Chương 5

Quần nhau một lúc mới thấy Hoa tất tưởi chạy ra:

Thím Pháo kẻo hai đứa vào ngồi ở chiếc phản mọt kê ở gian giữa. Lúc này, Nhụ mới để ý nhìn căn nhà. Nền nhà là đất nện rắc tro rạ nên đen bóng phẳng lý. Căn nhà gọn ghẽ, ngăn nắp tuy nghèo nàn. Ở gian giữa, bên trong tấm phản mọt là chiếc hòm đứng bốn chân để mộc. Phía trên hòm là bàn thờ đóng bằng tre, mặt cũng ken nan tre. Cái bàn thờ được lau luôn, lau kỹ nên bóng nhoáng. Cả cái hòm bốn chân và bốn cái cột nhà bằng tre chung quanh ban thờ cũng bóng lộn. Tất cả đều bóng lên không phải do quang dầu, mà do bàn tay lau chùi thường xuyên. Cô Hoa bảo:

***

Đi trên hồ Huyền thì nhanh. Hoa không chèo mà đẩy bằng sào. Hoa đứng ở gần cuối thuyền, cô chống sào xuống nước đẩy con thuyền đi. Con thuyền rẽ nước lao như tên bắn. Từ hồ Huyền ra đến sông Son thì không chống sào nữa vì nước ở sông sâu sào không chạm được tới bùn. Ra tới đây, Hoa buộc chèo vào cọc rồi ưỡn ngực đẩy chèo bơi ngang sông. Hôm nay nước sông chảy xiết, nếu không sẽ đi đò dọc sông rồi đỗ ở bến ngay dưới chân núi Mẫu. Còn sang ngang thì sang đến bên kia sông lại phải đi bộ một quãng xa mới đến núi. Điều tranh lấy đội thúng gạo và túi đỗ xanh lên đầu.Mỗi năm, dân ở xóm Đạo lại gửi đến cụ tổ cô mấy tạ thóc. Nhiều con cháu muốn tranh lấy việc xay giã cho cụ, nhưng cụ bảo:

Họ mải nói chuyện nên đã đến chân núi Mẫu lúc nào chẳng hay. Theo một con đường mòn bên sườn núi, họ đến một ngôi nhà nhỏ sau đền Mẫu. Đó là nhà ở của những người thủ đền.

Cô Mùi nói xong, quay sang Hoa:

Hoa lên đền, Điều chạy ra vườn cây sau đồi là nơi nó thích sục sạo. Trong căn nhà nhỏ, chỉ còn hai cô cháu Mùi và Nhụ. Lúc này Nhụ mới có dịp chú ý đến người em gái của bố dượng mình. Nhụ đã được nghe kể về người cô có số phận long đong. Trong trí tưởng tượng Nhụ đã nghĩ cô Mùi rất đẹp, lúc này ngắm kỹ Nhụ thấy sự tưởng tượng và sự thật chẳng cách xa nhau. Cô Mùi đã ngoại bốn mươi. Cứ tưởng tượng số phận gian truân đã làm ca héo hon song không phải. Da cô vẫn trắng. Lông mày vẫn đen nhánh. Gò má vẫn ửng hồng. Chỉ có đôi mắt, trước kia không biết thế nào, chứ bây giờ thì buồn thăm thẳm. Cô mặc quần áo nâu, quấn tóc trần. Cái mớ tóc vẫn đen và mượt.Còn cô Mùi, từ lúc mới gặp Nhụ, cô đã ưa. Trông thấy cô gái xinh xắn, cô cứ tưởng như gặp lại bóng mình ngày xưa. Vào cái thuở mới lấy chồng lần đầu, cô Mùi cũng trạc tuổi cô bé này. Thế mà tưởng như đã xa lắc xa lơ. Cô bùi ngùi ngắm nhìn cái thân hình mơn mởn của Nhụ, rồi nắm cái cổ tay tròn lẳn của nó, rồi xoa lên đôi gò má ửng hồng như trứng gà bóc của cô gái... Cô Mùi nhìn vào đôi mắt đen láy, trong văn vắt có thể soi gương... Ôi! Cô chợt chớp mắt. Bởi vì có thoáng nhìn thấy một nét buồn trong mắt cô gái. Cô không muốn nghĩ thêm.

Nhụ cúi đầu kính cẩn, líu ríu bước vào ngôi đền. Cô líu ríu, bởi vì bà tổ cô là một nhân vật huyền thoại của làng Cổ Đình. Không phải dễ dàng được gặp cụ đâu.Khi họ đi theo cửa bên vào điện thì cụ tổ đã làm lễ xong. Lúc này, cụ ngồi trên chiếc ghế.bành mây, hai tay đặt trên hai tay vịn, quay mặt nhìn ra cửa. Cả Hoa và Điều cũng đã có mặt. Bốn người ngồi xệp trên chiếu, kính cẩn chào cụ.Cụ tổ cô là người đàn bà nhỏ nhắn mặc áo dài lụa bạch, trên đầu đội một vành khăn nhỏ màu xanh lá cây nhạt. Tóc cụ bạc phơ búi tó ra sau. Mớ tóc được vành khăn giữ cho khỏi sổ. Bà cụ già đã gần chín mươi tuổi, song đôi mắt phúc hậu vẫn còn tinh tường lắm. Làn da trên gương mặt và đôi bàn tay trắng ngà chứng tỏ cụ không phải người làm lụng vất vả. Cụ vẫy tay gọi Hoa đến bên cạnh, rồi lại vay tay lần thứ hai về phía cô gái trẻ. Bà Mùi đẩy tay vào lưng Nhụ bảo: "Cụ gọi đấy, lên đi".

Nhụ lấy hai chiếc đũa làm dùi, lấy một khúc gỗ làm phách rồi cất tiếng hát. Mới đầu cô gái còn lúng túng, nhưng nhìn vào đôi mắt hiền hậu bao dung của bà cụ già, dần dần cô thấy tự tin. Cô hát một câu hát thật đẹp về cô Bé Suối, cô Bé cũng là người hầu cận của Mẫu. Câu hát đẹp ngọt ngào nên cô hát điệu Cờn. Đây là lời chào mừng cô Bé nhưng cũng là lời chúc tụng cụ Tổ Cô:…Người ơi! Cỏ vái hoa chào

Xong điệu Cờn, cụ Tổ Cô lại bảo Nhụ hát điệu Dọc. Cô gái bảo:

Và Nhụ đã cất tiếng hát điệu Dọc về một ông Hoàng ở đất Bảo Hà Yên Bái, một ông Hoàng tài hoa, lịch sự.Gương núi Ngọc quanh đồi chim hót