Tiếng kẹt cửa cắt ngang câu hỏi của Holmes. Ông chủ vừa mở cửa thì ông khách người Mỹ phấn khởi xông vào.

- Tìm thấy rồi! - Ông ta huơ huơ tờ báo trong tay hứng chí nói lớn - Thưa ngài Nathan Garrideb, chúc mừng ngài, ngài phát tài rồi. Công việc tìm kiếm của chúng ta đã kết thúc vẹn toàn, tất cả đều thuận lợi! Thưa ngài Sherlock Holmes, chúng tôi chỉ có thể nói với ngài rằng, thật đã làm phiền ngài quá, rất xin lỗi ngài.

Rồi ông ta đưa cho chủ nhà tờ báo; chủ nhà mở to mắt đọc những dòng quảng cáo cỡ rất lớn… Hai chúng tôi cũng nghển cổ ngó qua vai chủ nhà. Nội dung mục đó như sau:

“Howard Garrideb - nhà sản xuất và kinh doanh máy nông cụ

Kinh doanh các loại máy gặt đập, máy cày tay và cày máy chạy bằng hơi nước, máy gieo hạt, máy xới đất, xe tải chuyên dụng, xe ngựa bốn bánh và các thiết bị khác, bao thầu khoan giếng bơm tay.

Địa chỉ: Khu Grosvenor, Aston…”

- Thật tuyệt! - Ông chủ nhà phấn khởi nói - Vậy là đủ ba người rồi.

- Tôi đã từng đi điều tra ở Birmingham. - Người Mỹ kia cũng hăng hái không kém - Người đại diện của tôi đã cắt phần quảng cáo này gửi cho tôi. Chúng ta cần khẩn trương hoàn thành cho xong mọi thủ tục. Tôi đã viết thư cho người này, hẹn ông ta 4 giờ chiều mai sẽ đến văn phòng của ông ta để bàn bạc.

- Ngài muốn tôi tới gặp ông ta à? - Ông chủ nhà nghi ngại hỏi.

- Ngài thấy thế nào? Ngài không cảm thấy sắp xếp như vậy là sáng suốt hơn ư? Tôi là một lữ khách người Mỹ, tuy tôi kể ra một câu chuyện rất đẹp nhưng lại hơi hoang đường, họ dựa vào cái gì để tin tôi đây? Còn ngài là một người có địa vị trong xã hội Anh, họ không thể không coi trọng lời nói của ngài. Tôi đã muốn đi cùng ngài, nhưng ngày mai tôi lại rất bận. Nếu ở đó, ngài gặp khó khăn gì, tôi sẽ sẵn sàng tới ngay.

- Nhưng lâu lắm rồi tôi chưa đi xa như vậy.

- Không sao, thưa ngài Garrideb, tôi đã tính toán cả rồi: 12 giờ ngài lên đường, 2 giờ chiều sẽ đến nơi, ngay tối đó có thể trở về. Việc cần làm của ngài chỉ là gặp người ấy, nói rõ tình hình, lập ra một bản tuyên thệ theo pháp luật để chứng minh sự tồn tại của người này. Tôi còn không quản ngại xa xôi mãi từ Mỹ đến đây, ngài chỉ đi đoạn đường ngắn để làm một việc thì có là gì đâu! - Đúng. - Holmes chêm vào - Ngài đây nói rất đúng.

Nathan Garrideb nhún vai:

- Được thôi. Ngài đã mang lại hy vọng to lớn cho cuộc đời của tôi như vậy, tôi thực khó mà từ chối yêu cầu của ngài được.

- Thưa ngài, - Người đàn ông Mỹ nói - sáng mai tôi sẽ tới đưa ngài ra ga. Thưa ngài Sherlock Holmes, tôi với ngài không cùng về một đường phải không? Vậy thì tạm biệt nhé, tối mai chờ tin vui của chúng tôi.

Ông người Mỹ đi rồi, sự ngờ vực trên khuôn mặt của Holmes cũng biến mất, anh tươi tỉnh trở lại.

- Thưa ngài Garrideb, vui lòng cho tôi xem bộ sưu tập của ngài. - Holmes nửa như yêu cầu, nửa như ra lệnh - Đối với nghề nghiệp của chúng tôi, những kiến thức khác nhau đều sẽ có ngày được dùng tới. Căn nhà của ngài chính là một kho tàng tri thức!

Nathan Marrideb đỏ mặt lên vì mừng rỡ, mắt sáng long lanh sau đôi kính:

- Tôi luôn nghe nói ngài là người uyên bác. Nếu ngài có thời gian, tôi sẽ dẫn ngài đi xem một lượt.

- Tiếc là tôi không có nhiều thời gian. Tuy các tiêu bản đều có dán nhãn, nhưng vẫn cần ngài đích thân giảng giải. Ngày mai, nếu có thời gian, ta sẽ xem tỉ mỉ một lượt, nếu ngài không thấy trở ngại.

- Ồ, không có gì! Tôi rất hoan nghênh. Đương nhiên ngày mai nhà tôi đóng cửa. Nhưng trước 4 giờ, bà lao công ở dưới tầng hầm có thể để ngài vào xem.

- Vâng. Vừa hay là chiều mai tôi có thì giờ rảnh rỗi. Nếu ngài nói lại với bà lao công, bà ấy có thể đưa chìa khóa cho thì sẽ không có vấn đề gì. À, nhân tiện xin ngài cho biết, chủ nhà của ngài là ai vậy?

- Đó là văn phòng Holloway và Steele. Nhưng vì sao ngài lại hỏi chuyện này? - Nathan Garideb có vẻ hơi ngạc nhiên trước câu hỏi bất ngờ này.

- À, tôi cũng ham thích môn kiến trúc cổ. - Holmes vừa cười vừa nói - Không biết ngôi nhà này được xây từ đời vua George hay từ thời nữ hoàng Anne?

- Chắc chắn là từ triều vua George.

- Tôi cảm thấy niên đại còn sớm hơn thế nữa. Nhưng không sao, điều này cũng dễ làm rõ thôi mà. Bây giờ xin tạm biệt ngài và chúc ngài lên đường may mắn.

Người cho thuê nhà ở ngay gần đó, nhưng trời đã nhá nhem tối nên chúng tôi quay về phố Baker. Sau bữa tối, Holmes lại nói tới đề tài này:

- Bài toán nhỏ này của chúng ta sắp tới hồi kết rồi. Chắc anh đã có phương án giải quyết rồi chứ?

- Tôi vẫn chưa rõ đầu đuôi ra sao.

- Phần đầu đã rất rõ rồi, phần đuôi thì phải chờ ngày mai. Anh không thấy có gì lạ trong cái tin rao vặt của tờ quảng cáo đó à?

- Tôi để ý thấy chữ “cày” bị sai.

- Anh cũng nhận ra ư? Hay quá Watson ạ, anh càng ngày càng tiến bộ. Nhưng cách viết đó ở Anh thì sai, còn ở Mỹ lại đúng. Thợ sắp chữ cứ theo nguyên bản mà sắp. Còn cụm từ “xe ngựa bốn bánh” cũng viết theo kiểu Mỹ. Giếng khoan bơm tay ở Mỹ phổ biến hơn ở Anh. Tóm lại đó là một quảng cáo Mỹ điển hình, vậy mà lại tự xưng là công ty của Anh quốc. Anh có biết là vì sao không?

- Theo tôi thì chính tay người Mỹ kia đăng quảng cáo. Nhưng mục đích của anh ta là gì thì tôi không rõ.

- Như vậy có thể có nhiều cách giải thích khác nhau. Nhưng nói gì thì nói, trước tiên là ông ta muốn điều ông già này đi chỗ khác. Tôi định nói ngài đừng đi cho mất công, nhưng nghĩ kỹ lại thấy cứ để cho ông ấy đi một chuyến, nhà vắng người cũng tốt. Watson này, ngày mai sẽ rõ cả thôi.

Sherlock Holmes đi từ rất sớm, buổi trưa mới về. Tôi thấy anh có vẻ rất trầm tư. Anh nói:

- Vụ này còn nghiêm trọng hơn tôi nghĩ. Tôi phải nói thực với anh, tuy biết sau khi nói thì anh càng muốn mạo hiểm hơn. Làm bạn với nhau nhiều năm, đương nhiên là tôi rất hiểu tính khí của anh. Nhưng vụ này nguy hiểm đấy, tôi báo trước để anh đề phòng.

- Nhưng đây có phải là lần đầu chúng ta cùng mạo hiểm đâu. Tôi cũng hy vọng đây không phải là lần mạo hiểm cuối cùng. Anh hãy nói đi, lần này có gì đặc biệt vậy?

- Chúng ta gặp phải một vụ án rất gai góc. Tôi đã điều tra rõ thân phận thực sự của luật sư John Garrideb rồi, hắn ta vốn là sát thủ Killer Evans nổi tiếng tàn bạo và thâm hiểm.

- Tôi vẫn chưa hiểu rõ lắm.

- Tôi vừa mới đi thăm ông bạn già ở Sở Cảnh sát. Tuy ông ấy có đôi lúc thiếu óc tưởng tượng, nhưng về mặt phương pháp và cần cù thì có thể nói là vẫn đứng hàng đầu. Tôi muốn qua hồ sơ của họ để lần ra manh mối vị khách người Mỹ này. Quả nhiên, trong tàng thư căn cước tôi đã phát hiện ra khuôn mặt phúng phính ngây thơ của anh ta. “James Winter - có biệt danh Killer Evans.” Đó là tên trên ảnh.

Holmes lấy một bức thư từ trong túi ra, rồi nói:

- Tôi có chép lại vài mốc chủ yếu của hắn: bốn mươi tư tuổi, nguyên quán Chicago. Ở Mỹ, hắn đã bắn chết ba người. Do có ảnh hưởng về chính trị mà Evans thoát khỏi vòng lao lý. Năm 1893 tới London, tháng 1 năm 1895 bắn chết một người trong vụ cãi cọ do đánh bạc ở một câu lạc bộ đêm. Y bị xác định là người ra tay trước. Khám nghiệm tử thi cho thấy, kẻ bị bắn chết chính là một tay làm tiền giả có tiếng ở Chicago. Năm 1901, Evans được thả ra, và từ đó luôn bị cảnh sát theo dõi, nhưng không thấy hắn làm gì. Kẻ nguy hiểm này thường mang theo vũ khí và luôn sẵn sàng nhả đạn.

- Nhưng hắn đang làm trò gì vậy?

- Điều đó đang dần sáng tỏ. Tôi vừa tới chỗ người cho thuê nhà, họ nói, thân chủ của chúng ta đã ở ngôi nhà ấy năm năm rồi. Trước đó, một năm trời không có ai thuê cả. Còn trước nữa, có một người không nghề nghiệp thuê. Chủ nhà còn nhớ rất rõ khuôn mặt anh ta. Nhưng rồi anh ta đột nhiên biến mất, chẳng có tin tức gì. Anh ta người cao, râu quai nón, da ngăm đen. Cảnh sát cho biết, kẻ bị Evans giết chết trong vụ đánh bạc người cũng cao, có râu và da cũng đen. Có thể giả định là tên tội phạm người Mỹ đã chết kia vốn trọ ở ngôi nhà mà ông bạn ngây thơ của chúng ta hiện nay đang dùng làm viện bảo tàng. Anh thấy chưa, thế là có manh mối rồi.

- Bước tiếp sau thì sao?

- Chúng ta sẽ phải tìm ra mối liên hệ thôi!

Anh lấy khẩu súng ngắn trong ngăn kéo ra, đưa cho tôi:

- Tôi dùng khẩu súng cũ của tôi. Nếu anh bạn miền viễn tây này của chúng ta hành động như biệt danh của hắn, thì chúng ta phải đề phòng thật cẩn thận.

Khi chúng tôi tới nơi ở kỳ quái của Nathan Garrideb thì vừa đúng 4 giờ. Bà lao công đang định ra về, nhưng rồi lại sẵn sàng cho chúng tôi vào ngay. Trên cửa lắp khóa đặc biệt, Holmes hứa rằng khi nào ra sẽ đóng lại cẩn thận. Bà ta đội mũ rồi đi ra. Căn phòng tầng dưới chỉ còn lại hai chúng tôi. Góc nhà kê một cái tủ cách tường một khoảng hẹp, chúng tôi bèn trốn vào góc sau cái tủ đó. Holmes khẽ nói về kế hoạch của anh:

- Hắn muốn dụ ông bạn thật thà này ra khỏi đây. Nhưng do ông này ít khi ra khỏi nhà, nên hắn đã nghĩ ra cách lừa này cho ông ta đi để đạt mục đích. Phải thừa nhận rằng, mặc dù cái họ cổ quái kia khiến cho hắn lúc ban đầu nảy ra một ý tưởng rất kỳ quặc, nhưng những lời bịa đặt của hắn mới gian giảo làm sao!

- Hắn muốn đạt được cái gì đây?

- Theo quan sát của tôi, có lẽ không liên quan tới khách hàng của chúng ta. Việc này chỉ liên quan tới người đã bị hắn bắn chết. Tên kia có thể là kẻ đồng phạm của hắn. Tóm lại, trong căn nhà này ẩn giấu một bí mật tội ác. Đầu tiên, tôi nghĩ hay là trong những vật ông chủ kia sưu tập có gì đó rất có giá trị mà ông ta không biết chăng. Nhưng tên tội phạm làm bạc giả đã từng ở đây, vậy thì không giản đơn như vậy. Watson, chúng ta hãy kiên nhẫn chờ xem sự thể thay đổi ra sao!

Thời gian trôi đi rất nhanh. Khi nghe tiếng mở cửa, chúng tôi nấp càng kỹ hơn. Sau đó có tiếng leng keng của chìa khóa kim loại, rồi tên người Mỹ kia bước vào nhà. Hắn nhẹ nhàng đóng cửa lại, nhìn xung quanh rất cảnh giác, cởi bỏ áo khoác, đi thẳng tới chiếc bàn lớn ở giữa phòng, động tác rất nhanh nhẹn và chuẩn xác. Hắn đẩy cái bàn sang một bên, kéo tấm thảm dưới sàn ra, cuộn lại, sau đó rút ra một cái xà beng nhỏ, nậy mạnh ván sàn lên. Tiếng tấm gỗ sàn trượt đi kêu cót két, và dưới sàn nhà xuất hiện một cái lỗ vuông. Tên sát thủ Evans châm một cây nến rồi mất hút luôn dưới cái lỗ ở sàn nhà.

Holmes chạm nhẹ vào cánh tay tôi, báo rằng cơ hội đã đến. Chúng tôi rón rén bước ra khỏi chỗ nấp, tới miệng cái lỗ. Dù chúng tôi đã rất thận trọng nhưng ván sàn vẫn phát ra tiếng kêu khe khẽ. Bởi thế, đầu người Mỹ kia bỗng nhô lên khỏi cái lỗ ở sàn nhà, hắn lo lắng ngó nghiêng bốn phía. Gương mặt đầy vẻ giận dữ quay sang chúng tôi, nhưng rồi lại nở một nụ cười gượng gạo khi thấy hai khẩu súng ngắn đang chĩa thẳng vào đầu.

Nhanh như chớp, hắn cũng rút súng ra bắn liền hai phát. Tôi thấy đùi bỏng rát như bị một thanh sắt nung đỏ chạm mạnh. Sau đó chỉ nghe thấy “bốp” một tiếng, Holmes đã dùng báng súng nện vào đầu hắn. Tôi mơ màng thấy hắn mặt đầm đìa máu đang bò trên sàn. Holmes nhanh tay tước luôn vũ khí của hắn, rồi anh mới đưa cánh tay rắn chắc ra ôm lấy tôi, dìu lên trên ghế:

- Watson, anh không sao chứ? Lạy Chúa, anh không bị thương nặng đấy chứ?

- Không sao đâu, đạn chỉ sượt qua da tí thôi!

Thái độ cuống cuồng của Holmes làm tôi thấy cảm động vô cùng. Vì tôi biết rằng, ẩn sâu dưới vỏ bọc lạnh lùng của anh là một tình cảm chân thành thực sự.

Anh lấy dao rạch quần tôi ra xem rất kỹ.

- Anh nói đúng. - Holmes tỏ ra yên tâm hơn - Chỉ là vết thương ngoài da thôi.

Rồi quay sang phía tên người Mỹ, thấy hắn đang hoang mang cố ngồi dậy, anh nói:

- May cho nhà ngươi. Nếu ngươi sát hại Watson thì đừng hòng sống mà ra khỏi đây. Ngươi có gì để nói không?

Hắn không nói gì, chỉ nằm trên sàn, mắt mở trừng trừng, mồm không ngớt nguyền rủa chúng tôi. Holmes đỡ tôi tới miệng hầm bí mật, rồi ngó xuống. Ngọn nến mà Evans đốt vẫn còn cháy bên dưới, chúng tôi nhìn thấy một đống máy móc đã han gỉ, cùng nhiều cuộn giấy to, với một dãy chai lọ. Trên chiếc bàn con đầy những gói nhỏ buộc dây kỹ lưỡng và được xếp rất cẩn thận.

- Máy in và toàn bộ trang thiết bị dùng in tiền giả. - Holmes ngạc nhiên thốt lên.

- Đúng vậy! - Tên sát nhân nói, rồi cố gượng dậy ngồi lên ghế - Đây là nơi sản xuất tiền giả lớn nhất London. Chiếc máy này là của Prescott, những gói nhỏ trên bàn là hai nghìn tờ một trăm bảng Anh giả có thể lưu thông khắp nơi, không có chút sai sót nào. Thưa các ngài, các ngài hãy cầm lấy, chúng ta trao đổi công bằng, rồi để cho tôi đi!

Holmes bật cười lớn:

- Thưa ngài Evans, đó không phải là cách làm việc của chúng tôi. Chính ngài đã giết chết Prescott đúng không?

- Đúng vậy, và bị tuyên án năm năm tù, tuy chính hắn đã tấn công tôi. Đáng lẽ tôi còn phải được thưởng một tấm huân chương lớn cơ đấy. Tiền giả của hắn giống hệt tiền của ngân hàng Anh quốc. Nếu tôi không giết hắn, thì tiền giả đã tràn ngập London. Tôi là người duy nhất biết nơi sản xuất tiền giả của hắn, nên đến đây thì có gì là lạ? Khi tôi phát hiện ra cái người mang họ kỳ quặc này chuyên sưu tầm những thứ bỏ đi, nhưng không bao giờ ra khỏi nhà, tôi đành phải tìm mọi cách để dụ ông ta ra ngoài. Có lẽ tôi thủ tiêu ông ta đi thì vừa dễ dàng lại sáng suốt hơn nhiều. Nhưng tôi là người hay mềm lòng, trừ khi đối phương có súng, còn tôi chưa bao giờ dùng súng bắn người. Xin ngài nói xem, tôi có gì sai đây? Tôi không động vào cỗ máy ấy, cũng không làm bị thương chủ nhà. Ngài bắt tôi vì tội gì?

- Chỉ là rắp tâm cố ý giết người mà thôi. - Holmes lắc đầu nói - Nhưng đó không phải việc của chúng tôi, sau đây sẽ có người làm việc đó. Watson, hãy gọi điện cho Sở Cảnh sát, họ đã chuẩn bị sẵn sàng rồi đó.

Sau câu chuyện tuyệt diệu về ba người mang dòng họ kỳ quặc Garrideb do Killer Evans dựng lên, ông bạn khảo cổ đáng thương đã bị suy sụp hoàn toàn. Khi cái lâu đài trong mơ của ông ta sụp đổ, ông ta cũng bị chôn vùi luôn trong đó. Và theo tin chúng tôi được biết thì ông đã vào một trại an dưỡng ở Brixton. Còn Evans thì tất nhiên sẽ được một tấm huân chương lớn như hắn ao ước trong bốn bức tường nhà giam. Kẻ sát nhân đã lại trở về nhà của hắn, chốn tù tội ban đầu.