Chương 14. Hội tóc hung

Mùa thu năm ngoái, tôi đến thăm Sherlock Holmes thì bắt gặp anh đang say sưa trò chuyện với một người đàn ông đứng tuổi có vóc người to béo, sắc mặt hồng hào, tóc màu hung đỏ rực như lửa. Tôi xin lỗi vì sự đường đột và đang định quay ra thì Holmes vội kéo tôi vào phòng.

- Watson thân mến, anh đến thật đúng lúc. - Holmes nhiệt tình nói.

- Tôi e là anh đang bận.

- Đúng thế! Tôi đang rất bận là đằng khác.

- Vậy tôi sẽ sang phòng bên cạnh đợi anh.

- Ồ không. Thưa ông Wilson, bác sĩ Watson đây là người cộng sự và là trợ thủ đắc lực của tôi trong nhiều vụ án. Tôi tin chắc trong vụ này của ông, anh ấy cũng sẽ giúp được tôi rất nhiều.

Người đàn ông to béo kia hơi nhổm dậy, gật đầu chào tôi, cặp mắt ti hí của ông ta liếc nhìn tôi đầy vẻ nghi ngờ.

- Anh ngồi trên chiếc ghế tựa kia đi. - Holmes nói rồi trở lại ghế của mình, mười ngón tay đan chéo vào nhau.

Đây là thói quen của Holmes khi quá tập trung suy nghĩ về một vấn đề gì đó. - Watson thân mến, tôi biết anh cũng giống tôi, không thích những thứ tầm thường, đơn điệu, mà thích khám phá những điều kỳ quặc, bí ẩn. Và anh còn cẩn thận, tỉ mỉ ghi chép lại tất cả. Điều đó chứng tỏ rằng, anh rất hứng thú khám phá các vụ án. Nếu anh không phiền thì hãy ngồi lại, cùng tôi bước vào những công việc mạo hiểm mới.

Tôi trả lời:

- Quả thực những vụ án của anh luôn làm tôi vô cùng thích thú. Chắc anh còn nhớ tôi nói với anh trước khi nhận giải quyết một vụ đơn giản cho cô Mary Sutherland rằng: để thu được kết quả mỹ mãn, để có được sự phối hợp ăn ý tuyệt đối, chúng ta cần phải dấn thân vào cuộc sống, nơi chứa đựng sự mạo hiểm nằm ngoài sức tưởng tượng.

- Vậy sao, bác sĩ? Tôi hơi hoài nghi về cách nói này của anh. Nhưng anh rồi vẫn phải đồng ý với tôi thôi. Vì nếu không, tôi sẽ đưa ra một loạt dẫn chứng thực tế khiến anh phải tâm phục khẩu phục mới thôi. Nhưng chuyện đó để sau. Ông Jabez Wilson đây sáng sớm hôm nay đã đặc biệt đến thăm và kể cho tôi nghe một trong những câu chuyện kỳ lạ nhất mà tôi từng biết. Như tôi đã nói với anh là những chuyện kỳ lạ nhất, độc đáo nhất thường không liên quan gì đến những vụ án lớn, mà lại hay liên quan đến những vụ nhỏ hơn, thậm chí đôi khi còn cần phải suy xét xem liệu có đúng là đã có một hành động phạm tội hay không. Với những gì được nghe, tôi vẫn chưa thể khẳng định được liệu đây có phải là một vụ án hay không, nhưng rõ ràng qua những tình tiết mà ông Wilson kể lại thì quả thật đó là câu chuyện đặc biệt nhất mà tôi từng nghe. Ông Wilson, liệu ông có thể kể lại câu chuyện từ đầu một lần nữa được không? Tôi yêu cầu như vậy không phải chỉ vì anh bạn bác sĩ Watson của tôi chưa được nghe phần đầu, mà còn vì chuyện này quá lạ lùng, khiến tôi muốn nghe lại từ chính miệng ông để nắm bắt mọi tình tiết dù là nhỏ nhất. Thông thường, chỉ cần nghe qua vài tình tiết là tôi đã có thể liên tưởng đến hàng ngàn vụ án tương tự, nhưng với vụ này, tôi phải thừa nhận là nó quá đặc biệt, không giống với bất kỳ vụ nào.

Vị khách béo tốt ưỡn người, với vẻ khá kiêu hãnh. Ông ta lôi từ trong chiếc áo khoác to đùng đang mặc ra một tờ báo ố bẩn, nhàu nát, đặt nó lên đùi và vuốt thẳng, rồi cúi xuống xem mẩu tin quảng cáo trên đó. Lúc này tôi mới quan sát vị khách, mong có thể tìm ra được điều gì đó thông qua quần áo và vẻ bề ngoài của ông ta như Holmes vẫn hay làm.

Tuy nhiên, những gì tôi đoán biết được sau khi quan sát không nhiều. Nhìn bề ngoài, có thể thấy vị khách này là một thương nhân người Anh không giàu có, béo phì, hãnh tiến và chậm chạp. Ông ta mặc một chiếc quần xám cũ kỹ, áo choàng không mấy sạch sẽ, cúc áo trước không đóng. Chiếc áo chẽn ngắn đến thắt lưng cũng một màu xám xịt với một sợi dây xích nặng nề bằng đồng thau có mặt trang trí là một miếng kim loại hình vuông. Trên thành ghế ông ta ngồi đặt chiếc mũ đã sờn và áo khoác bạc màu có cổ áo bằng nhung nhăn nhúm. Tôi thấy vị khách này ngoài bộ tóc màu hung, vẻ mặt đầy chán nản và thất vọng ra, thì không có gì đặc biệt cả.

Đôi mắt tinh nhanh của Sherlock Holmes mau chóng nhận ra ý đồ của tôi. Khi bắt gặp ánh mắt nghi ngờ của tôi, anh mỉm cười, lắc đầu và nói:

- Ông đây đã từng làm công việc nặng nhọc vất vả, nghiện thuốc nặng và là hội viên của Hội Tam Điểm, từng đến Trung Quốc, gần đây viết khá nhiều. Ngoài những điểm đó ra, tôi không suy luận được thêm điều gì khác nữa.

Ông Jabez Wilson bỗng đứng phắt dậy, tay vẫn cầm chặt mẩu báo cũ, nhưng mắt thì nhìn chằm chằm vào Holmes.

- Ôi lạy Chúa, ông Sherlock Holmes! Làm sao ông biết nhiều chuyện về tôi như vậy? Sao ông lại biết tôi từng làm việc chân tay? Chính xác, trước tôi đã từng là thợ đóng tàu. - Ông ta trợn tròn mắt, ngạc nhiên hỏi.

- Thưa ông, chính cánh tay của ông nói lên điều đó. Tôi thấy tay phải của ông to hơn tay trái rõ rệt. Vì ông lao động nhiều bằng tay phải nên cơ bắp tay phải của ông phát triển hơn tay trái.

- Ồ, đó là chuyện vặt vãnh. Còn chuyện hội viên Hội Tam Điểm thì sao?

- Tôi không dám qua mặt ông bằng cách nói cho ông biết vì sao tôi nhận ra điều đó. Có thể thấy rất rõ là ông đang đeo một chiếc ghim càvạt hình 1/3 vòng cung compa.

- Ồ, đúng vậy, tôi quên mất điều này. Nhưng còn việc viết lách?

- Đó là vì gấu ống tay áo bên phải của ông đã bạc trắng, và phần gần khuỷu tay bên trái, nơi thường xuyên tì vào bàn, lại có một đường vá rất cẩn thận.

- Vậy về Trung Quốc thì sao?

- Hình xăm trên cổ tay phải của ông chỉ có thể thực hiện được ở Trung Quốc. Tôi cũng đã nghiên cứu về các hình xăm, thậm chí đã từng viết bài về vấn đề này. Chỉ ở Trung Quốc mới có cách pha mực tinh xảo và có thể tô màu hồng mịn như thế này cho hình con cá. Ngoài ra, tôi còn thấy một đồng xu tiền Trung Quốc treo ở dây đồng hồ của ông, điều này càng khẳng định cho giả thiết của tôi.

Ông Jabez Wilson cười phá lên. Ông ta vui vẻ nói:

- Đúng quá, tôi đã không nghĩ đến những điều này! Ban đầu tôi nghĩ ông thật là một người thông minh, nhưng sau khi hiểu rõ vấn đề thì thấy chẳng có gì là khó hiểu cả.

Sherlock Holmes quay sang tôi:

- Watson này, bây giờ tôi mới biết mình không nên giải thích hết mọi việc ra như thế. Đó là một sai lầm. Anh biết đấy, danh tiếng của tôi có thể bị hủy hoại nếu tôi cứ quá ngay thẳng, thật thà. Ông Wilson, ông đã tìm ra mẩu quảng cáo đó chưa?

- Tôi thấy rồi. - Ông ta vừa nói vừa giơ ngón tay mập tròn, hồng hào chỉ vào giữa mục quảng cáo - Nó đây. Toàn bộ câu chuyện bắt đầu chính từ cái mẩu tin này đây. Xin ông tự đọc lấy thì hơn.

Tôi đón lấy tờ báo, rồi đọc to:

“Gửi hội những người tóc hung.

Thể theo di chúc của ông Ezekiah Hopkins ở Lebanon, Pennsylvania, Mỹ, hiện nay chúng tôi đang cần một người tóc hung đảm nhận một vị trí công việc nhàn nhã với mức lương bốn bảng Anh một tuần. Điều kiện dự tuyển: Nam, tóc hung, trên hai mươi mốt tuổi, sức khỏe tốt, trí lực tốt. Đơn dự tuyển nộp trực tiếp cho ông Duncan Ross vào sáng thứ hai, lúc 11 giờ tại văn phòng Hội, số 7 Pope’s Court, đường Fleet, London”.

Sau khi đọc đi đọc lại hai lần mẩu quảng cáo kỳ lạ này, tôi bật kêu lên:

- Thế này là thế nào?

Sherlock Holmes ngồi đung đưa trên chiếc ghế và mỉm cười, đó là biểu hiện khi anh đang ở trạng thái hưng phấn. Anh nói:

- Mục quảng cáo này kỳ lạ quá đúng không? Còn bây giờ ông Wilson, ông hãy kể tất cả những gì về ông, về người ở cùng ông, và mẩu quảng cáo này đã ảnh hưởng gì đến cuộc sống của ông. Bác sĩ Watson, trước tiên anh hãy ghi lại tên tờ báo và số báo lại đã.

- Đó là tờ “The Morning Chronicle”, ra ngày 27 tháng 4 năm 1890, cách đây đúng hai tháng.

- Tốt lắm, nào ông Wilson, ông hãy bắt đầu kể đi.

- Vâng, thưa ông Sherlock Holmes. Như tôi vừa mới kể với ông, - Jabez Wilson vừa nói vừa nhăn trán - tôi có một hiệu cầm đồ nhỏ ở quảng trường Coburg gần trung tâm thành phố. Nó quả là không bề thế gì, mấy năm nay lời lãi chỉ đủ ăn. Trước kia tôi có thuê hai nhân viên giúp việc, nhưng giờ chỉ còn thuê được một người và cũng khó trả đủ tiền lương cho anh ta. Anh ta chấp nhận hưởng mức lương bằng một nửa mức bình thường, để học hỏi kinh nghiệm kinh doanh.

- Thế anh chàng tốt bụng này tên là gì? - Sherlock Holmes hỏi.

- Tên anh ta là Vincent Spaulding. Thực ra thì anh ta cũng không còn trẻ nữa, nhưng rất khó đoán tuổi. Anh ta là một nhân viên nhanh nhẹn, hoạt bát, ông Sherlock Holmes ạ! Tôi thừa biết rằng anh ta dễ dàng kiếm được một công việc khá hơn với số lương gấp đôi thế. Nhưng anh ta vẫn nhận lời làm ở chỗ tôi, và nếu anh ta đã bằng lòng như vậy thì tôi cũng chẳng có gì phải phản đối cả.

- Đúng. Tại sao phải làm vậy? Xem ra ông thật may mắn khi có một người phụ việc chấp nhận tiền lương rẻ mạt như vậy. Đây quả là một điều khá bất thường. Liệu anh chàng giúp việc này có kỳ lạ như chính mẩu quảng cáo này không?

Ông Wilson tiếp tục:

- À, anh ta cũng có điểm yếu đấy, thưa ông. Tôi chưa từng gặp ai thích chụp ảnh như anh ta. Anh ta mang máy đi chụp khắp nơi, rồi vội vàng chui xuống tầng hầm để rửa ảnh. Đó là nhược điểm lớn nhất của anh ta. Nhưng nhìn chung, anh ta là một nhân viên tốt, rất mực trung thành.

- Tôi đoán hiện anh ta vẫn đang sống cùng ông?

- Vâng, thưa ông. Ngoài anh ta ra còn có một cô bé mười bốn tuổi chuyên lo việc bếp núc và dọn dẹp nhà cửa. Trong nhà chỉ có ba người, vì tôi góa vợ và không có người thân. Chúng tôi sống rất bình lặng, có nợ thì cùng lo chi trả, cho đến khi một loạt chuyện xảy ra. Chuyện đầu tiên làm thay đổi cuộc sống của chúng tôi chính là mẩu quảng cáo này. Đúng tám tuần trước, Spaulding bước vào văn phòng với tờ báo này trong tay và nói: “Ông Wilson ạ, tôi ước gì Chúa ban cho tôi một mái tóc hung”.

“Tôi hỏi:

- Sao vậy?

- Tại sao ư? - Anh ta nói - Hội tóc hung đang cần tuyển một người. Ai mà có được công việc này thì sẽ khấm khá. Theo tôi được biết, họ còn thiếu nhiều hội viên so với tiêu chuẩn, số tiền của ban điều hành còn không biết sử dụng vào việc gì. Nếu mái tóc của tôi đổi màu thì tôi sẽ xin nhập hội ngay, vì đây quả là một cơ hội tốt.

- Sao, vậy nghĩa là sao? - Tôi hỏi anh ta.

“Ông thấy đấy, tôi là người sống rất kín đáo, công việc lại không đòi hỏi phải bôn ba ngược xuôi, nên có khi suốt mấy tuần liền tôi không bước chân ra khỏi nhà. Vậy nên tôi không biết nhiều về những chuyện xảy ra ngoài xã hội, do đó mỗi khi có tin tức gì mới tôi đều rất thích thú.

- Ông chưa bao giờ nghe kể về Hội tóc hung này sao? - Anh ta tròn mắt nhìn tôi và hỏi lại.

- Chưa bao giờ.

- Lạ thật đấy, vì ông hoàn toàn có đủ điều kiện để có được làm việc ở đó đấy.

- Thế công việc đó được bao nhiêu?

- Ồ! Lương một năm chỉ khoảng hai trăm bảng Anh, nhưng bù lại việc này rất nhàn nhã, không ảnh hưởng gì đến công việc hiện nay của ông.

“Vâng, các ngài cũng dễ dàng nhận thấy rằng điều này đã thực sự hấp dẫn tôi. Mấy năm nay, công việc làm ăn của tôi không phát đạt lắm, nên cơ may kiếm được vài trăm bảng quả là hết sức hấp dẫn. Vậy là tôi nói với anh ta: “Anh hãy kể cho tôi nghe những gì anh biết về cái hội này đi”.

“Anh ta đưa cho tôi xem mẩu quảng cáo nọ và nói: - Vâng, đây ông tự mình xem đi. Hội đó đang có một chỗ trống. Họ cho địa chỉ rõ ràng, ông có thể đến đó để phỏng vấn. Theo tôi được biết, hội này do Ezekiah Hopkins, một triệu phú tính tình kỳ lạ người Mỹ, lập ra. Ông ta có bộ tóc hung đỏ và rất thân thiện với những ai có bộ tóc cùng màu. Vì thế mà sau khi mất đi, ông ta để lại một tài sản khổng lồ cho những người được ủy quyền quản lý với yêu cầu là dùng lợi tức từ khoản tiền đó để tạo cơ hội tốt cho những người đàn ông có cùng màu tóc hung như ông ta. Theo những gì tôi được biết thì công việc này rất đơn giản mà đãi ngộ lại rất tốt.

“Tôi bất giác nghi ngờ:

- Nhưng, cũng sẽ có hàng triệu đàn ông tóc hung đến xin làm công việc này mất.

“Anh ta trả lời chắc chắn:

- Không nhiều đến thế đâu. Ông nghĩ mà xem, họ chỉ dành công việc này cho những người đàn ông là người London thôi. Vì ông triệu phú này vốn sinh ra và lập nghiệp ở London, nên ông ta muốn làm những việc tốt đẹp cho thành phố này. Hơn nữa, tôi còn nghe nói Hội sẽ không tuyển những người có mái tóc màu hung nhạt, hung sẫm hay bất kỳ màu hung nào khác ngoài màu hung đỏ tự nhiên. Ông Wilson, nếu ông muốn nhận công việc này thì ông hãy đến ngay đi. Thật là khó từ chối một cơ hội kiếm tiền tốt như vậy.

“Thưa các ngài, như các ngài thấy đấy, quả thực tóc tôi có màu hung đỏ rực rất nổi bật. Bởi vậy, tôi nghĩ mình có nhiều ưu thế nếu tham gia dự tuyển cho công việc béo bở này. Vincent Spaulding xem ra có vẻ rất am hiểu chuyện này, nên tôi nghĩ có thể anh ta có ích cho tôi. Vậy là tôi liền bảo anh ta đóng cửa hàng một ngày rồi đi với tôi. Anh ta rất vui vì có một ngày nghỉ và cùng tôi đi đến địa chỉ đăng trên báo.

“Ông Holmes ạ, có lẽ tôi sẽ không bao giờ quên được những gì mình đã nhìn thấy hôm đó. Tất cả những người có mái tóc hung với đủ mọi sắc độ từ bốn phương đều lũ lượt kéo về thành phố để ứng cử vào vị trí việc làm đăng trên báo. Phố Fleet chật cứng những người tóc hung, sân nhà thờ trông giống như một chiếc xe chở đầy cam của tay bán hàng rong vậy. Tôi không ngờ rằng một mẩu quảng cáo nhỏ lại có thể thu hút được nhiều người đến thế. Tóc của họ cũng đủ màu: vàng rơm, vàng nâu, vàng chanh, hung đỏ, cam, màu gạch, màu gan gà… Nhưng Spaulding nói, số người có mái tóc đỏ rực tự nhiên như tôi thì không nhiều. Khi thấy có quá nhiều người đứng đợi, tôi rất thất vọng và chán nản, định bỏ về. Nhưng Spaulding không chịu nghe. Tôi cũng chẳng hiểu khi đó anh ta chen lấn thế nào mà lôi tôi được vào trong đám đông và chúng tôi đã đến đứng ngay dưới chân bậc thềm dẫn lên văn phòng. Trên cầu thang có hai dòng người lên xuống, những người đi lên có vẻ tràn đầy hy vọng, còn những người đi xuống thì lại vô cùng buồn bã và chán nản. Chúng tôi nhanh chóng chen lên, và cuối cùng thì tôi thấy mình đã ở trong văn phòng.”

Sherlock Holmes đứng cạnh vị khách của mình, hít một hơi thuốc dài, trầm tư suy nghĩ rồi nói:

- Đoạn ông đang kể là thú vị, rất đáng quan tâm, xin ông hãy kể tiếp đi.

- Trong văn phòng, ngoài chiếc ghế gỗ và một cái bàn thì chẳng còn có gì cả. Ngồi sau cái bàn là một người đàn ông nhỏ nhắn, màu tóc còn đỏ rực hơn cả của tôi. Mỗi khi người dự tuyển nào đến trước mặt, anh ta chỉ nói vài câu rồi cố tìm ra một lỗi nào đó để đánh trượt họ. Xem ra, để có được công việc này thật không dễ dàng chút nào. Tuy nhiên, khi đến lượt chúng tôi, anh chàng nhỏ bé này lại tỏ ra lịch sự và ưu ái tôi hơn hẳn những người khác. Sau khi chúng tôi vào phòng, anh ta đóng cửa lại để có thể trò chuyện với chúng tôi một cách thoải mái.

“Anh chàng giúp việc của tôi nhiệt tình giới thiệu:

- Đây là ông Jabez Wilson, ông ấy sẵn sàng vào làm ở vị trí mà Hội đang tuyển.

“Anh chàng kia cũng vui vẻ trả lời:

- Ông rất thích hợp với công việc này. Ông đáp ứng tất cả những yêu cầu của chúng tôi. Tôi chưa từng gặp ai có mái tóc tuyệt vời hơn thế.

“Anh ta lùi một bước, nghiêng đầu nhìn chằm chằm vào mái tóc của tôi, khiến tôi cảm thấy vô cùng bối rối. Rồi bất ngờ anh ta lao tới như tên bắn, chạy lại nắm lấy tay tôi, nhiệt liệt chúc mừng tôi đã dự tuyển thành công.

“Anh ta nói:

- Chẳng cần phải chần chừ hơn nữa. Song xin lỗi ông, cẩn thận vẫn là hơn, tôi hy vọng ông không phật ý.

“Nói rồi anh ta dùng cả hai tay túm chặt lấy tóc tôi rồi giật mạnh, khi tôi phải hét lên vì đau đớn thì anh ta mới buông tay ra.

- Ông ứa nước mắt rồi kìa. - Anh ta nói và thả tay ra - Tôi cũng biết là không nên làm thế. Nhưng tôi vẫn phải thận trọng vì chúng tôi đã bị lừa hai lần, một lần là một tên tóc giả, lần khác là một tên nhuộm tóc.

“Rồi anh ta bước nhanh đến bên cửa sổ và gào lên bằng một giọng to nhất có thể: “Đã chọn được người rồi”.

“Từ dưới vọng lên những tiếng la hét vì thất vọng, và đoàn người nhanh chóng kéo nhau bỏ đi, tản ra nhiều ngả. Sau khi họ ra về, chỉ còn tôi và anh chàng lo việc tuyển chọn là có mái tóc màu hung đỏ.