Lestrade nhìn Holmes cứ như anh bị mất trí vậy. Còn tôi, phải thú thật, tôi cũng thấy ngạc nhiên trước vẻ cao hứng và cách nhận xét hơi phi lý của Holmes.

- Phải chăng ông cho là đêm qua McFarlane rời khỏi xà lim để bổ sung thêm chứng cứ buộc tội chính mình? - Lestrade đã bực mình, xẵng giọng nói - Tôi có phải mời chuyên gia giám định nào trên thế giới đến đây để xem, liệu có phải dấu ngón tay cái của anh ta không đấy?

- Thì đương nhiên đây là dấu tay anh ta rồi.

- Thế là đủ. - Lestrade nói - Tôi là người thực tế, ông Holmes ạ! Tôi có đủ bằng chứng rồi, cứ thế mà kết luận thôi. Còn nếu ông muốn nói gì, cứ đến tìm tôi ở phòng khách. Tôi sang đó viết báo cáo đây.

Holmes đã cân bằng trở lại, mặc dù tôi vẫn thấy trên khuôn mặt anh lấp lánh vẻ thích thú mà anh đã khéo che giấu.

- Watson này, sự việc tiến triển ra chiều tiêu cực quá phải không? - Anh nói - Nhưng vẫn còn có vài điểm nhỏ có thể mang lại hy vọng cho thân chủ chúng ta.

- Thật vui khi nghe anh nói thế. - Tôi tỏ ra hoan hỉ - Cứ tưởng thân chủ của chúng ta thế là tiêu đời rồi chứ…

- Vẫn chưa đủ cơ sở để nói ra đâu, Watson thân mến ạ! Sự thật là có một điểm bất ổn trong chứng cứ quan trọng mà Lestrade vừa đưa ra.

- Đó là điểm gì vậy?

- Ở chính điểm này đây. Tôi biết, hôm qua lúc tôi kiểm tra đại sảnh thì không hề có dấu tay ấy. Nào Watson, chúng ta đi dạo một chút dưới ánh nắng mặt trời sẽ tốt hơn đấy.

Vẫn còn lộn xộn phức tạp, nhưng đã có thêm chút hy vọng trở lại, tôi theo Holmes ra vườn. Anh xem xét cực kỳ tỉ mỉ các mặt nhà, rồi lại kéo tôi trở vào, đi khắp từ tầng hầm lên đến tầng áp mái. Hầu hết các phòng đều không có đồ đạc, nhưng Holmes vẫn kiểm tra kỹ lưỡng từng góc nhỏ. Cuối cùng, anh suýt la lên vì sung sướng khi dừng lại ở hành lang tầng trên cùng. Hành lang này chạy dài qua ba phòng ngủ chưa có người ở.

- Vụ này vẫn có nhiều điểm kỳ lạ đấy, Watson ạ! - Anh hào hứng nói - Tôi nghĩ đã đến lúc chỉ cho ông bạn Lestrade thấy rồi. Lúc trước ông ta cười chúng ta, giờ đã đến lúc chúng ta trả đũa, nếu tôi suy đoán chuẩn xác vụ này. Phải, phải, tôi đã biết nên giải quyết thế nào rồi.

Khi Holmes tìm đến thì ngài thanh tra của Scotland Yard vẫn đang cắm cúi viết.

- Ông đang viết báo cáo vụ này đấy hẳn?

- Dĩ nhiên rồi.

- Ông không nghĩ vẫn còn quá sớm à? Tôi thấy chứng cớ của ông vẫn còn chưa đủ đâu.

Lestrade biết Holmes quá rõ, nên không dám coi thường câu nói cảnh báo đó. Ông ta đặt bút xuống, nhìn anh với vẻ tò mò.

- Ông định nói gì?

- Vẫn còn một nhân chứng quan trọng mà ông chưa gặp.

- Ông nặn đâu ra hắn?

- Tôi nghĩ tôi tìm được đấy.

- Vậy cứ thử xem.

- Thử chứ! Ông có bao nhiêu cảnh sát viên ở đây?

- Ba người, gọi cái là đến ngay.

- Tốt. - Holmes nói - Họ to con, khỏe mạnh và có giọng nói thật vang?

- Cao lớn và khỏe mạnh thì đúng rồi. Nhưng vì sao lại cần có giọng nói thật vang?

- Rồi ông sẽ hiểu thôi. - Holmes nói - Làm ơn gọi người của ông đến. Tôi sẽ thử.

Năm phút sau, cả ba cảnh sát đã tập hợp ở trong sảnh.

- Các anh thấy một đống rơm lớn ở ngoài kia chứ? - Holmes nói - Làm ơn mang vào đây hai bó. Tôi nghĩ muốn dụ được nhân chứng quan trọng này thì rất cần sự giúp đỡ vô cùng quý báu của các vị. Xin cảm ơn! Watson, trong túi anh vẫn có diêm phải không? Ông Lestrade này, mời ông đi cùng tôi lên bậc thềm trên cao kia.

Như tôi đã nói, có một hành lang rộng chạy dọc ba phòng ngủ bỏ trống. Tới một đầu hành lang, Sherlock Holmes bố trí chúng tôi đứng theo hàng dọc. Các nhân viên cảnh sát mỉm cười đầy nghi hoặc, còn Lestrade nhìn Holmes với vẻ mặt xen lẫn ngạc nhiên, chờ đợi và mỉa mai. Holmes bước tới trước mặt chúng tôi với dáng vẻ của một nhà ảo thuật đang chuẩn bị biểu diễn.

- Ông làm ơn phái một nhân viên đi xách về đây một xô nước đầy. Nào hãy đặt rơm lên sàn, nhưng đừng đặt sát vào tường. Tôi nghĩ chúng ta đã sẵn sàng.

Lestrade đỏ mặt lên vì giận dữ.

- Ông Holmes! Ông đang đùa với chúng tôi đấy à! - Ông ta thiếu chút nữa thì quát lên - Nếu ông biết điều gì thì cứ nói toạc ra, không cần đến cái trò dàn cảnh kỳ cục này.

- Nào Lestrade, tôi xin bảo đảm rằng tôi có lý do đúng đắn để hành động như vậy. Ông có nhớ, lúc nãy ông đã tỏ ý chế giễu tôi không? Thế nên bây giờ cho phép tôi trịnh trọng chủ tọa một nghi lễ nho nhỏ. Watson này, anh làm ơn mở cửa sổ và ném một cây diêm đang cháy lên đống rơm được không?

Tôi làm theo yêu cầu của anh. Bị gió cuốn, một làn khói xám tỏa ra khắp hành lang, rơm khô bén lửa nổ lách tách.

- Nào, hãy xem chúng ta có tìm được nhân chứng quan trọng cho ông Lestrade không. Tôi có thể đề nghị các quý ông kêu thật to hai tiếng “Cháy nhà” được không?

Nào! Một, hai, ba…

- Cháy nhà! - Chúng tôi cùng hét thật to.

- Cảm ơn. Nào, các ông lặp lại một lần nữa.

- Cháy nhà!

- Thêm một lần nữa, và cùng kêu to lên nhé!

- Cháy nhà!

Tiếng kêu của chúng tôi lớn đến nỗi ở đầu kia của vùng Norwood cũng nghe thấy.

Tiếng kêu còn chưa dứt thì một chuyện lạ lùng xảy ra. Từ một bức tường bằng phẳng cuối hành lang mở ra một cái cửa và một người nhỏ bé như con thỏ bất thình lình vọt ra khỏi hang.

- Tuyệt! - Holmes nói với một giọng thật bình tĩnh - Watson, anh đổ xô nước lên đống rơm, dập lửa đi! Lestrade, xin giới thiệu với ông một nhân chứng quan trọng của vụ án, ông Jonas Oldacre!

Viên thanh tra sững người nhìn kẻ vừa xuất hiện. Còn tên kia, hấp háy mắt trong ánh sáng của dãy hành lang, hết nhìn chúng tôi lại nhìn ngọn lửa đang lụi dần. Ông ta có một bộ mặt thật ghê tởm: đầy mưu mẹo, tâm địa xấu xa, lông mi trắng, hai mắt màu xanh nhạt.

- Thế này là thế nào? - Cuối cùng Lestrade cũng lên tiếng - Suốt khoảng thời gian vừa rồi, ông làm cái gì vậy?

Oldacre bật ra một tiếng cười ngượng nghịu. Nhưng ông ta vội lùi lại trước bộ mặt đỏ gay, đầy giận dữ của viên thanh tra:

- Tôi có gây ra tai họa gì đâu !

- Không gây ra tai họa gì à? Ông đã làm tất cả những gì cần làm để đưa một người vô tội lên giá treo cổ. Nếu không có ông Holmes đây, thì hẳn là ông đã thành công với mưu mô ác độc đó rồi đấy.

Kẻ gian ác bắt đầu tấm tức khóc:

- Thưa ngài, tôi xin cam đoan, đó chỉ là một trò đùa không hơn không kém.

- Ồ, một trò đùa hả? Nhưng tôi không sẵn lòng cười đâu. Hãy đưa ông này xuống phòng khách, để ông ta ngồi đó cho đến khi tôi xuống… Ông Holmes, - Lestrade nói sau khi ba viên cảnh sát đã dẫn Oldacre đi - tôi không thể nói trước mặt các thuộc hạ, nhưng trước mặt bác sĩ Watson, tôi xin thừa nhận đây là một trong những thành công rực rỡ nhất của ông. Mặc dù tôi vẫn chưa hiểu ông đã làm như thế nào, nhưng ông đã cứu được mạng sống cho một người vô tội và đã kịp ngăn một vụ tai tiếng lớn có thể làm tiêu tan danh tiếng của tôi trong Sở Cảnh sát Scotland Yard.

Holmes mỉm cười, vỗ vai Lestrade:

- Thay vì tiêu tan danh tiếng, tên tuổi ông bạn quý của tôi sẽ càng thêm lẫy lừng. Chỉ cần sửa đổi chút ít trong bản báo cáo mà ông đang viết và mọi người sẽ hiểu, với thanh tra Lestrade, đừng có dại mà “đánh trống qua cửa nhà sấm”.

- Ông không muốn được nêu tên sao?

- Không cần, bản thân công việc này đối với tôi đã là một phần thưởng quý giá rồi. Có thể một ngày nào đó sau này, tôi sẽ lấy lại sự vẻ vang của mình khi cho phép ai đó viết dùm hồi ký. Watson này, chúng ta đến xem cái hang của con chuột này đi!

Một bức vách ngăn đan bằng nan và trát thạch cao được bố trí trên 2m chiều dài cuối hành lang, với một cánh cửa được che giấu khéo léo. Ánh sáng lọt vào đó qua khe hở của các nan. Bên trong là vài ba món đồ, thức ăn, nước uống, cùng vài sổ sách, tài liệu.

- Là một nhà thầu xây dựng có lợi thế đấy. - Holmes chỉ vào đó giải thích - Lão ta tự tạo cho mình chỗ ẩn náu nhỏ bé này mà chẳng cần người nào giúp, trừ cái mụ hầu già quý hóa mà tôi sẽ mau chóng bắt giữ nếu tôi là ông, Lestrade ạ!

- Tôi sẽ nghe theo lời khuyên của ông. Nhưng làm thế nào mà ông tìm ra chỗ này, ông Holmes?

- Tôi có thể khẳng định rằng, lão già quỷ quyệt này chỉ có thể trốn đâu đó trong nhà thôi. Khi tôi sải bước ở hành lang trên cùng, tôi đã khám phá ra nó ngắn hơn dãy hành lang phía dưới đến 2m. Thế là đã rõ hắn ở đâu. Tôi nghĩ, hắn chẳng có gan nằm yên đó nếu cháy nhà. Đương nhiên chúng ta có thể vào đây tóm cổ hắn, nhưng tôi muốn hắn tự thò mặt ra. Hơn nữa, tôi cũng muốn bóc mẽ ông một chút, vì hồi nãy ông đã chế nhạo tôi.

- Thì ông đã trả đũa rồi đấy thôi. Nhưng làm thế nào mà ông biết được con quỷ ấy vẫn còn trong nhà chứ?

- Nhờ dấu vân tay ấy, Lestrade ạ! Ông đã nói nó là bằng chứng quyết định, đúng vậy, nhưng nó quyết định chiều hướng hoàn toàn ngược lại! Tôi biết, ngày hôm kia, trên tường hoàn toàn không có cái dấu vân tay ấy. Ông cũng biết tôi rất hay chú ý đến những chi tiết nhỏ nhặt mà. Nhưng tôi đã xem xét kỹ lưỡng cả đại sảnh, và tôi nhớ chắc chắn rằng trên tường hoàn toàn không có dấu vết gì. Thế nên, dứt khoát ai đó đã in nó lên tường đêm qua.

- Nhưng bằng cách nào?

- Rất đơn giản. Khi niêm phong các túi tài liệu lại, Jonas Oldacre đã đề nghị McFarlane ấn ngón cái lên sáp mềm để tạo một dấu niêm phong. Mọi việc đã diễn ra chóng vánh và tự nhiên, nên tôi dám chắc chàng trai chẳng còn nhớ gì về chuyện đó. Ngay cả Oldacre cũng chẳng để ý rằng sẽ có lúc sử dụng đến cái dấu tay ấy. Nhưng khi ngồi trong “hang” nghiền ngẫm lại vụ việc, hắn chợt ngộ ra rằng cái dấu tay ấy sẽ là một bằng chứng vô cùng tai hại cho McFarlane. Sao lại dấu tay trên xi, bôi máu vào, rồi in lên tường, đối với hắn chỉ là trò trẻ con. Tự hắn đã làm việc này, hoặc có thể sai mụ hầu già. Nếu ông kiểm tra những giấy tờ tài liệu hắn mang theo vào trong “hang”, bảo đảm ông sẽ thấy cái dấu niêm phong có in vết lăn tay trên đó.

- Tuyệt quá! - Lestrade reo lên - Thật tuyệt! Thế là đã rõ rành rành. Nhưng còn mục tiêu của vụ lừa đảo này là gì vậy, ông Holmes?

Tôi cố bấm bụng giấu một nụ cười khi thấy vẻ tự mãn xấc xược của viên thanh tra đột nhiên chuyển thành thái độ cung kính của một cậu học trò.

- Tôi nghĩ không khó giải thích lắm. Lão già này là một kẻ độc ác, thâm hiểm và lắm mưu mô. Ông có biết ngày trước hắn bị mẹ của McFarlane từ chối không? Chắc là không rồi! Tôi đã chả bảo ông, lẽ ra hãy đến Blackheath trước, rồi mới đến Norwood. Hắn hết sức tức tối khi lời hứa hôn bị huỷ bỏ và suốt bao năm qua, hắn không hề quên được sự xúc phạm đó. Lúc nào hắn cũng muốn trả thù bà mẹ McFarlane mà chưa tìm được cơ hội thích hợp. Một, hai năm trở lại đây, công việc kinh doanh của hắn không được thuận lợi. Tôi nghĩ hắn đầu cơ bí mật gì đó và lâm vào tình trạng tồi tệ. Hắn nảy ra ý định quỵt nợ, và bắt đầu viết những chi phiếu có giá trị lớn cho một ông Cornelius nào đó. Tôi đoán, đây chỉ là một cái tên giả của chính hắn thôi. Tôi chưa lần tìm đầu mối của mấy chi phiếu này, nhưng tôi dám chắc chúng được chuyển khoản đến một tỉnh lẻ nào đó cho cái tên này. Và Oldacre cứ thỉnh thoảng lại đến sống ở đó với một cái tên khác. Hắn định thay tên đổi họ, rút hết tiền và bỏ trốn, đến sống ở một nơi xa lạ.

- Rất có lý đấy. - Lestrade gật đầu tán thành.

- Hắn nghĩ rằng, chỉ có giả bộ mất tích thì mới rũ bỏ được các chủ nợ đang bám theo hắn đòi tiền, đồng thời lại có thể trả thù người yêu cũ, bằng cách dàn cảnh bị con trai bà ấy giết… Quả là một màn kịch độc ác quá hoàn hảo. Hắn đã dàn dựng vở kịch đạt trình độ bậc thầy: nào là bản chúc thư minh chứng cho động cơ phạm tội; một chuyến viếng thăm bí mật, ngay cả cha mẹ chàng trai cũng không được biết; rồi cái can bỏ quên của chàng trai tội nghiệp; vết máu trên tường; những mẩu xương người đã cháy thành than và cả mấy cái khuy trong đám cháy nữa chứ. Mưu mô thật hoàn hảo. Tất cả ken dày như những mắt lưới, mà mới chỉ vài giờ đồng hồ trước, ngay cả tôi cũng thấy vô vọng, không tìm ra lối thoát. Nhưng hắn thật không may, khi Thượng đế không phú cho hắn tài hoa nghệ sĩ: đó là biết điểm dừng. Hắn muốn bảo đảm rằng kế hoạch này hoàn hảo, muốn siết chặt sợi dây thòng lọng quanh cổ chàng trai. Thế là, hắn tự xây nên rồi lại tự phá bỏ hết đi. Lestrade này, xuống nhà đi! Tôi muốn hỏi hắn thêm mấy câu.

Tên vô lại vẫn đang ngồi trong phòng khách nhà hắn với hai viên cảnh sát kèm hai bên.

- Thưa ngài, tôi đùa, chỉ đùa thôi mà; không có ý gì hơn. - Hắn rên rỉ - Tôi xin thề, tôi chỉ định trốn đi một thời gian để xem người ta nghĩ gì về tôi. Tôi chắc rằng các ngài không bất công đến mức cho rằng tôi định hại cậu McFarlane thông minh tội nghiệp đó chứ?

- Việc ấy đã có bồi thẩm đoàn quyết định. - Lestrade nói - Dù sao đi nữa, chúng tôi cũng phải bắt giữ ông vì tội âm mưu hãm hại người khác, nếu không muốn nói là âm mưu giết người.

- Và chắc chắn là ông sẽ được biết các chủ nợ của ông sẽ tịch biên tài khoản trong ngân hàng của ông Cornelius. - Holmes đế thêm vào.

Lão già giật mình và hướng ánh mắt nảy lửa dữ tợn về phía bạn tôi.

- Một ngày nào đó tôi sẽ trả món nợ này. - Hắn gầm lên như một con thú dữ.

Holmes nở một nụ cười khoan dung:

- Tôi nghĩ, vài năm tới ông sẽ bận rộn lắm đấy. Nhân tiện cho hỏi, ông vứt gì vào đống gỗ cùng với cái quần cũ của ông đấy? Một con chó chết, mấy con thỏ, hay con gì khác? Ông không nói à? Ôi! Ông thật chẳng dễ chịu chút nào! Tôi dám chắc là ông đã giết vài con thỏ để lấy máu, và sau đó ném chúng vào lửa. Watson, nếu anh có viết bản tường trình, cứ ghi là “thỏ” nhé!

Rồi cả hai bước nhanh ra ngoài với dáng vẻ vô cùng thanh thản. Họ tới gặp chàng trai bất hạnh Mc Farlanne đón anh ta trở về.