia có hiến pháp.

Khamakin hỏi tiếp:

- Trong lần đối kháng chính trị gần đây, điện Kremlin đã chiến thắng phái đối lập, giành được thắng lợi rõ ràng: Giải tán được Chính phủ "màu hồng" khiến cho những sự chỉ trích bị thất bại, nội các được tổ chức theo kiểu "gia tộc" đã được phê chuẩn. Sự thất bại của phái đối lập là không thể tránh khỏi.

Diuganov trả lời:

- Đây không phải là nêu vấn đề ra mà là một kết luận. Tôi cho rằng, đây là một kết luận sai hoàn toàn. Đất nước đang bị tàn phá nặng nề. Điện Kremlin xưa nay là đại diện cho quốc gia, một nước lớn, đại diện cho chính quyền. Hiện nay nó đại biểu cho sự phản bội, phá hoại, là rượu thịt và băng hoại đạo đức. Do đó, trong một đất nước có tới hai mươi triệu người thất nghiệp, mười lăm triệu người vô gia cư, năm mươi triệu người bị đói rét, thì việc nói điện Kremlin thắng ai không chỉ là vô đạo đức mà còn là phạm tội.