CHƯƠNG 7

LÝ LUẬN MUA BÁN RAU CỦA
LƯU BỊ

1. Cuối năm hoạ vô đơn
chí

Lại
nói Lã Bố từ kẻ làm công trở thành ông chủ thì mau chóng lấy lại được phong độ
ngày trước. Song được hai năm, Lã Bố cảm giác lo lắng mơ hồ. Dù đã làm ông chủ
công ty Từ Châu, song Lã Bố vẫn thấy đụng đâu là trục trặc đó. Thầm ngạc nhiên,
Lã Bố nói với Điêu Thuyền:

-
Chẳng lẽ nhân viên công ty vẫn lưu luyến "chủ cũ" hay sao?

Điêu
Thuyền hỏi:

-
Sao anh lại nói vậy?

Lã
Bố nói:

-
Hồi công ty Từ Châu còn trong tay Lưu Bị, dù gặp nhiều khó khăn nhưng công việc
kinh doanh vẫn tiến triển. Nay trong tay anh, sao công ty thủng như cái sàng,
chỗ nào cũng là lỗ thủng thế nhỉ?

Điêu
Thuyền nói:

-
Dù sao thì cũng chưa đến mức anh phải bi quan như vậy đâu!

Lã
Bố nói:

-
Nhưng anh vẫn thật không hiểu. Cuối năm tới rồi, lương nhân viên chưa trả,
thưởng cũng là khoản lớn cần chi, vậy mà tình hình tài chính không có gì khả
quan. Em tìm Sái Văn Cơ, nhờ cô ta nói với Tào Tháo mấy câu đi!

Điêu
Thuyền hỏi:

-
Anh định vay tiền à?

-
Năm hết tết đến, không vay tiền thì biết làm sao?

Đây
chẳng phải lần đầu tiên Lã Bố vay tiền Tào Tháo, song tình hình công ty ngày
càng bi đát. Nhờ thời gian qua làm ăn khấm khá nên Tào Tháo thường cho Lã Bố
vay tiền và thành chủ nợ lớn nhất của Lã Bố. Lần này Tào Tháo sợ Lã Bố không
trả được nợ nên rất do dự. Sái Văn Cơ gọi điện cho Điêu Thuyền:

-
Xin lỗi bồ nhé, mình cố hết sức rồi.

Lã
Bố cuống cuồng như con ruồi mất đầu:

-
Muốn dồn anh vào đường chết hay sao?

Tục
ngữ nói "hoạ vô đơn chí". Lã Bố cảm thấy tuyệt vọng không chỉ vì nợ
lương, mà còn vì tương lai của công ty. Dù thị trường cạnh tranh cực kỳ khốc
liệt nhưng người ta vẫn kiếm được lợi. Còn công ty sở dĩ xuống dốc là bởi năng
suất lao động không cao. Và sở dĩ năng suất lao động không cao bởi thiếu người
tài.

Phẫn
quá hóa buồn cười. Lã Bố nhăn nhó bao ngày, bỗng nhiên nhớ tới một câu chuyện
cũ:

Thời
Xuân Thu, có một người nước Việt trải chiếu bày tiệc mời khách. Gần tới trưa mà
chỉ có mấy người đến. Anh ta lẩm bẩm: "Người nên tới lại không tới".

Nghe
được mấy lời đó, có khách nghĩ bụng: "Người nên tới lại không tới, chẳng hóa
ra ta không nên tới? "Họ bèn đứng dậy cáo từ.

Anh
chàng hối vì lỡ lời, vội rốt rít giải thích: "Không nên đi sao lại đi?
"

Mấy
người khách khác lại nghĩ bụng: "Không nên đi lại đi, xem ra ta mới nên
đi!". Rồi họ lũ lượt chào mà về, duy có mỗi người bạn thân còn ở lại.

Bạn
thân trách: "Anh xem đấy, chỉ vì không biết đàng ăn nói mà khách khứa về
hết".

Anh
chàng thanh minh: "Tôi có nói họ đâu. "

Nghe
vậy, người bạn thân nổi cấu: "Không phải họ! Vậy là chỉ có tôi thôi!"
Nói rồi thở dài bỏ đi.

Câu
chuyện buồn cười nhưng lúc này thật hợp với tâm trạng Lã Bố. người tài trong
công ty thật khó giữ, ví như Trần Đăng bỏ việc sang chỗ Tào Tháo, Hứa Tị, Vương
Khải về với Viên Thuật, một số người lại tự mở công ty riêng. Còn những người ở
lại công ty, không ốm đau bệnh tật thì cũng bất tài vô tướng. Vì thế câu
"Nên đến lại không đến, không nên đi lại đi" chính tả thực nguồn lực
con người của công ty.

Tết
càng đến gần. Một số nhân viên có năng lực thì trăn trở với bài tóan: Nên đi
hay ở? Số nhân viên bình thường vốn chỉ mong năm sau tiền thưởng được như năm
trước cũng dò xét ý tứ ông chủ: Có giữ được hay không?

Dưới
tay Lã Bố giờ chỉ còn Trương Liêu là giỏi bán hàng, song Lã Bố biết, nếu anh ta
muốn đi thì cũng không cách gì giữ được. Ngòai ra, chỉ còn phó giám đốc thường
trực Trần Cung là còn lo lắng tới công ty. Tình hình công ty Từ Châu giờ đây
không thể cứu vãn.

Lã
Bố nghĩ mãi, lượng sức mình không thể làm gì, chỉ còn cách xin Tào Tháo mua lại
công ty Từ Châu

2. Lã Bố chết không nhắm
được mắt

Tào
Tháo đi hỏi ý kiến Lưu Bị. Lưu Bị nói:

-
Công ty Từ Châu đã khánh kiệt, ông còn mua làm gì? Huống hồ nên cảnh giác Lã Bố
như rắn độc, cẩn thận y sống lại, quay đầu cắn người nông dân tốt bụng.

Tào
Tháo nghe theo, không những không mua công ty Từ Châu mà còn thuê xã hội đen
đòi nợ.

Mấy
ngày không thấy ông chủ, nhân viên công ty Từ Châu bắt đầu lo lắng. Hầu Thành ở
phòng giao dịch thông báo với cả công ty: Lã Bố đã cùng vợ Điêu Thuyền trốn nợ.
Công ty như chiếc nồi vỡ, ai cũng kêu than không ngớt.

Tống
Hiến ở phòng sản xuất nói:

-
Ông chủ thật vô nhân, không chỉ nợ ba tháng thương - tết lại sắp đến rồi, mà
còn quẳng chúng ta ở đây xơi không khí!

Một
đồng nghiệp là Nguy Tục nói:

-
Tên Lã Bố này thật đáng ghét. Chúng ta nhất định phải tìm ra hắn, nếu không lấy
tiền đâu ăn tết?

Hầu
Thành nói:

-
Muốn tìm Lã Bố cũng không khó. Hắn mang theo chiếc BMW, chỉ cần tìm ra chiếc
BMW là tìm ra Lã Bố.

Tống
Hiến mắng chửi:

-
Đến giờ mà hắn còn xe sang vợ đẹp, để chúng ta chết đói ở đây.

Mấy
ngày sau, Hầu Thành nhận ra chiếc BMW màu phấn hồng của Lã Bố đậu bên một siêu
thị. Nhìn khắp, không thấy Lã Bố, bèn mở cửa xe rồ máy chạy. Chưa đầy một tuần
sau, được Tống Hiến và Hầu Thanh giúp đỡ, người của Tào Tháo tìm thấy và chém
chết Lã Bố. Đáng thương thay Lã Bố, kiêu dũng một đời mà chịu kết cục thê thảm.

Chết
rồi mà âm hồn không tan, Lã Bố tìm Lưu Bị, nói:

-
Huyền Đức, anh nói xấu tôi với Tào Tháo tôi cũng không óan, ai bảo tôi xưa kia
lợi dụng anh ngây thơ? Nhưng điều làm tôi chết mà không nhắm được mắt là vì sao
công ty Từ Châu trong tay anh thì như than hồng, đến tay tôi lại như tro nguội?

Lưu
Bị nói:

-
Lã Bố ơi, anh tuy giỏi nghiệp vụ, đầu óc lại sáng láng hơn tôi, song nói về
quản lý nguồn lực con người lại không bằng. Trước khi anh tới, cho dù thực lực
công ty Từ Châu có hạn thì mỗi nhân viên đều tận tâm tận lực làm việc. Đến khi
anh thành giám đốc, họ không còn cố gắng như trước.

Lã
Bố nghĩ ngợi, nói:

-
Tôi cũng cảm thấy lạ. Trong công ty, trừ tôi ra, còn những người khác không
biết họ bận gì. Thế nhưng, cuối cùng tôi cũng không biết mình lầm ở đâu?

Lưu
Bị nói:

-
Anh có hai sai lầm. Thứ nhất, về vị trí của anh, chỗ của anh là nhà quản lý
giỏi chứ không nên là một người có tay nghề giỏi. Anh nên tuyển chọn người tài,
để họ làm nghiệp vụ. Đã có câu: tự làm thì không làm được sếp, không làm được
sếp thì người tài bỏ đi. Anh nghĩ xem, trừ anh ra, công ty còn có người giỏi
chuyên môn nào khác không?

Lã
Bố khẽ gật, nói:

-
Đúng vậy. Thế còn sai lầm kia?

Lưu
Bị nói:

-
Anh vừa nói cả công ty chỉ có anh làm chuyên môn, những người khác không biết
bận bịu gì, có đúng không? Để tôi nói nhé: họ vờ bận bịu. Đúng vậy, họ đều giả
vờ chăm chỉ.

3. Sáu chiêu giả vờ chăm
chỉ

-
Giả vờ chăm chỉ?

-
Đúng vậy! – Lưu Bị nói đắc ý: - Theo tôi biết, họ đã dùng sáu chiêu vờ chăm chỉ
để đối phó với anh.

-
Là sáu chiêu gì?

-
Chiêu thứ nhất: cầm giấy tờ chạy khắp nơi. Nên biết người cầm giấy tờ trông
giống như sắp dự hội nghị cấp cao, người cầm báo giống như sắp đi toilet, còn
người không cầm thì giống ăn không ngồi rồi. Vì thế nhân viên của anh đều hiểu:
không được rời ghế; nếu rời ghế, tay phải cầm giấy tờ.

Lã
Bố kinh ngạc:

-
Hóa ra vậy. Chẳng trách điệu bộ Trần Đăng lúc nào cũng bận rộn. Tôi thấy thế
cho là nhân tài, càng giao việc lớn, chẳng ngờ hắn lại nhảy sang công ty của
Tào Tháo, lại còn trộm theo bí mật của công ty tôi.

Lưu
Bị cười, nói:

-
Trần Đăng là người thông minh, ông ta biết sớm muộn anh cũng sẽ phát hiện ra
trò thối, vì thế ông ta mới chơi anh trước. Song chiêu của đồng sự Trần Đăng
còn cao siêu hơn.

Chiêu
thứ hai là: lúc nào cũng gõ máy tính…

-
Máy tính…

-
Đúng. Trong mắt rất nhiều người, ai vùi đầu vào máy tính là người tích cực làm
việc. Nhưng đâu ai biết họ đang làm gì? Họ có thể tìm tư liệu, viết thư tình,
tính cổ phần… đều chẳng liên quan gì tới công việc.

-
Giờ mới hiểu tại sao một số kẻ "lao động ưu tú" suốt ngày lên mạng! –
Lã Bố nghiến răng: - Đến mông diễn viên có mấy đốm tàn nhang chúng cũng đều
biết, còn tìm khách hàng thế nào thì lại không… Vậy, chiêu thứ ba là gì?

-
Chiêu thứ ba: giấy tờ chồng trên mặt bàn cao như núi. Nên biết, trong công ty,
chỉ có anh và vài người phó có tài liệu do thư ký mang tới. Với những ngươi làm
công, chiếc bàn của họ quá ngăn nắp thường tạo ấn tượng về sự lười biếng. Với
người ngòai nhìn vào, tài liệu của năm trước cũng không khác gì năm nay, vậy
tại sao không xếp đống lên nhau? Khi anh cần giấy tờ gì họ sẽ lục tung đám tài
liệu, cho thấy công việc của họ nặng nề lắm. Còn không đủ tài liệu ư? Dùng sách
cũng được, tốt nhất là những cuốn sách về tin học vừa dầy vừa to.

Lã
Bố thở một hơi dài:

-
Tôi đã từng triệu tập mấy cuộc họp, yêu cầu "hôm nào làm xong việc hôm
nấy", nhưng không hiểu sao không tác dụng?

-
Không ai lấy tinh thần hội nghị làm kim chỉ nam. Trong rất nhiều trường hợp,
tinh thần hội nghị như cái ổ trâu, biết rõ phía trước có ổ trâu mà vẫn sa vào,
có đúng là đại ngốc không? Ai cũng biết nếu để mặt bàn ngăn nắp, anh sẽ cho
rằng họ nhàn nhã, có đúng là mua việc không?

Lã
Bố lặng người.

-
Nghe kỹ nhé, chiêu thứ tư: mặt mũi nhăn nhó vờ tất bật. Nhiều người làm điệu bộ
như vậy để cho ông chủ thấy họ tận tâm tận lực với công việc, và cũng để người
xung quanh thấy anh ta phải chịu sức ép công việc thế nào.

Lã
Bố cười cay đắng, cấp dưới của Lã Bố ai cũng như vậy.

-
Còn chiêu thứ năm, nếu hết giờ làm việc mà anh chưa về, họ nhất định sẽ về muộn
hơn anh, tạo cho anh ấn tượng họ "xả thân" vì công việc.

Lã
Bố lại cười cay đắng, rồi gật đầu.

-
Chiêu thứ sáu: dùng ngôn từ cao siêu. Thời nay đang sốt tin học, những người
thông minh tất xem nhiều tạp chí vi tính, nhớ được nhiều từ kỹ thuật và tên các
sản phẩm nổi tiếng. Mỗi khi bàn bạc, họ lại nói huyên thuyên đủ các từ ngữ phức
tạp làm cho ông chủ tưởng họ giỏi giang lắm, nhất là trong thời buổi trọng tin
học này, mà không biết đó chỉ là lòe bịp.

4. Mặc cả rau chợ

Lã
Bố ngửa mặt thở dài:

-
Tôi thật bị bọn đánh trống múa rối nó lừa. Song vì sao mà chúng đối xử với tôi
như vậy?

Lưu
Bị hấy háy đôi mắt tinh quái, hỏi lại:

-
Anh đã ra chợ mua rau bao giờ chua?

Lã
Bố nói:

-
Thời tôi thất nghiệp thì vẫn phải tự mình ra chợ mua rau, thuê thế nào được
người.

-
Vậy thì…- Lưu Bị hỏi tiếp: - Xin hỏi hồi đó anh có thấy cảnh tượng này không:
một anh mặc cả xuống; mặt khác, người bán vừa cân điêu, vừa trộn rau héo vào
rau tươi không?

Lã
Bố giật mình:

-
Quả như vậy. Huyền Đức, cứ như thời đó anh thấy tận mắt.

Lưu
Bị cười, tiếp tục hỏi:

-
Vậy xin hỏi: hồi quản lý công ty, anh có thường dùng cách phạt lương nhân viên
không?

-
Quả có đấy.

-
Cùng một lẽ như vậy…- Lưu Bị tổng kết: - Họ sẽ dùng trò vờ chăm chỉ để điêu bớt
hai cân, trộn héo vào tươi cho anh! Anh không nên áp dụng việc mua rau vào quản
lý nguồn lực con người, đó chính là nguyên nhân thất bại của anh.

…
Lã Bố im lặng hồi lâu, sau đó hỏi ngạc nhiên:

-
Huyền Đức, làm sao anh nắm được lý luận mua bán rau ở chợ vậy?

Lưu
Bị cười, đáp:

-
Người đời chỉ biết tôi xuất thân từ thằng bán giầy mà không biết tôi đã từng
bán rau. Bởi thế, tôi quyết không dùng cách mua rau để quản lý nguồn lực con
người.

Lã
Bố lại hỏi:

-
Giả như sống lại, tôi nên làm thế nào?

Lưu
Bị đáp:

-
Anh nên như tôi, dùng cách bán rau để quản lý nhân lực. Không chỉ là bán rau,
mà là bán rau sạch. Cần cho nhân viên của anh tiếp tục có rau sạch, họ sẽ giúp
anh trồng rau. Về mặt này, tôi hơn hẳn anh. Chỉ vì tuyển anh làm phó nên mới
xảy ra sơ ý.

Lã
Bố bừng tỉnh:

-
Tôi hiểu rồi, sở trường của anh là dùng cà rốt.

Ánh
mắt cười tinh quái, Lưu Bị khẽ gật đầu đầy ý vị.

Lã
Bố than dài:

-
Tào Tháo nói không sai: Anh hùng thời nay chỉ có Tào Tháo và Huyền Đức thôi.
Tào Tháo giỏi đầu tư vốn, Huyền Đức giỏi đầu tư văn hóa. So với hai người, Lã
Bố này còn mặt mũi nào sống trên đời?

LỜI BÀN CỦA TÁC GIẢ

Một
nhà kinh tế nổi tiếng từng phát biểu: Cái gọi là chế độ lương thưởng là đem
"nguồn nhân lực ít nhất" để mua "hiệu quả kinh doanh cao
nhất". Người làm công rất ghét quan điểm đó, bởi lao động của họ tựa hồ
một loại hàng hóa được mặc cả ở chợ. Vậy nhà kinh tế đó sai chăng? Đương nhiên
không phải. Ông ta chỉ xem nhẹ ba vấn đề dưới đây:

Thứ
nhất: Lao động là loại hàng hóa đặc biệt, ngòai chuyện giá cả còn phải tính đến
lòng tự tôn của người lao động.

Thứ
hai: Người làm công không chỉ đòi hỏi lương từ ông chủ, mà còn cả niềm vui
trong công việc.

Thứ
ba: Người làm công nào cũng hy vọng được cùng ông chủ hưởng thành quả kinh
doanh của công ty.

Nếu
bạn cũng như nhà kinh tế kia xem nhẹ tâm tư của người lao động thì làm sao họ
có thể yêu công việc? Lúc đó, quan hệ ông chủ - người làm thuê thành quan hệ
mua bán, một bên thì mặc cả xuống, bên kia thì cân điêu, trộn xấu vào tốt, mâu
thuẫn lợi ích phát sinh.

Bởi
thế, làm chế độ lương thưởng cũng cần chú ý tới nhu cầu tình cảm của người lao
động, lấy "cùng chia hưởng quyền lợi nghĩa vụ" làm làm căn bản của
quản lý, khi đó quan hệ ông chủ - người làm công sẽ thành quan hệ thân thiện,
đôi bên cùng chung mục tiêu và lợi ích.