Cả Điền và hai cậu cờ đỏ đều ặt cổ ra cười, như hiểu nhau cả. Hiểu nhau cả, nhưng sao hôm nay qua đây lại thấy cái chòi làm cẩn thận, ra dáng canh phòng nghiêm ngặt hơn cả cái hôm xảy ra xô xát với xe ô tô huyện thế kia. Điền nhìn hai cậu cờ đỏ, hỏi:

- Trong làng mới có chuyện gì, hả hai em?

Một cậu ước còn thóc cho vay không lấy lãi, bảo:

- Dân làng với nhau thì không có chuyện gì. Nhưng hình như việc đội Phương Lưu chúng em khoán ruộng cho xã viên bị lộ rồi, chủ nhiệm ạ!

- Em vừa nói anh mất chức chủ nhiệm vì khoán ruộng cho xã viên, sao giờ lại gọi anh “chủ nhiệm ạ!”. - Điền vừa cười vừa nói với cái cậu gọi anh là chủ nhiệm. Đoạn, tỏ sự lo lắng, hỏi. - Nhưng sao em biết bị lộ?

- Mấy ngày nay em cứ thấy làng xóm thế nào ấy, anh ạ. Những ông già bà cả và các bác trung niên gặp nhau ở đâu, có vài ba người, là thể nào cũng thấy thì thà thì thầm. Còn chi uỷ và ban đội thì tối nao cũng thấy tụ họp ở nhà ông Tinh đến nửa đêm gà gáy. Ngay tổ cờ đỏ chúng em đây, chỉ trông cổng làng không cho xe cộ và người lạ qua lại thôi, mấy ngày nay cũng được tăng cường bao nhiêu thứ đấy. Nào là làm lại mái che chắc chắn này, đóng cho cái giường con vững chắc để chúng em nằm ngồi, rồi còn chi thêm công, bổ sung thêm người giác ba-ri-e suốt ngày đêm nữa. Em cảm thấy làng Phương Lưu chúng em đang lẳng lặng chuẩn bị làm cái gì đó, hệ trọng lắm, anh ạ.

- Lại như sờ sợ thế nào nữa ấy. Dân tình lúc nào cũng như ngơ ngáo dò la cái gì ấy không biết? - Cái cậu vừa nãy bảo cậu kia nhà còn thóc cho vay lãi, lơ ngơ nhìn Điền tỏ nỗi lo âu.

Điền nhìn hai cậu cờ đỏ Phương Lưu, dặn:

- Tất cả những gì hai em vừa nói với anh, tuyệt đối không được nói với ai đấy nhá. Nhớ đấy! Không là mắc tội với dàn làng, nghe ra chưa!

- Vâng ạ!

- Chúng em nghe ra rồi.

Điền cười, giơ tay có ý chào hai cậu cờ đỏ, rồi vừa nhảy lên xe đạp, vừa nói:

- Anh đi đây!

Một cậu nhìn ngóp theo Điền đạp xe đi, hỏi:

- Anh ra thẳng ngoài anh Đĩnh, hay vào trong chị Dậm?

Điền không nói gì, chi quay lại cười. Một cậu nhìn anh, nói trêu:

- Vào chị Dậm trước hay hơn, anh Điền ơi!

Thực, lúc ở nhà đạp xe đi, Điền cũng định ra thẳng nhà Đĩnh hỏi xem lịch học tháng này có gì thay đổi không, xong mới vào nhà cô Dậm. Nhưng từ lúc đến trạm gác đầu làng Phương Lưu, nghe hai cậu tổ viên cờ đỏ nói, Điền lại muốn vào nhà Dậm trước.

Mới đến đầu ngõ đã nhìn thấy Dậm quần ống thấp ống cao, bê cái sảo từ đầu nhà đi qua sân ra bờ ao. Dậm như cũng nhìn thấy Điền dong xe vào, hỏi trước:

- Anh đi mua sắn về hổi đêm à?

- Em bê sảo gì mà lổng chổng thế?

- Em dọn cái chuồng gà, tiện mang ít phân vào bón mấy cây hạt tiêu. Thấy bảo cái giống hạt tiêu mà bón phân gà vào là cay lắm. Anh đi về có khoẻ không? Sao không nghỉ một hôm cho lại sức. Mà có việc gì lại ra ngoài này ngay thế? Học tháng này, em nghe anh Đĩnh nói lùi lại một tuần cơ mà.

Điền vừa dựng xe đạp vào cạnh tường bếp, vừa nói:

- Anh thấy người bình thường, nên cũng không muốn nghỉ. Mới lại, cũng muốn gặp em…

Điền vừa nói đến đấy, như biết mình lỡ lời, vội hỏi:

- Mẹ đi đâu, hả em?

- Mẹ em đi chợ bán ít trứng. Nhà mấy con gà đẻ, trứng ăn không xuể, hôm nay bà cụ mang bán lấy tiền mua phân đạm. Anh vào trong nhà đi, em đổ sảo phân rồi rửa chân tay vào ngay.

Điền lững thững bước qua bậc cửa, vào gian giữa nhà. Nhà hai mẹ con bà goá, tiếng là cả bà cụ và cô con gái đều đảm đang, nhưng vẫn không tránh khỏi cảm giác thiêu thiếu bàn tay người đàn ông, có cái gì như trống vắng, lỏng lẻo, tềnh toàng. Điền để chiếc mũ cối lên một đầu chiếc bàn gỗ mộc cũ kỹ, kê làm bàn uống nước ở giữa nhà, tiện tay xếp lại cái khay chén uống nước, có dễ mấy hôm không dùng đến, cáu nước đóng két lại đáy chén, vàng khè. Rồi vừa cầm cái giẻ lau mặt bàn được mấy nhát, đã nghe tiếng Dậm vừa cười, vừa nói ở ngoài cửa:

- Gớm, đi Bắc Cạn mấy hôm về tiến bộ hẳn. Tự nhiên cứ như ở nhà.

Điền quay ra:

- Thì thấy bàn bẩn cũng lau qua. Ở nhà có tình hình gì mới không em?

Dậm chưa nói gì, đi thẳng vào trong buồng. Giây lát, không biết mải làm gì ở trong ấy lại chỉ thấy nói vọng ra, giọng hờn dỗi:

- Anh thì chưa thấy người đã thấy “tình hình”. Đi về chả hỏi người ta được một câu khoẻ yếu ra sao, đã vội hỏi “tình hình”, “tình hình”…

Điền vẫn đứng cạnh chiếc bàn ngoài nhà, nhìn ngớp vào trong buồng, cười:

- Thì vừa giáp mặt nhau em đã tót vào trong ấy rồi, anh làm sao biết em khoẻ yếu thế nào được nữa!

Dậm vẫn không biết làm gì ở trong ấy, nói vỏng ra trong tiếng cười:

- Anh chỉ gian thôi. Mà muốn biết thì phải chủ động chứ…

Nói thế thì quá bằng…Điền liền săng sái bước rảo về phía cửa buồng. Như nhìn thấy, hay nghe thấy bước chân của Điền, Dậm vội kêu:

- Ây ấy anh, đừng có vào. Em ứ chơi kiểu ấy đâu…

Nhưng Điền đã bước chân qua ngưỡng cửa buồng. Và quan trọng hon, còn nhìn thấy rõ mười mươi một toà thiên nhiên. Dậm gần như khoả thân, từ đầu đến chân trắng nõn nà, chỉ mỗi chỗ giữa có mảnh quần lót bằng bàn tay, và trên bộ ngực ngồn ngộn cũng chỉ có mỗi bên một miếng vải con che bầu vú. Dậm đang một tay cầm cái áo giơ lên như lộn lại ống tay áo, thấy Điền bước vào vội kêu lên thế. Nhưng thay cho việc lẽ ra phải vội vàng xỏ tay vào áo và mặc nhanh cái quần vào, thì Dậm lại dềnh dàng để nguyên cái áo giơ ra thế, nhìn Điền toét miệng cười. Điền bước nhanh lại, và như toàn thân lao vào Dậm bế bổng lên. Một mùi đàn bà thơm thơm khơi gợi, gọi mời. Dậm bỗng chốc như đứa trẻ ngoan để nguyên cho Điền bế, hai tay quàng ra ôm hờ nơi cổ Điền. Nhưng có lẽ là lần đầu họ suồng sã, chầm bập nhau, dẫu là ở trong buồng thì cũng là giữa ban ngày ban mặt, nên sau phút bồng bột cuồng si, cả hai như chưa được chuẩn bị cho động tác tiếp theo là gì. Điền gần như luống cuống, bế người yêu trên tay rồi mà chưa biết đặt xuống đâu, hay cứ bế thế này đến khi nào. Còn Dậm như đã đạt được đỉnh ước mơ, cứ dụi dụi cái đầu bù xù tóc rối vào cổ Điền mà hà hít, như uống lấy uống để hơi hướng người đàn ông mới biết lần đầu. Nhưng giữa cơn hà hít như uống lấy uống để hơi hướng người đàn ông, Dậm như vẫn nhận ra Điền đang bế mình đi ra cửa buồng, để ra ngoài nhà giữa ban ngày ban mặt. Bỗng chốc, Dậm như một người khác, một cơ thể khác, một sức vóc khác, nhanh nhẹn, chừng mực, tinh tế tụt khỏi đôi tay vạm vỡ, rắn như hai gọng kìm của Điền. Rồi Dậm quay ngoắt lại chỗ đứng thay quần áo ban nãy, nhặt chiếc quần đen nằm chỏng chơ dưới đất lên, đưa chân xỏ rất nhanh vào ống quần. Rồi vừa cúi xuống lấy chiếc áo, vừa nhẹ nhàng bảo Điền, cứ như thể từ bấy đến giờ hai người chưa nhìn thấy gì, chưa biết một cái gì của nhau: “Anh ra ngoài nhà uống nước, chờ em một tý”.

Hai người ngồi đối diện nhau qua chiếc bàn uống nước, như đang chuyện trò, bàn soạn công việc, chứ hoàn toàn không có biểu hiện gì để nhỡ có ai vào lại ngờ họ vừa làm điều xấu xa. Xã này đã không ít đôi rơi vào cảnh “tình ngay ý gian” như thế. Thì chị Tiến, anh Sùng làng này chứ ai. Mới chập tối, chị đang rấm cám lợn dưới bếp thì anh sang chơi. Nhà không có ai nên trên nhà không thắp đèn. Anh vào đến đầu sân, qua ánh sáng chập chờn từ trong bếp hắt ra, thấy chị đang ngồi đun bếp, liền đi vào, ngồi xuống bên cạnh. Hai người mới nói với nhau được vài câu chưa ra môn ra khoai gì, thì trời thù đất hại thế nào, lại đúng lúc chị vừa dụi bớt bếp lửa để đưa tay ra bắc nồi cám vần xuống rấm, bỗng bên ngoài có hai dân quân đi tuần qua, bất ngờ rẽ vào. Thấy hai người ngồi trong bếp đèn đóm không có, bếp núc tù mù, vội kêu toáng lên, có anh ả quan hệ bất chính bà con ơi! Chỉ cần nghe có quan hệ bất chính, hoặc hủ hoá với nhau đới, là thành chuyện động trời rồi. Lập tức cả xóm đổ xô đến, tắt đèn nhà ngói như nhà tranh, có giời cãi. Anh Sùng, chị Tiến vừa tức vừa hận, mà vẫn phải ngậm bồ hòn làm ngọt, cảm ơn dân quân đã kịp thời giúp đỡ, nên chúng tôi mới chưa phạm khuyết điểm nghiêm trọng(!). Vậy là mấy ngày sau hai nhà vội chạm ngõ, ăn hỏi, cưới liền tay, dẫu là việc nằm ngoài dự tính, không thế, để lâu mang tiếng. Đâu không biết, chứ nội cái làng này, xã này, phàm việc gì dân quân, cờ đỏ đã biết, đã dúng vào, thì không chứng nọ cũng tật kia, khó mà tránh khỏi mang tai mang tiếng với bàn dân thiên hạ. Điền không biết thế nào, chứ Dậm mỗi khi hai người gặp nhau cũng ý tứ giữ gìn. Ngay cả ban nãy ở trong buồng, nhìn thấy Điền bước vào Dậm đã có ý tránh, vội bảo: “Ấy ấy, anh đừng có vào!”, nhưng rồi không hiểu sao lại như con chi chi thế không biết. Đến lúc này, mỗi người đã ngồi trên chiếc ghế đẩu, ngăn cách nhau bởi một cái bàn rồi đây, Dậm vẫn thấy hai má hâm hấp nóng, chốc chốc lại đưa tay lên xoa xoa. Điền nhìn Dậm xoa tay lên má, tủm tỉm cười:

- Thôi, anh hỏi nghiêm chỉnh đây này!

Dậm như cũng mơ màng hiểu Điền định hỏi gì, thủng thẳng nói:

- Anh cứ hỏi đi! Biết thì nói, không biết em ngồi em nghe vậy.

- Anh nghĩ là ít nhiều em ở nhà từ hôm ấy đến nay, cũng có người nói đến tai.

Dậm hiểu Điền định hỏi về việc gì rồi, cũng không muốn úp úp mở mở nữa, nói ngay:

- Có lẽ bí thư huyện uỷ biết rõ thực chất của việc xô xát giữa cờ đỏ làng em với mấy người đánh xe uỷ ban huyện xuống hôm trước rồi, anh ạ.

Điền vội hỏi:

- Em nghĩ thế, hay ai nói với em thế?

- Em thấy từ hôm xảy ra xô xát, thái độ của huyện có nhiều cái khác lạ lắm. Thứ nhất là việc thả anh, ông Tinh và mấy người cờ đỏ làng em ra. Nghe đâu có ý kiến chỉ đạo của huyện, chứ không hẳn là việc ông Thuật thấy em trai bắt người chưa có lệnh của viện kiểm sát mà vội thả ra đâu. Thứ hai là, dẫu sao cái việc mấy xã viên đội em manh động, cầm đất đá ném văng mạng vào xe, làm vỡ cửa kính ô tô uỷ ban huyện cũng là sai. Thông thường có khi phải đền. Đằng này từ hôm ấy đến nay, không thấy nói đến kính vỡ kính việc gì nữa. Nhưng cái thứ ba em mới thấy lạ, chưa thấy huyện xử sự với cấp xã nào thế bao giờ.

Điền đưa tay cầm chiếc tích rót nước nguội vào cái ca men định uống, nhưng nghe Dậm nói thế, vội hỏi:

- Huyện chịu bồi thường cho trại Phương Lưu nuôi khống mấy chục con lợn tham quan trượt, phải không?

- Huyện sao chịu nước lép bồi thường cho xã, nhưng cách cư xử lại gần giống như thế. Các ông ấy tính cho trại Phương Lưu nuôi hai mươi nhăm con lợn xấp xỉ tạ, trong thời gian nửa tháng, tính gọn mọi khoản chi phí cám bã, rau bèo, công chăn nuôi bằng hai tấn rưỡi lợn thịt hơi, trừ vào chỉ tiêu nghĩa vụ thực phẩm năm nay của đội. Ngoài ra, huyện còn giảm chỉ tiêu lương thực bán nghĩa vụ cho nhà nước của Phương Lưu chúng em vụ này đi hai mươi nhăm tấn thóc nữa. Đấy, anh bảo không lạ à, lạ quá đi chứ! Xưa nay, trăm dâu đổ đầu tằm, chỉ có làng xã mới phải gánh chịu tất cả những gì trên dội xuống, chứ có khi nào trên lại chịu cái nước lép với dưới thế đâu. Anh bảo không lạ là gì!

Điền nghe, lại càng sốt ruột, vội hỏi:

- Nhưng tình hình anh muốn biết thì em lại chưa nói?

- Ơ, chả phải em nói từ nãy đến giờ đấy thây. Còn tình hình gì nữa?

- Thôi thôi, em hiểu rồi. Anh muốn biết cái chuyện anh nói với ông Cải đêm hôm lâu chứ gì. Nhưng em nói anh phải bình tĩnh cơ. Vì chính em lúc đầu nghe anh Đĩnh về nói cũng thấy hoảng. Nhỡ lần này huyện lại xử lý nghiêm việc Phương Lưu giao khoán ruộng cho các hộ cày cấy thì có khi cả chi bộ chúng em bị kỷ luật, chứ không riêng một mình ai, như anh năm trước đâu.

- Nhưng cái chính anh muốn biết là thái độ của anh Cải đối với việc đó thế nào thôi. Vì ý kiến của bí thư quan trọng lắm. Bao giờ và ở đâu chả thế, trong khi còn có nhận thức, suy nghĩ, và cả ý kiến trái ngược nhau, thì mỗi khi người đứng đầu quyết theo chiều hứng nào, sớm hay muộn tình hình cũng chuyển biến theo chiều hướng đó. Mà thường là thuận lợi, tốt đẹp nhiều hơn khó khăn, trắc trở.

- Em hiểu ý anh rồi. Nhưng anh phải bình tĩnh nghe, em mới nói. Sau hôm anh đi Bắc Cạn, anh Đĩnh đi họp huyện về vội chạy vào kéo em ra cầu ao, vẻ bí mật và nghiêm trọng: “Gay go lo rồi dì ơi! Chuyến này thì chết cả lũ, chứ chả một, hai người như vụ kỷ luật thằng Điền năm trước đâu”. Em cũng thấy hoang mang, vội giục: “Thôi, anh đừng doạ già doạ non em nữa, có thế nào nói ngay đi, xem còn cách gì cứu vãn không”. Anh Đĩnh bảo, giữa buổi họp, ông Cải xuống chỗ anh ngồi, vỗ vai: “Tý giải lao, cậu vào huyện uỷ mình hỏi cái này nhé”. Anh ấy cũng thấy lo lo, không biết bí thư huyện uỷ gặp riêng có chuyện gì, lành hay dữ, liền đứng dậy, theo chân ông Cải ra ngay. Vào đến phòng làm việc của bí thư huyện uỷ, sau vài câu thăm hỏi sức khoẻ gia đình và tình hình đói kém ở dưới làng, ông Cải nói thẳng với anh Đĩnh rằng, cậu Điền đã nói hết với tôi về cái vụ cậu ấy bị kỷ luật năm trước rồi. Nhưng tôi hỏi thật, cậu cũng phải nói thật, trong tình anh em như tôi với cậu Điền, chứ không phải với tư cách bí thư huyện uỷ với một đảng uỷ viên kiêm phó chủ tịch uỷ ban xã đâu nhá. Theo cậu, giao ruộng cho xã viên cày cấy như cậu Điền đã làm hồi cậu ấy còn làm chủ nhiệm hợp tác xã thì có lợi hơn, hay cứ để nguyên như lâu nay các nơi vẫn làm thì có lợi hơn? Nghe bí thư hỏi thế, anh Đĩnh bảo lúc ấy tao cũng chẳng còn biết sợ là gì nữa. Vì nghĩ thằng Điền nó chỉ còn mỗi cái lưu đảng mà còn dám nói, huống hồ mình không những là đảng viên, lại còn là uỷ viên ban chấp hành đảng bộ, đại biểu hội đồng nhân dân, phó chủ tịch uỷ ban xã. Thế là tao nói thẳng với ông Cải, các anh ngồi ở bên trên, nên cứ nghĩ ở đâu người ta cũng vẫn nghiêm chỉnh giữ nguyên cách quản khoán trong nông nghiệp, như cấp trên hướng dẫn từ hàng chục năm nay chắc. Khôn? đâu, nhiều nơi đã biến tướng cách quản khoán ấy đi nhiều kiểu lắm rồi. Nơi thì giao cho cán bộ, đảng viên nhận chăm sóc ruộng tăng sản. Nơi giao ruộng trồng hoa màu cho xã viên làm, cuối năm hợp tác thu tiền theo đầu sào. Còn vùng trồng thuốc lào như chúng em thì giao hẳn cho xã viên trồng, chăm sóc, thu hái. Cũng đều là kiểu giao ruộng đất cho nông dân làm, hay nói như bên trên vẫn thường phê phán là khoán chui, xé rào, thì cũng thế. Nhưng vẫn phải báo cáo lên trên là làm tập thể, phân phối hoa lợi tập thể, chứ hễ hở ra cá thể làm, cá thể hưởng, dẫu cá thể ấy cũng là một gia đình, ít là hai vợ chồng trở lên, nhiều là ông bà, bố mẹ, cháu con đến hàng chục cái tàu há mồm, thì vẫn cứ bị coi là cá thể, riêng rẽ, nhẹ thì phê bình, cảnh cáo, nặng thì kỷ luật như trường hợp cậu Điền. Nên ở đâu cũng tỏ ra là mình nghiêm chỉnh chấp hành nguyên tắc quản khoán tập trung, quy mô lớn xã hội chủ nghĩa. Ngay ở Phương Lưu em cũng thế, báo cáo thật với bí thư, trước đây cậu Điền còn làm chủ nhiệm, hay từ khi cậu ấy bị kỷ luật đến nay, chúng em vẫn giao ruộng khoán cho các hộ cày cấy, đến mùa đội thu phần sản lượng khoán nộp lên hợp tác xã, đưa vào cân đối ăn chia chung. Phần sản lượng còn lại nhà nào nhà nấy hưởng hết. Thế nên như năm nay, bão lốc nhiều nơi dân hết ăn nhao cả lên, nhưng đến giờ dưới Phương Lưu chúng em có mấy nhà hết ăn đâu.

Ông Cải ngồi nghe anh Đĩnh nói, lúc đầu còn thỉnh thoảng à à, thế hử, thế hử, sau chẳng thấy nói năng, hỏi han gì nữa. Anh Đĩnh bảo lúc ấy tao cũng hơi hoảng, không hiểu ông ấy đồng ý cho mình làm thế hay không, lại cứ im lặng. Nhưng sau nghĩ, thây kệ, đằng nào cũng đánh bài ngửa rồi, được ăn cả ngã về không, cùng lắm ông ấy đến mắng cho mấy câu, rằng các anh chỉ khéo bịp trên lừa dưới, làm thì láo báo cáo thì hay, chứ gì. Ôi dào, ối đứa còn không có nói rằng có, làm thì ít xít ra nhiều để được khen thưởng hết huy chương này đến huân chương khác, loè dưới bịp trên còn bằng mấy, chứ chúng em chẳng qua cũng chỉ vì bát cơm manh áo của dân, mà một liều ba bảy cũng liều chia ruộng cho dân làm, đâu phải chí vì cái bụng của vợ con chúng em, hả anh. Nghe anh Đĩnh nói thế, ông Cải chỉ dặn, cậu đừng nói lại với ai những gì cậu nói với tôi từ nãy đến giờ, cũng đùng kể với ai về cuộc gặp giữa tôi và cậu hôm nay nhá. Thế anh bảo có lạ không cơ chú!

Dậm như dốc hết những gì ông anh rể sẻ chia, sau cái buổi sáng nhớ đời ở chỗ bí thư huyện uỷ, bỏ cả ăn trưa ở cuộc họp huyện, hộc tốc đạp xe về trút hết mọi bức xúc, dằn vặt, lo lắng ra với Dậm, không những là cô em vợ, mà còn là bí thư chi bộ kiêm đội trường đội sản xuất làng Phương Lưu. Nghe xong, Điền ngồi lặng đi, lòng ngổn ngang bao ý nghĩ, và dẫu ý nghĩ nào thì cũng chỉ bủa vây lấy một người, đón bắt lòng dạ, tâm trạng của một người, như Dậm vừa nói “có lạ không cơ chứ!”.

Ấy là Cải, người mà Điền đã trút hết tâm tư, ý nghĩ thầm kín trong lòng một cách không đắn đo cân nhắc, chỉ bởi lần này Điền gặp lại Cải trên cương vị bí thư huyện uỷ Vĩnh Tiên, như có điềm báo trước, Điền được trút bỏ u uất, thanh thản cõi lòng, chứ không, lúc nào cũng mang nỗi ấm ức không biết ngỏ cùng ai, ngoài những người ở làng xã biết mà chẳng làm gì được. Một khi trong lòng có nỗi ấm ức mà có người để san sẻ, dãi bày thì tự nhiên cũng thấy vợi nỗi ưu sầu đi nhiều, nhất là người đó lại là người mình có thể trao thân gửi phận.

Trong khi Điền và Dậm còn ngồi lặng đi, mỗi người đang mải dò la, nắm bắt ý nghĩa thực của cuộc gặp giữa Cải và Đĩnh, thì không biết linh thiêng đến mức nào, Đĩnh bỗng dưng lù lù lao xe vào sân.

- Bắt được quả tang anh ả tự tình rồi nhá. Mới đi Bắc Cạn về đã tót ngay ra ngoài này, gớm thật! - Đĩnh vừa phanh xe ngay trước cửa, nhảy xuống, vừa cười nói lảng rang. Dựng vội chiếc xe ngoài hiên, Đĩnh bước vào trong nhà, không kịp đê Điền và Dậm hỏi han gì, nói ngay. - Nghe mấy đứa cờ đỏ bảo chú Điền đang ở đây, anh vội đến báo cho hai em một tin cực kỳ quan trọng.

Dậm vội cúi xuống chân bàn rút nhanh ra chiếc ghế đẩu, có ý mời anh rể ngồi, còn Điền cũng cầm cái tích định rót nước. Nhưng Đĩnh vội giơ tay ra hiệu không nước nôi gì, rồi ngồi xuống chiếc ghế Dậm vừa kéo ra, nhìn cả hai người, nói đầy vẻ bí ẩn:

- Sáng nay anh đi chợ Am mua con lợn giống, gặp tay Quyền phó ban nông nghiệp huyện ngang đường. Hắn với mình mọi khi gặp nhau cũng chỉ chào hỏi qua loa, chứ không bao giờ vồn vã, thân thiện. Thế mà sáng nay gặp, hắn không những chào hỏi trước, còn nhảy xuống xe, làm mình cũng phải vội vàng dừng xe lại. Mới mặt nhìn mặt, hắn nói ngay, dưới Phương Lưu các bố ghê thật đấy, mưu ngang mưu Gia Cát Lượng. Mình còn đang chưa biết hắn nói thế là thế nào, thì hắn đã ghé sát vào mặt mình, miệng thở ra toàn mùi hành, mùi rượu, chắc là vừa ăn sáng trong hàng tiết canh lòng lợn ra, nói nửa kín nửa hở, Phương Lưu các bố khoán chui cho hộ, nên mới lập ra cái trạm gác đầu làng để dễ bề ngăn cản cấp trên về kiểm tra chứ gì, ai còn lạ. Nhưng chẳng qua ban nông nghiệp chúng tôi còn chưa tố giác các bố, cũng là có ý ngầm theo dõi xem các bố làm ăn thế nào, được hỏng, thành bại ra sao. Nhung mà thôi, từ nay có ai hỏi đừng quên nói hay, nói tốt cho cánh này nữa nhá, rằng thì là sở dĩ Phương Lưu dám khoán chui cũng là nhờ được ban nông nghiệp huyện ngầm bật đèn xanh cho làm đấy.

Nghe Đĩnh nói, Điền vội buột kêu:

- Đúng là khi vui thì vỗ tay vào, đến khi gãy sào thì vội chạy xa. Nhưng tay Quyền nói có ý muốn dây máu ăn phần thế, chắc là tình hình sáng sủa rồi, anh Đĩnh, cô Dậm ạ!

Đĩnh nói ngay:

- Đúng là tình hình sáng sủa rồi. Tay Quyền nói với anh, hôm qua ban thường vụ huyện uỷ họp ra nghị quyết cho các hợp tác xã khoán ruộng đất canh tác cho xã viên, ngay từ vụ mùa này.

Điền vội hỏi:

- Anh có nghe nhầm không đấy? Thường mỗi khi có chủ trương mới ra, đều cho một số nơi làm thử, nhưng lần này không làm thử, lại làm luôn đại trà ngay từ vụ mùa này à?

Đĩnh quả quyết:

- Anh nghe đúng thế mà. Tay Quyền còn thề sống thề chết là chính hắn, với cương vị phó ban nông nghiệp và tay Tuấn, trưởng ban kế hoạch huyện, là hai người duy nhất không có chân trong thường vụ huyện uỷ, nhưng được đích danh bí thư Cải ký giấy mời đến để tham gia phần thảo luận dự thảo nghị quyết mà lại. Tay ấy còn kể vanh vách khi biểu quyết ai tán thành cho giao ruộng khoán, ai không tán thành nữa cơ.

Điền không biết có phải vì đã một lần bị án kỷ luật, đến giờ vẫn chưa hết hoảng hay sao, nghe Đĩnh nói đến đấy bỗng cắt ngang bằng một giọng ngờ vực:

- Tay ấy nói nào, khéo không lại giăng bẫy anh cũng nên. Chứ không, vừa bảo chỉ được tham gia phần thảo luận, có nghĩa là lúc biểu quyết thì phải ra, thế sao còn biết ai tán thành ai không được nữa?

Sự ngờ vực của Điền nghe có lý, bỗng lan nhanh sang Dậm, rồi cả Đĩnh, người mới vừa nãy còn khấp khởi báo với Điền và Dậm cái tin do phó ban nông nghiệp huyện nói lại. Bỗng chốc, cả ba như ngồi thộn ra, ngơ ngác, chẳng ai biết hỏi ai bây giờ. Chỉ còn nước duy nhất là chờ, như bao lâu nay họ vẫn chờ, vẫn đợi một sự giải thoát không chỉ cho cõi lòng được thảnh thơi, mà còn cả cho đi đứng, nói năng cũng đường đường chính chính, có bảo có, không bảo không, chứ không lúc nào cũng ngơ ngáo như gà phải cáo, giấu giấu, giếm giếm có nói rằng không, không lại bảo rằng có, đến nỗi ngay hai cậu cờ đỏ ở đầu làng Phương Lưu lúc vào Điền gặp cũng phải nói: “Dân tình lúc nào cũng như ngơ ngáo dò la cái gì ấy không biết!”.