Sau đó là một cuộc đánh lộn ngoạn mục. Bilbo vẫn còn đủ trí khôn - khi gã Bert buông anh chàng xuống đất - để mà trườn xa khỏi những bàn chân của chúng, trước khi chúng đánh nhau dữ dội như một lũ chó và chửi bới nhau ầm ĩ. Chẳng mấy chốc chúng đã ghì lấy nhau, vừa lăn lông lốc suýt nữa vào cả đống lửa vừa liên tục đấm đá, trong lúc đó gã Tom lấy một cành cây đập mạnh vào cả hai gã kia để giúp chúng tỉnh ra - việc đó dĩ nhiên chỉ khiến chúng điên cuồng hơn bao giờ hết.

Lẽ ra khi ấy Bilbo phải rời đi. Nhưng đôi chân nhỏ bé khốn khổ của anh chàng đã bị một bàn chân to tướng của gã Bert ép rất chặt, trong người anh chàng chẳng có chút khí lực nào, còn cái đầu của anh chàng thì cứ quay cuồng; thế là anh chàng nằm đó mà thở hổn hển, ngay bên rìa quầng sáng của đống lửa.

Bỗng Balin xuất hiện đúng vào giữa cuộc chiến. Trước đó mấy chú lùn đã nghe thấy những tiếng huyên náo ở đằng xa, còn sau khi chờ đợi một lát mà không thấy Bilbo trở về và cũng chẳng thấy anh chàng hét lên một tiếng cú, bọn họ bắt đầu lần lượt trườn về phía ánh sáng một cách hết sức lặng lẽ. Vừa trông thấy Balin bước vào chỗ sáng là gã Tom hú lên một tiếng dễ sợ. Bọn khổng lồ thường cứ nhìn thấy các chú lùn (chưa được nấu chín) là đã ghét cay ghét đắng. Hai gã Bert và Bill lập tức ngừng ẩu đả và nói, “Cái bao tải, nhanh lên Tom!” Balin còn đang băn khoăn không biết Bilbo ở đâu trong cái cảnh hỗn loạn này và chưa kịp biết chuyện gì sắp xảy ra thì một cái bao tải đã chụp vào đầu chú, và chú gục xuống.

“Chúng nó còn đến thêm nữa đấy,” gã Tom nói, “hoặc có lẽ là ta nhầm to. Rất nhiều và chẳng có ai hết, đúng rồi,” gã nói. “Chẳng có gã burrahobbit nào nhưng lại có vô khối những thằng lùn này. Đại khái ý nghĩa của câu đó là vậy.”

“Tao nghĩ là mày nói đúng đấy,” gã Bert nói, “mà cánh ta ra khỏi chỗ có ánh sáng là tốt hơn cả.”

Và chúng làm như thế. Tay cầm những cái bao tải vẫn dùng đựng thịt cừu cùng những thứ cướp được khác, chúng chờ đợi trong bóng tối. Khi mỗi chú lùn đến và kinh ngạc nhìn đống lửa cùng những chiếc bình đổ lăn lóc và những cái đùi cừu bị gặm nham nhở, thì phụp! Một cái bao tải hôi thối đã ụp vào đầu và chú gục xuống. Chẳng mấy chốc Dwalin đã nằm cạnh Balin, Fili và Kili ở bên nhau, Dori và Nori và Ori chất thành một đống, còn Oin, Gloin, Bifur, Bofur và Bombur thì chồng chất lên nhau một cách khó chịu gần đống lửa.

“Như thế chúng mới được một bài học,” gã Tom nói; bởi Bifur và Bombur đã gây ra rất nhiều phiền toái và chiến đấu điên cuồng, như những người lùn vẫn xử sự khi bị dồn vào thế cùng.

Thorin đến cuối cùng - và chú không bị tóm bất thình lình. Chú đến, trong bụng đã ngờ ngợ có chuyện bất trắc, và chẳng cần nhìn cẳng chân của các bạn mình thò ra từ các bao tải chú cũng biết tình hình không thật ổn. Chú đứng trong bóng tối bên ngoài cách đó một quãng, và nói: “Chuyện phiền toái này là thế nào nhỉ? Ai đã hành hạ người của mình thế này chứ?”

“Bọn khổng lồ đấy!” Bilbo nói phía sau một cái cây. Bọn chúng đã quên bẵng anh chàng. “Bọn chúng đang cầm bao tải nấp sau các bụi rậm đấy,” anh chàng nói.

“Ồ! Chúng đang nấp à?” Thorin nói, rồi chú nhảy vọt về phía đống lửa trước khi bọn chúng kịp nhảy bổ vào chú. Chú tóm lấy một cành cây to đang cháy rực ở một đầu; và gã Bert đã bị cái đầu cháy ấy chọc vào mắt trước khi kịp né tránh. Đòn ấy khiến gã bị loại khỏi vòng chiến một lát. Bilbo gắng hết sức mình. Anh chàng túm lấy cẳng gã Tom - cố túm thật chặt, cái cẳng chân to như thân cây - song anh chàng bị hất tung lên và quay tròn trước khi rơi vào một bụi rậm, khi gã Tom đá tung những tàn lửa vào mặt Thorin.

Cũng vì làm thế mà gã Tom bị cành cây đập vào bộ nhá, và mất một răng cửa. Phải nói là cú đòn khiến gã gào lên. Nhưng đúng khoảnh khắc ấy gã William từ phía sau tiến lại và chụp ngay một cái bao tải vào đầu Thorin rồi kéo xuống tận gót chân. Và thế là cuộc chiến kết thúc. Cả bọn kẹt vào một tình thế thật khó khăn: tất cả đều bị thít chặt trong bao tải, trong lúc ba gã khổng lồ (hai gã bị bỏng và bị bầm giập nhớ đời) ngồi bên cạnh họ, đang tranh luận xem sẽ nướng họ từ từ hay đem băm nhỏ mà luộc, hoặc cứ ngồi lên họ từng chú một và nghiền họ nhão nhoẹt ra; còn Bilbo thì ở tít trên một bụi cây, quần áo rách tướp, da dẻ sây sát, chẳng dám nhúc nhích vì sợ bọn chúng nghe thấy.

Đúng lúc ấy thì Gandalf quay trở lại. Nhưng chẳng ai nhìn thấy lão. Bọn khổng lồ vừa mới quyết định sẽ nướng mấy chú lùn bây giờ rồi sẽ ăn sau - đó là ý kiến của gã Bert, và sau một hồi tranh luận cả bọn đều đồng ý.

“Nướng chúng bây giờ không hay đâu, sẽ mất cả đêm đấy,” một giọng nói cất lên. Gã Bert nghĩ đó là tiếng gã William.

“Đừng tranh luận về việc này nữa, Bill,” gã nói, “nếu không sẽ mất cả đêm đấy.”

“Ai tranh luận nào?” gã William nói, nghĩ bụng chính gã Bert là kẻ đã nói lúc nãy.

“Là mày đấy,” gã Bert nói.

“Mày là đồ dối trá,” gã William nói; và thế là cuộc tranh luận lại bắt đầu trở lại. Cuối cùng bọn chúng quyết định sẽ băm nhỏ họ ra mà luộc. Thế là chúng lôi một cái nồi đen to tướng và lấy dao ra.

“Luộc chúng thì không hay đâu! Chúng ta không có nước, mà đường ra giếng lại rất xa,” một giọng nói cất lên. Hai gã Bert và William nghĩ bụng gã Tom vừa nói.

“Câm miệng!” hai gã nói, “không thì chúng ta sẽ chẳng bao giờ xong việc được. Mà mày có thể tự đi mà lấy nước, nếu còn nói thêm gì nữa đấy!”

“Mày câm miệng lại thì có!” gã Tom nói, nghĩ bụng vừa rồi là tiếng gã William. “Tao muốn biết ngoài mày ra thì còn ai tranh luận nữa?”

“Mày là một thằng đoảng vị!” gã William nói.

“Mày đoảng vị thì có!” gã Tom nói.

Và thế là cuộc tranh luận lại bắt đầu một lần nữa, và trở nên gay gắt hơn bao giờ hết, cho tới khi cuối cùng bọn chúng quyết định thay nhau ngồi lên những cái bao tải để nghiền nhão mấy chú lùn rồi sẽ đem luộc sau.

“Chúng ta sẽ ngồi lên đứa nào trước nhỉ?” giọng nói nọ lại cất lên.

“Tốt nhất là cứ ngồi lên đứa cuối cùng trước,” gã Bert nói, mắt gã trước đó đã bị Thorin làm bị thương. Gã nghĩ bụng là gã Tom vừa nói.

“Đừng có tự mình nói tự mình nghe như thế!” gã Tom nói. “Còn nếu mày muốn ngồi lên đứa cuối cùng thì mày cứ ngồi. Đó là đứa nào nhỉ?”

“Cái đứa đi bít tất màu vàng ấy,” gã Bert nói.

“Vớ vẩn, cái đứa đi bít tất màu xám chứ,” một giọng nói giống như của gã William cất lên.

“Tao dám chắc đó là màu vàng,” gã Bert nói.

“Đúng là màu vàng,” gã William nói.

“Thế thì mày vừa nói màu xám để làm gì nhỉ?” gã Bert nói.

“Tao chẳng bao giờ bảo thế. Thằng Tom nói đấy chứ.”

“Tao có nói thế bao giờ đâu!” gã Tom nói, “Chính là mày thì có.”

“Hai chọi một rồi, thôi mày câm miệng đi!” gã Bert nói.

“Mày đang nói với ai thế?” gã William nói.

“Thôi đừng cãi nhau nữa!” cả hai gã Tom và Bert cùng nói. “Đêm sắp hết rồi, và bình minh đến sớm lắm. Chúng ta hãy tiến hành việc đó đi!”

“Bình minh sẽ bắt hết chúng mày, và chúng mày sẽ hóa đá!” một giọng nói nghe như của William cất lên. Nhưng lại không phải. Bởi chính vào khoảnh khắc ấy ánh sáng tỏa trên quả đồi và tiếng chim ríu rít vang lừng trên các cành cây. Gã William chẳng hề nói gì bởi gã đang lom khom đứng đó thì đã hóa đá; còn hai gã Bert và Tom thì như những tảng đá dựng thẳng đang nhìn gã kia. Và cho đến tận ngày nay chúng vẫn đứng đó, hoàn toàn cô đơn, trừ phi có chim chóc đậu lên mình chúng; bởi như các bạn có thể cũng biết, những gã khổng lồ phải xuống dưới mặt đất trước lúc rạng đông, nếu không chúng sẽ phải trở về với cái chất liệu của núi đã tạo ra chúng, và sẽ không bao giờ nhúc nhích nữa. Chuyện xảy ra với mấy gã Bert, Tom và William là như thế.

“Tuyệt vời!” Gandalf vừa nói vừa bước ra từ phía sau một cái cây, rồi lão giúp Bilbo trèo từ trên một bụi gai xuống đất. Khi đó thì Bilbo hiểu ra mọi sự. Chính là tiếng nói của lão phù thủy đã khiến những gã khổng lồ cứ cãi vã nhau hoài cho tới khi ánh sáng xuất hiện và kết liễu đời chúng.

Việc tiếp theo là cởi những chiếc bao tải để mấy chú lùn chui ra. Họ gần ngạt thở và rất bực bội: họ đã chẳng thích thú gì khi nằm đó mà lắng nghe bọn khổng lồ bàn kế hoạch nướng mình, nghiền nát mình và băm nhỏ mình ra. Phải nghe Bilbo tường thuật đến hai lần về những gì đã xảy ra với anh chàng thì họ mới thỏa mãn.

“Giờ này mà tập tọng đi ăn cắp và móc túi thì thật là ngớ ngẩn,” Bombur nói, “khi mà cái chúng ta cần là bếp lửa và đồ ăn.”

“Mà đó lại đúng là những thứ hẳn các vị đã không chiếm được của mấy gã kia, nếu không chiến đấu,” Gandalf nói. “Dù sao thì các vị cũng đang lãng phí thì giờ đấy. Các vị không biết rằng những gã khổng lồ ấy ắt phải có một cái hang hoặc một cái lỗ đào gần đâu đây để vào đó mà tránh ánh mặt trời ư? Chúng ta phải điều tra xem!”

Họ sục sạo khắp xung quanh và chẳng mấy chốc đã phát hiện những vết giày đá của bọn khổng lồ len lỏi qua những lùm cây. Họ lần theo các dấu vết đó mà lên đồi cho tới khi khuất trong đám bụi rậm, họ tìm thấy một cửa đá dẫn vào một cái hang. Song họ không mở được cửa, dù cho cả bọn ra sức đẩy trong lúc lão Gandalf thử dùng nhiều câu thần chú khác nhau.

“Cái này liệu có ích gì không nhỉ?” Bilbo hỏi, khi bọn họ đã mệt mỏi và phát cáu. “Tôi nhặt được nó trên mặt đất, nơi bọn khổng lồ ẩu đả ấy.” Anh chàng giơ ra một chiếc chìa khóa khá to, dù chắc chắn gã William đã từng cho rằng nó rất nhỏ và bí mật. Thật may mắn là nó đã rơi khỏi túi gã - trước khi gã bị hóa đá.

“Thế quái nào mà cậu lại không nhắc đến nó sớm hơn hả?” họ kêu lên. Gandalf chộp lấy cái chìa và đút vào lỗ khóa. Rồi họ đẩy thật mạnh và cánh cửa đá vụt mở về phía sau, rồi tất cả bọn đều bước vào bên trong. Trên sàn đầy những xương xẩu và trong không khí có mùi hôi thối, nhưng lại có rất nhiều đồ ăn xếp bừa bãi trên giá và trên mặt đất, lẫn trong một đống lộn xộn những đồ ăn cướp đủ loại, từ những chiếc khuy đồng tới những bình đựng đầy tiền vàng ở trong góc. Cũng có vô số quần áo treo trên tường - quá nhỏ đối với bọn khổng lồ, tôi e rằng chúng thuộc về các nạn nhân - và treo lẫn với chúng là một vài thanh kiếm có kiểu dáng và kích thước khác nhau. Hai thanh trong số đó khiến họ đặc biệt chú ý, vì bao đựng rất đẹp còn chuôi thì nạm ngọc.

Gandalf và Thorin mỗi người lấy một thanh, còn Bilbo thì lấy một con dao có bao da. Đối với một gã khổng lồ thì đó chỉ là một con dao nhíp, nhưng nó lại tốt chẳng kém gì một thanh đoản kiếm đối với anh chàng hobbit.

“Những lưỡi kiếm này có vẻ tốt đấy,” lão phù thủy vừa nói vừa rút chúng ra nửa chừng và ngắm nhìn một cách hiếu kỳ. “Chúng không phải do bất kỳ gã khổng lồ nào, cũng chẳng phải do bất kỳ thợ rèn nào của loài người trong vùng vào thời này làm ra cả; nhưng khi nào đọc được những chữ rune trên đó thì chúng ta sẽ rõ hơn về chúng.”

“Chúng ta hãy thoát ra khỏi cái mùi khủng khiếp này đi!” Fili nói. Thế là họ mang những bình tiền vàng ra ngoài hang, cùng với số đồ ăn còn nguyên vẹn và nom có vẻ còn ăn được, và cả một thùng bia còn đầy nữa. Đến lúc đó họ cảm thấy muốn ăn điểm tâm, và vì rất đói nên họ chẳng coi khinh những thứ lấy được từ tủ đựng thức ăn của mấy gã khổng lồ. Lương thực dự trữ của họ còn quá ít ỏi. Giờ thì họ có bánh mì và pho mát, rất nhiều bia, lại còn cả thịt lợn muối xông khói để mà nướng trên mớ than hồng của đống lửa nữa.

Sau đó họ ngủ, bởi đêm trước đã thật náo động; và họ chỉ việc ngủ cho đến tận chiều. Rồi họ đem ngựa đến để chở những bình tiền này đi và rất bí mật đem chôn gần con đường mòn bên sông, yểm đủ loại thần chú lên các bình phòng khi về sau có dịp trở lại tìm. Xong việc, họ lại lên ngựa và một lần nữa rong ruổi trên con đường mòn hướng về phía Đông.

“Tôi xin phép được hỏi. Ông đã đi đâu vậy?” Thorin nói với Gandalf trong lúc cả hai đang phóng ngựa dọc đường.

“Đi mà lo phía trước,” lão nói.

“Việc gì khiến ông quay trở lại đúng lúc như vậy?”

“Để mà liệu phía sau,” lão nói.

“Đúng vậy!” Thorin nói, “nhưng ông có thể nói dễ hiểu hơn không ạ?”

“Ta đã lên trước để thăm dò đường đi. Chẳng bao lâu nữa con đường này sẽ trở nên nguy hiểm và khó đi. Ta cũng lo lắng về việc bổ sung cho số lương thực dự trữ ít ỏi của chúng ta nữa. Tuy nhiên, mới đi chưa xa lắm thì ta đã gặp vài người bạn vùng Rivendell.”

“Nơi đó ở đâu ạ?” Bilbo hỏi.

“Đừng ngắt lời ta!” Gandalf nói. “Vài ngày nữa là các vị sẽ tới đó, nếu chúng ta may mắn, và sẽ tìm hiểu tất cả về nơi ấy. Như vừa nói, ta đã gặp hai người của ngài Elrond. Họ đang bỏ chạy vì sợ bọn khổng lồ. Chính họ cho ta biết là ba gã trong bọn chúng đã xuống núi và đến ở trong khu rừng cách con đường này không xa: chúng đã khiến mọi người hoảng sợ mà bỏ địa hạt này ra đi, và chúng rình bắt những người xa lạ qua đường.

“Lập tức ta có linh cảm là mình cần phải quay lại. Ngoái nhìn phía sau ta thấy có ánh lửa ở đằng xa và ta đã tới đó. Giờ thì các vị biết cả rồi đấy. Lần sau xin hãy cẩn thận hơn, nếu không chúng ta sẽ chẳng đạt được kết quả gì đâu!”

“Cảm ơn ông!” Thorin nói.