Họ lần lượt sử dụng hộp xem ảnh. Tôi đã học được cách ngồi mà không động đậy hoặc nghĩ ngợi và cũng không bị cái nhìn của ông làm cho phân tâm. Khi không đôi mắt nào, không khuôn mặt nào, không cơ thể nào hướng về tôi, chỉ có một cái hộp và cái áo choàng đen che đi chiếc lưng gù, tôi trở nên bứt rứt. Tôi không còn biết chắc họ đang nhìn tôi như thế nào. Tuy nhiên, tôi không thể phủ nhận là việc có tới hai quý ông chăm chú quan sát thật là kích động, thậm chí cả khi tôi không thể nhìn thấy khuôn mặt họ.Ông chủ của tôi rời căn phòng để tìm một mảnh vải mềm lau ống kính. Ngài Leeuwenhoek đợi cho đến khi có thể nghe thấy tiếng bước chân ông chủ tôi trên bậc cầu thang rồi nhẹ nhàng nói:

- Cô gái yêu quý, cô nhớ giữ mình.

- Ngài định nói gì, thưa ngài?

- Cô phải biết ông ấy vẽ cô là để làm thỏa mãn ngài Ruijven. Việc ngài Ruijiven quan tâm đến cô khiến ông chủ của cô muốn bảo vệ cô.

Tôi gật đầu, thầm hài lòng được nghe điều tôi đã nghi ngờ.

- Đừng để bị rơi vào cuộc chiến của họ. Cô có thể bị tổn thương.

Tôi vẫn giữ tư thế mà tôi chuẩn bị cho bức tranh. Giờ đây, vai tôi tự giật mạnh ra, cứ như thể tôi đang giũ chiếc khăn choàng ra.

- Tôi không nghĩ rằng ông ấy có thể một lúc nào đó làm tôi tổn thương, thưa ngài.

- Nói cho tôi biết, cô gái yêu quý của tôi, cô biết gì về đàn ông rồi?

Tôi đỏ bừng mặt và quay đi. Tôi nghĩ về chuyện đứng trong ngõ nhỏ cùng Pieter con.

- Cô thấy đấy, ganh đua khiến đàn ông thích sở hữu. Ông ấy quan tâm đến cô một phần vì ngài Ruijven quan tâm đến cô.

Tôi không trả lời.

- Ông ấy là một người đàn ông có một không hai, - ngài Leeuwenhoek tiếp tục. - Đôi mắt ông ấy đáng giá cả một căn phòng đầy vàng. Nhưng đôi lúc, ông ấy chỉ nhìn thế giới theo cách ông ấy muốn, không phải như nó có. Ông ấy không hiểu quan điểm của ông ấy đem lại những hậu quả gì cho người khác. Ông ấy chỉ nghĩ về bản thân và công việc của ông ấy chứ không nghĩ về cô. Cô phải cẩn trọng…

Ông ta dừng lại. Bước chân ông chủ tôi đã vang trên cầu thang.

- Cẩn trọng để làm gì, thưa ngài? - tôi thì thầm.

- Cẩn trọng để là mình.

Tôi nâng cằm lên về phía ông ta.

- Để là một cô hầu gái ư, thưa ngài?

- Đó không phải là điều tôi muốn nói. Những người đàn bà trong tranh của ông ấy - ông ấy nhốt họ trong thế giới của ông ấy. Cô có thể bị lạc trong đó.

Ông chủ tôi bước vào phòng.

- Griet, cô đã cử động, - ông nói.

- Tôi xin lỗi, thưa ngài.

Tôi chỉnh lại tư thế một lần nữa.Catharina có chửa sáu tháng khi ông bắt đầu vẽ tôi. Cô ta nặng nề, di chuyển chậm chạp, tựa người vào tường, bám vào lưng ghế, nặng nề thả mình xuống ghế cùng tiếng thở hắt ra. Tôi ngạc nhiên về chuyện cô ta mang thai có vẻ nặng nề đến thế bởi cô ta đã mang thai vài lần trước đó rồi. Mặc dầu cô ta không kêu ca về chuyện đó, nhưng khi bụng đã to, mỗi động tác đều được cô ta thực hiện như thể đó là một hình phạt mà cô ta bị buộc phải chịu đựng. Tôi không nhận thấy điều này khi tô ta mang thai Franciscus, khi tôi còn là người mới trong ngôi nhà và hầu như chẳng nhìn thấy gì ngoài đống quần áo chờ đợi tôi mỗi sáng. Bụng càng to thì cô ta càng ngày càng chìm đắm vào bản thân mình. Cô ta vẫn trông nom bọn trẻ con với sự giúp đỡ của Maertge. Cô ta vẫn quan tâm tới việc chăm sóc nhà cửa, ra lệnh cho Tanneke và tôi. Cô ta vẫn cùng Maria Thins đi mua sắm các vật dụng cho ngôi nhà. Nhưng một phần của cô ta ở tận đâu đó, với đứa bé trong bụng. Giờ đây, tính gay gắt của cô ta ít hẳn đi và cũng bớt chú tâm hơn. Cô ta làm mọi việc chậm rãi hơn, và mặc dù vẫn rất lóng ngóng, cô ta ít làm đổ vỡ đồ đạc hơn. Tôi lo lắng về chuyện cô ta phát hiện ra bức tranh vẽ tôi. Thật may, việc trèo cầu thang để lên xưởng vẽ trở nên khó khăn đối với cô ta, vậy nên ít khả năng cô ta mở cửa xưởng vẽ và phát hiện ra tôi ngồi trong cái ghế của mình, ông ngồi bên giá vẽ. Và vì đó là mùa đông, cô ta thích ngồi bên bếp lửa cùng bọn trẻ con, Tanneke và Maria Thins, hoặc gà gật dưới đống chăn đệm và lông thú.Mối hiểm nguy thực sự là cô ta phát hiện ra việc đó từ ngài Ruijven. Trong số những người biết về bức tranh, ông ta là người khó giữ mồm miệng nhất. Ông ta đều đặn đến ngôi nhà để ngồi làm mẫu cho bức tranh buổi hòa nhạc. Maria Thins không còn bảo tôi đi làm việc vặt hoặc bảo tôi tránh mặt mỗi khi ông ta đến nữa. Như thế sẽ rất vô lý - chỉ có vài việc vặt tôi có thể đi làm. Và chắc bà nghĩ rằng ông ta sẽ thỏa mãn với bức tranh và sẽ để cho tôi yên. Ông ta không thỏa mãn. Thỉnh thoảng ông ta tìm tôi trong lúc tôi đang giặt giũ hay là trong phòng giặt, hay cùng Tanneke nấu nướng trong bếp. Không đến nỗi tệ làm những khi có người khác ở xung quanh - khi Maertge cùng tôi, hay Tanneke, hoặc thậm chí Aleydis, ông ta chỉ đơn giản nói “Chào cô gái của tôi,” bằng giọng rất ngọt ngào của ông ta và để tôi yên. Tuy vậy, nếu tôi chỉ có một mình, như khi tôi thường ở ngoài sân sau, phơi quần áo để chúng có thể có được vài phút ánh nắng yếu ớt mùa đông, ông ta thường bước vào khoảng không khép kín, đằng sau một tấm ga tôi đang phơi, hoặc đằng sau một cái áo của ông chủ, ông ta sờ soạng tôi. Tôi đẩy ông ta ra theo cách lịch sự nhất mà một cô hầu có thể làm với một quý ông. Tuy vậy, ông ta vẫn cố làm quen bằng được với đường cong ngực và đùi tôi bên dưới lớp quần áo. Ông ta nói những điều tôi gắng quên, những từ mà tôi sẽ không bao giờ nhắc lại với ai khác. Ngài Ruijven luôn đến thăm Catharina vài phút sau khi ngồi làm mẫu trong xưởng vẽ, con gái và em gái ông ta nhẫn nại chờ ông ta kết thúc việc buôn chuyện và tán tỉnh. Mặc dầu Maria Thins bảo ông ta không được nói gì với Catharina về bức tranh, ông ta không phải là người biết giữ bí mật. Ông ta rất hài lòng là ông ta sắp có bức tranh vẽ tôi và thỉnh thoảng ông ta lại buông những lời bóng gió với Catharina.

Một hôm, khi đang lau chùi hành lang tôi nghe lỏm được ông ta nói với cô ta.

- Cô sẽ để chồng cô vẽ ai nếu ông ấy có thể vẽ một ai đó trên thế giới này?

- Ôi, tôi không nghĩ về những chuyện như vậy, - cô ta cười đáp lại, - ông ấy vẽ gì thì vẽ.

- Tôi không chắc về chuyện đó lắm đâu, - ngài Ruijven gắng hết sức nói vẻ ranh mãnh để đến nỗi ngay cả Catharina cũng không thể bỏ qua lời bóng gió.

- Ngài định nói gì vậy? - cô ta chất vấn.

- Không có gì. Không có gì. Nhưng cô cần phải yêu cầu ông ấy vẽ một bức. Ông ấy sẽ không thể từ chối được. Ông ấy có thể vẽ bức tranh một trong mấy đứa trẻ, Maertge, chẳng hạn. Hay chính cô đáng yêu đây.

Catharina im lặng. Từ cái cách mà ngài Ruijven nhanh chóng thay đổi đề tài, chắc ông ta nhận ra rằng ông ta đã nói điều gì đó làm cô ta phiền lòng.Một lần khác, khi cô ta hỏi ông ta có thấy thích thú việc ngồi làm mẫu cho bức tranh không, ông ta trả lời:

- Không thích bằng nếu bên cạnh tôi có một cô gái xinh đẹp. Nhưng dù sao chẳng mấy chốc tôi sẽ có cô ấy, và bây giờ thì đành phải chịu thế thôi.

Catharina bỏ qua nhận xét này mà bình thường mấy tháng trước cô ta sẽ không để như thế. Nhưng có thể là chuyện đó nghe chẳng đáng nghi ngờ đến thế khi cô ta không biết gì về bức tranh. Dù sao, tôi đã hoảng sợ và nhắc lại những lời của ông ta với Maria Thins.

- Cô nghe lén đằng sau cánh cửa đấy hả, cô gái? - người đàn bà lớn tuổi hỏi.

- Tôi… - tôi không thể phủ nhận chuyện đó.

Maria Thins cười chanh chua.

- Đã đến lúc tôi bắt được cô làm những việc mà các cô hầu gái hay làm. Tiếp theo là cô sẽ ăn trộm thìa bạc.

Tôi chùn bước. Đó là một lời thật cay nghiệt, đặc biệt là sau tất cả những chuyện rắc rối với Cornelia và chiếc lược. Dù vậy, tôi không có lựa chọn - tôi nợ Maria Thins rất nhiều. Bà được phép nói những lời độc ác của bà.

- Nhưng cô đúng, cái miệng của ngài Ruijven còn dễ mở hơn cái ví của một con đĩ, - bà nói tiếp. -Tôi phải nói chuyện với ông ta lần nữa.

Dù vậy, có nói thế nào với ông ta cũng tỏ ra chẳng ích gì mấy - điều đó dường như còn kích thích ông ta nói nhiều hơn những lời bóng gió với Catharina. Maria Thins đành phải có mặt trong phòng cùng con gái khi ông ta vào thăm để bà có thể ngăn chặn miệng lưỡi ông ta lại.

Tôi không biết liệu Catharina sẽ làm gì khi cô ta phát hiện ra bức tranh vẽ tôi. Và cô ta sẽ phát hiện ra, một ngày nào đó - nếu không phải trong ngôi nhà này thì là ở nhà ngài Ruijven, nơi cô ta sẽ đến dự bữa ăn rồi nhìn lên và thấy tôi từ bức tường đang nhìn thẳng xuống cô ta. Không phải ngày nào ông cũng dành thời gian cho bức tranh vẽ tôi. Ông còn phải vẽ bức tranh buổi hòa nhạc, khi có mặt ngài Ruijven và những người phụ nữ của ông ta hoặc khi họ không có ở đó, hoặc bảo tôi ngồi vào ghế của một trong những người phụ nữ - cô gái ngồi bên chiếc đàn clavico, không mặc quần áo của họ. Ông chỉ đơn giản cần một người ngồi đó. Thỉnh thoảng, hai người phụ nữ đến mà không có ngài Ruijven và đó là lúc ông làm việc tốt nhất. Bản thân ngài Ruijven là một người mẫu khó làm việc. Tôi có thể nghe tiếng ông ta khi tôi làm việc trong căn phòng áp mái. Ông ta không thể ngồi yên, muốn nói chuyện và chơi cây đàn luýt của ông ta. Ông chủ của tôi rất kiên nhẫn với ông ta, như cách ông kiên nhẫn với một đứa trẻ, nhưng đôi lúc tôi có thể nghe thấy âm thanh cao lên trong giọng nói của ông và biết rằng đêm đó ông sẽ đến quán rượu, trở về đôi mắt rừng rực. Mỗi tuần tôi ngồi làm mẫu cho ong vẽ bức tranh kia ba hoặc bốn lần, mỗi lần một hay hai tiếng. Đó là khoảng thời gian trong tuần mà tôi yêu thích nhất, với đôi mắt ông chỉ nhìn tôi trong những giờ đó. Tôi không bận tâm việc giữ người ở tư thế đó chẳng dễ dàng gì, việc nhìn quay về sau trong một khoảng thời gian dài khiến tôi bị đau đầu. Tôi cũng không bện tâm việc thỉnh thoảng ông bắt tôi quay đầu đi quay đầu lại để sao cho tấm vải vàng rũ xung quanh, sao cho ông có thể vẽ tôi trong như thể vừa quay lại nhìn ông. Tôi làm bất cứ điều gì ông bảo.

Dù vậy, ông không vui. Tháng Hai qua mau và tháng Ba đến, với những ngày băng giá và mặt trời, và ông không vui. Ông đã vẽ bức tranh gần hai tháng, và mặc dù tôi không nhìn thấy nó, tôi nghĩ chắc nó phải gần xong rồi. Ông không còn bảo tôi trộn nhiều màu cho bức tranh mà sử dụng những lượng nhỏ và đưa rất ít nét cọ trong lúc tôi ngồi. Lúc trước, tôi nghĩ tôi hiểu ông muốn tôi thế nào, nhưng giờ đây tôi không dám chắc. Đôi lúc ông chỉ đơn giản ngồi và nhìn tôi như thể ông chờ đợi tôi làm điều gì đó. Khi đó ông không phải là một họa sĩ, mà là một người đàn ông và thật khó để nhìn ông.Một hôm, trong lúc tôi đang ngồi trong ghế của mình, ông bất ngờ tuyên bố:

- Bức tranh này sẽ làm ngài Ruijven hài lòng, nhưng tôi thì không.

Tôi không biết phải nói gì. Tôi không thể giúp gì ông được nếu tôi chưa nhìn thấy bức tranh.

- Liệu tôi có thể xem bức tranh không, thưa ngài?

Ông tò mò nhìn tôi.

- Có lẽ tôi có thể giúp, - tôi nói thêm, và ngay lập tức ước chi mình đừng nói. Tôi sợ tôi đã trở nên quá bạo dạn.

- Được, - sau giây lát ông nói.

Tôi đứng dậy và đến đứng sau lưng ông. Ông không quay lại mà ngồi im. Tôi có thể nghe thấy hơi thở của ông, chậm rãi và đều đặn. Bức tranh không hề giống một bức tranh nào khác của ông. Đó là bức tranh vẽ tôi, vẽ đầu và vai tôi, không có bàn và rèm cửa, không cửa sổ và chổi lông để làm mềm đi hoặc làm sao lãng sự chú ý. Ông vẽ tôi với đôi mắt mở to, ánh sáng chiếu qua khuôn mặt tôi nhưng phía bên trái tôi lại ở trong bóng tối. Tôi mặc đồ màu xanh, vàng và nâu. Tấm vải quấn quanh đầu khiến tôi không giống mình mà giống Griet từ một thành phố khác, thậm chí từ một nước khác. Nền bức tranh là màu đen khiến tôi có vẻ cô đơn hơn nhiều, mặc dầu rõ ràng là tôi đang nhìn một ai đó. Tôi có vẻ như đang chờ đợi một điều gì đó mà tôi không nghĩ là đến một lúc nào đó sẽ xảy ra.

Ông nói đúng - bức tranh sẽ làm hài lòng ngài Ruijven, nhưng nó vẫn còn thiếu một cái gì đó. Tôi biết trước khi ông biết. Khi tôi nhìn thấy cái cần thiết - một điểm sáng mà ông đã sử dụng để gây sự chú ý cho đôi mắt trong những bức tranh khác, tôi rùng mình. Và thế là sẽ hết, tôi nghĩ. Tôi đã đúng.Lần này tôi không cố giúp ông như lần tôi đã giúp với bức tranh vẽ vợ ngài Ruijven cầm lá thư. Tôi không lẻn vào xưởng vẽ và thay đổi mọi vật - thay đổi lại vị trí cái ghế tôi ngồi hoặc mở cánh cửa chớp rộng thêm ra. Tôi không buộc tấm vải xanh và vàng khác đi hoặc giấu đi phần trên của cái áo chẽn. Tôi cũng không cắn môi để làm môi mình đỏ hơn, hay hóp má lại. Tôi không bỏ ra những màu mà tôi nghĩ ông cần phải sử dụng.

Tôi chỉ đơn giản ngồi làm mẫu cho ông, rồi nghiền và rửa những màu ông bảo. Cách gì thì ông cũng sẽ tự tìm ra.Ông mất nhiều thời gian hơn tôi nghĩ. Tôi còn ngồi làm mẫu cho ông thêm hai lần nữa trước khi ông phát hiện ra cái còn thiếu. Mỗi làn tôi ngồi, ông vẽ tôi với một vẻ mặt không hài lòng và cho tôi nghỉ sớm. Tôi chờ đợi. Chính Catharina đã đưa lại cho ông câu trả lời. Một chiều Maertge và tôi đánh giầy trong phòng giặt trong khi mấy đứa trẻ khác tụ tập trong phòng lớn xem mẹ chúng mặc váy cho buổi lễ mừng sinh con. Tôi nghe tiếng Aleydis và Lisbeth kêu ré lên và biết rằng Catharina đã mang những viên ngọc trai của cô ta ra, thứ bọn con gái rất yêu thích.

Khi đó tôi nghe thấy tiếng ông trong hành lang, im lặng, rồi sau đó là những giọng nói nhỏ. Sau giây lát, ông gọi:

- Griet, mang cho vợ tôi một cốc rượu!

Tôi đặt chiếc bình trắng và hai chiếc cốc lên khay để phòng khi ông muốn uống cùng vợ và bê vào phòng lớn. Trong lúc đi vào, tôi va phải Cornelia lúc đó đang đứng ở khung cửa. Tôi cố gắng giữ chiếc bình, còn hai chiếc cốc chạm vào ngực tôi mà không bị vỡ. Cornelia cười tự mãn và tránh lối cho tôi. Catharina đang ngồi cạnh bàn với chổi đánh phấn và lọ, những chiếc lược và hộp đồ trang sức. Cô ta đeo ngọc trai và mặc cái váy lụa xanh đã được chữa lại để che bụng đi. Tôi đặt chiếc cốc gần cô ta và rót rượu.

- Ngài có muốn chút rượu không, thưa ngài? - tôi vừa hỏi vừa ngẩng lên. Ông đang đứng dựa vào cái tủ quanh giường, ép người vào tấm rèm lụa mà lần đầu tiên tôi phát hiện ra là được làm từ cùng loại vải với váy của Catharina. Ông hết nhìn Catharina rồi lại nhìn tôi. Trên khuôn mặt ông là cái nhìn của người họa sĩ.

- Con bé ngu ngốc, cô đổ rượu vào tôi rồi! - Catharina tranh ra khỏi bàn và lấy tay chùi bụng. Vài giọt rượu đỏ rơi ở đó.

- Tôi xin lỗi, thưa cô. Tôi sẽ lấy một miếng giẻ để thấm nó đi.

- Thôi được rồi, không sao. Tôi không chịu được khi cô luẩn quẩn bên cạnh. Đi đi.

Tôi liếc nhìn ông trong lúc tôi cầm cái khay lên. Đôi mắt ông đang dán chặt vào đôi hoa tai ngọc trai của vợ. Trong lúc cô ta quay đầu để dặm thêm phấn lên mặt, đôi hoa tai quay bên này bên kia, bắt ánh sáng từ cửa sổ chiếu vào. Nó khiến cho tất cả chúng tôi nhìn vào khuôn mặt cô ta và nó phản chiếu ánh sáng giống như đôi mắt cô ta.

- Tôi phải lên tầng một chút, - ông nói với Catharina, - sẽ nhanh thôi.

Thế đấy. Tôi nghĩ. Ông đã tìm ra câu trả lời.

Chiều hôm sau, khi ông bảo tôi lên xưởng vẽ, tôi không cảm thấy hồi hộp như vẫn thường cảm thấy mỗi khi tôi biết tôi chuẩn bị ngồi cho ông vẽ. Lần đầu tiên tôi cảm thấy sợ việc đó. Buổi sáng hôm đó, những quần áo tôi giặt cảm giác như nặng nề và ướt sũng một cách đặc biệt và tay tôi không đủ khỏe để vắt kiệt nước. Tôi đi lại chậm chạp giữa bếp và sân sau và ngồi nghỉ không chỉ một lần. Maria Thins bắt gặp tôi đang ngồi khi bà bước vào lấy chiếc chảo rán bằng đồng.

- Có chuyện gì vậy, cô gái? Cô ốm hả? - bà hỏi.

Tôi đứng bật dậy.

- Không thưa bà, tôi chỉ hơi mệt chút.

- Mệt hả? Một cô hầu thì không được thế, đặc biệt là vào buổi sáng.

Trông bà như thể bà không tin tôi.Tôi thò tay vào nước lạnh và kéo lên một cái áo lót của Catharina.

- Có việc vặt gì bà muốn tôi phải đi chiều nay không, thưa bà?

- Việc vặt á? Chiều nay á? Tôi không nghĩ vậy. Một câu hỏi lạ lùng nếu cô cảm thấy mệt trong người.

Bà nheo mắt lại.

- Cô không gặp rắc rối đấy chứ, hả cô gái? Ngài Ruijven không túm được cô một mình đấy chứ?

- Không, thưa bà.

Thực sự thì ông ta có, vừa mới hai hôm trước, nhưng tôi tìm được cách lẩn khỏi ông ta.

- Hay là ai đó phát hiện ra cô trên tầng? - Maria Thins khẽ hỏi, hất đầu chỉ lên xưởng vẽ.

- Không, thưa bà.

Trong giây lát tôi đã định kể cho bà nghe về đôi hoa tai. Thay vào đó tôi nói:

- Tôi ăn phải một thứ không hợp bụng, chỉ có thế thôi.

Maria Thins nhún vai và quay đi. Bà vẫn không tin tôi, nhưng quyết định là chuyện đó không quan trọng. Buổi chiều hôm đó tôi nặng nề đi lên tầng và dừng lại trước cửa xưởng vẽ. Lần này sẽ không giống những lần khác khi tôi ngồi làm mẫu cho ông vẽ. Ông sắp sửa yêu cầu tôi một điều gì đó, còn tôi vẫn đang chịu ơn ông. Tôi mở cánh cửa ra. Ông ngồi bên giá vẽ, xem xét đầu một cây cọ. Khi ông nhìn lên tôi, tôi nhìn thấy một điều chưa từng thấy trước kia trên khuôn mặt ông. Ông lo lắng. Điều đó cho tôi sự dũng cảm để nói ra điều muốn nói. Tôi đến đứng cạnh chiếc ghế của mình và đặt tay lên một trong những chiếc đầu sư tử.

- Thưa ngài, - tôi bắt đầu, tay nắm chặt phần chạm trổ cứng và lạnh, - tôi không thể làm điều đó.

- Làm cái gì, Griet? - ông thực sự ngạc nhiên.

- Điều ngài định yêu cầu tôi làm. Tôi không thể đeo nó. Người hầu không đeo ngọc trai.

Ông chăm chăm nhìn tôi hồi lâu, sau đó lắc đầu mấy lần liền.

- Cô thật là gây bất ngờ. Cô luôn làm tôi ngạc nhiên.

Tôi đưa ngón tay xung quanh mũi, miệng và ngược lên đến bờm con sư tử, trơn mượt và có những chỗ u lên. Đôi mắt ông nhìn theo tay tôi.

- Cô biết đấy, - ông lúng búng, - bức tranh cần nó, ánh sáng mà ngọc phản chiếu. Nếu không thì nó không hoàn thiện.

Tôi có biết. Tôi không nhìn bức tranh lâu - quá kỳ quặc khi nhìn chính bản thân mình - nhưng tôi biết ngay lập tức là nó cần chiếc hoa tai ngọc trai. Nếu không có viên ngọc trai, ở đó chỉ có mắt tôi, miệng tôi, đường kẻ trên áo tôi, khoảng trống tối đằng sau tai tôi, tất cả đều bị tách ra. Chiếc hoa tai sẽ gắn kết tất cả lại với nhau. Nó sẽ hoàn thiện bức tranh. Nó cũng sẽ tống tôi ra đường. Tôi biết rằng ông sẽ không mượn hoa tai của ngài Ruijven hay Leeuwenhoek hay bất kỳ ai khác. Ông đã nhìn thấy đôi hoa tai của Catharina và ông sẽ bảo tôi đeo cái đó. Ông sử dụng cái ông muốn cho bức tranh, không cần cân nhắc đến hậu quả. Giống như ngài Leeuwenhoek đã cảnh báo tôi. Khi Catharina nhìn thấy hoa tai của cô ta trong bức tranh, cô ta sẽ nhảy dựng lên. Lẽ ra tôi phải van xin ông đừng hủy hoại tôi.

- Ngài vẽ bức tranh đó cho ngài Ruijven, chứ không phải cho chính ngài, - thay vào đó, tôi tranh luận. - Liệu nó có quan trọng đến thế không? Ngài đã nói ông ta sẽ hài lòng với bức tranh.

Nét mặt ông đanh lại và tôi biết tôi đã nói điều không phải.

- Tôi không bao giờ ngừng vẽ một bức tranh nếu tôi biết nó vẫn chưa hoàn thiện, bất kể ai sẽ là người sở hữu nó, - ông nói. - Đó không phải là cách tôi làm việc.

- Không, thưa ngài, - tôi nuốt nước bọt và nhìn xuống nền nhà lát gạch. Con bé ngốc nghếch, tôi nghĩ, cằm tôi nghiến lại.

- Cô đi chuẩn bị đi.

Cúi đầu xuống, tôi vội vã vào phòng kho nơi tôi cất tẩm vải xanh và vàng. Tôi chưa từng bao giờ cảm thấy sự chê trách của ông rõ ràng như thế. Tôi không nghĩ tôi có thể chịu đựng được nó. Tôi bỏ mũ của mình ra và cảm thấy sợi dây đang buộc tóc bị lỏng, tôi tháo nó ra. Tôi đang vươn tay ra sau để buộc lại tóc thì nghe thấy một trong những viên gạch lung lay trên nền xưởng vẽ kêu lanh canh. Tôi cứng người. Ông chưa từng bước chân vào phòng kho trong lúc tôi thay đồ. Ông chưa từng yêu cầu tôi điều đó. Tôi quay lại, tay vẫn còn giữ tóc. Ông đứng trên ngưỡng cửa, nhìn tôi. Tôi thả tay thấp xuống. Tóc tôi buông xuống thành làn sóng trên vai, nâu như cách đồng vào thu.

Chưa từng có ai nhìn thấy nó ngoài tôi.

- Tóc cô kìa, - ông nói.

Ông không còn giận dữ nữa. Cuối cùng ông để tôi được thoát khỏi đôi mắt ông. Bây giờ, khi ông đã nhìn thấy tóc tôi, bây giờ, khi ông đã nhìn thấy tôi bị lộ ra, tôi không còn cảm thấy mình có cái gì đó quý giá để giấu và giữ cho riêng bản thân mình. Tôi có thể tự do hơn, nếu không phải với ông, thì với một ai đó khác. Chuyện tôi làm gì hay không làm gì không còn quan trọng nữa. Tối hôm đó tôi lẻn ra khỏi nhà và tìm thấy Pieter con ở một trong những quán rượu nơi những người bán thịt thường ghé uống, gần Khu Hàng thịt. Phớt lờ những tiếng huýt sáo và những lời nhận xét, tôi đến bên anh ta và bảo anh ta đi cùng tôi. Anh ta đặt bia xuống, đôi mắt mở to và theo tôi di ra ngoài, tôi cầm tay anh ta và dẫn anh ta đền một ngõ nhỏ gần kề. Ở đó tôi kéo váy lên và để cho anh ta làm như anh ta muốn. Vòng tay quanh cổ anh ta, tôi bám chặt trong lúc anh ta tìm đường đi vào tôi và bắt đầu nhấn nhịp nhàng. Anh ta làm tôi đau nhưng khi tôi nhớ lại mái tóc mình buông xuống vai trong xưởng vẽ, tôi cũng cảm thấy một cái gì đó giống như khoái cảm. Sau đó, khi về đến Khu người Công giáo, tôi dùng dấm rửa người. Lần tiếp theo tôi nhìn bức tranh, tôi thấy ông đã thêm vào một lọn tóc buông ra khỏi mảnh vải màu xanh phía bên trên mắt trái tôi. Lần tiếp theo khi tôi ngồi làm mẫu cho ông, ông không nhắc gì đến đôi hoa tai nữa. Ông không đưa nó cho tôi, như tôi sợ, hay thay đổi cách tôi ngồi, hay dừng vẽ. Ông cũng không vào phòng kho để nhìn tóc tôi một lần nữa. Ông ngồi rất lâu, dùng cái bay pha màu trộn màu trên bảng. Có màu đỏ và hoàng thổ, nhưng màu ông pha chủ yếu là trắng, ông thêm vào đó những lớp đen, trộn chậm rãi và cẩn thận, ánh bạc của lưỡi bay lấp lánh trong lớp sơn xám.