CHƯƠNG 7

KIỂM SOÁT MÔI TRƯỜNG XUNG QUANH: PHẤN ĐẤU TRỞ THÀNH NGƯỜI GIỎI NHẤT

 

TRÍ NÃO CỦA BẠN là một cỗ máy tinh xảo đáng kinh ngạc khi hoạt động theo cách này, nó có thể mang lại những thành công vượt trội; nhưng nếu hoạt động theo cách khác, nó có thể dẫn đến bạn tới thất bại hoàn toàn.

Trí não mỏng manh, nhạy cảm nhất trong tất cả những thứ mỏng manh nhất. Bây giờ, hãy thử xem xét và tìm hiểu điều gì khiển trí não của chunhs ta suy nghĩ theo cách nó vẫn thường làm. Hàng triệu người ở nước Mỹ đang cố gắng ăn uống điều độ, bởi vì người Mỹ luôn quan tâm đến chế độ dinh dưỡng. Chúng ta dành hàng triệu đo la cho vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng khác. Chúng ta đều biết tại sao lại làm điều đó. Từ một cuộc khỏa sát về dinh dưỡng chúng tôi nhận ra cơ thể phản ánh chế độ ăn uống của chúng ta. Sức đề kháng, khả năng chống lại bệnh tật, vóc dáng thậm trí cả tuổi thọ cũng đều liên quan mật thiết đến những gì chúng ta ăn uống hàng ngày cơ thể phản ánh chế độ ăn uống của chúng ta. Tương tự như vậy, trí não cũng phản ánh những gì nó được cung cấp. Tất nhiên, ”thức ăn”của trí não không đượ đóng gói và cũng không thể tìm thấy ở bất cứ cửa hàng nào, mà là môi trường xung quanh bạn – với vô số ảnh hưởng đến suy nghĩ, hoặc ý thức hoặc vô thức. Mỗi người đều thừa hưởng một năng lực nhất định về trí não để phát triển. Nhưng, mức độ phát triển đến đâu và cách thức phát triển ra sao phụ thuộc vào loại thức ăn mà chúng ta cung cấp.

Bạn đẫ bao giờ tự hỏi mình sẽ ra sao nếu được nuôi dạy trong một nền văn hóa khác, ở một nước khác? Bạn sẽ thích loại thức ăn gì? Liệu sở thích quần áo của bạn có khác so với hiện nay không? Bạn sẽ thích giải trí như thế nào? Bạn sẽ làm nghề gì? Bạn sẽ theo tôn giáo nào?

Tất nhiên bạn không thế chắc về các câu trả lời. Nhưng về cơ bản, nếu bạn lớn lên ở một quốc gia khác, bạn sẽ trở thành một người khác. Tại sao vậy, vì bạn sẽ chịu ảnh hưởng bởi môi trường khác. Giống như người ta vẫn thường  nói, bạn chính là sản phẩm của môi trường quanh bạn. Ngoại trừ rất ít như cách đi đunhứ hay cách cầm một chiếc tách, tất cả sở thích của chúng ta như âm nhạc,văn học, các loại hình giải trí,”gu”ăn mặc...đều chịu ảnh lớn từ môi trường.

Quan trọng hơn nữa, tầm suy nghĩ, mục đích, thái độ, tính cách riêng của bạn cũng được hình thành từ môi trường xung quanh.

Mối quan hệ lâu dài với những người có nếp nghĩ tiêu cực khiến chúng ta cũng nghĩ suy theo lối tiêu cực; gần gũi với những người nhỏ nhen cũng khiến chúng ta nhỏ mọn, tầm thường trong chúng ta phát triển. Nhưng ngược lại, cộng tác với những người có tầm nhìn lớn sẽ nâng tầm suy nghĩ của chúng t; thân thiết với những người có tham vọng sẽ mang đến cho chúng ta những mục tiêu lớn lao hơn.

 

Các chuyên gia đều đồng ý với nhận định: con người hiện nay của bạn, tính cách , tham vọng, địa vị xã hội...phần lớn là kết quả của môi trường tâm lý bao quanh. Bạn sẽ trở thành người như thế nào trong 1,5,10 hay 20 năm nữa, điều đó phụ thuộc vào môi trường tương lai của bạn.

LÀM MỚI MÌNH ĐỂ HƯỚNG THÀNH CÔNG

Chướng ngai vật đầu tiên trên con đường dẫn tới thành công đỉnh caao chính là nếp nghĩ thụ động – cho rằng những thành quả to lớn luôn nằm ngoài tầm với của bản thân. Thái độ này bắt nguồn từ nhiều, rất nhiều vật cản khiến suy nghĩ của chúng ta rơi xuống mức tầm thường.

Để hiểu được những vật cản này là gì, hãy quay trở lại thuở chúng ta là tuổi thiếu niên. Khi đó, khi đó mỗi chúng ta thường dặt ra cho mình một mục tiêu to lớn. Thật đáng ngạc nhiên, chúng ta đặt ra kế hoạch nào là chinh phục được những thứ chưa ai biết, trở thành người dẫn đầu,  ở vị trí cấp cao, nào là làm những việc thú vị hấp dẫn, trở nên giàu có và nổi tiếng... Nói tóm lại, thuở thiếu niên, ai trong chúng ta cũng đặt ra mục tiêu trở thành những người đứng đầu, quan trọng nhất giỏi nhất. Chính vì còn trẻ, chưa biết đến sự phức tạp trong thế giới xung quanh, nên chúng ta rất dễ nhìn ra con đường chinh phục các mục tiêu.

Nhưng điều gì đã xảy ra? Rất lâu khi chúng ta đạt được đến độ mức tuổi có thể làm được để hướng tới những mục tiêu vĩ đại của mình, vô số thế lực cản trở đã xuất hiện và ảnh hưởng đến ta.

Chúng ta được nghe nhiều lời khuyên:” Thật ngớ ngẩn khi cứ mơ mộng như thế”, và bình phẩm những ý tưởng của chúng ta là” không thực tế, ngu ngốc, ngờ nghệch và dại dột”, rằng” phải có tiền thì mới thành công được”, hoặc ”sự may mắn sẽ quyết định ai được thăng tiến, và bạn phải có người đỡ đầu nắm giữ những vị trí quan trọng” hoặc “ bạn đã quá già hoặc quá còn trẻ”.

Khi bị tấn công dồn dập bởi suy nghĩ  “bạn-không-thể-thành-công-được-đâu-nên-đừng-cố-gắng-làm-gì” như vậy, mỗi người sẽ có một cách phản ứng khác nhau. Kết quả hầu hết là mọi người đều rơi vào một trong ba nhóm sau:

Nhóm một: những người đầu hàng hoàn toàn. Hầu hết nghững người này không tin mình có những yếu tố cần thiết để thành đạt. Theo họ, sự thành đạt đến với những người do gặp may mắn hơn họ và một khía cạnh nào đó. Bạn có thể dễ dàng nhận ra những người này, vì họ lúc nào cũng kể lể dài dòng về tình trạng hiện tại của mình, và cố làm ra vẻ hài lòng.

Gần đây tôi có gặp một người quen, thông minh, 32 tuổi nhưng lại tự bó hẹp cuộc đời mình ở một vị trí đỗi bình thường, thậm trí tầm thường. Anh ta dành hàng giờ kể lể với tôi tại sao ta lại hài lòng với công việc hiện tại. Đúng là anh ta rất giỏi biện bạch cho tất cả mọi việc, nhưng thực chất anh ta chỉ tự lừa dối bản thân mà thôi, và chính anh ta cũng biết rõ điều đó. Điều anh ta thực muốn làm được làm việc trong một môi trường đầy thử thách, nơi anh ta có thế phát triển mà trưởng thành hơn. Nhưng “ vô số thế lực cản trở ” đã khuất phục anh ta, làm cho anh ta tin mình không đủ tư chất để đạt được những điều lớn lao hơn.

Trên thực tế, những người trong nhóm này lại thường không hài lòng với công việc của mình nhất và đang cố kiếm tìm một cơ hội mới. Việc cứ biện bạch cho bản thân theo một lối mòn( điều được mô tả như “ một nấm mồ mở rộng nhưng không hề thấy đáy”) thì cũng chẳng kém việc lang thang vô định, họ hy vọng, chờ đợi một cơ hội nào đó ngẫu nhiên đến với mình một ngày nào đó, theo một cách nào đó.

 

Nhóm hai: những người đầu hàng một phần. Số lượng người thuộc nhóm thứ 2 hơi ít hơn. Lúc đầu họ mới là những thanh niên bước vào tuổi trưởng thành với những hi vong lớn lao về thành đạt. Họ làm việc, lên kế hoạch và tự trang bị cho mình những điều cần biết. Nhưng sau khoảng mươi, mười năm năm hoặc hơn thế, sự nghi ngại bắt đầu xuất hiên và lớn dần lên, cơ hội cạnh tranh trong vị trí hàng đầu ngày càng trở lên xa vời với họ. Chính vì thế những người nhóm này thường tự nhủ: dù sau này có thể đạt được những thành lớn hơn thì cũng chẳng xứng đáng với những nỗ lực đã bỏ ra.

Họ biện bạch: “Chúng ta đang kiếm được nhiều hơn mức trung bình và đang sống tốt hơn mức trung bình. Vậy thì phải cố thêm nữa làm gì?”

Thực ra thì nhóm này đã tự dựng lên cho mình hàng loạt nỗi sợ hãi: sợ thất bại, sợ mọi người xung quanh phản đối, sợ rủi ro, sợ mất những gì họ đang có. Những người thực sự không hề hài lòng với cuộc sống hiện, bởi tận sau thẳm trong sâu họ biết họ đang đầu hàng. Nhóm này bao gồm nhiều người thông minh, tài giỏi – nhưng họ chọn cách sống mờ nhạt qua ngày chỉ vì họ sợ phải đứng lên và cố gắng.

Nhóm ba: những người không bao giờ đầu hàng. Nhóm này có tỉ lệ thấp, họ không bao giờ để những suy nghĩ tiêu cực chi phối mình. Họ không thể chấp nhận những thế lực cản trở, cũng không chấp nhận sống mờ nhạt qua ngày. Thay vào đó, họ sống trọn vẹn với thành công. Những người thuộc nhóm này là những người hạnh phúc nhất, vì chính họ gặt hái nhiều thành công nhất. Họ trở thành nhân viên bán hàng siêu hạng, chuyên viên quản lý cao cấp, trở thành những người dẫn đầu trong lĩnh vực của mình. Họ sống thật thú vị, đầy kích thích và quý giá. Họ mong chờ từng ngày mới đến, từng cuộc đọ sức mới với những thử thách để cuộc sống có đầy đủ ý nghĩa.

Tuy nhiên, để vào được và ở lại trong nhóm này, chúng ta phải đấu tranh trở lại những cản trở từ môi trường xung quanh. Để hiểu những người ở nhóm một và nhóm hai sẽ vô tình ghìm chân bạn lại như thế nào, chúng ta cùng nghiên cứu ví dụ sau:

Giả sử bạn thành thật tâm sự với vài người bạn “bình thường” của mình rằng : “Một ngày nào đó, tớ sẽ trở thành phó giám đốc công ty này”.

Điều gì sẽ xảy ra? Rất có thể những người bạn đó đang nghĩ bạn đang đùa . Và nếu thế thật, họ sẽ nói: “thật tội nghiệp anh bạn của tôi. Anh sẽ còn phải học thêm nhiều lắm đấy”.

Khi không có mặt bạn, họ bàn tán liệu bạn có đủ những tố chất cần thiết hay không.

Bây giờ, hãy thử tưởng tượng, nếu bạn nhắc lại câu đó, vẫn thành thực như vậy, với vị giám đốc công ty. Ông ấy sẽ phản ứng thế nào? Có một điều chắc chắn: Ông ấy sẽ không cười. Ông ấy sẽ nhìn bạn thật chăm chú và tự hỏi: “Liệu anh bạn này có thực sự nghĩ thế không nhỉ?”.

Nhưng tôi nhắc lại, ông ấy sẽ không cười.

Vì những người quan trọng sẽ không bao giờ cười nhạo những ý tưởng lớn.

Hoặc giả sử bạn kể với vài người bạn bình thường rằng bạn đang dự định mua một căn hộ cao cấp, có thể họ sẽ cười nhạo bạn vì nghĩ rằng điều đó hoàn toàn không thể. Nhưng hãy thử kể dự định đó với một người đang sống trong một căn hộ cao cấp xem, anh ta sẽ không ngạc nhiên chút nào đâu. Anh ta biết điều đó không phải là không thể, vì chính anh ta đã làm được.

Hãy nhớ : Những người bảo bạn một việc gì đó là không thể, họ luôn là những người không thành công, quá bình thường hay thậm chí tầm thường trong sự nghiệp. Ý kiến của họ có thể là liều thuốc độc cho tâm trí bạn.

 

Hãy tránh xa những người luôn muốn thuyết phục bạn sẽ không làm nổi việc gì. Hãy xem những ý kiến tiêu cực đó như một thử thách để bạn vượt lên, để chứng minh bạn hoàn toàn có thể làm được.

Hãy đề phòng cao độ điều này: đừng để những người có suy nghĩ tiêu cực phá hỏng kế hoạch tiến tới thành công của bạn. Những người tiêu cực có mặt ở khắp nơi, có vẻ họ rất thích thú với việc phá hoại những tiến bộ tích cực của mọi người xung quanh.

Trong suốt vài học kỳ tại đại học, tôi kết thân với W.W. Cậu ấy là một người bạn tốt, luôn sẵn sàng cho vay tiền khi bạn túng quẫn, giúp bạn rất nhiều việc dù nhỏ nhặn đến đâu. Tuy nhiên, W.W tỏ vẻ cay đắng, luôn gắt gỏng về cuộc đời, về tương lai về những cơ hội. Cậu ấy thực sự là một người tiêu cực.

Trong suốt thời gian đó, tôi là độc giả trung thành của một chuyên mục tạp chí viết về lòng tin, về cách nhìn đời tích cực và những cơ hội mới. Mỗi khi W.W bắt gặp tôi đọc chuyên mục ấy, hay mỗi khi tôi nhắc đến những vấn đề trong chuyên mục, cậu ấy lại giễu cợt : “ Ôi, lạy thánh Pete, Dave! Hãy đọc trang nhất ấy. Đấy mới là nơi cậu có thể học những bài học thực sự về đời sống. Cậu nên hiểu chuyên mục kia chỉ đang dọn ra những món ăn nóng hổi, ngon ngọt dành cho những người cả tin mà thôi”.

Khi cuộc thảo luận của chúng tôi chuyển sang chủ đề làm thế nào để thành công trong cuộc sống, W.W đã thao thao bất tuyệ t về công thức kiếm tiền của mình. Theo cậu ấy: “Dave này, trong cuộc sống bây giờ chỉ có ba cách để kiếm tiền mà thôi. Một là cưới một phụ nữ thật giàu có; hai là ăn cắp một cách khôn ngoan, sạch sẽ và hợp pháp; ba là chơi với những người giàu có và có mối quen biết rộng”.

W.W luôn có sẵn hàng ngàn ví dụ để chứng minh cho công thức kiếm tiền của mình. Vì suốt ngày chỉ dán mắt vào trang nhất của tờ báo, nên W.W dễ dàng viện dẫn ra ví dụ về một đốc công trong hàng ngàn đốc công khác đã bòn rút quỹ của công đoàn và trốn đi trót lọt. Cậu ấy luôn mở to mắt trông chờ vào những cơ hội hiếm hoi, cực kỳ hiếm hoi, như sẽ kết hôn với một Cô Nàng Triệu Phú. Cậu ấy kết thân với một ông bạn, người này lại quen với  một người nữa đang có quan hệ với “một đại gia”, cậu ấy mơ tưởng mối quan hệ loằng ngoằng đó sẽ giúp mình giàu lên trong chớp nhoáng.

Chơi với W. W tôi cũng chịu nhiều ảnh hưởng từ cậu ấy, tôi gần như từ bỏ niềm tin của mình về những yếu tố cần có để thành công, và chấp nhận triết lý bi quan của W.W.

May sao, một tối nọ, sau một buổi nói chuyện rất lâu với W.W , tôi chợt nhận ra mình đang nghe theo tiếng gọi của thất bại, tôi cố gắng kéo mình trở lại với niềm tin sắc đá ngày xưa. Tôi cảm thấy hình như W.W đang cố gắng thuyết phục mình hơn là lôi kéo tôi đi theo suy nghĩ bi quan của cậu ấy. Kể từ đó, tôi xem W.W như là một đối tượng để nghiên cứu và học hỏi: “ Một kho thử nghiệm”. Thay vì răm rắp nghe theo những điều W.W nói, tôi cố gắng tìm hiểu vì sao cậu ấy lại suy nghĩ bi quan đến vậy và những suy nghĩ đó sẽ đưa cậu đó đến đâu. Tôi đã biến người bạn bi quan thành trải nghiệm cho riêng mình.

Đã 11 năm tôi chưa gặp lại W.W nhưng qua một người bạn, tôi biết hiện nay, W.W đang là một nhà thiết kế bình thường với mức lương thấp ở Washington. Tôi hỏi người bạn của tôi xem W.W có thay đổi chút nào không.

“Anh ta chẳng thay đổi chút nào cả, ngoại trừ việc bây giờ anh ta còn bi quan hơn cả ngày xưa. Cuộc sống của anh ta rất vất vả. Anh ta có đến bốn đứa con, mà với mức lương như thế thì quả là chật vật. Thực ra với bộ óc và khả năng của mình, W.W có thể làm được gấp năm lần bây giờ, nếu như anh ta biết cách sử dụng nó”.

Những người bi quan có mặt khắp nơi. Một số người bi quan như W.W- người đã suýt cản trở được tôi, là những người có năng lực. Nhưng số người còn lại hầu hết là những người hay ghen tỵ, họ vừa không chịu làm việc để tiến về phía trước, vừa muốn người khác cũng vấp ngã và phạm sai lầm như mình. Họ cảm thấy không tự tin, và họ cũng chỉ muốn bạn cũng tầm thường như họ mà thôi. Hãy hết sức cẩn thận. Đừng để họ phá hủy kế hoạch bước tới thành công của bạn.

 

Hãy ghi nhớ điều này. Bạn được đánh giá qua công ty nơi bạn làm việc. Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã. Không phải mọi đồng nghiệp đều giống nhau. Một số bi quan, một số lại lạc quan. Một số làm việc vì họ “buộc phải làm”; một số người khác lại luôn cầu tiến, mong muốn việc làm để được thăng tiến. Một vài người coi thường lời nói hoặc việc làm của cấp trên, một số người khách quan hơn nhiều và nhận ra:  Trước khi trở thành những nhà lãnh đạo giỏi, họ cần chấp hành mệnh lệnh nghiêm chỉnh.

Cách suy nghĩ của chúng ta bị ảnh hưởng rất nhiều bởi môi trường xung quanh. Hãy chắc chắn bạn đang ở trong một nhóm người luôn có suy nghĩ đúng đắn.

Trong môi trường làm việc, bạn luôn gặp phải những cạm bẫy để phải chú ý, đề phòng. Trong bất cứ nhóm nào cũng có những người nhận thức được sự kém cỏi của họ nên muốn can thiệp, cản đường bạn đi tới thành công. Rất nhiều người có tham vọng đã bị cười nhạo, thậm chí bị đe dọa vì họ đã cố gắng làm việc chăm chỉ và hiệu quả hơn người khác. Hãy đối mặt với điều đó. Một vài đồng nghiệp hay ghen tỵ sẽ luôn muốn bạn bị bẽ mặt, chỉ vì bạn mong muốn được thăng tiến và đạt nhiều thành công.

Có thể bạn từng chứng kiến việc này đôi lần khi còn đi học: Một nhóm học sinh ngốc nghếch tìm cách chế giễu một người bạn cùng lớp biết tận dụng cơ hội để học hành và luôn đạt kết quả cao. Một học sinh có năng lực có thể bị cười nhạo cho đến lúc cậu ta thuận theo dư luận, cho rằng sự thông minh cũng chẳng phải là điều gì tốt đẹp lắm.

Hãy phớt lờ những kẻ luôn suy nghĩ bi quan ấy.

Bởi vì những lời nhận xét, góp ý mà bạn nhận được thường không hoàn toàn dành cho bạn như bạn vẫn thường nghĩ. Chúng ta đơn thuần phản ánh cảm giác thất bại và chán chường của chính người đưa ra lời nhận xét đó mà thôi.

Đừng để những kẻ bi quan kéo bạn tụt xuống cùng cấp độ với họ… Hãy kết thân với những kẻ cầu tiến: cùng làm việc và tiến về phía trước cùng họ.

Bạn hoàn toàn làm được điều đó, chỉ cần bạn suy nghĩ thận trọng, đúng đắn mà thôi!

Hãy cẩn thận với những lời khuyên bạn nhận được. Trong hầu hết các công ty, bạn sẽ gặp phải những người “cố vấn tự nguyện”, những người tự cho mình “nắm rõ tình hình” và rất muốn lôi kéo bạn theo họ. Một lần tình cờ tôi nghe được một “cố vấn tự nguyện” giảng về sự thật của văn phòng cho một nữ đồng nghiệp trẻ tuổi mới vào làm. Anh ta nói: “Cách tốt nhất để tồn tại và hòa nhập được ở đây là tốt nhất đừng xía vào việc của người khác. Nếu họ biết rõ cô , họ sẽ đổ cho cô nhiều việc hơn mà thôi. Hãy đặc biệt chú ý tránh xa trưởng phòng Z nhé. Nếu ông ta thấy cô chưa có đủ việc để làm, ông ta sẽ giao cho cô thêm nhiều việc đến mức quá tải đấy…”.

Người “cố vấn tự nguyện” này đã làm việc ở công ty này gần 30 năm rồi, nhưng anh ta vẫn chỉ giữ một vị trí thấp nhất mà thôi. Đúng là một cố vấn “đáng cảnh giác” cho một người trẻ muốn thăng tiến trong nghề nghiệp!