Tuyển Tập Truyện Ngắn Của Jack London - 12 - Part 1
Nhóm Lửa
Trời đã sáng mà vẫn âm u lạnh lẽo vô cùng. Anh rẽ khỏi con đường chỉnh dọc theo dòng sông I-u-con và leo lên bờ đất cao, nơi đây một con đường mòn ít người qua lại chạy lờ mờ về hướng đông, qua khu rừng thông bát ngát. Bờ đất dốc, nên leo lên đến đỉnh, anh dừng lại thở, nhưng để tỏ ra mình làm như thế không phải do mệt, anh nhìn vào đồng hồ. Đã 9h sáng. Mặt trời chưa xuất hiện, thậm chí chưa có dấu hiệu gì tỏ ra hôm nay mặt trời sẽ xuất hiện, dẫu trên trời không có một bóng mây. Đó là một ngày quang đãng, vậy mà vẫn như có một tấm màn vô hình bao phủ lên vạn vật, một cảnh âm u làm cho ngày tối lại, và lại cũng do không có mặt trời. Dẫu thế, anh vẫn không tỏ ra lo lắng. Anh đã quen với cảnh thiếu ánh mặt trời. Đã từ bao ngày nay anh có nhìn thấy ánh mặt trời đâu, hơn nữa anh cũng biết rằng phải một vài ngày nữa cái quả cầu rạng rỡ kia mới ló ra khỏi chân trời phương nam trong chốc lát để rồi lại biến mất ngay.
Anh ngoái nhìn lại con đường vừa đi qua. Con sông I-u-con rộng gần 2 cây số nằm
giấu mình dưới một lớp băng dầy một thước. Trên mặt lớp băng đó là một lớp
tuyết dầy hơn thế. Tuyết trắng một mầu, chỗ nào băng ùn lại nhiều, mặt tuyết
cuộn lên thành những đợt sóng gợn lăn tăn. Từ bắc xuống nam, xa hút tầm mắt,
tuyết trải trắng một màu mênh mang, trừ có con đường nhỏ như sợi tóc kia in
thẫm ngoằn ngoèo quanh khu rừng thông về phía nam, rồi lại chạy quanh co ngược
lên phía bắc, và biến mất sau khu rừng thông khác. Con đường vạch nhỏ thẫm như
sợi tóc này là con đường mòn - lại là con đường chính - chạy về phía nam,
khoảng ngót 1000 cây số để đến đèo Trin-cút và hồ nước mặn! Rồi về phía bắc,
hơn 100 cây số để tới Đo-xơn, và chạy tiếp về phương bắc 2000 cây số nữa để tới
Na-la-tô, cuối cùng đến Xanh Mai-sơn nằm trên bờ biển Be-rinh, phải tới trên
2000 cây số nữa.
Nhưng tất cả những thứ như con đường mòn nhỏ như sợi chỉ thần bí, dài muôn dặm
ấy, cảnh thiếu ánh mặt trờ, cái rét khủng khiếp, cho đến cảnh hoang vu kỳ quái
quanh đấy đều không gây ấn tượng gì đối với anh. Không phải do anh đã quen
thuộc từ lâu với cảnh tượng ấy. Anh là người mới đến khu này, một kẻ "xa
lạ", và đây là lần đầu tiên anh qua mùa đông ở vùng này. Khốn nỗi anh
không có óc tưởng tượng. Anh lanh lẹn, nhạy bén trước việc đời, nhưng chỉ đối
với công việc, chứ trước ý nghĩa của những công việc ấy, anh lại chẳng hay biết
gì. 50 độ dưới không có nghĩa là độ lạnh giá phải là 80 độ. Thực tế đó chỉ gây
cho anh một cảm giác lạnh và khó chịu, thế thôi, chứ anh không nghĩ đến một
điều là mình, cũng như con người nói chung, rất mỏng manh trước nhiệt độ, chỉ
có thể chịu đựng được nhiệt độ nóng hay lạnh ở mức rất giới hạn; và cũng vì thế
mà anh không nhận ra một điều rằng con người đâu có phải là bất tử, và anh
không xác định được vị trí của con người trong vũ trụ. 50 độ dưới không đối với
anh chỉ là cái rét lạnh thấu xương, mà muốn chống lại, chỉ việc đeo găng, đội
mũ che tai, đi giầy da và tất thật ấm. Anh chưa bao giờ nghĩ rằng liệu ở nhiệt
độ dưới 0 độ còn có điều gì khác nữa hay không.
Lúc quay lại tiếp tục cuộc hành trình, anh nhổ nước bọt xem trời lạnh đến mức
nào. Vừa mới nhổ xong, một tiếng nổ giòn tan làm anh giật mình. Anh lại nhổ một
lần nữa. Lần này nước bọt chưa kịp rơi xuống tuyết đã nổ tan ngay trong không
khí. Anh vẫn biết là 50 độ dưới 0 độ, nước bọt nhổ xuống tuyết là nổ vỡ, nhưng
lần này nước bọt lại nổ vỡ ngay trong không khí. Như vậy, không còn nghi ngờ gì
nữa, nhiệt độ phải lạnh hơn 50 độ dưới 0, nhưng lạnh hơn bao nhiêu độ thì anh
không biết. Song thế đã hề chi. Anh phải về khu mỏ cũ ở nhánh sông bên trái của
con sôgn Hen-đơ-xơn, nơi đó anh em đang đợi. Họ từ miền sông In-đi-ơn đến đấy
trước, sau khi băng qua lưu vực sông, trong khi đó anh còn đi vòng quanh để
quan sát xem liệu mùa xuân tới có thể chở củi từ các cù lao trên sông I-u-con
ra được không. Anh mong về tới trại vào khoảng 6h chiều. Lúc đó chân trời đã
tối và anh em chắc cũng về đến nơi, bếp lửa sẽ bùng lên và bữa cơm tối chắc
cũng sẵn sàng. Sực nhớ đến bữa ăn trưa nay, anh lấy tay nắn vào cái gói cồm cộm
dưới áo, gói trong một chiếc khăn tay và đang nằm dưới chiếc áo sơ-mi, sát ngay
da thịt anh. Chi có cách đó mới giữ cho bánh bích-quy khỏi bị khô cứng vì giá
lạnh. Anh khoan khoái mỉm cười một mình khi nghĩ đến những chiếc bánh bích-quy
cắt đôi đẫm mỡ và chiếc nào cũng kẹp một miếng thịt rán to bự.
Anh tiến sâu vào khu rừng thông bát ngát. Con đường mòn chỉ còn lờ mờ. Từ hôm
có chiếc xe trượt tuyết cuối cùng đi qua, đến giờ tuyết đã rơi ngập tới 30 phân
còn anh lại cảm thấy mừng vì không cần đến xe trượt tuyết, như thế đi lại đỡ
cồng kềnh. Đúng ra anh chẳng mang theo người cái gì trừ bữa ăn trưa gói trong
chiếc khăn tay. Dẫu sao anh cũng phải kinh ngạc trước cái rét. Quả là rét ghê
người, anh nghĩ khi đưa bàn tay đeo găng lên xoa mũi và 2 bèn gò má đã tê cóng.
Anh có râu rậm đến thế mà vẫn không sao che nổi hết 2 bên gò má cao và cái mũi
nhọn hoắt nhô ra một cách khiêu khích trước bầu không khí giá buốt.
Theo sau sát gót anh là một con chó to thuộc giống địa phương, lai sói, lông
xám, từ thân hình tới tính khí đều không có gì khác mấy với người anh em của nó
là giống sói rừng. Con vật có vẻ lo lắng trước cái rét kinh hồn đó. Nó biết
trời rét như vậy thì đi đâu cũng không phải lúc. Linh tính của nó nhạy bén hơn
sự xét đoán của con người nhiều. Thực tế hôm đó không phải trời chỉ rét hơn 50
độ dưới 0 mà là rét đến 60, 70 độ la đằng khác. Đúng ra trời rét đến 75 độ dưới
0. Vì điểm đông lạnh là 32 độ, nên độ lạnh giá phải là 107 độ. Con chó không
biết gì về bàn thử biểu, có lẽ trí óc nó không có được ý thức nhạy bén về một
hoàn cảnh rét buốt như trí óc con người. Nhưng nó lại có bản năng riêng, khiến
cho nó linh cảm được mối nguy hiể, dù chỉ lơ mơ, làm nó sợ, cứ bám lấy gót chủ,
rồi mỗi lần anh có cử chỉ khác thường là nó lại mong chủ mình chóng về đến
trại, hay tìm một chỗ nào đó để ẩn nấp và nhóm lửa sưởi. Con chó đã biết lửa là
gì nên nó rất mong có lửa, bằng không, đành phải đào một lỗ dưới tuyết để chui
xuống nằm thu mình cho ấm.
Hơi thở của nó đóng thành bụi tuyết bám trên lông, nhất là dưới cằm, trên mõm
và trên mi mắt của nó trắng xoá cả. Bộ râu của anh như râu ngô cũng đọng đầy
tuyết và mỗi lúc một thêm dầy khi anh phả hơi thở ấm ra. Ngoài ra, anh lại nhai
thuốc lá nên miệng đông cứng toàn băng tuyết, khiến cho có nhổ cũng không gọn.
Kết quả là bộ râu trông như pha lê có mầu hồng như hổ phách do nước bọt quyện
nhựa thuốc tạo thành cứ mỗi lúc một dài ra dưới cằm. Giá anh ngã chắc bộ râu ấy
đã vỡ tan ra như thuỷ tinh. Nhưng anh không quan tâm đến cái vật lòng thòng phụ
ấy. Ai là người nghiện nhai thuốc ở cái xứ sở này đều phải gánh chịu hình phạt
ấy, mà trước đây cũng đã 2 lần anh ra đi trong khi trời giá buốt đột ngột như
thế này rồi nhưng hồi đó hàn thử biểu bằng rượu ở Xic-xti Mai-lơ có lần chỉ 50
độ, có lần chỉ 55 độ dưới 0 độ.
Anh tiếp tục đi được 20 cây số qua khu rừng bằng phẳng, rộng, toàn những bụi
cây thấp mọc, sau đó rẽ xuống một dòng sông nhỏ đã đóng băng. Đó là con sông
Hen-đơ-xơn, và anh biết mình còn cách những nhánh sông độ 15 cây số. Anh nhìn
đồng hồ - mới 10h. Như vậy, tốc độ đi khoảng 6 cây số một giờ, nên anh nhẩm
tính mình sẽ tới chỗ ngã ba sông vào khoảng 12h trưa. Anh quyết định sẽ dừng
lại ăn trưa ở đó để mừng kết quả.
Con chó vẫn bám sát gót anh, và khi thấy chủ đi xuống men theo lòng sông, nó
cụp đuôi thất vọng. Vết xe trượt tuyết cũ vẫn còn rõ, nhưng một lớp tuyết dày
đến gang tay đã phủ hết dấu những chiếc xe cuối cùng đi qua đó. Đã hàng tháng
nay không có ai qua lại dòng sông lặng lẽ này. Anh vẫn bước đều. Vốn là người
không hay suy nghĩ, mà ngay lúc đó cũng chẳng có gì làm anh phải nghĩ ngợi cả
ngoài việc sẽ ăn trưa khi đến chỗ ngã ba sông và đến 6h sẽ về tới trại với anh
em. Anh chẳng có ai mà trò chuyện, mà có chăng nữa, anh cũng không thể nói được
vì băng đã đông cứng nơi miệng. Vì vậy anh tiếp tục nhai thuốc lá bỏm bẻm, và bộ
râu mầu hổ phách cứ dài thêm.
Chốc chốc anh lại nhớ rằng trời lạnh khủng khiếp. Chưa bao giờ anh chịu một
cảnh rét buốt đến thế. Vừa đi, anh vừa đưa mu bàn tay đeo găng lên xát mạnh vào
gò má và mũi. Anh làm thế một cách vô ý thức, hết tay bên này lại đổi sang tay
bên kia. Nhưng dù cho anh có xoa thế chăng nữa, cứ hễ ngơi tay là hai gò má lại
tê cóng, và một lát sau, đầu mũi của anh cũng tê cóng lại. Anh biết chắc 2 má
mình đã bị tê cóng và bỗng nhiên thấy hối tiếc là đã không nghĩ ra cách làm
thêm một cái bao bọc lấy mũi như kiểu anh chàng Bát vẫn đeo khi trời trở rét
đột ngột. Cái bao mũi ấy cũng che cả má nữa. Nhưng dẫu sao điều đó cũng chẳng
hệ trọng mấy. Má tê cóng thì đã sao? Có chăng cũng chỉ hơi buốt một chút, hoàn
toàn không gì nghiêm trọng.
Dù không nghĩ ngợi gì, anh vẫn chăm chú quan sát và nhận thấy có nhiều thay đổi
trên dòng sông, những chỗ gấp khúc và những đống gỗ để chồng chất, ngoài ra anh
cũng luôn nhận ra một cách nhạy bén nơi mình đang đi lên đó. Đó lần đến một chỗ
rẽ, anh vội nhảy sang một bên như một con ngựa kinh hoảng, rồi lại đi vòng trở
về con đường cũ mấy bước. Anh biết dòng sông đóng băng trong suốt đến tận đáy -
không có con sông nào có thể chảy vào mùa đông Bắc cực - nhưng anh cũng biết là
vẫn có những dòng sườn từ những sườn đồi chảy giữa lớp tuyết và băng. Anh biết
rằng cả trong những buổi trời rét đột ngột nhất, cũng không bao giờ những dòng
suốid dó đóng băng được song như thế lại nguy hiểm. Đó là những cạm bẫy, chúng
dấu những vùng nước ngầm dưới lớp tuyết dầy từ 7 phân đến hàng thước. Đôi khi
có một lớp băng mỏng chừng một phân phủ trên mặt nước, rồi trên là một lớp
tuyết. Cũng có khi nước và băng lại chồng lên nhau lẫn lộn, khiến cho ai sảy
chân thụt xuống, thì cứ gọi là phải ngập đến ngang lưng.
Chính vì thế mà anh đã hoảng hốt nhảy lùi lại. Anh thấy dưới chân mình đã hơi
lún và nghe thấy lớp băng ở dưới tuyết kêu răng rắc. Trời rét như thế này mà để
chân ướt thì thật rầy rà và nguy hiểm. ít ra cũng bị chậm trễ vì phải dừng lại
để nhóm lửa, cởi giầy, hong chân và hong tất, giầy cho khô. Anh đứng xem xét kỹ
lòng sông và 2 bên bờ rồi mới dứt khoát cho rằng mạch nước chảy từ phía bên
phải. Đắn đo một lát, lấy tay xoa mũi và má, anh đi vòng sang bên trái, dò từng
bước, vừa đi vừa nghe ngóng. Khi thấy không còn nguy hiểm nữa, anh mới lấy một
miếng thuốc lá khác ra nhai và lại tiếp tục đi với tốc độ 6 cây số 1h.
Suốt 2 tiếng đồng hồ sau, anh gặp nhiều những cái bẫy tương tự. Thường lớp
tuyết phủ trên những vũng nước ngầm trông như trũng xuống và kết đặc lại như
đường phèn, báo hiệu sự nguy hiể. ấy thế mà có lần anh vẫn suýt chết. Thấy bị
nguy hiểm, anh bắt con chó đi lên trước. Con chó không muốn đi, nó cứ chùn lại,
làm anh phải thúc mạnh, khiến nó phải chạy nhanh qua mặt tuyết trắng bằng phẳng
đó. Bỗng nó hụt chân nghiêng về một bên, rồi chạy thoắt đến chỗ vững chắc hơn.
2 chân trước của nó bị ướt nên nước bám vào đấy lập tức đóng thành băng. Con
chó vội liếm lấy liếm để cho hết chỗ băng đóng ở chân, rồi nằm lăn ra tuyết,
lấy răng gặm hết chỗ băng đóng giữa những kẽ chân. Đấy là bản năng, vì để băng
vướng vào đấy, chân của nó sẽ đau. Nó không biết như thế, mà chỉ làm theo lời
nhắc nhở thần bí từ nơi sâu thẳm trong con người nó. Nhưng chủ nó lại biết nên
anh tháo găng bên phải ra sau khi phán đoán sự việc, và giúp con chó gỡ hết những
mảng băng nhỏ đi. Vừa tháo găng ra chưa quá 1' mà anh cũng phải ngạc nhiên khi
thấy mấy ngón tay của mình bị tê cóng lại. Rõ ràng trời rất rét. Anh vội đi
ngay găng tay vào, rồi đập mạnh vào ngực.
Đã 12h trưa, lúc này bầu trời trở nên sáng sủa nhất. Nhưng trong cuộc hành
trình mùa đông của mình, mặt trời hãy còn xa tít tắp ở phương Nam, chưa thấy
sáng nơi chân trời. Gò đất cao đứng sững giữa chân trời và dòng sông
Hen-đơ-xơn, nơi anh đã đi dưới bầu trời trong sáng vào giữa trưa mà không để
lại một bóng nào. Vào đúng 12h rưỡi, anh đến chỗ ngã ba sông, trong lòng thấy
thoả mãn trước tốc độ đó. Nếu giữ được tốc độ đó, chắc chắn đến 6h anh sẽ có
mặt bên các bạn của mình. Anh cởi cúc áo choàng, sau đó đến chiếc áo sơ-mi và
kéo ra gói bánh ăn trưa. Anh làm động tác đó không quá 15 giây đồng hồ, vậy mà
những đầu ngóng tay để hở đã bị tê cóng liền. Anh không đeo găng tay, mà lại
đập mạnh các ngón tay hàng chục cái vào đùi. Sau đó, anh ngồi xuống một khúc
cây phủ đầy tuyết và ăn trưa. Những cảm giác đau nhoi sau khi đánh mạnh những
ngón tay vào chân biến đi thật nhanh, khiến anh hoảng sợ. Anh không còn kịp ăn
miếng bánh nữa, liền đập những ngón tay liên hồi, rồi đi găng tay vào, và tháo
găng bên kia ra để ăn bánh. Anh định cắn một miếng lớn, nhưng tuyết đông cứng
quanh miệng không sao há ra được. Anh quên khuấy không nhóm lửa cho hết cóng.
Trước sự ngu ngốc của mình, anh chậc lưỡi chưa dứt thì ngay lúc ấy, mấy ngón
tay để trần kia bị tê cóng lại. Anh cũng nhận thấy rằng lúc đầu ở mấy đầu ngón
chân còn có cảm giác nhức nhối, nay khi vừa ngồi xuống thì cảm giác ấy không
còn nữa. Anh sững sờ không hiểu những ngón chân ấy ấm hay bị tê cóng nữa, nhưng
khi cố ngó ngoáy những ngón chân trong giầy mới biết là chúng đã bị tê thật.
Anh vội vã đi găng tay vào rồi đứng dậy, trong người thấy hơi sờ sợ. Anh ráng
sức dậm chân cho tới khi hai bàn chân thấy đâu, nghĩ bụgn quả là trời rét ghê
thật. Ông già từ vùng sông Lưu huỳnh đã nói đúng là thỉnh thoảng ở vùng này lại
có một đợt rét khủng khiếp. Vậy mà lúc ấy anh đã cười nhạo ông ta! Điều đó
chứng tỏ rằng đừng có bao giừo dám chắc một điều gì. Rõ ràng là trời rét thật,
không còn lầm vào đâu được. Anh đi đi lại lại, dậm chân, rồi lại đập tay cho
đến khi thấy nóng người lên mới yên tâm. Đoạn anh chạy đi kiếm củi còn mắc lại
ở những bụi cây khi nước tràn lên vào mùa xuân năm ngoái, rồi rút diêm ra nhóm
lửa. Cẩn thận lắm mới nhen được ngọn lửa, dần dần ngọn lửa bùng lên cháy vù vù.
Anh hơ mặt vào gần lửa cho tan hết băng, và nhờ có hơi nóng của lửa, anh mới ăn
được bánh. Tạm thời cái rét của không gian bị lùi bước. Con chó cũng thấy khoan
khoái, duỗi chân sát vào đống lửa để lấy hơi ấm, nhưng cũng nằm đủ xa để khỏi
bị cháy lông.
Ăn xong, anh nhồi thuốc vào tẩu rồi ngồi hút một cách khoan khoái. Đoạn anh đi
găng, kéo 2 giải mũ che cho tai thật chặt, rồi lại tiếp tục men theo con đường
mòn bên sông ngược lên phía nhánh sông bên trái. Con chó tỏ ra chán nản, ngoái
lại nhìn đống lửa một cách thèm khát. Anh chủ thật không biết lạnh. Có lẽ đời
ông cha của anh ta cũng không biết lạnh, một cái lạnh không lường, lạnh tới 107
độ dưới 0. Nhưng con chó biết lạnh tổ tiên của nó biết, và nó thừa hưởng được
sự hiểu biết đó. Nó biết trời rét khủng khiếp như vậy mà đi ra ngoài thì thật
nguy hiểm. Đã thế, chỉ nên nằm cuộn tròn trong một cái lỗ đào dưới tuyết và đợi
cho đến lúc mây kéo về giăng kín cả bầu trời mang đi, cái lạnh đó. Vả lại giữa
người và vật đâu có sự tương thân tương ái. Con vật chỉ làm nô lệ cho người mà
thôi và những cái vuốt ve mà nó từng được hưởng chỉ là những cái vuốt ve của
những cái roi và những tiếng quát tháo ác nghiệt doạ đánh. Vì vậy, con vật đã
không tỏ ra muốn nhọc lòng truyền nối lo sợ của nó cho người chủ. Đâu có phải
người chủ mà nó nuối tiếc đến lửa, chẳng qua nó tỏ thái độ ấy là vì chính bản
thân nó; nhưng chủ nó huýt sáo và gọi nó bằng tiếng roi quất vun vút trong
không khí, khiến con vật vội chạy sát theo gót anh ta.
Anh nhai thuốc tiếp, một bộ râu mới màu hổ phách lại bắt đầu hình thành. Và
trong nháy mắt; hơi thở của anh đã đóng băng trắng xoá như bột trên bộ ria mép,
lông mày và mi mắt. ở phía bên trái của dòng sông Hen-đơ-xơn có vẻ không có
nhiều những con suối ngầm, vì anh đã đi được nửa tiếng đồng hồ mà không thấy
dấu hiệu gì, vậy mà vẫn có. ở một chỗ chẳng có dấu hiệu gì, nơi mặt tuyết phủ
mềm mại phẳng lì như báo hiệu là bên dưới cũng rắn chắc, thì anh lại thụt chân.
Chỗ đó không sâu lắm, nên chỉ bị trớt đến giữa bắp chân, sau đó anh leo lên
được một khoảng bằng vững chắc.
Bực mình, anh chửi đổng mấy câu. Cứ hy vọng thế nào cũng về tới trại với anh em
vào lúc 6h, vậy mà lúc này lại phải chậm hàng tiếng đồng hồ mãi rồi, vì phải
ngồi nhóm lửa và hong cho khô giầy và tất. ở nhiệt độ thấp như vậy, anh biết
việc đó rất cần thiết. Anh tiến lại gần bờ sông và leo lên. Trên bờ sông lẫn
lộn trong bụi cây mọc quanh những cây thông nhỏ, có vô khối củi khô - đặc biệt
những cây con, ngoài ra, còn có cả khô vương lại từ năm ngoái. Anh chất mấy
cành lớn xuống mặt tuyết làm nền cho ngọn lửa mới nhóm khỏi bị tắt vì tuyết
tan. Anh đánh diêm đốt một cái vỏ cây phong lấy từ trong túi ra. Cái vỏ đỏ cháy
nhạy hơn giấy. Anh đặt miếng vỏ lên mấy cành cây lớn, sau đó cho thêm cỏ khô và
những cành cây con để mồi ngọn lửa mới bén.
Anh làm công việc đó một cách từ từ và cẩn thận vì hiển nhiên mỗi ngày nguy
hiểm đang đợi anh. Dần dần ngọn lửa bốc mỗi lúc một to hơn, nên anh lại chất
thêm củi khô. Anh ngồi xổm trên tuyết, kéo những cành cây khô nằm vướng trong
bụi rồi vứt thẳng vào đống lửa. Anh biết rằng không được để lửa tắt, vì khi
thời tiết ở 75 độ âm, chân lại bị ướt nữa thì ngay từ đầu là phải nhóm lửa sao
cho nó không được tắt. Giá mà chân khô, thì dù nhóm lửa không được, anh có thể
chạy dọc theo con đường mòn trên nửa cây số là máu lại lưu thông. Nhưng khi 2
bàn chân đã ướt và tê cóng ở nhiệt độ 75 độ âm thì đừng có nói đến chuyện chạy
cho máu được lưu thông. Dù cho anh có chạy nhanh đến đâu chăng nữa, bàn chân
ướt sũng đó chỉ thêm tê cứng hơn mà thôi.