Khi ra khỏi nhà xác, chúng tôi cắt chéo qua sân sau lát bằng đá phiến. Bác sĩ Meray đưa chúng tôi qua một chiếc cửa khác vào một khu trú ngụ cũ kỹ, sứt sẹo nhưng ít ảm đạm hơn. Rõ ràng truớc kia khu công trình không cao bằng đá này là chuồng ngựa- các ngăn phân chia từng khoang hãy còn lưu lại đến giờ. Do khu trú ngụ này kéo dài ra như một đuờng ke tàu hỏa, nên các ngăn nhà cũng mở rộng dần, cho đến lúc biến thành một chỗ có thể gọi đuợc là các căn phòng. Các chữ ghi trên những tấm biển cac-tông ấn định từng khu phòng ngủ cho đàn bà, đàn ông, có phòng ngoại trú và phòng chờ của người khám bệnh. Ngay truớc mặt tôi là biển chỉ dẫn "Tới Phòng trực và Nhà ăn".

Tấm rèm che cửa vào phòng ngủ nữ đóng kín, nhưng cửa vào phòng nam đang mở và thấy rõ mấy chiếc giuờng sắt đôi, đang có đám người rách rưới thảm hại ngủ trên đó.

Trong căn phòng truớc buồng ngoại trú có ba bệnh nhân chờ đợi, trong đó có một người dàn ông to lớn, hình thù như một con vật và bẩn thỉu như vừa trong ống khói chui ra. Hắn ta ngồi, cau có nhìn chằm chằm vào cô gái xinh đẹp đang băng cho mình. Một chân hắn đặt lên chiếc ghế dài thấp và cô gái vừa mới băng xong. Cô ta nhỏm dậy, hất mớ tóc đen xõa truớc mặt sang bên.

-Ông ta bị mảnh kính cứa đứt chân rất sâu- cô gái nói với bác sĩ Meray.

-Xenli, các ngài đây là Sherlock Holmes và bạn đồng nghiệp của ngài, bác sĩ Watson. Xin các ngài cho phép tôi được giới thiệu- đây là cô Xenli Janger, cháu họ tôi và là người giúp việc không ai thay thế đuợc. Tôi không biết sẽ xoay xở ra sao nếu không có cô ấy ở đây.

Xenli Janger chìa bàn tay thanh thanh cho từng người trong chúng tôi

-Tôi đuợc nghe danh các quí ngài từ truớc đây nhưng chưa bao giờ tôi nghĩ là mình sẽ đuợc làm quen với các bậc danh tiếng như hai ngài.

-Tiểu thư đã quá lời khen chúng tôi- Holmes nói vài lời.

Phong độ của cô gái làm tôi hết sức quí mến và tôi nghiêng mình thi lễ.

Bác sĩ Meray nói:

-Tôi đi đây, Xenli. Liệu cô có thể chỉ cho ngài Holmes và bác sĩ Watson khắp khu trú ngụ này đuợc không. Có thể là các ngài ấy muốn xem phòng trực và nhà ăn đấy.

Bác sĩ Meray vội vã huớng về phía nhà xác, còn chúng tôi bắt đầu đi theo cô Janger nhưng chưa đuợc mấy buớc thì Holmes bất ngờ cất tiếng:

-Chúng tôi có ít thời gian, tiểu thư Janger ạ. Có lẽ ta để cuộc tham quan vào lần sau thì hơn. Hôm nay chúng tôi đến đây đơn thuần là về nghiệp vụ thôi.

Rõ ràng cô gái không thấy ngạc nhiên

-Tôi hiểu ạ, thưa ngài Holmes. Liệu tôi có thể giúp đuợc gì không, thưa hai ngài?

Có lẽ có đấy. Một thời gian về truớc tiểu thư có cầm một bộ đồ mổ ở tiệm cầm đồ đường Grayt Hippton. Tiểu thư còn nhớ không?

Cô gái đáp ngay không chút lưỡng lự;

-Tất nhiên, việc đó chưa lâu lắm đâu.

-Nếu tiểu thư không phản đối thì xin tiểu thư hãy kể cho chúng tôi nghe, về việc hộp đồ mổ đó đến tay tiểu thư bằng cách nào và tại sao tiểu thư lại đem cầm đi.

-Xin phép hai ngài. Nó là của Pior.

Với tôi điều đó tỏ ra là một tin gây sửng sốt nhưng trên mặt Holmes không có thớ thịt nào động đậy.

-Đấy là con người bất hạnh, đã mất trí phải không?

-Một câu chuyện đau buốn- cô gái nói.

-Tôi thì nghĩ là đã hết cách cứu chữa- Holmes nhận xét- Chúng tôi đã nhìn thấy anh ta mấy phút truớc đây. Liệu tiểu thư có thể cho chúng tôi biết một cách tuơng đối, về các việc đã xảy ra truớc đây đối với người ấy đuợc không?

-Chúng tôi không biết gì về cuộc đời của anh ta, truớc khi anh ta xuất hiện ở đây. Mà nó, có thể là khá bi thảm. Một lần vào buổi tối, tôi ghé vào nhà xác và bắt gặp anh ta ở đó.

-Thế anh ta làm gì ở đấy, thưa tiểu thư Janger.

-Chả làm gì cả, chỉ ngồi bên cạnh một tử thi ở trạng thái không biết gì, trạng thái mất phản ứng mà có lẽ các ngài đã nhận thấy ở anh ta. Tôi dẫn anh ta tới chỗ chú tôi. Từ bấy đến nay anh ta ở lại đó. Rõ ràng là cảnh sát đã không đụng gì đến anh ta vì thanh tra Lestrade không lưu tâm gì đến nguời tàn tật mất trí ấy cả.

Tôi nhìn tiểu thư Janger với niềm kính trọng hơn lên. Thực sự là một cô gái can đảm hiếm hoi! Đêm khuya mà một cô gái dám vào nhà xác, gặp ở đấy một quái vật như vậy đang cúi nhìn xuống xác chết mà không kinh hoảng bỏ chạy, hoặc lăn ra bất tỉnh!

-Điều đó chưa giúp đuợc gì cho việc phân tích..- Holmes đã bắt đầu nói lại ngừng.

-Xin thứ lỗi, thưa ngài!

-Ý nghĩ tình cờ vậy thôi, thưa tiểu thư Janger. Xin tiểu thư tiếp tục đi.

-Chú cháu tôi đưa ra kết luận là có ai đó đã đưa Pior đến khu trú ngụ này và để anh ta lại đó, như một người đàn bà không chồng bỏ rơi các đứa con sơ sinh. Bác sĩ Meray khám kĩ và phát hiện là truớc đây anh ta đã bị chấn thương nặng, bị đánh đập như một con vật. Các vết thương trên đầu đã lành nhưng trí thông minh bị suy sụp, không thể phục hồi. Anh ta trở thành một sinh vật vô hại và rất muốn mình có ích cho ai đó, nên đã tự mình làm đuợc chiếc giường. Tất nhiên chúng tôi cũng không ai nghĩ đến việc gửi anh ta về thế giới cũ, nơi không có chỗ cho anh ta.

-Còn bộ đồ mổ ?

-Anh ta có một gói quần áo nhỏ. Hộp đồ mổ đuợc nhét ở trong đó, đó là vật có giá trị duy nhất của Pior.

-Anh ta kể gì về mình, tiểu thư?

-Chẳng kể gì cả. Anh ta nói năng vất vả lắm, từng từ rời rạc. Cũng khó mà luận ra.

-Nhưng anh ta tên là Pior à?

Cô gái cuời, má cô hơi hồng lên khiến cô càng đẹp.

-Tôi mạnh dạn đặt tên cho anh ta như vậy. Tất cả quần áo trong gói đều mang nhãn hiệu Pháp, tôi tìm thấy một chiếc mùi- xoa màu, trên đó có thêu mấy chữ Pháp. Chỉ vì thế chứ không vì lí do nào khác mà tôi gọi anh ta là Pior, mặc dù tôi tin anh ta không phải là người Pháp.

-Việc tiểu thư đưa cầm bộ đồ mổ diễn ra như thế nào?- Holmes hỏi.

-Rất đơn giản. Như tôi đã nói với các ngài, Pior thực tế không có thứ gì mà tiền nong của chúng tôi chi dùng cho khu tập thể này rất hạn chế. Chúng tôi không có khả năng cung cấp cho Pior những thứ cần thiết, thế nên tôi nghĩ tới bộ đồ mổ. Vật này rõ ràng là có giá trị mà anh ta chẳng thể dùng nó vào việc gì. Tôi giải thích cho anh ta về ý định ấy và thật kinh ngạc là anh ta gật đầu với vẻ tán thành - thiếu nữ cuời- Điều khó nhất là bắt Pior nhận số tiền tôi mang về, anh ta muốn đưa nó cho quĩ chung của ký túc xá.

-Có nghĩa là anh ta còn có khả năng cảm nhận, ít nhất cũng là cảm giác biết ơn.

-Điều ấy quả thực là thế- Xenli Janger đáp- Còn bây giờ, thưa ngài, có lẽ ngài trả lời cho câu hỏi của tôi. Tại sao ngài lại lưu tâm đến bộ đồ mổ, thưa ngài?

-Có một người nào đó gửi nó lại cho tôi.

Mắt cô gái mở to:

-Có nghĩa là có ai đó đã mua nó?

-Vâng. Liệu tiểu thư có nhận định gì về chuyện ai có thể làm điều ấy không?

-Không ạ- cô gái ngẫm nghĩ một lát, sau đó cô nói:- Ở đây không nhất thiết phải có mối liên quan gì. Tôi muốn nói rằng có thể ai đó đã nhìn thấy bộ đồ mổ và đã mua nó vì giá hạ.

-Khi hộp đồ mổ vào tay tôi thì thiếu một thứ.

-Lạ lùng thật! Có chuyện gì xảy ra với nó đuợc ạ?

-Hộp đó vẫn đầy đủ khi tiểu thư gửi nó ở hiệu à?

-Vâng.

-Xin cám ơn, tiểu thư Janger.

Lúc đó của vào phòng mở toang và một người đàn ông buớc vào.

-Đại nhân!- Holmes thốt ra- Đuờng của chúng ta lại gặp nhau rồi!

Công tuớc Risa Sairx. Đó chính là ông ta, cũng ngạc nhiên không kém gì chúng tôi. Thậm chí có thể nói rằng ông ta hoàn toàn bối rối. Sự im lặng lây cả sang Xenli Janger.

-Các ngài quen nhau?

-Chúng tôi có vinh dự đuợc làm quen nhau mới vào ngày hôm qua- Holmes nói- tại dinh thự của Công tuớc Sairx.

Cuối cùng thì Công tuớc Risa cũng làm chủ đuợc ngôn ngữ, quay sang Holmes ông ta nói:

-Tôi có nhiều nguyên nhân để có mặt tại đây hơn là hai ngài. Tôi thường bận bịu ở đây nhiều thời gian.

-Công tuớc Risa là vị thiên thần của chúng tôi- Xenli nói một cách hân hoan- ngài ban phát hào phóng tiền của và thời gian đến mức khu trú ngụ này cũng thuộc về ngài ngang mức thuộc về chúng tôi. Vị tất chúng tôi dã toàn vẹn đuợc nếu như không có sự giúp đỡ của ngài.

Công tước Risa đỏ bừng mặt:

-Tiểu thư đã nói quá lời, thưa tiểu thư qúy mến.

Cô gái dịu dàng chạm vào tay công tuớc. Đôi mắt cô sáng lên. Nhưng chỉ lát sau đôi mắt ấy đã trầm xuống và trạng thái Xenli thay đổi hẳn.

-Ngài đã nghe tin chưa, thưa Công tuớc? Lại một vụ nữa.

Công tuớc buồn bã gật đầu.

-Chẳng lẽ chuyện đó không bao giờ kết thúc đuợc ư? Ngài Holmes, ngài không quyết định đem tài năng của ngài vào cuộc truy tầm Kẻ mổ bụng hay sao?

-Chúng ta sẽ xem các sự kiện phát triển ra sao- Holmes nói ngắt đoạn- Chúng tôi đã lấy của tiểu thư nhiều thời gian, tiểu thư Xenli. Tôi hy vọng là chúng ta còn đuợc gặp nhau.

Tôi và Holmes nghiêng mình thi lễ rồi đi ra cửa.

Chiều đã buông và các ngọn đèn đuờng thưa thớt của khu Waitrepon nhấp nháy trên các đuờng phố không nguời qua lại. Trời tối xuống rất mau, màn đêm từng phút một bao trùm lên tất cả.

Tôi dựng cổ áo khoác:

-Holmes ạ, thú nhận là một chén trà nóng bên lò suởi..

-Cẩn thận, Watson- Holmes bật kêu lên, tỏ rõ phản ứng nhanh hơn so với tôi. Nửa phút sau đó hai chúng tôi phải gạt đỡ một cách tuyệt vọng với ba tên côn đồ, vừa lao ra ở một chiếc sân tối và công kích vào bọn tôi.

Tôi thấy con dao loáng lên và một tên trong bọn quát :" Chúng bay quần với thằng cao kều!" Sau đó tôi còn lại một đấu một với tên thứ ba, nhưng như thế cũng quá đủ vì trong tay thằng này có con dao găm. Cách tấn công ác hiểm tỏ rõ ý định cuối cùng của nó. May là tôi đã kịp xoay người đột ngột để đối phó, tuy thế cây gậy nhỏ bị văng khỏi tay. Thằng này chắc hẳn đã thọc đuợc dao vào người đối thủ, nếu như trong lúc vội vã, định đánh quị ngay đối phương nó không bị truợt chân ngã ép vào tôi, tay hoa lên loạng choạng. Bằng phản xạ bản năng, tôi thúc đầu gối vào mặt hắn. Thậm chí tôi thấy đau ở đùi và gối vì cú thúc mạnh, còn thằng côn đồ hộc lên, loạng choạng buớc lùi lại. Máu mũi nó tuôn ra xối xả.

Holmes giữ nguyên đuợc cả cây gậy lẫn sự bình tĩnh. Bằng khóe mắt tôi thấy động tác phòng ngự đầu tiên của Holmes. Sử dụng cây ba-toong như thanh gươm anh ta quật vào tên côn đồ đứng gần mình, khiến nó rú lên và lăn quay ra đất.

Tôi không nhìn thấy gì thêm vì đối thủ của tôi lại công kích. Chúng tôi chộp sống chộp chết lấy nhau và cùng lăn ra bãi đá cuội. Đứa nhận phần thanh toán tôi là một tên bợm to, khỏe nên mặc dù tôi cố sức nện hắn bằng tay, mà con dao của hắn cứ mỗi lúc một gần mãi vào họng tôi.

Tôi đã sẵn sàng gửi linh hồn cho đấng Sáng tạo thì cây ba toong của Holmes phang xuống tên khốn kiếp. Mắt hắn trợn nguợc, còn tôi vất vả hất đuợc nó ra và quỳ gối để nhổm dậy. Ngay lúc đó một trong hai tên đối đầu với Holmes gào lên vì đau và tức tối: "Chạy thôi Batch! Bọn này vâm lắm!" Chúng vội vàng nâng thằng thứ ba lên và cả lũ biến nhanh vào bóng tối.

Holmes khom gối cúi xuống tôi.

-Watson, cậu nguyên lành hả? Nó không chích cậu bằng dao phải không?

-Tớ không bị vết xầy nào, Holmes ạ- tôi nói để bạn mình yên tâm.

-Nếu như chúng làm cậu bị thương thì không bao giờ tớ tha thứ cho mình vì chuyện đó.

-Còn cậu sao, bô lão?

-Chỉ hơi đau ở cẳng chân- giúp tôi đứng lên xong, Holmes cau có nói thêm: -Tôi là thằng ngốc thực sự.. Đã không chờ đợi cuộc công kích hơn mọi thứ. Tính chất của vụ việc thay đổi nhanh thật.

-Đừng tự trách mình làm gì. Làm sao mà biết trước được.

-Nghề nghiệp của mình bao gồm ở việc phải biết đuợc tất cả.

-Cậu đã nhanh chóng định cách xử lý đến mức bọn chúng phải đâm đầu chạy, mặc dù mọi lợi thế đều ở phía chúng.

Nhưng Holmes không tiếp nhận các câu an ủi của tôi.

-Cần phải xoay hướng nhanh mới đúng, Watson- bạn tôi nói- Thôi ta đi đi. Mình sẽ thuê một chiếc xe ngựa hòm để họ đưa ta về với bếp lò và chén trà nóng, thứ mà anh đang mong ước.

Vừa lúc đó chiếc xe ngựa hòm hiện ra và chúng tôi nhanh nhẹn dừng nó lại. Trên đuờng xe quay về phố Baker, Holmes bảo tôi:

-Thật hay khi biết đứa nào đã cử chúng đi.

-Rõ ràng là có tên muốn nhìn thấy bọn mình ở dạng các xác chết- tôi đáp.

-Nhưng kẻ thù của chúng ta, dù dó là thằng nào, đã chọn bọn thuộc hạ khá dở. Đúng ra phải tìm một bọn lạnh mặt hơn. Lũ vừa rồi đã chạm phải gai nên hành động không lấy gì làm khéo cho lắm.

-Hãy coi mình là đã gặp may đi, Holmes.

-Ít nhất thì chúng cũng đạt đuợc một điều. Nếu như trước kia tôi còn hồ nghi thì bây giờ tôi không chịu bỏ qua việc này.

Holmes nói điều đó với giọng rầu rĩ. Đoạn đuờng còn lại cả hai đều im lặng, chỉ khi đã cùng ngồi truớc bếp lò và bà Hudson mang trà nóng vào, Holmes mới nói:

-Sau lúc tôi rời anh hôm qua Watson ạ, tôi đã kiểm tra một vài dữ kiện. Anh có biết bức tranh "Khỏa thân" triển lãm ở Bảo tàng Nghệ thuật Dân tộc là thuộc về cây bút lông của một Sairx Oxborn nào đó không?

-Anh nói là Sairx Oxborn?

-Của Công tuớc Sairx bố đấy.

-Chào bố, ai thắng đấy bố?

-Thắng gì?-Thanh tra Kuin làu bàu hỏi lại con trai.

-Trò chơi quăng vòng của bố.

-À, anh nói về việc đó..Chúng nó nhét cho bố mấy chiếc vòng chết toi. Thời tiết ở New-York thế nào. Bố hi vọng là đang xỉn lắm hả.

-Thời tiết?- Enleri nhìn ra cửa sổ nhưng cửa chớp đóng kín.

-Nói thực là con không biêt. Làm việc suốt đêm.

-Thế mà anh còn đòi tôi phải nghỉ. Anh ạ, sao anh không đến đây nghỉ cùng bố anh?

-Không thể đuợc. Con cần phải viết cho xong cuốn sách. Hơn nữa ngày hôm qua Grant Ame lại ghé vào đây, hắn nốc cạn tất cả dự trữ của con rồi để lại một phong bì lớn.

-Cái gì? Phong bì gì?- Thanh tra Kuin hỏi, linh hoạt hẳn lên.

Enleri kể cho ông nghe.

Viên thanh tra phì một tiếng:

-Chúng phịa ra các điều nhảm nhí gì đấy. Có kẻ nào đó muốn dắt mũi anh đấy. Anh đã đọc hết rồi à?

-Được mấy chương. Cần phải nói rằng nó đuợc viết khá đấy. Hấp dẫn. Nhưng bỗng dưng con như sáng ra điều gì và lại ngồi vào máy chữ. Bố định dùng ngày hôm nay như thế nào?

Bố sẽ tắm nắng ở cái bãi tắm chết toi ấy, Enleri ạ. Bố chán ghê chán gớm nơi đây rồi! Con trai ạ! Cho phép bố quay về nhà thôi.

-Bố đừng nghĩ đến chuyện đó- Enleri nói- cứ tắm nắng đi bố ạ. Bố có biết rằng chính bố có khi cũng muốn đọc cho xong bản ghi chép chưa công bố của Sherlock Holmes không nào?

Trong giọng nói của thanh tra Kuin vang lên nét tinh quái:

-Nghe này, đấy cũng là ý định của bố, con trai ạ. Bố sẽ gọi điện đến hãng Hàng không đặt vé vào chuyến nào cũng đuợc. Bố có thể bay ngay về New- York.

-Không cần phải thế. Con sẽ gửi bản ghi chép đến cho bố bằng đuờng bưu điện.

-Quẳng nó đi cho quỉ- Thanh tra Kuin phát bẳn.

-Thôi nhá, bố- Enleri nói- bố đừng quên đeo kính bảo vệ khi tắm nắng nhé, và hãy ăn hết những gì người ta bày ra bàn cho bố.

Enleri treo ống nói, không để cho ông bố đáp lời. Anh ta nhìn lên chiếc đồng hồ treo tuờng, nó cũng mang cái vẻ diễu cợt hệt như chiếc máy chữ. Thám tử danh tiếng đi vào nhà tắm, đứng duới vòi hoa sen rồi quay ra trong bộ đồ ngủ. Khi vào buồng, việcđầu tiên của Enleri là để kênh máy điện thoại, sau đấy chộp lấy bản ghi chép của bác sĩ Watson.

"Thế này cho nó dễ ngủ"- anh ta ranh mãnh bảo với chính mình.