Chương 10: Tiếng hí của một con lừa

Ngày hôm sau, vào khoảng mười giờ tối, khi cưỡi ngựa tiến vào thủ đô của mình tại Babbiano, đức ông hùng mạnh và cao quý Gian Maria Sforza thấy cả thành phố đang trong cơn hỗn loạn, đây là kết quả từ sự có mặt đầy đe dọa của sứ giả do Cesare Borgia phái tới, như đức ông đã sáng suốt đoán ra.

Một đám đông dày đặc và lầm lì đón chào Công tước tại Porta Romana, tất cả đều im lặng khi ngài phi ngựa vào thành phố, với Alvari, Santi và hai chục tay thương giáp trụ chỉnh tề hộ tống. Trong sự im lặng đó lẩn khuất một mối đe dọa còn ghê gớm hơn bất cứ sự phản đối nào, mặt Công tước trắng bệch ra khi trông thấy đây đó những khuôn mặt nhìn mình đầy thù hận. Nhưng điều tệ hại nhất vẫn còn ở phía trước. Khi Công tước cùng tùy tùng đi tới Borgo deil’Annunziata, đám đông trở nên đông đảo hơn, và sự im lặng nhường chỗ cho những tiếng hò hét giận dữ. Đám người đó trở nên đầy đe dọa, và theo lệnh Armstadt - lúc này Công tước đã đờ người ra vì sợ, chẳng thể ra nổi lệnh nữa - đám kị binh liền hạ thấp ngọn thương xuống để mở đường, trong khi một người dân thường, bị đám đông đẩy tới quá gần, bị xéo nát dưới vó ngựa.

Vài giọng mỉa mai cất lên hỏi Công tước xem đức ông đã cưới được vợ hay chưa, và tại sao chẳng ai thấy các tay thương mà chú vợ ngài gửi tới giúp chống lại Borgia đâu. Số khác lớn tiếng hỏi số tiền thuế Công tước đã tàn nhẫn lột khỏi tay dân chúng đã biến đâu mất, và đội quân đáng lẽ phải được tuyển mộ bằng tiền thuế đó giờ đang ở chỗ nào. Trả lời thay cho Công tước, vô số giọng nói cất lên thẳng thừng nêu ra đủ thứ lí do phóng túng mà ngài đã đổ hết ngân khố vào.

Rồi, thật bất ngờ, một tiếng thét lớn “Đồ sát nhân!” vang lên, kéo theo đó là những tiếng hô căm phẫn đòi Công tước trả mạng cho Ferrabraccio can trường, cho Amerini, người bạn của dân chúng, cùng những người khác mà Công rước đã sát hại, bằng không ngài sẽ phải chịu chung số phận. Cuối cùng cái tên Bá tước Aquila vang lên khắp nơi đập vào tai Công tước, làm đám đông kích động hô vang “Muôn năm! Francesco del Falco muôn năm!” và một giọng khác, át tất cả các giọng còn lại, không ngừng lặp đi lặp lại, “Công tước Francesco.” Nghe đến đây máu nóng dồn lên mặt Gian Maria, cơn giận vừa bùng lên đã dập tắt nỗi sợ hãi của ngài. Ngài đứng nhỏm lên trên bàn đạp, mắt rực lửa vì cơn ghen tức cuồng nộ đang giày vò trong tim.

“Martino!” Công tước gầm lên gọi tay đại úy. “Hạ thương xuống và phi nước đại xuyên qua chúng!”

Tay hộ pháp Thụy Sĩ ngần ngừ, cho dù gã không thiếu lòng can đảm. Alvaro de’Alvari và Gismondo Santi giật mình nhìn nhau, và người chính khách già đời, chưa từng biết sợ là gì, không khỏi tái mặt khi nghe lệnh của Công tước.

“Thưa đức ông,” ông cố can Công tước, “ngài không thể làm thế được.”

“Không ư?” Gian Maria quắc mắt nhìn lại, hết từ Santi đến viên đại úy đang do dự. “Đồ ngu!” Công tước quát viên đại úy. “Đồ súc sinh, ngươi đợi gì nữa? Ngươi không nghe thấy ta nói gì sao?”

Không chần chừ một giây, tay đại úy tuốt kiếm giơ cao lên, cất giọng trầm trầm gắt gỏng ra lệnh, đám thuộc hạ liền chúc mũi thương xuống chĩa thẳng vào đám đông. Đám dân đen cũng đã nghe thấy mệnh lệnh, và chợt thức tỉnh trước họa chết người, những người đứng gần nhất vội vàng lùi lại nhưng những người khác đang chen vai nhau đứng chật cứng phía sau đã khiến họ bị kẹt trước cơn lốc chết chóc đang ập tới với tiếng binh khí kêu lách cách và tiếng hô xung trận man rợ.

Những tiếng rú thảm thiết thế chỗ cho những tiếng hô phản đối. Nhưng trong đám đông không chỉ có những người chờ chết. Có đến một nửa số đá rải đường ập xuống đoàn kị binh, kêu vang như một cơn mưa đá trên áo giáp, đập móp méo không ít mũ trụ. Bản thân Công tước cũng bị ném trúng hai lần, trong khi Santi, không có mũ trụ bảo vệ, bị một vết thương lớn trên đầu, máu trào ra nhuộm đỏ mái tóc bạc của ông.

Cuối cùng, trong tình trạng tơi tả, toán người cũng tới được điện Công tước, bỏ lại đằng sau một vệt dài xác chết và người bị thương đánh dấu con đường đã đi qua.

Trong cơn giận dữ, Gian Maria lao thẳng về phòng riêng và ở lì trong đó đến khi khoảng hai giờ sau, được thông báo rằng sứ giả của Cesare Borgia xin cầu kiến.

Vẫn còn chưa bình tâm trở lại, sôi sục vì tức giận trước màn chào đón của dân chúng, Gian Maria – đang trong tâm trạng hoàn toàn không thích hợp cho một cuộc gặp đòi hỏi sự tỉnh táo sáng suốt ngay cả với một bộ óc thông minh hơn nhiều so với đức ông – đón tiếp sứ giả, một người Tây Ban Nha với khuôn mặt u ám và cử chỉ của một tu sĩ trong phòng khách của cung điện. Đứng bên cạnh Công tước là Alvari, Santi và Fabrizio da Lodi, trong khi mẹ của đức ông, Caterina Colonna, ngồi trên chiếc ghế bọc nhung đỏ có thêu hình con sư tử vàng, biểu tượng của dòng họ Sforza.

Buổi tiếp kiến diễn ra nhanh chóng rồi kết thúc một cách cộc cằn hoàn toàn trái ngược với vẻ trang trọng lễ nghi lúc mở đầu. Chẳng lâu la gì cũng có thể nhận ra nhiệm vụ thật của tay sứ giả là cố kiếm cho bằng được một cuộc cãi vã với Babbiano, khiến Borgia có được cái cớ hợp lí để tấn công. Ông ta yêu cầu, lúc đầu thì điềm tĩnh và lịch sự, và sau đó - khi bị từ chối – với vẻ khăng khăng ngạo mạn, rằng Gian Maria phải cung cấp cho Công tước Valentinois năm trăm lính coi như phần đóng góp vào nỗ lực mà Cesare Borgia đang tiến hành để chống lại nguy cơ xâm lược từ người Pháp.

Gian Maria chẳng hề đoái hoài đến những lời khuyên nhẫn nhịn mà Lodi thì thầm vào tai, thúc giục Công tước nên tìm cách kéo dài thời gian, dùng kế hoãn binh với tay sứ giả cho đến khi liên minh với Urbino đã hoàn tất và vị thế của họ đã đủ mạnh để bất chấp cơn giận dữ của Cesare Borgia. Nhưng cả lời khuyên khôn ngoan này lẫn những cái nhìn cảnh cáo bực bội của bà mẹ nhìn xa trông rộng đều không kìm được cơn bốc đồng của đức ông. Công tước chỉ tuân theo sự rồ dại của mình, chẳng hề suy xét đến hậu quả sau này.

“Ngươi hãy chuyển đến Công tước Valentinois lời nhắn của ta,” đức ông kết thúc cuộc thương thuyết. “Hãy nói với y rằng tất cả những tay thương ta có ở Babbiano, ta đều có ý định giữ lại, và sử dụng chúng để bảo vệ lãnh thổ của ta khỏi cuộc tấn công của những tên kẻ cướp đang đe dọa. Ngài Lodi,” đức ông nói thêm, đoạn quay sang Fabrizio, chẳng thèm đợi xem tay sứ giả có định nói thêm gì hay không, “hãy dẫn quý ông đây trở lại phòng ông ta, và cấp cho ông ta giấy thông hành để ông ta rời khỏi công quốc của ta.”

Khi tay sứ giả, đỏ mặt tía tai, mắt long lên đe dọa, đã lui ra ngoài dưới sự tháp tùng của Lodi, phu nhân Caterina đứng dậy, không còn kiềm chế nổi cơn bực, trút những lời thậm tệ lên đầu ông con quý tử.

“Đồ ngu!” bà quát vào mặt Công tước. “Thế là công quốc của quý ngài đi tong rồi đấy... theo cái tay sứ giả kia. Rồi bà phá lên cười chua chát. “Rốt cuộc, khi quẳng nó đi, có lẽ con đã hành động khôn ngoan đấy, vì thề có Chúa trên thiên đàng, con không xứng đáng được trị vì một công quốc.”

“Thưa mẹ,” Công tước trả lời, với tất cả sự điềm đạm mà tâm trạng nóng nảy hiện tại còn cho phép ngài giữ được, “con muốn khuyên mẹ tốt nhất nên để tâm đến những chuyện dành cho phụ nữ, và đừng can thiệp vào chuyện của đàn ông.”

“Chuyện của đàn ông! Và con đã giải quyết nó như một thằng oắt miệng còn hôi sữa hay một cô ả đỏng đảnh hay hờn đấy thôi.”

“Con giải quyết theo cách mà con cho là tốt nhất, thưa mẹ, vì hãy nhớ cho rằng con là Công tước Babbiano,” đức ông trả lời bực bội. “Con không sợ bất cứ đứa con hoang của bất cứ ông giáo hoàng nào trên đời cả. Liên minh với Urbino chỉ còn là chuyện một sớm một chiều. Hãy chờ đến lúc mọi việc hoàn tất, và nếu Valentinois muốn nhe nanh múa vuốt thì – thề có Chúa - chúng ta sẽ cho hắn biết.”

“À phải rồi, nhưng chỉ có khác là trong khi răng của hắn là răng sói thì răng của con là răng cừu. Còn nữa, liên minh với Urbino chưa đâu vào đâu cả. Sẽ khôn ngoan hơn nhiều nếu con để tay sứ giả kia ra đi với một lời hứa mập mờ để có thêm thời gian hoàn tất liên minh với gia đình Montefeltro. Bây giờ thì thời gian của con chỉ còn tính từng ngày. Với câu trả lời bất cẩn của con, Cesare sẽ hành động ngay lập tức. Còn về phần mẹ, mẹ quả thật không có ý định trở thành tù binh trong tay kẻ xâm lược, nên mẹ sẽ rời Babbiano đến Naples lánh nạn. Nếu con muốn nghe lời khuyên cuối cùng của mẹ, thì đó là hãy làm như mẹ.”

Gian Maria đứng dậy bước xuống bục đặt ngai, ngạc nhiên nhìn mẹ mình. Rồi đức ông quay sang nhìn Alvari, Santi, và cuối cùng là Lodi, người đã quay trở lại khi Caterina còn đang nói, như để cầu cứu. Nhưng tất cả đều im lặng, vẻ mặt nặng nề nghiêm trọng.

“Tất cả các người đều là đồ hèn!” Đức ông cười khinh khỉnh. Rồi khuôn mặt Công tước tối sầm lại, giọng nói trở nên cương quyết. “Còn ta thì không đâu,” đức ông quả quyết, “cho dù trước đây có lúc ta đã tỏ vẻ như vậy. Nhưng giờ đây ta đã trưởng thành, thưa các ngài. Ta đã nghe thấy một giọng nói trên đường phố Babbiano hôm nay và ta đã nhìn thấy cái cảnh khiến máu ta sôi lên. Nên biết rằng vị Công tước nhân hậu, tốt bụng, nhẫn nhịn mà các ngài đã biết không còn nữa. Cuối cùng con sư tử đã bị đánh thức, và các ngài sẽ thấy những thứ các ngài chưa bao giờ mơ tới.”

Lúc này mọi người bèn nhìn Công tước với ánh mắt chứa đựng vẻ nặng nề được cộng thêm nỗi băn khoăn lo sợ pha lẫn thương hại. Chẳng lẽ những gì phải chịu đựng ngày hôm đó đã khiến Công tước mất trí rồi sao? Nếu không phải là điên rồ, thì cơn mê sảng huênh hoang này còn có thể là gì?

“Câm hết rồi sao?” Công tước hỏi, mắt long lên. “Hay các người cho rằng ta đã hứa điều ta không thể làm được. Các người hãy tự đánh giá lấy, và sẽ nhanh thôi. Ngày mai, thưa mẹ, trong khi mẹ đi xuống phía Nam như mẹ đã nói, con sẽ lại quay trở lại phía Bắc, tới Urbino. Con sẽ không bỏ phí thêm một ngày nào nữa. Trong vòng một tuần nữa, thưa các ngài, nhờ lượng Chúa, ta sẽ thành hôn. Urbino sẽ trở thành lá chắn của chúng ra, và cùng với Urbino sẽ là Perugia và Camerino. Nhưng không chỉ có thế. Chúng ta sẽ có món hồi môn khổng lồ của công nương Valentina. Và các ngài thử đoán xem ta sẽ dùng nó vào việc gì? Ta sẽ dùng đến đồng fllorin cuối cùng vào việc mộ binh. Ta sẽ mộ tất cả các đội quân đánh thuê còn tự do ở Italia. Ta sẽ tập hợp một đội quân chưa ai có được, và với đội quân này tự ta sẽ đi đối mặt với Công tước Valentinois. Ta sẽ không ngồi chết gí ở đây chờ hắn đến, mà ta sẽ đi tìm hắn, và bằng đội quân đó ta sẽ lao thẳng vào hắn như một cơn thịnh nộ của Chúa. Phải, mẹ yêu quý của con ạ,” Công tước phá lên cười trong cơn mê sảng, “chú cừu sẽ săn đuổi con sói, và sẽ làm cho nó không bao giờ dám bén mảng đến gần bất cứ một con cừu nào nữa. Tất cả ta sẽ làm, các bạn thân mến ạ, và các ngài sẽ được chứng kiến những trận đánh chưa từng có kể từ thời Castracani [1].”

[1]Castruccio Castracani degli Antelminelli (1281-1328): Công tước Lucca, đồng thời là một condottiero (chỉ huy quân đánh thuê) nổi tiếng.

Tất cả nhìn chằm chằm vào Công tước, không dám tin giờ đức ông còn tỉnh táo, và băn khoăn tự hỏi từ đâu lại nảy ra cơn hăng say chinh chiến ở ông hoàng bản tính vốn lười biếng nhiều hơn năng động, nhút nhát nhiều hơn can đảm này. Thế nhưng nguyên nhân cũng chẳng ở đâu xa, chỉ cần họ chịu khó để ý đến dòng suy nghĩ mà Công tước đang nói lớn lên thành tiếng, vì chính quý ông đã nói ra manh mối khi nhắc tới một giọng nói ngài đã nghe thấy, những cảnh tượng ngài đã nhìn thấy trên đường phố Babbiano. Giọng nói ấy chính là giọng nói đã tung hô ông em họ Francesco của ngài làm Công tước. Giọng nói ấy đã làm cơn đố kị của Công tước bùng lên. Gã em họ này đã cướp mất của ngài cùng lúc cả tình yêu của dân chúng lẫn trái tim của Valentina, chính điều đó đã làm bùng lên trong tim ngài khát vọng cháy bỏng muốn đánh gục đối thủ, muốn làm cho cả dân chúng lẫn Valentina phải mở mắt thừa nhận sai lầm. Đức ông lúc này chẳng khác gì một con bạc đang dấn thân vào một ván bài được ăn cả ngã về không, vốn liếng của ngài trông cậy cả vào món hồi môn của cô dâu tương lai, và đối thủ là toàn bộ sức mạnh của Borgia. Nếu bước ra khỏi cuộc đọ sức với tư cách người thắng ngài sẽ được tô điểm bằng vinh quang, ngài sẽ không chỉ là vị cứu tinh, người đem lại tự do cho dân chúng Babbiano, mà cả Italia - hay ít nhất phần đất Italia đã nếm mùi gót sắt của Valentinois - sẽ tôn sùng ngài. Chỉ như thế ngài mới có thể lấy lại được niềm kiêu hãnh của bản thân, xóa sạch khỏi tâm trí mọi người kí ức về gã em họ phản loạn mà ngài chuẩn bị ra tay trừng trị.

Mẹ của Công tước lúc này lại lên tiếng, bằng lời lẽ can gián, bà mong Công tước không nên dấn mình vào một cuộc phiêu lưu mà đầu óc phụ nữ của bà cảm thấy quá mạo hiểm và nhiều nguy cơ như vậy trước khi suy nghĩ chín chắn và tham khảo ý kiến của triều thần. Cùng lúc đó một người hầu bước vào, tiến lại phía Công tước.

“Thưa mẹ,” Gian Maria lên tiếng, cắt ngang lời khuyên can của mẹ ngài, “Ý con đã quyết. Bây giờ mong mẹ hãy ngừng lại một chút và quay về chỗ ngồi, con sẽ cho mẹ thấy màn đầu tiên trong vở diễn vĩ đại mà con đang chuẩn bị.” Rồi quay sang gã người hầu đang đứng đợi. “Có chuyện gì?” Công tước hỏi.

“Đại úy Armstadt đã về, thưa đức ông, và đã giải ngài Bá tước tới.”

“Mang thêm nến đến đây và truyền cho họ vào,” Công tước ra lệnh ngắn gọn. “Xin hãy về chỗ ngồi, thưa các ngài, và cả mẹ cũng vậy. Ta chuẩn bị phán xử đây.”

Vừa ngạc nhiên vừa chẳng hiểu chuyện gì sắp xảy ra, mọi người đều làm theo lệnh của Công tước, quay về chỗ ngồi trong khi Gian Maria bước lên bục rồi ngồi chễm chệ trên chiếc ngai Công tước. Đám người hầu bước vào, mang theo những giá nến lớn bằng vàng khối đặt lên bàn. Họ rút lui, và khi cánh cửa mở ra lần nữa, tất cả những người có mặt không khỏi ngạc nhiên khi nghe tiếng mạng sắt của áo giáp kêu lách cách vọng lại gần.