Ở bên kia sông Son, quạ bay lượn đen ngòm trời. Thường dễ có tới ngàn con. Có thể tất cả quạ trong vùng đều tập trung ở đấy. Đó là vào khoảng hơn một tháng đầu khi quàn xác bà lý Cỏn tại quả đồi sau khu rừng trám. Mùi hôi thối của xác rữa đã dẫn dụ lũ quạ kẻo đến. Chúng đậu trên ngọn những cây gần đấy. Chúng bu kín trên nóc nhà mồ. Thậm chí, có con xông cả vào trong lều lá, đậu ngay trên nóc áo quan. Tuy nhiên, chúng thèm khát mà chẳng làm gì được. Chiếc quan tài đóng bằng gỗ vàng tâm rất dày, rất chắc chắn. Song vì áo quan được đóng kín, thợ mộc lại cẩn thận chít sơn trộn đất sét quá kỹ lưỡng, thành thử hơi xác chết phân hủy bị giam giữ trở nên cực mạnh. Hơi tìm những lỗ hổng để xì ra nhưng không có, cuối cùng nó cũng đẩy được một góc ván thiên mộng yếu bật ra. Tử khí bốc lên trời làm nồng nặc hôi hám cả một góc rừng. Có chỗ hở để đột nhập, lũ ruồi nhặng rủ nhau kéo đến, chui vào đẻ trứng trên những bãi nước vàng, hóa thành dòi. Lũ dòi lại chui lách qua vải liệm vào tận bên trong để đục khoét xác chết. Dồi nhiều quá bò ra trắng xóa cả nắp áo quan...

Người dân Kẻ Đình sợ quá, không ai dám bén mảng đến đấy nữa. Chỉ có bà ba Váy táo tợn đến tận nơi. Lũ quạ không chịu rời nơi tử địa. Chúng tưởng bà Ba tranh chấp gì với chúng nên chúng cứ lượn quanh trên đầu bà và kêu ồn ĩ. Bà ba Váy tưởng như chúng sắp đánh mình nên ba chân bốn cũng chạy vội về nhà. Bà nói với ông lý Cỏn:

- Ông Lý ơi? Tôi đã ra tận nơi... tận mộ chị Cả... Thảm thương lắm ông ơi! Ông làm gì đi chứ.

Từ khi vợ cả chết, ông Cỏn như bị ai bắt mất hồn. Ông ngồi cả ngày trên tấm ghế ngựa chẳng nói một câu. Bà ba Cỏn sợ lắm, cứ nghĩ đến chuyện thần Trùng nên bỏ hết mọi công việc, theo sát chăm sóc cho ông. Mọi suy nghĩ riêng tư, bà cũng bỏ tất. Bởi vì ít ra bà cũng có một đàn con với ông. Nghe bà Ba nói về tình trạng ngôi mộ bà Cả, hình như ông Cỏn cũng chẳng hiểu gì. Ông chỉ ngước mắt lên và "Hả? Hả?". Đến nước ấy, bà Ba chỉ còn biết kêu trời.

Ông cụ chánh Thi nói với cụ tú Cao:

- Đây là việc hệ trọng đến cả hai nhà nội ngoại. Ông thầy dặn rằng phải quan thượng đủ 49 ngày. Ta cũng nên gắng chờ ít bữa nữa. Cụ xem anh Lý nhà ta như kẻ mất hồn. Tôi lo lắm chứ. Vả lại, ông thầy còn nói: Chính lũ quạ đen bu lấy ngôi mộ là tốt. Chúng kêu lên ầm ĩ chính là chúng đang đuổi lão thần Trùng phải bạt đi...

Lời của ông thầy phù thủy cũng chẳng làm tiêu tan được nỗi khiếp hãi của dân Cổ Đình. Việc ấy đến tai quan trên. Trong khi đó, ở một vài làng trong vùng, có người mắc bệnh đau bụng mà chết. Người ta đi chợ nói vào tai nhau:

- Quan ôn đó! Quan ôn về bắt người đó.

- Chỉ tại làng Đình. Họ chôn người bán âm bán đương, gây ra bệnh thời khí.

Phủ huyện liền sức giấy về cho lý Cỏn bắt buộc phải nhanh chóng chôn xác bà Lý.

Việc hệ trọng này khuấy động cả sự yên tĩnh của đồn điền Messmer. Từ khi nghe tin lũ quạ xuất hiện ở khu rừng trám với mùi hôi thối bốc lên nồng nặc, Julien rất lo lắng và sợ hãi. Rồi tiếp theo, có tin lác đác người chết dịch tả trong vùng, Julien thấy không thể ngồi yên được nữa. Hắn nghĩ bệnh dịch sắp bùng lên mạnh, có thể lan sang cả đồn điền. Trong cuộc chiến với Đề Thám ở Bắc Giang, hắn đã đi qua những ngôi làng bị dịch hoành hành. Bọn lính của hắn, trong lúc hành quân, ăn uống bừa bãi bị lây bệnh. Hắn đã mục kích cảnh đại đội của hắn bị chết quá nửa vì mắc dịch. Ôi! Cái mùi dịch tả hắn quá rõ. Nó tanh tưởi, nồng nặc, khắm khú. Hắn sợ dịch tả còn hơn là phải ra trận đối mặt với súng đạn. Pierre bảo em:

- Dịch tả là bệnh nhiệt đới. Người bản xứ chống chọi với nó còn khó. Người da trắng chúng ta quen xứ lạnh, đã mắc bệnh coi như hết đường cứu chữa. Ôi! Số phận những người đi chinh phục chúng ta là như thế sao?

- Thôi đi! Anh đừng nên thốt ra những lời bi quan như thế. Khoa học của người văn minh chúng ta giải quyết được. Điều em quan tâm là trước mắt ta nên làm gì.

- Làm gì ư? Bây giờ bắt đầu tháng tư. Sẽ có những trận mưa đầu mùa. Nước mưa rơi xuống sẽ kéo những vật chất thối rữa ô nhiễm từ xác chết chảy ra suối. Rồi cuối chảy ra sông. Dịch sẽ lây lan khắp vùng. Nếu chú thấy không ổn, anh khuyên chú nên ra Hà Nội nghỉ vài tháng - Bác sĩ Alexandre đã bảo anh rồi. Trong mùa dịch tả, ngoài việc ăn uống vệ sinh, nên uống một cốc rượu Rhum trước bữa ăn. Nhớ lấy, rượu Rhum có thể phòng bệnh...

Julien nghe những lời nói nửa như diễu cợt nửa như bi quan của Pierre, chỉ cười và nhún vai. Hắn quyết định hành động. Hắn đi ngựa đến gặp quan huyện sở tại. Quan huyện lập tức lệnh cho các vị hương lý của những làng trong vùng phải thực hiện ngay những biện pháp khẩn cấp. Hương lý chức dịch buộc mỗi nhà dân phải mang nộp một bó củi và ngay sáng hôm sau phải cử người có mặt ở nơi quy định. Pierre, Julien chân đi bốt, trên người mặc đồ lính, đầu đội mũ cát két, nai nịt gọn gàng như đi đánh trận. Hai người dẫn đám phu đồn điền, chức dịch và dân Cổ Đình, đem củi đến khu rừng trám. Thấy đông người tiến tới, lũ quạ bay túa lên đen ngòm cả vùng trời. Tuy nhiên, chúng không bay đi xa mà cứ lượn vòng quanh và kêu váng trời như vỡ tổ.

Julien chỉ huy mọi người chất hết củi khô vào khu mộ bà cả Cỏn. Đàn bà, con gái nem nép, hốt hoảng đứng xa xa. Chỉ có đám con trai bắt buộc phải đến gần căn lều bốc mùi khủng khiếp ấy. Lúc này, đến lượt ngàn vạn con ruồi, nhặng bay lên vo vo như đàn ong khổng lồ đang bị xua đuổi. Họ phải lấy khăn bịt kín mặt, nhanh chóng vứt củi vào khu mộ, rồi vội vàng chạy ra cho nhanh. Củi được chất cao to lù lù như cái nhà năm gian.

Julien đúng là một tướng chỉ huy. Hắn cũng bịt mặt và đứng gần khu mộ. Nói cho công bằng, hắn phải tiếp xúc gần cái lều lâu nhất. Bắt buộc hắn phải làm như vậy, vì nếu không có hắn sắp xếp, củi sẽ không ở đúng nơi quy định cần thiết. Tuy nhiên, hắn mắc một cái tật không tài nào sửa chữa được. Ông anh Pierre vẫn chê hắn vì điều đấy. Đó là tật mê gái. Vừa ở chỗ căn lều ma quái ấy bước rá, hắn đã hau háu nhìn vào đám đàn bà con gái. Có một cô bé nho nhỏ xinh xinh làm hắn cứ dán mắt vào. Cô gái ấy phải cau mặt lại và lẩn đi mất.

Trong khi đó, Pierre đi tìm gặp ông lý Cỏn. Thấy ông Lý bần thần đứng cùng bà Ba, Pierre lễ phép tới trước mặt:

- Thưa ông, mong ông Lý hiểu cho, chúng tôi phải làm việc này thật vạn bất đắc dĩ.

- Dạ... Dạ... - ông Lý ngây ngô nói như cái máy.

Lý Cỏn đang sống như kẻ mộng đu. Kể từ lúc người ta làm phép trừ tà, đổ kim vào mồm bà Cả, rồi khâu mồm bà lại, ông Lý đột nhiên biến thành một con người khác. Bỗng dưng, có một ai đó luôn thầm thì nói trong đầu óc ông. Có lẽ đó là tiếng bà Lý. Cái tiếng nói riết róng mọi khi đã biến thành một tiếng van lơn mếu máo thảm thương.

- Ông Lý ơi! Tôi lạy ông! Hãy cứu tôi với!

- Làm thế nào để cứu được bà?

- Ông ơi? Tôi đau đớn lắm?

- Tôi biết chứ. Bà ơi! Tôi cũng thấy đau.

- Ông Lý ơi! Sao cái thân tôi cực thế này?

- Tôi cũng cực chứ.

Tiếng nói thầm thì trong sọ não đột nhiên như đánh thức một điều gì đó trong ông mà ông chẳng hiểu. Chỉ biết rằng từ lúc ấy, ông chợt mê chợt tỉnh. Nếu không có cụ tú Cao thay ông đôn đốc mọi việc, thì cái nhà này đã lộn tùng phèo lên hết. Nếu không có bà Ba, đến lúc này, đột nhiên bỗng ở sát cạnh ông chăm lo cho ông từng li từng tí, không biết rồi ông sẽ ra sao.

Khi người ta vác củi sang sông, vào rừng, ông Lý tỉnh tỉnh mê mê chẳng hiểu cái gì nhưng cứ nằng nặc đòi đi theo. Bởi vì cái tiếng nói trong đầu ông bảo rằng:

- Mau lên! Theo người ta đi. Tôi đang ở bên ấy. Tôi đang chờ ông ở đấy.

Bà ba Cỏn và cả nhà đều không muốn cho ông đi. Thế là ông gào to:

- Đứa nào cấm ông? ông cứ đi nào.

Ông Lý xăm xăm một mình chạy ra ngõ. Bà Ba cực chẳng đã vội đuổi theo, và từ lúc đó phải luôn sát bên ông.

Pierre đứng trước mặt lý Cỏn, vẫn lịch sự nói tiếp:

- Thưa ông, đáng lý ra chúng tôi phải báo cho gia đình biết trước. Nhưng sự thể cấp bách lắm rồi. Như thế này rất mất vệ sinh. Mà... hiện nay địch bệnh đã xảy ra rồi. Chúng tôi biết, theo tục lệ ở đây,... không làm như thế này... song bắt buộc chúng tôi phải làm. Bởi vì, chỉ cần một trận mưa rào, nước ngấm độc sẽ chảy ra sông, ra suối. Quan tỉnh đã sức giấy về, ra lệnh như thế.

- Như thế là gì? - Có người hỏi.

Chính lúc ấy, Julien ra lệnh cho một người phu đồn điền tưới một thùng xăng vào chung quanh đống củi. Ông ta ra lệnh:

- Alê! Alê! Tất cả lùi ra xa! Xa nữa? Juli1en châm lửa vào bó đuốc đang cầm trên tay, rồi ném bó đuốc vào đống củi. Có gió thêm vào, cả đống củi cao phút chốc bén lửa cháy đùng đùng. Nó tạo ra một cột khói đen, như con rắn khổng lồ múa lượn trên bầu trời. Hơi nóng tỏa ra làm lũ quạ không lượn vòng nữa chúng hoảng hốt bay tán loạn vào rừng.

Lý Cỏn đứng đấy trợn trừng đôi con mắt nhìn đống lửa. Cháy một lúc, bỗng từ trong đống lửa phát ra một giếng nổ rất to. Tiếng nổ làm lửa bắn tung tóe.

Người ta nói với nhau:

- Cái hòm áo quan nổ đấy. Xác bà Lý cháy rồi. Có ngửi thấy mùi gì không? Chao ơi! Khét lèn lẹt!

Ông lý Cỏn đang đứng ngơ ngác bỗng chuyển sang hốt hoảng. Chợt ông ôm chặt lấy đầu và hét to:

- Nóng quá! Trời ơi nóng quá!

- Cứu tôi với! Trời ơi nóng quá!

Ông Lý ôm đầu chạy thẳng vào rừng, vừa chạy vừa kêu. Bà ba Cỏn tất tưởi chạy theo sau.