“Bậc thượng sĩ (sáng suốt) nghe Đạo thì gắng sức thi hành;

Kẻ tầm thường nghe Đạo thì nửa tin nửa ngờ;

Kẻ tối tăm nghe Đạo thì cười rộ cho là hoang đường;

Nếu không cười thì Đạo đâu còn là Đạo nữa.”

- Lão Tử, đạo đức kinh.

Chương 14: Dày từ bên trong, Đen từ bên ngoài

Bạn không thể giành lấy điều bạn sẵn có

Bí quyết của việc làm thế nào đạt được trạng thái Mặt Dày, Tâm Đen là không có gì để đạt lấy vì Mặt Dày, Tâm Đen là trạng thái tự nhiên của bạn. Bạn không thể giành lấy điều bạn sẵn có. Bạn chỉ phải dỡ bỏ những rào cản và khám phá những gì mà bạn đã có sẵn.

Một con hổ không cần học cách để tỏ ra hung dữ. Đại dương không cần học cách để trở thành đại dương. Ngọn lửa thiêu rụi cánh rừng mà không hỏi: “Ta cháy như thế nào?” Cũng như thế, con người không cần học những bài học để làm một sinh vật tự nhiên. Đấng sáng tạo đã đặt sẵn trí thông minh hoàn hảo bên trong bản chất của mọi thứ.

Qua sự giáo dục xã hội “đúng đắn”, chúng ta đã làm biến dạng nhận thức bản năng về quy luật tự nhiên của chiến thắng vốn nằm trong mỗi chúng ta. Chúng ta đã làm méo mó khả năng tự nhiên về Mặt Dày, Tâm Đen, vốn được dự định để trợ giúp cho sự trưởng thành về thể chất và tinh thần của chúng ta. Bây giờ nhiệm vụ của chúng ta là tái khám phá và khôi phục lại điều mà chúng ta sẵn có.

Sự may mắn và tai ương của ý chí tự nguyện

“Tôi có thể kính yêu Thượng đế của tôi

Vì Ngài cho tôi quyền tự do chối bỏ Ngài.”

- Rabindranath Tagore.

Mỗi con người được trang bị đầy đủ với ý chí tự nguyện - một trí thông minh siêu phàm hoàn hảo mà Đấng sáng tạo đã đặt vào để chúng ta sử dụng theo cách mà chúng ta thấy thích hợp trong việc hoàn thành lợi ích cao nhất của mình. Với ý chí tự nguyện, thêm khá nhiều sự ngu dốt và nhầm lẫn, chúng ta thường xoay xở với cuộc đời mình như một người mù lái xe gắn máy. Cách duy nhất mà ta dừng lại được là nhờ đâm xe.

Món quà ý chí tự nguyện mà Đấng sáng tạo ban cho mỗi chúng ta là may mắn lớn nhất, đồng thời là tai ương lớn nhất.

Bảy giai đoạn hé mở

Mức độ bạn thấu hiểu vũ trụ trong đó bạn sống tương quan trực tiếp với mức độ bạn thấu hiểu chính bản thân mình. Ngoài ra, thành công của những việc làm của bạn tương quan trực tiếp với khả năng vượt qua những cản trở trên hành trình cuộc đời bạn.

Để khám phá trạng thái sống tự nhiên của mình, bạn phải xóa bỏ những sai lầm đã được áp đặt cho bạn kể từ lúc chào đời. Bước đầu tiên là nhìn lại mình và khám phá chính mình.

Sau đây là bảy giai đoạn hé mở bản thân trong trạng thái Mặt Dày, Tâm Đen.

1. Khao khát làm điều đúng

Bạn cảm thấy khao khát mãnh liệt muốn làm người tốt, làm điều đúng. Ở giai đoạn này, bạn cũng cảm thấy bất lực. Cuộc sống của bạn đầy những mối mâu thuẫn cả bên trong lẫn bên ngoài. Trong kinh nghiệm của bạn, những người tốt và những hành động tốt có thể được đền đáp về tinh thần, nhưng trong thực tế họ dường như luôn chịu thiệt. Bạn thấy phần thưởng duy nhất của việc làm điều tốt chỉ là bản thân điều tốt mà thôi. Chính vì điều này, bạn cảm thấy tuyệt vọng, bị chối từ và chán nản.

Ở giai đoạn này, bạn không có chút khoan dung nào đối với Mặt Dày, Tâm Đen. Bạn nghĩ rằng nó chỉ dành cho những kẻ nham hiểm.

2. Bối rối và tiêu cực

Cuối cùng, bạn bắt đầu có được cái nhìn thấu đáo. Cho đến lúc này, bạn nghĩ bạn đã thực hiện sự hy sinh cao quý, trong khi thực tế là bạn không phải đang hy sinh gì cả. Đúng hơn, bạn đã cứ tự từ chối và hạn chế mình, không dám nhìn nhận những nhu cầu của bạn.

Trước khi bạn là một người con, người chồng, người vợ, người nhân viên, quản lý, chính trị gia, doanh nhân, luật sư hay cảnh sát, bạn là một con người có những nhu cầu tự nhiên cơ bản. Bởi việc bỏ qua những nhu cầu cá nhân của mình và hoàn toàn chăm lo cho những nhu cầu của người khác theo vai trò mà bạn đang giữ, bạn đã phản bội bản chất bên trong của bạn và hy sinh hạnh phúc bản thân. Thực sự, bạn đã tự biến mình thành nạn nhân bởi việc hạn chế mình.

Bạn bắt đầu cảm thấy giận dữ và căm ghét, đồng thời bạn cảm thấy có tội vì những cảm xúc đáng khinh này, chúng không thích hợp cho những người với tính cách như bạn.

Ở giai đoạn này, bạn bị rối trí. Bạn bắt đầu đánh giá lại tất cả các quan niệm trước đây của bạn về Mặt Dày, Tâm Đen.

3. Trận chiến để đầu hàng

Cuối cùng bạn đi đến kết luận rằng thật quá khổ sở khi sống một cuộc đời mà thiếu vắng sự tự do bộc lộ mình và chăm sóc bản thân. Bạn không thể đóng góp cho ai nếu bạn không thể đóng góp cho chính mình. Nỗi khổ phải sống theo những tiêu chuẩn của người khác trở nên không thể chịu đựng nổi.

Đến lúc này bạn đang thuyết phục mình chấp nhận những cảm xúc “đáng khinh” của bạn. Sự giận dữ và tội lỗi xâm chiếm bạn và là một phần con người bạn lúc đó. Bạn đi đến kết luận rằng cuộc đời vẫn khổ sở như thế dù bạn sống ép xác theo những kỳ vọng của người khác hay cứ bộc lộ bản thân để rồi cảm thấy tội lỗi về điều đó. Bạn cảm thấy ít nhất, lựa chọn sau tạo cơ hội cho những biến chuyển bên trong bạn.

4. Chấp nhận sự hoàn hảo có khiếm khuyết của bạn

Bạn đang tiến đến chỗ bớt phán xét sự giận dữ và thái độ căm ghét của bạn. Bạn bắt đầu nhận thấy mình là hoàn hảo có khiếm khuyết. Bạn cảm nhận tình yêu đối với sự hoàn hảo và những khiếm khuyết của mình. Bạn bắt đầu nhận biết về một sự dũng cảm to lớn tồn tại bên trong bạn, sức mạnh dũng cảm cho phép bạn nhìn nhận sự tồn tại của chính mình và những nhu cầu của chính mình. Nhu cầu chăm sóc bản thân của bạn còn quan trọng hơn những kỳ vọng mà người khác đã đặt cho bạn.

Bạn bắt đầu một lập trường mới và đặt những tiêu chuẩn mới cho chính mình. Ở thời điểm này, tất cả những người biết bạn nhận thấy bạn đang thay đổi, chắc chắn là xấu đi. Họ sẽ nghĩ bạn bắt đầu chỉ biết mình và không biết đến người khác. Bạn phá vỡ kỳ vọng của những người thân thuộc. Bạn đang đáp ứng tiếng gào thét bên trong: “Nếu tôi có một cuộc đời để sống, tôi muốn là chính mình.”

Bạn ngây ngất trước những lãnh địa mới có thể đang chờ bạn, nhưng cũng đau đớn vì việc bỏ rơi cái cũ. Như trong thời điểm trước lúc nhảy dù khỏi máy bay, bạn đầy sợ hãi và háo hức.

Tuy nhiên thời kỳ chuyển tiếp này đôi khi sẽ rất khổ sở. Đây là giai đoạn khi Arjuna bị bối rối và đối đầu với nỗi đau về việc chiến đấu chống lại những người mình thương yêu. Trên hết, anh bị buộc phải nhổ tận gốc quan niệm hạn hẹp của mình về điều tốt và đi theo đức hạnh rộng hơn.

5. Những khả năng mới

Cuối cùng, cái cũ không thích đáng sẽ rơi xuống bên lề. Chúng sẽ rơi khỏi cuộc đời bạn. Như một thanh nam châm, bạn sẽ hút những sự kiện và những con người mới mẻ và thú vị, bởi vì những thứ giống nhau sẽ hấp dẫn nhau.

Ở giai đoạn này, bạn bắt đầu phát triển sức mạnh tự nhiên của Mặt Dày, Tâm Đen. Sức mạnh này cho phép bạn đứng lên chống lại những hành động và suy nghĩ tự động theo thói quen và đi vào những ranh giới mới. Khi mỗi sự kiện xảy ra trên con đường của bạn, bạn sẽ không còn phản ứng một cách tự động theo những cách thức cũ của mình. Bạn sẽ có một khoảnh khắc tìm kiếm bên trong chính mình sự chỉ dẫn và khám phá phương hướng hành động tốt nhất.

Đầu tiên, tiến trình này sẽ chậm chạp, và thường là phản ứng theo thói quen xuất hiện trước cố gắng có ý thức của bạn. Qua thực hành, bạn sẽ nắm rõ hơn trạng thái bên trong của Mặt Dày, Tâm Đen này. Trong những cuộc chạm trán riêng tư hay trong công việc, bạn trở nên vững vàng và tập trung hơn.

6. Sự quân bình bên trong

Bằng việc phá bỏ quan niệm của bạn về những tiêu chuẩn và kỳ vọng của người khác, bạn cảm thấy dâng trào một sự quân bình nội tâm: cảm giác yên bình và tĩnh lặng mới lạ.

Bạn bắt đầu cảm nhận tình yêu thương thực sự đối với người khác - không phải vì bạn được cho là thế hoặc vì bạn thấy có tội nếu không như thế, mà là nhờ tình yêu của chính bạn đối với bản thân. Bạn nhận ra ngọn lửa tình yêu bùng cháy trong bạn cũng hiện diện tương tự trong những người khác, mặc dù chính họ có thể không nhận biết được nó.

Ở giai đoạn này, khi người khác tát vào mặt bạn, bạn sẽ không còn cảm thấy là nạn nhân của ý thức đạo đức của mình. Bạn có một lựa chọn: đánh trả gấp hai hoặc là chìa nốt má bên kia. Quyết định phản ứng như thế nào sẽ tùy thuộc vào kết quả mà bạn mong đợi. Mặt Dày, Tâm Đen đã trở thành người bạn đồng hành thường trực của những suy nghĩ của bạn. Qua thực hành và suy ngẫm, Mặt Dày, Tâm Đen đã vượt lên từ một ý thức mập mờ thành một phần không thể tách rời của trạng thái tự nhiên của bạn.

7. Sự lạnh lùng: nguồn gốc của sức hút

Quy tắc sống cao nhất là giữ thái độ lạnh lùng. Không có sức mạnh nào cao hơn sức mạnh của sự lạnh lùng. Khi một người làm chủ được thái độ lạnh lùng, anh ta trở thành hiện thân của sự bình thản và không sợ hãi. Ở giai đoạn này, không có thứ gì mà anh ta có sẽ chiếm hữu anh ta. Anh ta trở thành chủ nhân những tài sản của mình thay vì bị chúng ám ảnh. Anh ta trở thành chủ nhân vũ trụ của anh ta.

Thái độ lạnh lùng là chìa khóa bí mật để giành được mọi thứ bạn “muốn”. Đã bao giờ bạn để ý khi bạn “ngừng” mong muốn điều gì đó, đối tượng mà bạn khao khát đến với bạn một cách tự nhiên? Bạn không thể ngăn nó đừng đến với bạn. Đây là điều huyền bí trong cách thức vận hành của thế giới. Nguyên tắc bí ẩn này dường như đúng với các đối tượng vật chất cũng như con người.

Ở giai đoạn này, bạn đối với thế giới như một bông sen nở trong ao bùn. Mặc dù đóa hoa mọc trong ao bùn, nó không hề vương mùi bùn. Xét về những tài sản vật chất, có hay không có chúng không còn khác biệt nữa; đối với bạn cũng vậy cả thôi. Bạn ở trong thế giới, nhưng bạn cũng vượt lên trên thế giới. Ở giai đoạn này, tư tưởng của bạn về sự thành công vật chất là một bất mãn đã được mãn nguyện. Bạn sẽ thách thức những hạn chế của mình chỉ vì niềm vui thuần nhất của sự thách thức, vì sự vươn lên không ngừng là biểu hiện tự nhiên của sự tôn sùng chính bạn.

Ba phẩm chất của con người

Theo suy nghĩ phương Đông, bản chất con người có thể chia làm ba phẩm chất. Mỗi người điều có ba phẩm chất này ở những mức độ khác nhau. Tuy nhiên, mỗi cá nhân bị chi phối chính bởi một trong ba phẩm chất mà ảnh hưởng đến tính cách và điều khiển cách cư xử của anh ta nhiều nhất.

Những phẩm chất này được gọi là “ba Guna” trong tiếng phạn. Mặc dù tất cả mọi người sinh ra bình đẳng, những thành tựu trong cuộc đời của họ khác nhau. Nguyên nhân là do tính khí bẩm sinh và sự thành thạo của họ trong nỗ lực bản thân trong quan hệ với ba Guna: Tamas (Bất động), Rajais (Hành động), và Sattva (Trí tuệ). Nguồn gốc của ba Guna này là nghiệp báo (những tác động từ những hành vi quá khứ) và các dạng nhận thức khác nhau mà chúng ta đã thu lượm qua cuộc đời mình.

Tamas

Các tính chất của Tamas gồm trì trệ, cản trở, ngu dốt và kiêu ngạo. Khi người ta ở trạng thái này, người ta cảm thấy thể chất uể oải, thờ ơ, và không năng động; đầu óc mơ hồ, chậm chạp và nặng nề, có khuynh hướng chần chừ; tinh thần không nhiệt huyết, không nhanh nhạy và buồn chán. Trong trạng thái này, khi người ta hành động, lực dẫn dắt hành động bị chi phối bởi sự ngu dốt.

Nhà tiên tri thế kỷ mười ba Jnaneshwar đã miêu tả trạng thái khi Guna Tamas chi phối tâm thần của chúng ta:

Thân xác hư hỏng, chẳng còn khát vọng lao động,

Và người ta cứ luôn miệng ngáp ngắn ngáp dài;

Như một hòn đá rơi xuống không thể tự lật lại

Anh ta không thể thay đổi bộ dạng của mình.

Ngay cả nếu trái đất có rơi xuống cõi âm ty,

Hay bầu trời đổ sụp trên người, anh ta cũng chắng nghĩ đến chuyện đứng lên.

Anh ta muốn ngủ đến chừng nào trái đất còn tồn tại

Vì anh ta không có khát khao nào khác.

Trạng thái này cũng được miêu tả trong cuốn The Philokalia, một hợp tuyển các bài tụng ca từ kinh sách tu viện Cơ đốc giáo Hy Lạp, được tuyển soạn trong thế kỷ mười tám: “Sự yếu đuối thể chất và sự buồn chán len lỏi vào tâm hồn qua tính lười biếng và cẩu thả và làm tâm hồn mờ dần.” Khi một người ở trạng thái này, anh ta ở trong một trạng thái “cái chết sống”.