Kouan vốn là chỗ quen biết cũ với Itakura Naizennoshou nên khi hay tin Shigemasa đang ở Hizen liền đến doanh trại thăm hỏi. Đấy là vào tháng mười hai niên hiệu KanEi thứ mười bốn.

Khi diện kiến, Kouan dường như không còn tin vào mắt mình nữa, dung mạo Shigemasa đã trở nên tiều tụy hốc hác như một người khác vậy. Shigemasa từng là nhân vật lanh lợi, được cử đi sứ diện kiến Hideyori để giảng hòa trong trận mùa đông công thành Osaka. Lúc đó chỉ mới hai mươi bảy tuổi, dung mạo khôi ngô tuấn tú thế mà bây giờ, không rõ là vì ánh đèn lờ mờ trong trại hay sao mà lại trông xấu xí không thể ngờ như một lão bà. 

Hẳn là đã lao khổ nhiều trong cuộc chiến này, Kouan thầm nghĩ. Sự thật là Itakura Shigemasa lãnh đạo hơn hai vạn tinh binh của các phiên ở miền Kyushu mấy lần công thành nhưng đều liên tục thất bại, số tử thương không ngừng tăng lên. Bây giờ chỉ còn cách tính kế lâu dài, bao vây thành mà giữ vững chiến tuyến.

Shigemasa không ngờ bạn cũ đến thăm nên rất đỗi vui mừng, sai đặt tiệc rượu chiêu đãi rồi hàn huyên câu chuyện. Nhưng hầu như Shigemasa chẳng mấy khi đả động đến kế sách công thành này nọ, mà luôn miệng kêu ca bất mãn với cách làm ấu trĩ của Mạc Phủ. Kouan an ủi:

- Công thành đâu phải là chuyện một sớm một chiều.

- Không phải như vậy.

Shigemasa nói như muốn khóc. Hẳn đây là nguyên nhân đã làm cho người này trở nên tiều tụy như vậy. Mạc Phủ Edo cho rằng Shigemasa là phường bất tài nên cử Matsudaira Izunokami Nobutsuna làm tổng soái đến Kyushu chỉ đạo cuộc đàn áp. Vậy là Shigemasa chẳng còn mặt mũi nào. Shigemasa là kiểu người thích hợp với quan chức hành chính hơn là võ tướng, nên chịu nhiều phiền não ưu tư từ phía hậu phương hơn là từ trận địch trước mặt.

- Kouan, ta ghen tị với vị trí của ông lắm.

- Hả?

Kouan lắc đầu, nhưng nói thật thì bản thân mình cũng chưa từng nghĩ rằng việc rời bỏ tổ chức thế gian, rời bỏ vinh hoa phú quý địa vị lại là một điều hạnh phúc như vậy.

Kouan lưu lại doanh trại của Shigemasa và bắt đầu đến trại các phiên khác thăm hỏi bạn bè, không ngờ lại gặp Musashi ở trại của họ Ogasawara. Đây là cuộc gặp gỡ thứ hai từ khi ở Suruga.

Ngày hôm đó bầu trời trong vắt không gợn một bóng mây nhưng lạnh vô cùng. May mắn là phía ngoài hàng rào trại có mấy người lính đang đốt lửa. Kouan ăn mặc rách rưới như thường lệ, tay chống gậy như kiểu thầy chùa khất thực đến bên tảng đá bên cạnh, ngồi xuống sưởi ấm. Bất chợt từ phía trong hàng rào có tiếng người nói, rồi mười mấy người võ sĩ trẻ mặc binh giáp lặng lẽ tiến ra. 

Người dẫn đầu thân thể cao lớn, vận thường phục, áo chẽn không tay, hông không đeo gươm mà tay mang roi ngựa. Bọn võ sĩ trẻ chung quanh lời ăn tiếng nói, nhất cử nhất động đối với người kia vô cùng lễ phép cung kính như bọn giáo đồ đối với giáo chủ. Người đó chính là Musashi.

- Này.

Thấy bóng người xưa, Kouan bồi hồi đứng dậy. Musashi nhìn lão thầy chùa xin ăn bên đường bằng ánh mắt như dao cắt.

- Này thầy chùa, đừng vô lễ.

Một gã võ sĩ trẻ toan ngăn lại nhưng Kouan làm ngơ không nói. Hình như Musashi vẫn chưa nhớ ra lão hòa thượng khất thực này là ai thì phải. Rồi Kouan nói nửa như bông đùa rằng mình trước đây là Watanabe Yamashiro Nokami, tổng quản của chúa Dainagon ở Suruga đã ra nông nỗi như thế này. 

Khuôn mặt Musashi trở nên lạnh ngắt như tiền. Bất giác Kouan bị cái nhìn uy nghiêm của Musashi áp đảo mà thì thào:

- Vậy là thí chủ đã nhớ ra?

Musashi gật đầu không đáp. Quả là thái độ tôn đại cao kỳ nhưng Kouan chẳng hề để bụng bực dọc mà trái lại càng thấy vui mừng. Từ khi lang bạt giang hồ thì chẳng hiểu vì sao luôn muốn tiếp xúc với con người, muốn được nói chuyện với người, chẳng vì gì cả.

- Như thí chủ thấy đó, bây giờ ta đã trở thành thầy chùa ăn mày rồi.

- Tại hạ có nghe tin đồn.

Trong lời nói cũng toàn một vị lạnh ngắt. Có lẽ đối với người luôn nhắm vào cửa quyền quý như Musashi thì chẳng có chút hứng thú lão hòa thượng ăn xin này. Nhưng Kouan chẳng lấy làm điều mà lại càng hồ hởi:

- Lần trước ở Suruga thí chủ có tặng ta con chim cút. Cái lễ đó không thể không trả. Hay là ta tìm chỗ nào làm chén rượu, vào doanh trại thí chủ được không?

- Tại hạ ở trong tổng hành dinh, đang bận rộn nên xin hẹn dịp khác.

“Tổng hành dinh”, Musashi như nhấn mạnh vào mấy từ này mà thể hiện uy quyền. Musashi khẽ cúi chào rồi dẫn bọn lính đi mất.

Thái độ tôn đại cao kỳ của Musashi vốn chẳng phải điều gì lạ trong giới binh pháp giả hay các hành giả tu khổ hạnh, nhưng Kouan nghĩ rằng không chỉ có như thế:

- Hay là hắn ghét ta.

Kouan thầm nghĩ.

Kouan tự đánh giá thấp Musashi mà sinh tâm tự phụ an ủi cho mình. Trong khi Musashi một đời dày công trui rèn chỉ để đạt đến thân phận một hai ngàn hộc mà không được, thì Kouan chẳng phải là người tài cán gì mà chỉ là võ sĩ gặp lúc tốt vận leo đến vạn hộc. Thế nhưng lại sẵn sàng vứt bỏ cái may mắn ấy không hề luyến tiếc. Đối với một người vận đen như Musashi thì Kouan là kẻ lãng phí đáng ghét.

- Nhưng tại sao hắn lại ở trong tổng hành dinh?

Sau này Kouan hỏi thăm một người quen thì biết rằng Musashi ở trong tổng hành dinh với tư cách là người bảo trợ cho dưỡng tử Miyamoto Iori đang phụng sự cho nhà Ogasawara. Dĩ nhiên, thân phận cũng chỉ là kẻ giang hồ như ngày nào.

- Thế thì có khác gì ta đâu chứ.

Nhưng nghĩ lại thì Musashi đã trở thành một dạng danh sĩ. Hẳn là trong con người Musashi có chỗ nào đó không còn là Musashi của ngày xưa nữa. Tuy chỉ là kiếm khách giang hồ nhưng được nhiều người kính trọng, nghe đâu lại được hai ba chư hầu ở Kyushu ngấm ngầm bảo trợ. Thái độ của Musashi đối với những kẻ quý mến mình luôn cao kỳ, tự đại, xem mình như một dạng “thầy” được mời làm khách. Musashi quả là người có lòng tự trọng cao đến dị thường.

Nhưng lạ lùng là Musashi ở trong trại Ogasawara không phải với tư cách của một kiếm khách, binh pháp gia, mà hình như là muốn tham gia với tư cách của người tham vấn chiến thuật bày mưu tính kế.

Tham vấn chiến thuật, dụng binh là công việc tham mưu cho chính sách trong phiên, chỉ đạo binh sĩ tiếp cận trận địch. Nhưng điều kỳ lạ ở Musashi mà Kouan không thể hiểu nổi là, tại sao Musashi lại lấy cái “hư học” chẳng có thực lực như tham vấn chiến thuật để làm quyền làm uy cho mình. Đối với giới võ sĩ từng vào sinh ra tử nơi chiến trường thời bấy giờ, thì đây chỉ là một môn “hư học” mà họ nhìn bằng con mắt khinh miệt không ra gì. 

Musashi cũng là nhân vật sống cùng thời đại với Kouan, vả lại cũng từng tham gia chiến trường không ít lần, thì tại sao lại tin vào thứ chẳng có thực này. Môn học này bắt nguồn từ nền tảng thuật dụng binh của Tôn Tử ở Đại Lục rồi lan truyền sang Nhật Bản, ban đầu là phái Koushu Ryu đi tiên phong, sau đó là các phái khác tiếp nối. 

Nhưng thuật dụng binh vốn chỉ là một môn học vấn giả mạo thịnh hành trở lại từ những năm Genna, khi họ Tokugawa diệt họ Toyotomi ở Osaka mang lại thái bình cho thiên hạ. Người ta xem đây chỉ là trò thổi phồng của khai tổ Obata Kanbei Kagenori mà thôi. Kagenori lại bắt đầu từ thuật dụng binh của Takeda Shingen thời Chiến Quốc rồi lập ra phái Koushu Ryu, sau có người kế thừa là Houjou Awanokami Ujinaga, một gia thần của Mạc Phủ và là thân hữu của Musashi thời trẻ. 

Ngoài ra còn có những phái tôn Kusunoki Masashige thời Nam Bắc Triều, Uesugi Kenshin thời Chiến Quốc làm khai tổ. Đây là thời đại nhiều chi phái dụng binh mới liên tục xuất hiện. Tuy bề ngoài khác nhau nhưng thực chất cũng chỉ là một.

Một lý do khiến các chư hầu tranh nhau cầu cạnh những kẻ am hiểu thuật dụng binh này, là vì số gia thần từng tham gia thực chiến ngày một giảm đi. Vạn nhất thiên hạ xảy ra đại loạn thì chỉ còn cách trông cậy vào bọn người này. Nhưng điều quan trọng là trong số bọn họ cũng chẳng có mấy người từng ra vào nơi chiến trường, mà chỉ ngồi trên bàn mà đề ra sách lược, phần nhiều chỉ là hạng lập lờ đánh lận con đen che mắt kẻ không biết gì.

Có câu chuyện như thế này. Tokugawa Ieyasu là võ tướng với kinh nghiệm thực chiến hơn nửa thế kỷ từ thuở thiếu niên cho đến lúc bảy mươi ba tuổi công thành Osaka, vào những năm cuối đời cho gọi Obata Kagenori đến:

- Ta nghe nói nhà ngươi đang thuyết giảng thuật dụng binh của phái Koushu. Vậy quân bối của tướng Takeda Shingen năm xưa là vật như thế nào?

- Thần sẽ lập tức cho người chế tạo.

Quân bối là cây quạt sắt tượng trưng cho quyền lực chỉ huy ba quân của tướng lãnh thời Chiến Quốc. Kagenori sai thợ rèn đúc quân bối, khi hoàn thành là một cây quạt sắt bên trong chạm nhật nguyệt bằng vàng, bạc. Ieyasu một tay cầm lên thử rồi lập tức vất bỏ:

- Thứ nặng thế này mà cầm được sao.

Kouan thầm nghĩ, hẳn là Musashi rất say mê với hình ảnh tướng soái nên rốt cuộc đã bị cái thuật dụng binh huyễn hoặc kia chiếm hết tâm trí. Có thể là người này vào lúc cuối đời, sẽ cho rằng gươm giáo đao thuật chỉ là cái “nghệ” của bọn binh tốt, chẳng thể dùng để lập thân được chăng.

Kouan ở lại trong doanh trại của Itakura Shigemasa mười ngày. Doanh trại Shigemasa tối tăm u ám như phản ánh nỗi u uất của chủ tướng.

Vào cuối năm, có tin báo rằng tướng tư lệnh mới là Matsudaira Izunokami đã lên đảo Kyushu. Nỗi bực dọc giày vò của Shigemasa đã lên đến cực điểm nên tập hợp chư tướng, ra lệnh tổng công kích. Kouan thầm nghĩ hẳn là gã này muốn tự sát đây. Đêm đó vào doanh thì thấy Shigemasa vẫn còn thức.

- Một kẻ như ta chẳng có tư cách để nói, nhưng cứ trông khói nấu cơm trong thành bốc lên thì thấy binh sĩ bên trong vẫn chưa mệt mỏi. Chi bằng ta cứ đợi cho chúng chết khô chết mòn, như thế là thượng sách.

Shigemasa nín thinh một hồi rồi chỉ đáp.

- Izunokami đã đến rồi.

Năm cũ hết, năm mới sang. Sáng mùng một trời giăng đầy mây, đến chiều thì từng đợt cuồng phong bắt đầu rít lên. Shigemasa thấy rõ cơ hội, phát lệnh xuất kích đến các đạo quân rồi mình ngồi ngựa đi tiên phong, xông pha dũng mãnh đến cổng thành.

Dĩ nhiên là Kouan ở lại hậu phương. Chẳng có tư cách tham chiến mà cũng chẳng muốn tham gia.

Nhưng sau Kouan nghe tin Musashi chỉ là võ sĩ giang hồ cũng tham chiến thì lấy làm kinh ngạc. Musashi đi tiên phong trong đạo quân của Ogasawara, tóc dài xõa xuống lưng tung bay rối bù trong gió, tay cầm cờ uy dũng xông thẳng vào trận địch. Kouan đồ chừng đây là lần đầu tiên trong đời Musashi được ngồi ngựa tham gia chiến trường.

Cuộc tổng công kích này kết thúc bằng thất bại thảm hại của phe tấn công. Thượng sứ Itakura Shigemasa trúng đạn mà tử trận. Trong số hai vạn sĩ tốt có sáu trăm kẻ bỏ mạng, ba ngàn hai trăm người bị thương. Thật là kết quả thảm hại chưa từng có trong lịch sử công thành. Musashi lại lần nữa thuộc về phe bại trận. Cuộc đời bất hạnh của nhân vật này là luôn đứng về phe chiến bại. 

Nhưng rồi cái ngày mà lần chiến thắng duy nhất trong đời Musashi cũng đã đến. Chỉ bốn ngày sau khi Shigemasa tử trận là tổng soái Matsudaira Izunokami Nobutsuna cùng phó tướng Toda Uneme Noshou Ujikane, nguyên là lãnh chúa phiên Ogaki đến doanh trại. Tổng soái nhanh chóng chấn chỉnh tình hình trong trại rồi xiết chặt vòng vây, triệt đường lương thực của quân trong thành. Trong khoảng thời gian này, cũng cho chiến thuyền trên biển pháo kích vào thành, đến tháng hai đã thấy dấu hiệu suy nhược của quân phiến loạn. Nobutsuna không bỏ lỡ cơ hội, ngày hai mươi sáu phát lệnh tổng công kích đến các phiên.

Musashi mừng rỡ tỏ rõ uy dũng. Đây chính là lúc phát huy tuyệt học võ nghệ, thuật dụng binh khiển tốt mà mình công phu được trong nửa đời. Musashi động viên Iori đang chỉ huy đạo quân tiên phong của nhà Ogasawara rồi hôm sau cùng binh sĩ hăng hái xông vào thành địch.

Nhưng không ngờ quân địch ngoan cường chiến đấu đến cùng. Khi hết đạn thì chúng thả đá lớn đá nhỏ, cây to cây nhỏ xuống dưới chân thành. Chẳng mấy chốc đã thấy la liệt những kẻ bị đá đè chết. Binh sĩ các phiên trông thấy cảnh tượng thảm hại như thế này thì chùn chân không dám tiến lên. Lúc bấy giờ Musashi ở giữa đám sĩ tốt thét lớn:

- Iori, chính là lúc này đây! Samurai chính là kẻ xông lên vào lúc này đây!

Thét rồi vứt bỏ giáo, đeo gươm trên lưng rồi xông xáo bám đá leo lên thành. Bọn sĩ tốt được hình ảnh dũng mãnh ấy khích lệ nên cũng ồ ạt leo lên thành. Gỗ đá trên thành đổ xuống mỗi lúc một dữ dội hơn. Khắp bốn phương tiền hậu tả hữu, kẻ thì bị đá lăn trúng đầu, kẻ thì bị gãy tay gãy chân rơi xuống dưới. 

Iori quả không hổ là dũng tướng do Musashi nuôi dạy, hùng hổ bám từng viên đá leo lên thành. Bất giác ngoảnh lại thì không thấy Musashi đâu.

- Dưỡng phụ, người ở đâu!

Quay sang tả hữu, rồi lại nhìn xuống dưới. Cặp mắt Iori dừng lại dưới chân thành. Musashi bị đá lăn trúng ngã sóng soài trên bãi cỏ phía dưới. Nhưng hắn được dạy rằng trên chiến trường có thấy phụ thân cũng phải bỏ mặc mà xông lên. Vả lại đã leo lên đến thành thì đâu dễ leo xuống. Chẳng bao lâu sau Iori leo lên mặt thành, một đao chém chết bọn giáo đồ ồ ạt xông đến.

Theo sau Iori là binh lính nhà Ogasawara ồ ạt lên thành rồi tràn vào bên trong. Trong khi đó thì binh sĩ các phiên khác cũng đã tràn ngập trong thành nên chỉ trong một ngày là thành bị hạ.

Trong bức thư gửi thành chủ Nobeoka xứ Hyuga là Arima Zaemon Naozumi, thì Musashi hôm ấy bị đá lăn trúng ống chân. Vì tuổi tác đã cao nên thương tích khá nặng, động đến xương mà mãi sau vẫn không đứng dậy được.

Lúc bấy giờ Kouan đã rời khỏi Shimabara, không chứng kiến được cảnh Musashi được chuyển về hậu phương. Vậy là trận chiến đã kết thúc mà Musashi vẫn không có cơ hội thi triển sở học của mình. Còn Kouan thì sau này đến Karatsu rồi lại phiêu du đến Nagasaki xứ Hizen. 

Lúc ở Nagasaki thì có nghe tin tức về Musashi. Rằng đã được nhà Hosokawa năm mươi tư vạn hộc ở Kumamoto xứ Higo khẩn khoản mời về. Theo như Kouan nghe được thì Musashi trở thành khách của nhà Hosokawa, được cấp cho mười bảy người hầu cùng ba trăm hộc gạo.

Phiên chủ Hosokawa Churi là một minh quân, tuổi đời cũng khoảng Musashi nhưng lại yêu thích cốt cách võ sĩ, thân thể cao lớn của Musashi nên cho mời đến, lấy lễ thượng khách mà đối đãi. Hosokawa lại cho gia thần Iwama Kakubei đến chỗ Musashi mà hỏi thăm bổng lộc, thân phận mong muốn. Thái độ của Musashi lúc này rất thận trọng, chỉ là “phận khách”. Vì như vậy thì danh dự của mình không bị bổng lộc nhiều ít làm ảnh hưởng. 

Hosokawa Churi chấp nhận, mà đối với số gạo cấp cho Musashi còn bảo rằng:

- Thật là không tốt nếu định giá tài năng võ nghệ kiếm pháp.

Vì vậy mà Churi cho đặt ra thuật ngữ đặc biệt chỉ dùng cho Musashi, không gọi là cấp bổng lộc, cốt để hợp thức hóa cho vị trí của Musashi. Churi cũng muốn cất nhắc Musashi nên cho phép cùng tham gia săn bắn với bọn tổng quản trong phiên, chọn mảnh đất dưới thành Kumamoto mà cho xây dựng một dinh thự khang trang. Hơn nửa đời lang bạt, khi đã quá năm mươi thì đây là lần đầu tiên Musashi có nhà cửa.

Musashi rất lấy làm cảm kích với sự đãi ngộ của Churi. Câu cửa miệng lúc bấy giờ là “Kẻ sĩ là người biết chết vì tri kỉ”. Nhưng hạnh phúc này cũng không kéo dài. Đến năm sau, vào mùa xuân năm KanEi thứ mười tám thì chúa Churi đột nhiên ngã bệnh rồi mất. Hẳn là Musashi đã xúc động khóc than một mình.

Nhưng Watanabe Kouan lúc này chẳng hay tin tức gì về Musashi. Chẳng là vì Kouan bất chấp quốc lệnh trong thời bế quan tỏa cảng, lên thuyền rời Nagasaki mà sang Trung Hoa. Ba mươi năm sau mới trở về Nhật Bản. Lúc Kouan rời Nhật Bản là triều đại nhà Minh ở Lục Địa. Sau khi chu du các miền ở Minh quốc, Kouan lại trở về đất Kyushu. 

Lúc bấy giờ là niên hiệu Kanbun, thời Tướng Quân thứ tư là Ietsuna. Khi Kouan cập đảo Hirato thì chỉ mới là đầu mùa xuân. Nhưng khi vào thành Kumamoto thì những bông hoa mơ nở sớm đã bắt đầu rụng. Lúc này cả Hosokawa Churi lẫn Musashi ở Kumamoto đều đã trở thành những con người lịch sử.

Kouan lưu lại Kumamoto một đêm rồi đến chiều rời thành để kịp đến Edo.

Khi đi đến làng Yuge thì thấy bên vệ đường có một bia mộ rêu bám, đến gần xem thử thì thấy trên bia khắc mấy chữ “Bia mộ cư sĩ Shinmen Musashi”.

- Musashi cũng ở đây sao?

Trong ký ức quên lãng của lão Kouan tám mươi hai tuổi thì hình ảnh kiếm khách ngạo mạn kiêu kỳ kia lại hiện về. Lão gọi bọn bách tính đang làm ruộng lại hỏi thăm thì quả nhiên, đây là đồi Musashi.

- Bởi vì ngài Niten mình mặc giáp đầu đội mũ trụ, mang đại kiếm hướng về con đường bên kia mà phủ phục ở đây.

- Ồ, tại sao thế?

- Vì ngài Niten chịu ơn chúa trong thành kia nên đời đời khi chúa đến Edo yết kiến Tướng Quân thì ngài mặc giáp đại tướng đợi ở đây mà bảo vệ chúa. Hình như ngài Niten để lại di ngôn rằng hãy mặc giáp trụ cho thi thể sau khi mình mất.

Mặc giáp trụ ư? Một cánh chim chiền chiện bay vút lên.

Lúc bấy giờ Kouan đã cất bước đi rồi. Lão nghĩ rằng dục niệm của Musashi chính là đây. Musashi đến lúc chết mới được mặc giáp trụ của đại tướng lần đầu tiên và cứ để nguyên giáp trụ như thế mà chôn xuống lòng đất. Kouan nghĩ đến dục niệm của con người mà bất giác rùng mình, cảm thấy dường như máu toàn thân chảy ngược lên.