THẾ TIẾN THOÁI LƯỠNG NAN CỦA TÙ NHÂN

Tại một thành phố có tên Thành phố Đá, trên tầng ba của một ngôi nhà cũ kỹ làm bằng đá xám, một cậu bé tên Reynie Muldoon đang ngồi cân nhắc các lựa chọn của mình. Reynie bị nhốt trong một căn phòng nóng bức đến mức khó chịu, và cách duy nhất để thoát khỏi đây là phải đưa ra một quyết định không mấy hay ho. Tệ hơn là, cậu bị nhốt chung phòng với một cô bé bốn tuổi tính thẳng như ruột ngựa, Constance Contraire. Và hẳn là chẳng ai vui vẻ với điều đó rồi. Ngay khi bị đẩy vào phòng, cô bé liền bộc lộ sự bất mãn của mình bằng cách ngâm nga những bài thơ cáu bẳn. Cho dù Reynie có lớn tuổi hơn Constance gấp ba lần và kiên nhẫn hơn cô bé gấp năm mươi lần đi chăng nữa, bản thân cậu cũng bắt đầu cảm thấy bực bội. Cậu phải chịu đựng cả căn phòng nóng nực lẫn cô bé gàn dở này. Constance cũng muốn thoát ra không kém gì cậu. Vấn đề là ra rồi thì hậu quả sẽ thế nào.

[Chúc bạn đọc sách vui vẻ tại www.gacsach.com - gác nhỏ cho người yêu sách.]

“Chúng ta cân nhắc lại các lựa chọn được không?” Reynie cố gắng nhẫn nại nói. “Em biết đấy, càng sớm đưa ra được quyết định, bọn mình sẽ càng được ra nhanh.”

Constance nằm vật ra giường, hai tay giang rộng sang hai bên như kiểu vừa bị ném vào sa mạc. “Em quyết định rồi chứ,” cô bé nói, hướng đôi mắt màu xanh nhạt về phía Reynie. “Chỉ có anh là chưa quyết thôi.” Constance vén một lọn tóc vàng lòa xòa trên vầng trán nhớp mồ hôi của mình rồi lại vung tay ra ngay lập tức - một hành động tỏ rõ sự chán nản và khổ sở của mình. Cô bé thở hổn hển như sắp hết hơi.

“Bọn mình phải thống nhất với nhau chứ,” Reynie nói, sắc mặt tỏ ra bình thản. Bực tức chỉ càng làm cho Constance phấn khích hơn thôi; và cô bé lúc nào cũng chỉ chăm chăm săm soi điều đó. “Em không thể bảo anh phải làm gì rồi cứ thế bắt anh làm theo được.”

“Nhưng đó chính là điều em đã làm đấy,” Constance đáp, “anh còn chịu được chứ em đang chết ngốt rồi đây.”

“Có lẽ em nên cởi cái áo len ra đi,” Reynie nói. Cậu đã kịp cởi áo của mình ngay khi hai đứa bước vào đây. (Hệ thống sưởi trong ngôi nhà này làm việc chẳng ra sao cả; tầng một y chang một hộp băng còn tầng ba chẳng khác nào một lò lửa.) Constance chậm rãi cởi, trong lúc hai tay còn lóng ngóng trên hàng cúc chiếc áo len, cô bé vẫn không ngừng lẩm bẩm “sẽ tốt thôi” và “mướt mồ hôi”. Lại đang sáng tác thơ đấy, Reynie ngán ngẩm nhận ra. Bài thơ gần đây nhất của cô bé kể về một “gã đần độn” có tên “Muldoon”.

Reynie đi đi lại lại trong phòng ngẫm nghĩ. Cậu nên làm gì đây? Cậu biết chính Rhonda Kazembe - người đã bày ra thử thách khó chịu này - sẽ sớm quay trở lại để hỏi xem chúng đã quyết định hay chưa. Rõ ràng là bạn chúng, Sticky và Kate hiện đang bị nhốt trong một căn phòng dưới sảnh, đã quyết định xong rồi và chỉ đang ngồi chờ Reynie và Constance thôi. Ít ra thì đó cũng là những điều Rhonda nói trong lần đến kiểm tra chúng vừa rồi. Theo Reynie, chưa chắc cô ấy đã nói thật và đó có thể chỉ là một phần thử thách.

Đối với chúng, đây không phải là bài họi oăm đầu tiên. Dưới sự chỉ dẫn của Rhonda, lũ trẻ đã tham gia giải quyết rất nhiều phi vụ đòi hỏi sự tập trung và tài năng đặc biệt của chúng. Còn đâu những ngày tháng được đến lớp học cùng các bạn - vì lý do an toàn, chúng không thể đến trường được - nhưng bất cứ khoảng trống nào dư ra trong ngôi nhà cũ rộng thênh thang này cũng có thể trở thành lớp học, và thực tế là có rất nhiều chỗ trống như thế. Nhưng đây là lần đầu tiên chúng bị nhốt vào phòng dự trữ và thử thách đặt ra là những quyết định của chúng có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường - những hậu quả chẳng hề dễ chịu chút nào.

Như Rhonda đã nói, tình huống thử thách lũ trẻ dựa trên một trò chơi trí tuệ có tên là “Thế tiến thoái lưỡng nan của tù nhân”. Sticky tất nhiên đã đọc toàn bộ câu chuyện, và với sự gợi ý thêm từ Rhonda, cậu ấy đã giải thích lập luận của mình cho các bạn nghe.

“Có hàng nghìn dị bản khác nhau,” Sticky nói (và chẳng cần hỏi cũng biết cậu ta nắm rõ tất cả những phiên bản đó như thế nào), “những câu chuyện thường diễn ra như sau: Hai tên tội phạm bị bắt, tuy nhiên cảnh sát thiếu chứng cứ buộc tội chúng nên họ nhốt hai tù nhân trong hai căn phòng riêng biệt và cho họ các lựa chọn giống nhau. Nếu một tù nhân phản bội lại đồng bọn và đứng ra làm chứng để buộc tội, trong khi tù nhân còn lại không nói gì thì kẻ phản bội sẽ được thả tự do, còn bạn hắn sẽ nhận án tù mười năm.”

“Thế là hết được dính vào nhau rồi nhé,” Kate nhận xét.

“Ừm, họ vẫn có thể dính vào nhau đấy chứ, đúng không? Cả hai người họ đều có thể im lặng. Nhưng nếu như vậy, bọn họ sẽ bị phạt tù sáu tháng vì tội nhẹ hơn. Vậy là cả hai sẽ bị trừng phạt, mặc dù án phạt không nặng lắm nếu so với các lựa chọn còn lại.”

“Vậy nếu bọn chúng phản bội lẫn nhau thì sao?” Reynie hỏi.

“Lúc ấy, cả hai sẽ bị nhận án phạt năm năm tù. Như vậy rõ là không tốt chút nào nhưng còn đỡ tệ hơn là mười năm. Vậy thế khó xử ở đây là mỗi tù nhân phải quyết định xem nên phản bội người kia hay giữ im lặng - trong khi không biết người kia sẽ làm gì.”

Chính phần cuối của câu chuyện lại làm cho Reynie rối trí nhiều nhất, bởi vì càng suy nghĩ về điều đó, cậu càng rằng mình đã biết phải làm gì. Cậu liếc mắt nhìn Constance, lúc này cô bé đang biểu diễn màn thè lưỡi giống như chó cún mỗi khi bị nóng quá. “Constance, em có nghĩ là cô Rhonda đã nói dối rằng Sticky và Kate đã quyết định rất nhanh không?”

“Không, cô ấy nói đúng đấy,” Constance đáp, cô bé thậm chí còn giỏi hơn cả Reynie trong việc cảm nhận những chuyện như thế.

“Vậy thì điều đó chỉ có một ý nghĩa duy nhất.”

Constance đảo mắt. “Có lẽ chỉ riêng với anh thôi.”

“Phải, với anh thôi,” Reynie thở dài. Mặc dù xét theo một khía cạnh nào đó, trông cậu cũng bình thường như bao cậu con trai khác: tóc và mắt nâu bình thường; da trắng bình thường, sơ vin vụng về bình thường - và cũng chẳng có gì đặc biệt nếu xét về mặt giải quyết mọi chuyện. Điều đó bao gồm cả những người bạn thân như Sticky Washington và Kate Wetherall - hai người bạn cậu hiểu hơn ai hết. Nếu Sticky và Kate đã quyết định chóng vánh như vậy thì Reynie đã biết họ quyết định thế nào. Điều rắc rối là cậu phải làm gì với nó.

Reynie vẫn tiếp tục đi tới đi lui trong phòng. Giá mà không có hậu quả thật thì tốt biết bao! Nhưng chúng có thật, mặc dù không phải là án tù như trong câu chuyện. Rhonda đã tỉ mỉ giải thích tất cả:

Nhóm sẽ được chia làm hai đội “tù nhân”. Nếu cả hai đội chọn đáp án A - giữ im lặng - cả lũ sẽ phải làm thêm việc bếp núc trong ngày hôm nay (Đó hẳn không phải là nhiệm vụ nhẹ nhàng gì vì có đến tổng cộng mười ba con người sinh sống trong ngôi nhà này, và sau mỗi bữa ăn là một núi bát đĩa khổng lồ.) Tuy nhiên, nếu cả hai đội chọn đáp án B - phản bội - thì cả hai đội sẽ phải làm hết việc bếp núc cho đến hết tuần. Và tất nhiên, khả năng cuối cùng, cũng là khả năng tàn nhẫn nhất, là: Nếu một đội chọn phương án im lặng trong khi đội còn lại chọn cách phản bội thì những kẻ phản bội sẽ chẳng phải làm gì trong khi những người còn lại phải tự xử lý đống bát đĩa một mình.

“Thế đấy, vậy là có ba bữa một ngày,” Sticky đã nói, “với mức trung bình là mười ba suất ăn một bữa...

“Còn chưa kể xoong nồi chảo ấm nữa,” Kate nhăn nhó.

“Và còn đồ ăn nhẹ nữa,” Reynie nói.

Mắt Sticky mở to đầy sợ hãi. “Và suốt năm ngày còn lại trong tuần...”

Toàn bộ viễn cảnh u ám ấy đang dần dần hiện ra trước mắt lũ trẻ, và trước khi chúng kịp đưa ra một hiệp ước kín nào - Rhonda đã đưa chúng đến hai phòng riêng biệt để thảo luận các lựa chọn. Nhưng với Constance thì thảo luận chẳng ích gì, vì cô bé cứ khăng khăng ngay từ đầu rằng họ sẽ chọn đáp án B. Phản bội là cách khôn ngoan hơn cả, cô bé nói, bởi vì Sticky và Kate chắc chắn cũng sẽ chọn đáp án B. Tóm lại, cả hai đội sẽ không dám mạo hiểm để làm việc bếp núc một mình đâu.

Nhưng Reynie thì nhận thấy bi kịch này thật khó chịu (cậu có thể hình dung ra hình phạt rửa bát dành cho kẻ thù của mình, nhưng đây là bạn của cậu cơ mà?), cậu cũng biết đội bạn chọn phương án nào - và đó không phải là B. Sticky và Kate đã chưa suy nghĩ thấu đáo. Nếu họ làm thế, họ đã có thể nghĩ rằng tình cảnh giam cầm của Reynie khốn khổ hơn họ rất nhiều, rằng nếu ở địa vị của Reynie, họ cũng sẽ cố gắng hết sức để chấm dứt sự thử thách bằng cách nhân nhượng cô bé thôi.

Nhưng Sticky và Kate đã qua phút bốc đồng ban đầu. Lựa chọn khôn ngoan nhất, theo quan điểm của họ là im lặng. Và họ cũng mong rằng Reynie sẽ chọn phương án khôn ngoan đó. Thậm chí nếu Constance cứ khăng khăng chọn đáp án B - ừm, Reynie sẽ phải tìm cách để thay đổi suy nghĩ đó! Họ tin tưởng mình lắm, Reynie thầm nghĩ; nên cậu không tránh khỏi cảm giác đau lòng khi nghĩ đến tình huống phải phản bội lũ bạn.

Tuy nhiên, cậu không thể không suy nghĩ về điều đó. Rhonda đã nói rằng cả đội phải thống nhất ý kiến, và Constance thì cứ khăng khăng bảo vệ ý kiến của mình. Họ còn bị kẹt ở đây bao lâu nữa? Một tiếng nữa? Hay hai tiếng nữa đây? Reynie nhăn mặt, bước chân bắt đầu gấp gáp hơn. Cậu không thể chịu được khuôn mặt thất vọng của bạn bè, nhưng Constance đã bắt đầu hắng giọng rồi chuẩn bị xướng lên một bài thơ khó chịu nữa, và Reynie không biết liệu mình có chịu nổi điều đó nữa hay không. Nếu cậu dọa sẽ mách Rhonda về nơi cất giấu kẹ Constance thì sao nhỉ? Không, Constance không dễ bị dọa đâu, và cô bé sẽ bắt Reynie phải trả giá đắt cho điều đó. Gần đây nhất, Reynie đã dọa Constance bằng cách rắc ớt vào bàn chải đánh răng của cậu ấy.

Constance hít một hơi thật sâu và xướng lên:

Ngày xưa có một chàng ngốc tên Reynie

Có một lựa chọn mà cứ tính suy

Bởi vì cậu ta thật là nhu nhược

Cậu ta...

“Đủ rồi đấy!” Reynie than vãn, hai tay đưa lên ôm đầu. Có lẽ cậu phải xin lỗi Sticky và Kate thôi, và... phải, cậu sẽ đề nghị giúp đỡ họ rửa bát. Bất cứ chuyện gì cũng được, miễn là không phải chuyện khốn khổ này.

“Vậy chúng ta thống nhất phương án B nhé?” Constance hồ hởi hỏi. Khuôn mặt ánh lên sự hài lòng.

“Thế quái nào mà các cậu lại làm vậy được cơ chứ?” Một giọng bí hiểm không hiểu từ đâu bỗng vang lên.

Reynie và Constance nhảy dựng lên. Nãy giờ họ mới chỉ nghĩ trong đầu thôi - và thực sự là bây giờ vẫn thế. Nếu không tính mấy giá sách chật cứng và vài chồng sách cao ngất ngưởng trên sàn nhà, căn phòng hoàn toàn trống rỗng. Có một khung cửa sổ có mái vòm, nhưng cửa vẫn đóng chặt cơ mà? Và chẳng có gì hiện ra bên trên khung cửa kính ngoại trừ bầu trời tháng Giêng xám xịt.

“Anh có nghe thấy gì không?” Constance hỏi, hai mắt mở to thao láo. “Hay đó là, anh biết đấy...” Cô bé vỗ vỗ vào đầu.

“Không, anh cũng nghe thấy mà,” Reynie trấn an cô bé trong lúc ngó nghiêng tìm xung quanh. “Cậu ở chỗ nào đấy

“Ở ống dẫn nhiệt, đồ ngốc ạ,” giọng Kate vang lên đáp lại. “Đằng sau công tơ đây này. Có một chồng sách ở đằng trước ấy.”

Reynie tìm thấy công tơ ghi nhiệt độ đằng sau một chồng tạp chí khoa học cao ngang thắt lưng. Nhanh chóng chuyển đống tạp chí sang một bên, cậu hé mắt nhìn qua chiếc lưới tản nhiệt và thấy đôi mắt màu xanh nhạt của Kate đang hé nhìn lại cậu. Cô bé luồn lưỡi dao đa dụng Thụy Sĩ qua tấm lưới. “Cho bọn tớ ra đi, được không? Sticky đang bị chứng sợ ngồi trong phòng kín.”

Reynie mừng quýnh khi nhìn thấy đầu tuốc nơ vít gắn trên con dao. Công tơ của lò sưởi đã khá cũ và han gỉ, phải mất một lúc cậu mới tháo nó ra được. So với Kate, thì khả năng sử dụng đồ nghề của cậu kém xa, song chẳng có gì phải xấu hổ về điều đó hết bởi chẳng ai sánh được với Kate về khả năng kỹ thuật cả. Dù vậy, Reynie vẫn thấy rất xấu hổ; vì cậu đã manh nha phản bội Kate trong cuộc chơi và cậu thật biết ơn vì cô bé cứ huýt sáo liên mồm trong lúc cậu đang làm việc.

“Bọn tớ cứ băn khoăn mãi, không biết các cậu quyết định gì mà lâu thế,” Kate nói với tốc độ bắn liên thanh như thường khi, “và cuối cùng, chúng tớ quyết định nên đến kiểm chứng xem sao. Tớ nghĩ có lẽ các cậu bị sốc nhiệt, nhưng Sticky đoán chắc rằng Constance hẳn đã gây cho cậu rất nhiều phiền toái. Và cậu ấy nói đúng, phải không? Xấu hổ quá đấy, Constance ạ! Thật là một bài thơ tệ hại khủng khiếp. Mặc dù, chị phải thừa nhận là chị rất tò mò muốn biết từ nào vần với từ ‘nhu nhược’ đấy.”

“Vậy thì chị sẽ không bao giờ biết đâu,” Constance khoanh hai tay trước ngực, lớn tiếng nói.

Cuối cùng thì Reynie cũng kéo được cái công tơ ra khỏi tường, và Kate thù lù hiện ra qua đường ống dẫn nhiệt với nụ cười toe toét đắc thắng, sẵn sàng giơ tay đập mừng chiến thắng. Nhưng ngay sau đó, Reynie cảm thấy hối hận về chuyện đó vì cú đập làm bàn tay cậu ê ẩm chẳng khác nào vừa bị xe máy cán qua. Ôm chặt tay như một con chim bị thương, cậu nhìn theo bóng Kate quay trở lại ống dẫn nhiệt để tìm Sticky, lúc này cậu chàng đang lầm bầm điều gì đó về việc nóng chảy mỡ. Kate phải thử vài lần - bàn tay Sticky nhớp nháp mồ hôi đến mức cô bé không thể túm lấy - nhưng cuối cùng cô cũng túm được vào vai Sticky và kéo cậu ta qua đường ống dễ như kéo ổ bánh mì ra khỏi lò nướng vậy.

Cả hai đứa cứ như thể vừa bị nướng trong lò vậy. Đường ống dẫn nhiệt chắc phải nóng lắm. Hai má Kate đỏ lựng lên, mái tóc đuôi ngựa vàng hoe của cô bết mồ hôi và rũ rượi chẳng khác nào một cây chổi lau nhà cũ nát. Sticky còn trông thảm hại hơn. Bộ quần áo ướt đẫm mồ hôi y như bộ đồ lặn bám chặt vào thân hình gầy đét; làn da màu nâu sáng chuyển sang tái xám ốm yếu; và đằng sau cặp kính gọng đeo dây đang nằm lệch trên mũi, hai mắt Sticky hiện rõ vẻ đờ đẫn, choáng váng. Những giọt mồ hôi lấp lánh trên cái đầu được cạo nhẵn thín của cậu.

“Nóng quá,” Sticky lờ đờ nói. Cậu chớp mắt, cố gắng tập trung. “Tớ nóng quá.”

“Nói cho tớ nghe xem nào,” Kate vừa nói vừa nâng cửa sổ lên. “Sao hai người không mở cái này ra? À, thấy rồi, nó không đứng được. Chà, chúng ta chỉ cần chèn một quyển sách vào đây là xong.” Cô với tay ra giá sách gần nhất.

“Làm ơn đừng mà,” Reynie nói. Cậu là người rất yêu quý sách. (Hồi còn sống ở Trại trẻ mồ côi Thành phố Đá, sách là những người bạn duy nhất của cậu.) “Nếu nó rơi ra ngoài cửa sổ thì chắc chắn là sẽ hỏng đấy.”

“OK, cậu nói đúng,” Kate đáp và quét mắt một lượt quanh căn phòng, “nhưng ở đây chẳng còn gì khác để dùng cả. Chờ tí, tớ sẽ quay lại ngay.” Rồi cô bé biến mất trong ống dẫn nhiệt thành thạo y như một con hải cẩu trườn mình xuống nước.

“Cậu ấy để giỏ đồ ở phòng bên kia,” Sticky nói the thé trong lúc đưa những ngón tay trơn trượt chỉnh lại kính. Sau đó, cậu lôi từ túi áo sơ mi ra miếng vải để lau cặp kính đang nhòe đi. Nó cũng ướt nhẹp chẳng khác nào khăn lau cho em bé.

Constance ngờ vực. “Kate để cái giỏ quý báu của chị ấy ở lại ư?”

“Đường ống hẹp lắm,” Sticky nói, nhăn nhó nhét miếng vải lau trở lại vào túi. “Cái giỏ sẽ gây ra tiếng ồn, và bọn anh không muốn để Rhonda nghe thấy.”