- Vâng, uống vì đứa trẻ - và cô uống một hơi hết ly rượu.

Nghệ sĩ kèn cố công làm quên đi nhanh hết mức có thể được ly rượu không đúng lúc kia bằng những lời mới và khẳng định lại lần nữa là anh nghĩ đến Ruzena hàng ngày, hàng giờ trong ngày.

Cô nói ở thủ đô hẳn nghệ sĩ kèn được vây quanh bởi rất nhiều phụ nữ hấp dẫn hơn cô rất nhiều.

Anh trả lời anh đã quá chán ngán sự hoàn hảo và thói tự phụ của họ. Anh thích Ruzena hơn tất cả những người đàn bà đó, anh chỉ tiếc cô ở xa anh quá. Anh hỏi cô có muốn đến làm việc ở thủ đô không.

Cô trả lời cô rất thích thủ đô. Nhưng tìm được việc làm ở đó không dễ dàng gì.

Anh mỉm cười vẻ hạ cố nói ở đó anh có rất nhiều quan hệ với các bệnh viện, anh có thể tìm được việc cho cô không khó khăn gì.

Anh cứ nói vậy trong suốt một lúc lâu, vẫn cầm tay cô, thậm chí không nhận ra một bé gái đang lại gần chỗ họ ngồi. Không hề cảm thấy bất tiện, cô bé nồng nhiệt nói:

- Ông là Klima! Cháu nhận ra ông ngay tắp lự! Cháu chỉ muốn xin ông một chữ ký thôi ạ!

Klima đỏ mặt. Anh đang nắm tay và nói yêu Ruzena tại một chốn công cộng, dưới con mắt của tất cả những con người đang có mặt tại đây. Anh nghĩ mình đang ở đây như trên sân khấu và tất cả mọi người, biến thành khán giả vui vẻ, cười nhạo báng nhìn anh chống chọi với cuộc đời.

Cô bé chìa một mẩu giấy và Klima muốn ký tên vào đó nhanh hết sức có thể được, nhưng anh không có bút, cô bé cũng không có.

- Em có bút không? – Anh thì thầm hỏi Ruzena và đúng là anh thì thầm để cô bé không nhận ra là anh xưng hô thân mật với Ruzena. Tuy thế, anh hiểu rất nhanh và việc xưng hô thân mật còn ít thân mật hơn việc anh đang nắm tay Ruzena, và nah nhắc lại câu hỏi, lớn giọng hơn:

- Em có bút không?

Nhưng Ruzena lắc đầu và cô bé quay trở về cái bàn cô đang ngồi cùng nhiều đứa bạn của mình, những đứa bé này lợi dụng ngay cơ hội để cùng cô bé lao về phía Klima. Chúng chìa cho anh một chiếc bút và xé từ một quyển sổ mấy trang giấy trắng để anh ký tên vào đấy.

Xét về kế hoạch, mọi việc đang tiến triển rất tốt. Ruzena càng tự thuyết phục mình một cách thoải mái hơn vì số lượng những người chứng kiến sự thân mật giữa họ đã nhiều lên. Tuy thế, anh đã lý luận đúng, tính phi lý của nỗi sợ hãi đã khiến nghệ sĩ kèn trở nên lo âu. Anh cho là Ruzena đã thông đồng với những người này. Bối rối, anh tưởng tượng tất cả những người đó đang đứng về phía chống lại anh trong phiên toà về nghĩa vụ người bố "Phải, chúng tôi đã nhìn thấy họ, họ ngồi đối mặt với nhau như những tình nhân, ông ấy vuốt ve tay cô ta và say đắm nhìn cô ta…"

Sự lo lắng càng nặng nề thêm bởi thói phù hoa của nghệ sĩ kèn, quả thật, anh không nghĩ Ruzena đủ đep để anh tự cho phép mình nắm tay cô. Như thế là hơi bất công với Ruzena. Ở ngoài thực cô cô xinh đẹp hơn rất nhiều so với hình ảnh trong mắt anh. Tình yêu khiến chúng ta thấy người đàn bà ta yêu đẹp hơn nhiều, thì nỗi sợ hãi mà một người đàn bà đáng sợ gây ra cho chúng ta khiến ta nhấn mạnh vào mỗi khiếm khuyết nhỏ nhoi của cô ta…

- Anh thấy chỗ này thật là tệ - Klima nói khi họ ngồi lại một mình – Em không muốn đi chơi một vòng bằng xe hơi à?

Cô tò mò về chiếc xe của anh và chấp nhận. Klima trả tiền và hai người ra khỏi quán cà phê. Đối diện với quán là một cái sân với một lối đi rộng rải cát vàng. Một hàng chừng mươi người đàn ông đang đứng xếp hàng, quay mặt về phía quán cà phê. Phần lớn trong số họ là những ông già, họ đeo băng tay màu đỏ trên tay áo, áo quần nhầu nhĩ và cầm trong tay những chiếc sào dài.

Klima kinh ngạc:

- Cái gì thế này?

Ruzena trả lời:

- Không có gì đâu, chỏ cho em xe của anh đi – và cô vội vã kéo anh đi.

Nhưng Klima không thể rời mắt khỏi những người đó. Anh không hiểu những chiếc sào dài ở đầu buộc một vòng dây thép đó được dùng để làm gì. Có thể nói họ là những người đi nhóm lửa bếp ga, những người câu cá chuyên rình cá nhảy, một đội quân trang bị những thứ vũ khí bí ẩn.

Trong khi dò xét họ, anh nghĩ là một trong số những người đó mỉm cười với anh. Anh sợ hãi, thậm chí an hcòn sợ cho chính mình và tự nhủ anh đã bắt đầu có ảo giác và thấy ai cũng đang theo dõi và quan sát mình. Anh để Ruzena kéo ra bãi đậu xe.

9

- Anh muốn cùng em đi xa – anh nói. Anh choàng một tay qua vai Ruzena và cầm vô lăng bằng tay trái – Đâu đó ở miền Nam. Chúng ta sẽ đi những cong đường dài lơ lửng dọc bờ biển. Em đã đến Italy chưa?

- Chưa.

- Thế thì hãy hứa là sẽ đến đó cùng anh nhé.

- Anh không phịa đấy chứ?

Ruzena nói điều đó chỉ vì khiêm tốn, nhưng nghệ sĩ kèn lập tức trở nên phòng thủ, như thể câu "anh không phịa đấy chứ?" nhằm vào toàn bộ sự lừa phỉnh của anh mà đột nhiên cô phát hiện ra. Tuy thế, anh không thể lùi bước được nữa:

- Có, anh cũng có hơi quá lời một chút. Lúc nào anh cũng có những ý tưởng rất điên rồ. Anh là như thế đấy. Nhưng khác với những người khác, anh thực hiên những ý tưởng điên rồ của mình. Tin anh đi, không có gì đẹp hơn là thực hiện những ý tưởng điên rồ đâu. Anh muốn cuộc đời mình là một chuỗi những ý tưởng điên rồ. Anh muốn chúng ta không quay cuồng trong thành phố nước nóng nữa, anh muốn đi mãi đến tận biển. Ở đó, anh sẽ tìm được một chỗ trong dàn nhạc và chúng ta sẽ đi dọc bờ biển, từ bãi tắm này đến bãi tắm lạy khác.

Anh dừng xe ở một chỗ có quang cảnh rất đẹp. Họ ra khỏi xe và anh đề nghị đi dạo trong rừng. Họ bước di và, sau một lúc, ngồi xuống một chiếc ghế gỗ có từ thời người ta còn ít đi lại bằng xe và còn thích thú những cuộc dạo chơi trong rừng. Anh vẫn quàng tay qua vai Ruzena và chợt nói, giọng buồn buồn:

- Mọi người đều nghĩ là anh có một cuộc đời vui vẻ. Đó là nhầm lẫn lớn nhất. Thực tế thì anh rất bất hạnh. Không chỉ vài tháng nay, mà từ nhiều năm nay rồi.

Nếu Ruzena cho là ý tưởng đi chơi ở Italy hơi quá đà và hơi nghi ngờ một chút (rất ít người đồng bào của cô có thể đi du lịch nước ngoài), sự buồn bã của những câu Klima vừa nói đối với cô là một thứ nước hoa dễ chịu. Cô hít thở nó như hít thở mùi món rô ti.

- Sao mà anh lại bất hạnh?

- Sao anh lại bất hạnh… - nghệ sĩ kèn thở dài.

- Anh nổi tiếng, anh có xe đẹp, anh có tiền, anh có người vợ đẹp…

- Đẹp, phải, có thể… - nghệ sĩ kèn cay đắng nói.

- Emd biết – Ruzena nói – Chị ấy không còn trẻ nữa. Chị ấy bằng tuổi anh, đúng không?

Nghệ sĩ kèn hiểu ra là Ruzena đã tìm hiểu cặn kẽ về vợ anh. Anh cảm thấy tức giận. Nhưng anh lại tiếp tục:

- Phải, cô ấy bằng tuổi anh.

- Nhưng anh thì không già. Anh có vẻ một chú nhóc nghịch ngợm – Ruzena nói.

- Chỉ có điều, đàn ông cần phụ nữ trẻ hơn – Klima nói – Và nghệ sĩ thì còn hơn bất kỳ ai. Anh cần tuổi trẻ, em không thể biết, Ruzena ạ, anh coi trọng tuổi trẻ của em đến mức nào. anh nghĩ anh không thể tiếp tục như thế nữa. Anh cảm thấy một mong muốn lớn lao tự giải phóng mình. Được bắt đầu lại và làm khác đi, Ruzena, cú điện thoại của em hôm qua…đột nhiên anh chắc chắn đó là một thông điêp mà số phận gửi đến cho anh.

- Thật ư? – cô dịu dàng hỏi.

- Thế em nghĩ tại sao anh gọi lại cho em ngay lập tức như thế? Anh cảm thấy ngay không thể để mất thời gian nữa. phải gặp em ngay, ngay lập tức, ngay lập tức… - anh im lặng và nhìn thật lâu vào mắt cô.

- Em có yêu anh không?

- Có. Thế còn anh?

- Anh yêu em phát điên lên được – anh nói.

- Em cũng thế.

Anh cúi xuống hôn lên môi cô. Đó là một cái miệng tươi tắn, một cái miệng trẻ trung, một cái miệng đẹp với làn môi mềm mại chẻ ra một cách xinh xắn và hàm răng được chăm sóc cẩn thận, tất cả đều chỉn chu, và chính đó là điều khiến hai tháng trước đây anh không chống lại được cám dỗ hôn lên đôi môi đó. Nhưng chính bởi vì cái miệng này quyến rũ anh, anh đã nhìn nó qua lớp sương mù của ham muốn và không biết gì về dáng vẻ thực sự của nó, trong đó cái lưỡi giống như một ngọn lửa và nước bọt là một thứ chất lỏng làm say đắm. Chỉ lúc này, sau khi đã mất đi sự quyến rũ của mình, cái miệng này mới đột nhiên trở về nguyên thể, cái miệng thực, nghĩa là cái hố chuyền cần qua đó người con gái đã ngốn hàng mét khối Knodel[1], khoai tây và súp, những chiếc răng mang nét cạp chì mờ mờ, và nước bọt không còn là thứ chất lỏng làm say đắm mà là chị em với đờm. Trong miệng nghệ sĩ kèn lúc này đầy lưỡi của cô, khiến anh có cảm giác mình đang ngậm một món gì đó không ngon lành lắm mà không thể nuốt đi được và c ũng không dễ dàng nhổ ra.

Cuối cùng nụ hôn cũng chấm dứt, họ đứng lên và đi. Ruzena gần như hạnh phúc, nhưng cô cũng nhận ra động cơ khiến cô gọi điện cho nghệ sĩ kèn vài vì đó l cô đã bắt được anh đến đây vẫn có khoảng cách một cách lạ lùng với cuộc trò chuyện của họ lúc này. Cô không muốn nói nhiều về nó nữa. Ngược lại, giờ đây những gì họ nói cô thấy dễ chịu hơn và quan trọng hơn. Tuy thế cô vẫn muốn động cơ đó, giờ đây đã chìm vào im lặng, lại có mặt trở lại, dù bí mật, kín đáo, nhỏ nhoi. Chính vì thế khi Klima, sau nhiều lần nói yêu cô, tuyên bố sẽ làm tất cả để có thể sống chung với Ruzena, cô nói:

- Anh tốt lắm, nhưng anh cũng phải nhờ là em không còn một mình đâu nhé.

- Đúng – Klima nói – Và anh biết đã đến lúc anh chờ đợi từ phút đầu tiên đến giờ, cái mắt xích yếu nhất của sự phỉnh nịnh của anh.

- Phải, em có lý – anh nói – Em không một mình. Nhưng điều đó hoàn toàn không quan trọng. Anh muốn được ở với em, vì anh yêu em và vì em đang có thai.

- Vâng – Ruzena nói.

- Không có gì tệ hơn là một đám cưới chỉ có một nguyên nhân duy nhất là một đứa con sinh ra vì nhầm lẫn. Và thậm chí, em yêu,nếu anh được nói thẳng thắn, anh muốn em trở lại như ngày xưa. Chỉ có hai chúng ta, không ai xen vào giữa. Em có hiểu anh không?

- Không đâu, không được đâu, em không thể đồng ý, em không thể làm được đâu – Ruzena phản đối.

Cô nói điều đó không phải theo lương tâm của mình. Sự bảo đảm chắc chắn mà hai hôm trước Skreta nói cho cô mới mẻ đến nỗi giờ cô còn bối rối. Cô không theo một kế hoạch được chuẩn bị chu đáo nào hết, nhưng cô bận rộn với ý nghĩ về sự mang thai của mình, mà cô sống qua như một sự kiện lớn và đúng hơn là một cơ may, một cơ hội sẽ không dễ tìm thấy lần nữa. Cô giống như quân tốt trên bàn cờ với xuống được hết đường biên đối phương để biến thành quân hậu. Cô khoái trá nhấm nháp ý nghĩ về quyền lực không ngờ và chưa từng có của mình. Cô nhận ra theo tiếng gọi của cô mọi thứ phải chuyển động, nghệ sĩ kèn danh tiếng từ thủ đô đến gặp cô, đưa cô đi chơi trong chiếc xe huy hoàng và nói yêu cô. Cô không thể không ý thức được mối quan hệ giữa sự mang thai của cô và quyền lực đột nhiên tới này. nếu cô không muốn mất đi quyền lực ấy, cô không được phép bỏ cái thai đi.

Chính vì thế nghệ sĩ kèn phải tiếp tục bài của mình:

- Em yêu ơi, điều mà anh muốn không phải là gia đình, mà là tình yêu. Với anh em là tình yêu, với một đứa con tình yêu sẽ phải nhường chỗ cho gia đình. Cho nỗi buồn chán. Cho những nỗi lo. Cho sự cáu kỉnh. Và người tình sẽ nhường chỗ cho người mẹ. Với anh, em không phải là một người mẹ mà là một người tình và anh không muốn chia sẻ em với ai hết. Ngay cả với một đứa trẻ.

Những lời thật đẹp đẽ, Ruzena vui sướng lắng nghe, nhưng cô vẫn lắc đầu:

- không, em không thể đâu. Dù sau đó cũng là con của anh. Em không muốn mất đi đứa con của anh.

Anh không tìm ra được những lý lẽ mới, anh lặp đi lặp lại những gì mình đã nói và sợ cuối cùng cô sẽ phát hiện ra sự giả dối.

- Dù sao anh cũng hơn ba mươi tuổi rồi. Anh không bao giờ muốn có một đứa con sao?

Đúng vậy, anh chưa từng bao giờ muốn có một đứa con. Anh yêu Kamila đến mức không muốn bận lòng vì sự có mặt của một đứa con bên cạnh cô. Điều anh với khẳng định với Ruzena không đơn thuần là một phát kiến. Quả thật từ nhiều năm nay anh vẫn nói chính xác những lời đó với vợ mình, một cách chân thành không giả dối.

- Anh đã cưới vợ được sáu năm mà vẫn chưa có con. Em sẽ rất vui nếu cho anh được một đứa con.

Anh thấy là tất cả đã quay ra chống lại anh. Tính chất đặc biệt của tình yêu anh dành cho Kamila lại khiến Ruzena nghĩ vợ anh mắc chứng vô sinh, khiến anh phải đi tìm người khác.

Trới bắt đầu mát dần, mặt trời xuống ở chân trời, thời gian trôi đi và Klima vẫn tiếp tục nhắc lại những gì đã nói, và Ruzena vẫn lặp đi lặp lại "không, không, em không thể đâu". Anh cảm thấy mình đang ở trong một ngõ cụt, không còn biết làm gì và nghĩ thế là tất cả xôi hỏng bỏng không rồi. Anh bồn chồn đến nỗi quên cầm tay cô, quên hôn cô và quên làm cho giọng nói của mình trở nên dịu dàng. Anh hoảng sợ phát hiện ra điều đó và cố gắng trấn tĩnh lại. Anh dừng lại, mỉm cười với cô và ôm cô. Đó là cái ôm của sự mệt mỏi. Anh siết chặt cô vào người, đầu dựa vào mặt anh, theo cách đó tìm kiếm một chỗ dựa, sự nghỉ ngơi, sự hoàn hồn, bởi vì anh thấy mình sẽ phải còn phải đi một chặng đường dài mà lại thiếu sức.

Nhưng Ruzena cũng phải dựa lưng vào tường. Cũng như anh, cô đã hết lý lẽ và cảm thấy không thể cứ mãi tiếp tục nói "không" với người đàn ông mà mình muốn chinh phục.

Cái ôm kéo rất dài và khi Klima thả Ruzena ra khỏi tay, cô cúi đầu nói giọng nhẫn nhục:

- Thế thì nói cho em là em phải làm gì đi.

Klima không thể tin vào tai mình. Đó là những lời bất ngờ, không được chờ đón và là một sự nhẹ nhõm mênh mông. Mênh mông đến nỗi anh phải rất cố gắng mới tự chủ được mình và không tỏ ra điều đó một cách quá rõ ràng. Anh vuốt má cô gái và nói bác sĩ Skreta là bạn anh và tất cả những gì Ruzena phải làm là ba ngày nữa đến hội đồng. Anh sẽ đưa cô đi. Cô không có gì phải sợ hết cả.

Ruzena không phản đối và anh lại có lại mong muốn tiếp tục đóng vai của mình. Anh choàng tay qua vai cô, chốc chốc dừng lại để hôn cô (hạnh phúc của anh lớn đến mức nụ hôn giờ đây đã lại được phủ một lớp mạng sương mù). Anh nhắc lại là Ruzena phải lên sống ở thủ đô. Anh cũng nhắc lại những câu đã nói về cuộc du lịch ven biển.

Rồi mặt trời biến mất sau chân trời, trong rừng bóng tối dày thêm và một vầng trăng tròn hiện ra phía trên đỉnh những cây thông. Họ trở lại xe. Vào lúc họ tiến lại gần đường, họ bỗng thấy mình ở trong một quầng sáng. Thoạt tiên họ tưởng một chiếc xe đi qua rọi đèn vào họ, nhưng ngay lập tức họ thấy rằng cái đèn pha không rời khỏi họ. Quầng sáng đến từ một chiếc xe máy đỗ bên cạnh đường, một người đàn ông đang ngồi trên xe quan sát họ.

- Nhanh lên anh, em xin anh đấy! – Ruzena nói.

Khi họ đến gần xe, người đàn ông ngồi trên xe máy đứng dậy và tiến đến chỗ họ. Nghệ sĩ kèn chỉ nhìn thấy một bóng dáng mờ tối vì chiếc xe máy đỗ đó soi sáng người đàn ông từ phía sau và chiếu thẳng đèn vào mắt anh.

- Đến đây đi! – người đàn ông nói, tiến về phía Ruzena – Anh phải nói chuyện với em. Chúng ta phải nói chuyện với nhau! – anh ta hét lên giọng giận dữ và bối rối.

Nghệ sĩ kèn cũng giận dữ và bối rối như thế, tất cả những gì anh cảm thấy là một cái gì đó điên giận trước sự thiếu phép tắc này.

- Cô đây đi đang đi với tôi, không phải với anh – anh nói.

- Cả ông nữa, tôi cũng cần nói chuyện với ông! – Người lạ mặt hét lên, nhìn nghệ sĩ kèn – Ông nghĩ ông nổi tiếng nên thích làm gì thì làm à? Ông chỉ phỉnh phờ cô ấy thôi! Rồi bỏ đi ngay! Với ông thế dễ dàng quá còn gì! Ở địa vị ông tôi cũng làm được thế!

Ruzena lợi dụng lúc người đi xe máy nói với nghệ sĩ kèn để chui vào xe. Người lạ mặt nhảy về phía cửa xe. Nhưng cửa đã đóng chặt và cô gái đã ấn nút bật đài. Trong xe đầy tiếng nhạc ồn ã. Rồi nghệ sĩ kèn cũng vào xe và sập mạnh cửa lại. Âm nhạc rất ồn. Ngoài cửa kính chỉ còn nhìn thấy bóng người đàn ông đang gào thét và những cử chỉ của tay anh ta.

- Đó là một kẻ điên cứ bám theo em nhằng nhẵng – Ruzena nói – Nhanh lên, em xin anh, nổ máy đi!

10.

Anh đỗ xe, đưa Ruzena về khu nhà Karl Marx, hôn cô và, khi cô đã biến mất sau cánh cửa, anh cảm thấy mệt mỏi như thể vừa qua một đêm thức trắng. Đã muộn. Klima đói và thấy không còn sức để lái xe. Anh muốn nghe những lời êm ái của Bertlef, anh bèn băng qua khu vườn công cộng đến khách sạn toà nhà Richmond.

Khi đến trước lối vào, anh giật mình nhìn thấy một tấm áp phích lớn mà đèn đường đang soi sáng. Trên đó có tên anh viết bằng chữ to tướng vụng về, và ở dưới, chữ nhỏ hơn, tên của bác sĩ Skreta và tên của dược sĩ. Áp phích được vẽ tay, có thêm hình thơm chiếc kèn trompet vàng do một tay hoạ sĩ nghiệp dư vẽ.

Nghệ sĩ kèn coi việc bác sĩ Skreta tổ chức nhanh chóng việc quảng cáo cho buổi trình diễn là dấu hiệu tốt, vì sự mau chóng đó cho thấy Skreta là người có thể trông cậy được. Anh chạy lên thang gác và gõ cửa phòng Bertlef.

Không có ai trả lời.

Anh gõ cửa lần nữa. Vẫn im lặng.

Anh vừa có thời gian để nghĩ mình đã đến không đúng lúc (người Mỹ nổi tiếng vì có nhiều quan hệ trăng gió) thì tay anh đã vô tình xoay nắm đấm cửa. cửa không khoá. Nghệ sĩ kèn bước vào phòng và dừng lại. Anh không nhìn thấy gì hết. Anh chỉ nhìn thấy một chút ánh sáng đến từ một góc phòng. Đó là một thứ ánh sáng lạ thường, nó không giống với màu trắng loá của đèn nê ông, cũng không giống ánh sáng vàng của đèn điện. Đó là một ánh sáng xanh lét, bao trùm lên khắp căn phòng.

Đúng lúc đó, một ít nghĩ muộn màng đến với đầu ngón tay đang run rẩy của nghệ sĩ kèn, nhắc nhở có lẽ anh đang phạm phải một sự bất nhã khi vào nhà người khác vào giờ muôn màng như thế mà không hề được mời. Anh sợ hãi với sự bất lịch sự của mình, quay trở lại hành lang và đóng nhanh cửa lại.

Nhưng anh bối rối đến nỗui đáng nhẽ phải đi thì anh lại đứng lại trước cánh cửa, cố đoán xem ánh sáng đó từ đâu đến. Anh nghĩ là người Mỹ có lẽ đang trần truồng trong phòng ngủ và đang tắm nắng với một ngọn đèn có tia cực tím. Nhưng cửa đã mở ra và Bertlef xuất hiện. Ông không trần truồng, ông mặc bộ trang phục buổi sáng. Ông mỉm cười với nghệ sĩ kèn:

- Tôi rất vui vì anh đến gặp tôi. Vào nhà đi.

Nghệ sĩ kèn bước vào căn phòng, tò mò, nhưng căn phòng đã được chiếu sáng bởi một đèn chùm bình thường treo trên trần.

- Tôi e là đã làm phiền ông – nghệ sĩ kèn nói.

- Nào nào! – Bertlef trả lời, lấy tay chỉ cửa sổ mà nghệ sĩ kèn tin là đã thấy ánh sáng phát ra từ đó. – Tôi suy nghĩ. Chỉ có thế thôi.

- Khi đi vào, xin lỗi là đã đường đột, tôi đã nhìn thấy một ánh sáng rất lạ thường.

- Ánh sáng? – Bertlef đáp, và ông phá lên cười – Đừng coi vụ mang thai đó quan trọng thế. Nó làm anh có ảo ảnh đấy.

- Hoặc có thể bởi vì tôi đến từ hành lang rất tối.

- Có thể đấy – Bertlef nói – Nhưng hãy kể cho tôi nghe việc đó đã kết thúc ra sao!

Nghệ sĩ kèn bắt đầu kể, và sau một lúc Bertlef ngắt lời anh:

- Anh có đói không?

Nghệ sĩ kèn bảo có và Bertlef lấy ra từ một chiếc tủ một hộp bánh, một hộp jambon và bắt đầu mở hộp.

Klima vần tiếp tục kể, anh ngấu nghiến bữa tối và nhìn Bertlef vẻ dò hỏi.

- Tôi nghĩ tất cả sẽ ổn thôi – Bertlef nói, vẻ động viên.

- Thế theo ông, thằng cha đợi chúng tôi gần xe là ai?

Bertlef nhún vai:

- Tôi biết làm sao được? Dù sao chẳng quan trọng gì nữa.

- Chính xác. Tôi phải suy nghĩ để tìm ra lời giải thích với Kamila tại sao cuộc hội thảo này lại kéo dài đến thế.

Đã muộn lắm rồi. Được động viên và yên tâm hơn, nghệ sĩ kèn lên xe và lái về thủ đô. Trong suốt chuyến đi, một vầng trăng tròn vành vạnh bám sát theo anh.