VUI KHI CÙNG KHÔC

Ka và Ipek ở khách sạn

Ka quyết định đi bộ về. Ông lấy nhiều nước rửa mặt cho sạch hết máu mũi chảy xuống môi và cằm, nói câu tạm biệt thân mật với lũ kẻ cướp và sát nhân trong phòng trước khi khiêm nhường rời đi như một người tự tiện đến thăm. Dưới vầng sáng nhàn nhạt trên phố Atatürk, ông loạng choạng đi như kẻ say, quen chân rẽ sang phố Halit Paşa và khóc òa lên khi nghe "Roberta" của Peppino di Capri vọng ra từ cửa hàng tạp hóa. Vừa lúc đó ông đi ngược lại anh nông dân mảnh khảnh đẹp trai ngồi cạnh ông trên chuyến xe buýt từ Erzurum về Kars ba hôm trước đã để cho ông ngả đầu vào lòng ngủ. Trong khi cả thành phố còn mải xem Marianna, Ka gặp luật sư Muzaffer Bey ở phố Halit Paşa, sau đó thấy cả ông chủ công ty xe buýt và người bạn già trên phố Kâzim Karabekir mà ông đã làm quen ở bí thất của trưởng lão Saadettin. Qua ánh mắt những người ấy, Ka nhận ra mắt mình còn ngấn nước. Suốt thời gian ấy Ka đi qua những cửa kính đóng băng, quán trà chật ních người, hiệu chụp ảnh gợi nhớ những ngày khá khẩm hơn của thành phố trong dĩ vãng, đèn đường chập chờn, cửa hàng tạp hóa trưng bày các tảng pho mát hình bánh xe, và dù không nhận thấy chúng ở góc phố Kâzim Karabekir và phố Montenegro, ông cũng nhận ra những cái đuôi của mình vẫn kiên trì. 

Trước khi bước vào khách sạn ông bảo đảm với hai vệ sĩ đứng trước cửa là mọi việc đều ổn. Ông lên phòng tránh chú ý để không bị ai nhìn thấy. Vừa ngã vật ra giường là ông khóc nức lên. Đối với Ka, cậu con trai ẻo lả kỳ bí của một phụ nữ Bạch Nga, lớn lên không cha cũng không anh chị em, từ cấp ba đã bắt đầu dùng ma tuý, có vẻ bàng quan với mọi sự, nhưng lạ thay cái gì cũng biết; một gã khác đẹp trai, trầm lặng; luôn tự hài lòng với chính mình, trong kỳ huấn luyện cơ bản ở quân đội hay chơi khăm Ka, ví dụ như giấu mũ sắt của ông. Trong bài thơ này ông phân tích sợi dây nối ông với những người ấy tạo bởi sự căm ghét công khai và một tình yêu giấu giếm, và ông cố lý giải sự hỗn độn trong đầu mình bằng chữ"Ghen" - nhan đề của bài thơ và kết hợp cả hai tình cảm trên. Song vấn đề dường như nằm dưới lớp sâu hơn: Ka có cảm giác tâm hồn và tiếng nói của những người ấy sau một thời gian đã thâm nhập vào ông. 

Ra khỏi tòa nhà, Ka vẫn chưa biết mình đang ở đâu; một lát sau ông nhận ra mình đã ra đến phố Halit Paşa. Bất giác ông quay lại nhìn ngôi nhà Lam đang trốn trong đó. 

Trên đường về khách sạn ông cảm thấy thiếu an toàn vì không có hai người vệ sĩ đi theo. Trước tòa thị chínhmột ôtô dân sự đỗ cạnh ông và mở cửa sau. Ka dừng chân. 

"Ka Bey, ông đừng sợ, chúng tôi là người của sở Cảnh sát.Mời ông lên xe, chúng tôi đưa ông về khách sạn." 

Ka đang còn suy nghĩ, liệu bây giờ để cảnh sát bảo vệ về đến tận khách sạn có an toàn hơn chăng, thì cửa trước cũng mở ra. Một người béo phục phịch bước ra, ông ta làm Ka nhớ đến ai đó (có thể là ông chú họ xa bên nội ở Istanbul... đúng rồi, chú Mahmut).Người này nắm tay ông lôi một cách thô bạo vào xe, chẳng hợp gì với những lời lịch sự lúc nãy. Khi xe chuyển bánh, Ka bị hai quả đấm giáng vào đầu. Hay ông bị cộc đầu khi lên xe? Ông sợ quá. Trong xe tối mò một cách khó hiểu. Ai đó, không phải "chú Mahmut", mà một người khác ngồi ghế trước đang chửi rủa rất tục. Hồi Ka còn bé, ở phố Thi Sĩ Nigâr cũng có một người chửi bới như thế khi bóng rơi vào vườn ông ta. 

Ka im lặng và tưởng tượng mình là một đứa trẻ. Chiếc xe (không phải hiệu Renault như xe dân sự của cảnh sát Kars, mà là một chiếc Chevrolet xa xỉ to đùng đời 56) phóng qua các ngõ tối ở Kars như để nạt nộ một đứa bé không vâng lời, rẽ vào cua rồi đỗ trong một sân sau. Ông được lệnh "Nhìn về đằng trước!". Người ta tóm chặt tay ông, dẫn ông lên hai cầu thang. Lên đến tầng trên thì Ka tin chắc những người này không phải là người Hồi giáo chính trị (họ lấy đâu ra một chiếc ôtô như thế. Cũng không phải người của Bộ an ninh quốc gia, vì rõ ràng là họ - hay một bộ phận trong họ - cộng tác với Sunay. Một cánh cửa mở ra, cửa khác đóng lại và Ka thấy mình đứng trong một ngôi nhà Armenia cổ có trần cao, cửa sổ trông ra phố Atatürk. Trong phòng có một chiếc tivi đang bật, trên bàn đầy đĩa bẩn, vỏ cam và báo, một máy phát điện có tay quay - sau này ông mới biết đó là dụng cụ tra tấn bằng điện, một hay hai khẩu súng ngắn, bình, gương... ông hiểu là mình đã rơi vào tay một đội đặc nhiệm, nhưng yên tâm trở lại khi thấy Z. Tay Sắt ở cuối phòng: một tên sát nhân, song cũng là một khuôn mặt quen. 

Z. Tay Sắt sắm vai một cảnh sát tử tế. Ông ta rất lấy làm tiếc phải đưa Ka về đây bằng phương thức này. Ka đoán là chú Mahmut béo phị sắm vai tên cảnh sát độc ác, vì vậy ông cực kỳ chú ý vào các câu hỏi của Z. Tay Sắt. 

"Sunay dự định làm gì?" 

Ka thuật lại thật sinh động vở Bi kịch Tây Ban Nha của Kyd, đến tận từng chi tiết ngoài lề. 

"Vì sao lão điên này lại thả Lam ra?" Ka giải thích, Sunay làm thế đổi lấy lời hứa Kadife sẽ bỏ khăn trùm đầu ra trên sân khấu trong buổi truyền trực tiếp. Giữa cơn hứng thú, ông sử dụng một thuật ngữ cờ vua một cách khoe khoang: đây là một cú "thí xe" cực kỳ táo bạo, đáng khâm phục.Nhưng cũng là một nước đi nguy hiểm đối với phe Hồi giáo chính trị ở Kars. 

"Làm sao chúng ta biết được là cô gái ấy sẽ giữ lời hứa?" 

Ka nói Kadife đã hứa lên sân khấu, nhưng không ai có thể chắc chắn điều gì về chuyện tháo khăn cả. 

"Chỗ trốn mới của Lam ở đâu?" Ka nói ông không hề biết gì. 

Sau đó Ka bị hỏi hai vệ sĩ ở đâu khi ông được đưa lên xe, và ông đi từ đâu về. 

"Tôi đi dạo buổi tối," Ka nói; và khi ông khăng khăng giữ vững câu trả lời này thì Z. Tay Sắt lặng lẽ rời khỏi phòng, đúng như ông đoán trước. Chú Mahmut quắc mắt giận dữ tiếp quản công việc. Ông ta cũng có cả một kho câu chửi tục tĩu như người đàn ông ngồi ghế trên trong ôtô. Những câu chửi bới ấy được gắn kèm với cả phân tích chính trị, các mối quan tâm cao cả của đất nước lẫn những lời đe dọa, hệt như một đứa trẻ dốc bừa xốt cà chua lên mỗi món ăn, không cần bận tâm đó là đồ mặn hay đồ ngọt. 

"Ông có hiểu rõ việc mình làm khi chứa chấp một tên khủng bố Hồi giáo chính trị với bàn tay đẫm máu ăn tiền của Iran hay không?" chú Mahmut hỏi. "Ông biết là nếu nắm được chính quyền thì bọn chúng sẽ làm gì với những kẻ tự do ủy mị bị Âu hóa như ông không?" Ka nói, ông biết rồi, nhưng chú Mahmut vẫn thuật lại thật tỉ mỉ cho ông hay: đám mullah ở Iran ngày xưa từng cộng tác với những người dân chủ và cộng sản, về sau chúng băm họ thành thịt băm và nướng lên, đút thanh thuốc nổ vào đít họ và cho nổ tung thành từng mảnh, bắt lũ gái làm tiền và dân đồng tính dựa cột, cấm mọi sách báo trừ ấn phẩm tôn giáo, những phần tử trí thức như Ka trước tiên bị gọt trọc đầu, sau đó tước hết các tập thơ rồi... Đến đây ông ta xổ thêm một tràng tục tĩu nữa và diễn một vẻ ngán ngẩm, hỏi Ka Lam đang trốn ở đâu, và ông vừa đi đâu về. Khi Ka lặp lại mấy câu trả lời cũ, chú Mahmut còng tay Ka lại với vẻ mặt ngán ngẩm như ban nãy. "Thế thì xem tao làm gì với mày nhé!"Ông ta nói và khởi sự một màn tra tấn hời hợt, không giận dữ cũng chẳng thích thú, bạt tai ông và đấm vào mặt ông. 

Hy vọng là tôi không làm bạn đọc bực mình khi thành thực chép lại năm nguyên nhân quan trọng mà tôi tìm được trong các ghi chép sau này của Ka, vì sao trận đòn ấy đối với ông không hề hấn gì lắm: 

1. Theo hình dung của Ka về hạnh phúc, số lượng niềm vui và đau khổ chứa trong đó tương đương với nhau. Trận đòn mà ông phải đón nhận có nghĩa là giá phải trả để cùng Ipek đi Frankfurt. 

2. Bằng cảm giác chỉ thấy ở giai cấp thống trị, Ka dự đoán chính xác là các nhân viên đội đặc nhiệm lấy cung ông phân biệt giữa ông và đám du thủ du thực, trộm cắp và những kẻ bần cùng ở Kars, do đó họ sẽ không đánh đập tra tấn ông thậm tệ, tránh để lại dấu vết khả dĩ gây ra vấn đề về sau. 

3. Ông cũng dự đoán đúng rằng trận đòn mà ông phải chịu chỉ làm tăng thêm sự âu yếm của Ipek. 

4. Hai hôm trước, lúc gần tối hôm thứ Ba, khi thấy Muhtar mình đầy máu me ở Sở cảnh sát ông đã ngớ ngẩn nghĩ rằng, nếu bị cảnh sát đánh thì sẽ xóa đi mặc cảm tội lỗi sinh ra từ thảm trạng ở đất nước này. 

5. Ông thấy vô cùng tự hào trong tình cảnh một tù chính trị bị tra tấn khi hỏi cung nhưng không khai nơi trú ẩn của người đang trốn. 

Trước đây hai chục năm thì có lẽ nguyên nhân cuối cùng sẽ có ý nghĩa hơn đối với Ka; bây giờ tình cảnh ấy không còn họp thời và làm Ka khá ngượng. Vị máu mặntừmũi chảy xuống môi khiến ông nhớ lại thời thơ ấu ông bị chảy máu mũi lần cuối là khi nào? Trong khi chú Mahmut và đám còn lại bỏ mặc ông trong góc phòng nhập nhoạng và tụ tập trước màn hình vô tuyến, Ka nhớ đến cánh cửa sổ và những nắm tuyết ném trúng mũi ông hồi bé, và một cú đấm vào mũi trong một lần đánh nhau trong trại lính. Trời tối dần. Z. Tay Sắt và đồng bọn ngồi xem Marianna trên ti vi, và Ka hài lòng ngồi đó với cái mũi chảy máu, bị đòn và hạ nhục, như một đứa trẻ bị bỏ quên. 

Cũng có lúc ông thấy sợ bọn họ sẽ soát người ông và tìm thấy mẩu giấy của Lam. Câm lặng và đầy cảm giác có lỗi, ông xem Marianna một hồi lâu cùng mọi người, và nghĩ rằng cùng lúc này Turgut Bey và hai cô con gái cũng đang làm thế. 

Giữa phút chiếu quảng cáo, Z. Tay Sắt đứng dậy khỏi ghế, vớ chiếc máy phát điện trên bàn, chỉ cho Ka xem và hỏi ông có biết dùng nó làm gì không. Không được trả lời, ông ta giải thích rồi im lặng một hồi, như một ông bố cầm roi dọa con. 

"Ông có biết tại sao tôi thích Marianna không?" Ông ta hỏi khi bộ phim tiếp tục. "Vì cô ấy biết hình muốn gì. Trái lại, bọn trí thức như các ông làm tôi phát ớn, vì các ông không biết mình muốn gì. Các ông nói đến 'dân chủ' rồi lại cộng tác với những người ủng hộ Luật Hồi giáo thiêng liêng. Nói đến 'nhân quyền' rồi lại thương lượng với bọn sát nhân và khủng bố... Các ông nói đến Châu Âu rồi quay sang nịnh nọt lũ Hồi giáo chính trị căm thù Châu Âu... Các ông nói đến 'nam nữ bình quyền' nhưng lại ủng hộ những người đàn ông bắt vợ trùm khăn lên đầu. Ông không làm cái gì ông nghĩ và lương tâm ông bảo, mà tưởng tượng ra rằng: Tôi sẽ hành xử như một người Âu trong hoàn cảnh này, nhưng ông làm sao có thể là một người Âu được! Ông biết người Âu sẽ làm gì không? Giả sử Hans Hansen đăng lời tuyên bố ngu xuẩn của các ông và người Âu coi trọng việc này, cử một ủy ban tới Kars, thì trước tiên ủy ban này sẽ cảm ơn quân đội đã không để đất này lọt vào tay bọn Hồi giáo chính trị. Song tất nhiên lũ khốn kiếp này về đến châu Âu sẽ phàn nàn là ở Kars không có dân chủ.Một mặt các ông kêu ca về quân đội, mặt khác cũng chỉ nhờ có quân đội mà các ông tin tưởng được rằng bọn Hồi giáo chính trị không biến các ông thành thịt băm. Nhưng những điều đó chắc ông đã hiểu cả, vì vậy tôi không tra tấn ông." 

Ka đoán là bây giờ đến lượt "người tử tế" và ông sắp được thả, nhanh chân về chỗ Turgut Bey và hai con gái ông, cùng xem nốt đoạn cuối Marianna với họ. 

"Nhưng trước khi cho ông về khách sạn với người yêu ông, tôi muốn nói cho ông hay vài điều về tên sát nhân và khủng bố mà ông đã cùng thương lượng và che giấu. Và ông hãy nhớ kỹ lời tôi." Z. Tay Sắt nói. "Trước tiên ông hãy ghi nhớ rằng ông chưa bao giờ đặt chân vào văn phòng này. Đằng nào chúng tôi cũng dọn khỏi đây trong vòng một giờ tới. Địa điểm mới của chúng tôi là tầng trên cùng trong nhà ngủ của trường tôn giáo. Chúng tôi đợi ông ở đó. Biết đâu ông sẽ nhớ lại nơi Lam ẩn náu và nơi ông vừa 'đi dạo buổi tối' về, và ông muốn chia sẻ bí mật đó với chúng tôi. Lúc còn tỉnh táo Sunay đã cho ông biết, người hùng đẹp trai mắt màu lam của ông đã hạ sát không thương tiếc một thằng dẫn chương trình ngu xuẩn trên tivi vì hắn nói xấu Đấng tiên tri của chúng ta, và còn tổ thức giết ông hiệu trưởng đại học sư phạm để ông được vui thú mục sở thị nữa. Nhưng hãy còn một chuyện nữa được các nhân viên nghe lén chăm chỉ của Bộ an ninh quốc gia ghi chép lại chi tiết mà Sunay không cho ông hay, có thể để khỏi làm tan nát trái tim ông. Nhưng chúng tôi nghĩ là nếu ông biết thì tốt." 

Giờ thì chúng ta đã đến một điểm mà trong bốn năm sau Ka sẽ nhận xét: "Giá cuộc đời như một cuốn phim có thể quay ngược lại tới điểm ấy, và kể từ đó mọi sự sẽ khác đi!" 

"Ipek Hanim. người mà ông muốn mang trốn đi Frankfurt và hưởng hạnh phúc, ngày xưa từng là người tình của Lam," Z.Tay Sắt nhẹ nhàng nói. "Theo hồ sơ nằm trước mặt tôi thì quan hệ của họ bắt đầu trước đây bốn năm. Hồi đó Ipek Hanim còn là vợ Muhtar Bey, người vừa hôm qua tình nguyện rút ứng cử chức thị trưởng. Thằng cha cựu phái tả và thi sĩ dở khôn dở dại này, xin ông thứ lỗi, tiếc thay không hề biết rằng Lam, người mà hắn vô cùng khâm phục và đón làm khách tại gia vì có dự định tổ chức các thanh niên Hồi giáo chính trị, đã say sưa âu yếm vợ hắn trong khi hắn mải ngồi bán lò sưởi điện trong cửa hàng đồ gia dụng. 

Đó là những câu đã chuẩn bị sẵn, không thể là sự thực! Ka nghĩ. 

"Người đầu tiên - dĩ nhiên là sau các nhân viên nghe lén - biết được mối tình bí mật này là Kadife Hanim. Quan hệ giữa Ipek Hanim và chồng cũng không còn tốt đẹp gì, cô ta lấy cớ em gái về xin vào đại học để cùng cô dọn đến nhà riêng. Trước sau Lam vẫn luôn luôn về thành phố để 'tổ chức các thanh niên Hồi giáo chính trị' và vẫn ở nhà Muhtar. Mỗi khi Kadife đến trường thì đôi chim cu lại gặp nhau ở nhà mới. Mọi việc tiếp diễn đến khi Turgut Bey đến thành phố và đưa hai con gái về khách sạn Lâu Đài Tuyết.Kadife nhập bọn các thiếu nữ trùm khăn. Cô thế chỗ chị. Chúng tôi có bằng chứng về một thời quá độ, khi tay sở khanh mắt xanh này đồng thời có quan hệ với cả hai chị em." 

Ka lấy hết sức bình sinh ngoảnh cặp mắt ướt của mình khỏi tia nhìn của Z. Tay Sắt. Ông ngó ra những bóng đèn đường u sầu chập chờn trên phố Atatürk phủ tuyết, lúc này ông mới nhận ra có thể nhìn dọc từ đầu phố đến cuối phố. 

"Tôi kể cho ông chuyện này để thuyết phục ông rằng, vì ủy mị mà không chịu khai ra nơi ẩn náu của tên sát nhân dã man ấy là sai." Z. Tay Sắt nói. Như mọi thành viên đội đặc nhiệm, ông ta càng hành hạ được người khác thì lại càng lắm lời hơn. "Tôi thực sự không có ý định làm ông suy sụp. Nhưng khi đã đi khỏi đây có thể ông nghĩ những tin này không phải của bộ phận nghe lén thu thập được - trong bốn chục năm trở lại đây bọn họ đã gài micro khắp Kars - mà là chuyện nhố nhăng do tôi phét ra. Có thể, để niềm hạnh phúc ở Frankfurt không bị tì vết, Ipek Hanim sẽ thuyết phục ông rằng tất cả đều là nói dối. Ông có một trái tim ủy mị, và có thể nó sẽ tan vỡ, nhưng để ông không nghi ngờ sự thật trong những lời tôi vừa kể, tôi sẽ đọc vài đoạn trích đầy sức thuyết phục từ những lời thủ thỉ mà nhà nước chúng ta đã tốn công ghi âm và các thư ký đã vất vả đánh máy lại - nếu ông cho phép. 

Này nhé: 'Anh yêu, anh yêu nhất đời, những ngày vắng anh không phải là cuộc sống', cô ta nói hôm 16 tháng Tám trước đây bốn năm, một ngày hè nóng nực, có lẽ sau lần chia tay nhau đầu tiên... Khi Lam hai tháng sau về thành phố để thuyết trình về đề tài Đạo Hồi và sự che giấu cõi riêng tư của phụ nữ, trong một ngày hắn đã gọi điện cho cô ta hơn tám lần từ các cửa hàng và quán trà; và họ chỉ nói với nhau mỗi một chuyện rằng họ yêu nhau đến chừng nào. Hai tháng sau, lúc Ipek Hanim cân nhắc khả năng cùng anh ta trốn đi và không quyết định được, cô nói với hắn 'Trong đời mỗi người chỉ có một tình yêu chân chính, và anh là tình yêu chân chính đó của đời em.' Một lần khác, vì ghen với vợ hắn là Merzuka, cô ta nóicô không thể ngủ với hắn khi bố cô còn ở trong nhà. Nhưng vố nặng nhất đây: trong hai ngày gần đây cô ta đã gọi điện cho hắn ba lần. Có thể hôm nay cũng gọi điện lần nữa. Biên bản ghi âm của những cuộc gọi gần nhất tôi không có đây nhưng chuyện đó không quan trọng; ông có thể hỏi Ipek Hanim xem họ nói gì. Tôi xin lỗi ông lắm lắm, tôi thấy thế là đủ rồi. Xin ông đừng khóc nữa! Người của tôi sẽ mở khóa còng, ông rửa mặt đi. Nếu ông muốn, họ sẽ đưa ông về nhà."