Có lần tôi bắt gặp cậu bé đang nặn một con kiến bằng đất sét moi được từ mép nước.

Hồi bằng tuổi nó, tôi cũng thích trò moi đất sét nặn tượng. Tôi và lũ bạn thi nhau nặn hình người, nặn con chó, con gà, con ngựa, con voi.

Chúng tôi nặn bất cứ con vật nào chúng tôi nghĩ ra. Nhưng chưa bao giờ tôi thấy đứa trẻ nào nặn con kiến, chỉ vì con kiến bé đến mức không đứa nào nhớ đến nó khi cần tìm kiếm một hình ảnh để nặn tượng.

- Con nặn con ong à? - Tôi hỏi, chỉ nghĩ được đến thế.

- Không, đây là con kiến. - Nó đáp, vẫn cắm cúi miết các ngón tay quanh mẩu đất.

- Con kiến? - Tôi nhướn mắt - Con kiến to bằng con chuột kia à?

- Đó là con cố ý nặn một con kiến thật to. - Nó trả lời tôi trong khi vẫn chăm chút vân vê cái bụng con kiến, cố vo cho thật tròn.

Tôi không hỏi nữa để cho nó tập trung.

Một lát, nó ngẩng đầu nhìn tôi:

- Đã giống con kiến chưa chú?

Tôi nghiêng đầu săm soi con kiến của nó, thậm chí tôi phải nheo một bên mắt như người bị chói nắng. Chưa bao giờ tôi trông thấy một con kiến to như vậy nên tôi có cảm giác là lạ.

Tôi không chắc là tôi biết về loài kiến nhiều hơn nó. Đã lâu rồi tôi không còn lấy lá tre bắc cầu cho đàn kiến leo qua vũng nước nhỏ - trò chơi mà một thời tôi rất ưa thích. Dĩ nhiên thời đó đã qua lâu rồi và bây giờ tôi không nhớ có phải con kiến có cái đầu và cái bụng to gần bằng nhau như con kiến trước mặt tôi hay không. Tôi chỉ biết kiến là một loại côn trùng có sáu chân.

- Con kiến này tám chân à? - Tôi tặc lưỡi hỏi.

- Nó chỉ có sáu chân thôi. Còn kia là hai cái râu đó chú.

Cậu bé đặt con kiến trên một mảnh gỗ nhỏ và đem phơi ở ngoài vườn.

Trong khi ngồi bên cạnh cậu bé chờ cho đất sét khô, tôi ngập ngừng hỏi:

- Đây là bài tập môn thủ công của lớp con phải không?

- Không ạ.

- Thế sao con không nặn những con vật dễ hơn như con ngựa hay con bò chẳng hạn?

- Con nặn cho bạn con.

- Bạn con thích kiến à?

- Bạn con chưa nhìn thấy con kiến bao giờ.

Bạn nó tên Cỏ May, một cô bé bị mù ngay từ khi vừa lọt lòng.

Nó bảo thế giới của bạn nó là một thế giới hoàn toàn khác biệt với mọi người.

- Làm sao bạn phân biệt được ngày và đêm? - Nó tò mò hỏi Cỏ May khi cả hai đã thân nhau.

- Khi nào trời nóng và nhiều tiếng động thì đó là ban ngày. Còn khi trời mát và chung quanh yên tĩnh thì đó là ban đêm. - Cỏ May đáp, giản dị.

- Bạn biết các bông hoa không? - Nó hỏi, vì nó rất yêu các bông hoa.

- Mình chỉ nhận ra một vài loài hoa thật thơm thôi. Như hoa bưởi chẳng hạn.

Nó biết hoa bưởi. Hoa bưởi thường nở rộ vào tháng ba, kết thành chùm trắng muốt, có hương thơm dìu dịu, nhưng nếu hít nhiều quá dễ thấy đầu óc say say. Nó khoe tôi mấy đứa con gái trong lớp nó rất thích kết hoa bưởi làm vòng đeo tay.

- Bạn có biết con chó không?

- Biết chứ. Nhà mình có nuôi một con chó. Lần đầu tiên nghe tiếng sủa của con Vện, mình hỏi ngoại đó là con gì hả ngoại? Ngoại bảo con chó và ẵm nó lại cho mình vuốt ve. Nhờ vậy mình biết con chó có lông, có bốn chân và một cái đuôi.

Trong khi nó đang ngẩn ngơ trước tiết lộ của bạn, Cỏ May vui vẻ khoe:

- Mình cũng biết con mèo, con gà, con vịt.

Thình lình nó hỏi:

- Thế bạn có biết con kiến không?

- Con kiến thì mình không biết, dù mình từng bị kiến cắn. Vì con kiến quá bé nên mình không sờ vào nó được.

Nó định hỏi Cỏ May có phải nếu bạn không sờ được vào vật gì tức là xem như chưa biết vật đó hay không nhưng rồi nó ngần ngại. Nó nhắm mắt lại, thử hình dung mình là Cỏ May nhưng ngay lập tức nó biết là không thể. Nó đã thu cả thế giới vào trong trí nhớ nên ngay cả khi không nhìn thấy gì thì nó vẫn thuộc về thế giới của những người sáng mắt. Cỏ May lại khác. Cô như thuộc về một giống nòi khác, với những kinh nghiệm hoàn toàn mới mẻ với nó.

Như đọc được ý nghĩ trong đầu nó, Cỏ May nói:

- Nếu mình chưa từng chạm vào bạn thì đối với mình bạn chỉ là một tiếng nói.-------

Hằng ngày tôi vẫn nhìn thấy nhỏ Miền. Nó học chung lớp với tôi. Đối với tôi, dĩ nhiên Miền không phải là "một tiếng nói". Nhưng tôi chưa bao giờ xem nó là bạn, chẳng hiểu tại sao. Có lẽ trong tâm trí tôi, và trong tâm trí những đứa khác chắc cũng thế, nhỏ Miền chỉ được nhớ đến với tư cách em gái của thằng Hướng hơn là một bạn học bình thường.

Một thời gian dài, Hướng là hung thần của bọn trẻ con trong thị trấn. Nỗi sợ hãi do Hướng gây ra lớn đến mức trở thành nỗi ám ảnh thường trực của bọn tôi và những gì gắn với nó đều trở thành nguy hiểm.

Trừ Vinh còm ra, không đứa nào trong lớp trò chuyện với Miền và bọn tôi chẳng băn khoăn gì về chuyện đó.

Khi biết Vinh còm thích nhỏ Miền, tôi không hề ngạc nhiên, còn sốt sắng bày cho nó cách tỏ tình, mặc dù tôi không hiểu Vinh còm thích con nhỏ này ở điểm gì. Tất nhiên có hàng trăm lý do để một đứa con trai thích một đứa con gái. Những cuốn sách trong tủ của ông tôi mách với tôi như thế. Dù vậy, để thích một đứa chán ngắt như nhỏ Miền, tôi không tìm thấy một lý do nào hết.Nhưng đến hôm tôi dẫn hai đứa nó về nhà ông tôi chơi, có dịp ngắm nhỏ Miền lâu lâu một chút, tôi chợt nhận ra con nhỏ này là đứa con gái có duyên ngầm mặc dù làn da nó hơi ngăm ngăm. Ở lớp, nhỏ Miền có vẻ ủ rũ, hầu như không bao giờ cười nhưng hôm đó nó vui vẻ và cười nhiều hơn thường ngày, nhờ vậy tôi phát hiện nó có hàm răng trắng ơi là trắng. Hai chiếc răng cửa của nó hơi to nhưng chẳng hề gì. Xét về mặt thẩm mỹ, hai chiếc răng đó càng giúp nó duyên dáng hơn vì trông nó giống hệt một con thỏ con.

Vinh còm thích con nhỏ này là đúng rồi! Tôi nhủ thầm trong bụng và một chốc sau tôi càng thấy đó là chân lý khi nhìn nhỏ Miền sà vào tủ sách của ông tôi với vẻ háo hức của bọn trẻ con sà vào hàng bánh kẹo.

Tôi chơi thân với Vinh còm một phần vì nó là đứa mê truyện giống như tôi. Từ ngày mẹ tôi mất, tôi thường lê la ở nhà ông ngoại tôi và suốt ngày đánh bạn với tủ sách của ông.

Tôi không nghĩ nhỏ Miền có đam mê tương tự. Vì con của một ông bố say xỉn và em của một thằng du côn thì không gợi lên điều gì liên quan tới sách. Sở thích của tôi và Vinh còm, nhỏ Miền có vẻ không dính líu vào. Nhưng hôm đó tôi bắt gặp mình tò mò quan sát vẻ rạng rỡ trên gương mặt bầu bĩnh của nó. Hơn cả niềm vui, điều toát ra trong đôi mắt long lanh của nhỏ Miền khi nó rón rén sờ tay lên từng gáy sách gần như là sự thành kính. Hình ảnh đó làm tôi ngạc nhiên kinh khủng và tôi bắt đầu nghĩ về nó khác đi.

Sau lần đó, nhỏ Miền còn đến nhà ông tôi nhiều lần nữa. Dĩ nhiên, lúc nào cũng ba đứa cặp kè với nhau. Và lần nào nó cũng ra về sớm dù mùa hè đã tới từ lâu và chúng tôi không còn phải đến lớp mỗi ngày nữa.