PHẦN II: PHỤ NỮ TRONG VAI KẺ PHÁ HOẠI

6. TÁT NƯỚC RA NGOÀI THUYỀN

Bạn đã bao giờ…

Cảm thấy một cơ hội nào đó tuột khỏi tay mình?

Hỏi khách hàng tại sao bạn không được chọn cho dự án này?

Hỏi đồng nghiệp tại sao bạn không được chọn vào đội?

Cảm thấy mình không được tính đến trong một vai trò kinh doanh nào đó?

Cảm nhận rằng mình có mối quan hệ cực kỳ tốt đẹp với khách hàng nhưng họ lại giao công việc cho đối thủ của mình?

Cảm thấy mình đã hỗ trợ rất nhiều cho một ai đó (khách hàng/đồng nghiệp) nhưng lại không nhận được sự hỗ trợ ngược lại từ phía họ?

Phụ nữ bị đối xử không công bằng trong kinh doanh do tính cách quá thiên về cảm xúc của mình. “Đừng nghĩ những ý kiến đó chĩa vào bạn rồi giận dữ, chúng tôi không nói về bạn. Đó là những thứ tốt cho công việc mà thôi.” Trong một mô hình hoàn hảo, kinh doanh không dính líu đến chính trị, giới tính và hoàn toàn khách quan. Thật không may, con người thường làm mọi thứ rối tung lên bằng cách đưa các vấn đề cá nhân vào công việc. Kinh doanh được xây dựng dựa trên các mối quan hệ cá nhân, nhưng những người mà bản thân họ không phải chịu chút ảnh hưởng nào từ các quyết định được ban hành không nên cho rằng các quyết định này chĩa vào mình rồi giận dữ. Việc này nói thì dễ mà làm thì khó hơn nhiều.

Khi các quyết định không diễn ra như tôi mong muốn, tôi cố gắng xem xét cẩn thận những điều tôi có thể thực hiện khác đi, tại sao khách hàng quyết định chống lại những việc tôi xem là tốt nhất và những sự việc có thể ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả. Tôi dành thời gian bình tâm để suy nghĩ lại. Kinh doanh là kinh doanh. Nó không phải là công việc mang tính cá nhân. Các quyết định nên phản ánh được điều gì là tốt nhất để đạt được các mục tiêu kinh doanh. Đây quả thật là một viên thuốc đắng khó nuốt nhưng lại rất cần thiết. Điều tôi luôn cố gắng thực hiện là tách yếu tố cá nhân ra khỏi công việc và nhìn công việc kinh doanh một cách khách quan. Tôi tự hỏi mình những câu sau:

Hãy nêu ra năm lý do để giải thích tại sao tôi không được chọn thực hiện dự án này?

Có những cá tính nào mâu thuẫn với nhau trong quá trình ra quyết định hay không?

Liệu có ảnh hưởng chính trị nào lên người có quyền trong trường hợp này không?

Nếu tôi ở vào tình thế của họ, tôi sẽ quyết định như thế nào?

Một vài tác động tiêu cực tiềm tàng nhưng lại đưa tôi đến thành công?

Tôi có thể học được gì từ sự việc này?

Nhìn chung, tôi nhận thấy rằng bằng cách xem xét sự việc một cách khách quan, tôi có thể hiểu được tại sao mọi thứ lại diễn ra như vậy. Trong năm vừa qua, công ty truyền thông của chúng tôi được mời tham dự một cuộc đấu thầu xây dựng kế hoạch làm việc ở một nơi nhiều thách thức thuộc Vancouver để thực hiện một số nghiên cứu và triển khai kế hoạch đem lại sức sống mới cho khu vực này. Đây là khu vực có các tệ nạn mại dâm, ma túy, tình trạng vô gia cư và các hoạt động kinh doanh không ổn định. Khi đọc bản yêu cầu đề xuất, tôi mỉm cười với chính mình. Dự án này sinh ra để dành cho chúng tôi. Chúng tôi không chỉ thành công trong những công việc tương tự như thế tại các địa điểm khác trong tỉnh mà còn là các chuyên gia trong lĩnh vực phát triển được yêu cầu. Bản yêu cầu đề xuất phải được đưa ra vào kỳ nghỉ Giáng sinh và mặc dầu không thường xuyên làm việc trong khoảng thời gian nghỉ lễ đó, nhưng tôi nghĩ: “Của người ta cho rồi mà còn chê ỏng chê eo gì nữa.” Tôi mất vài ngày phát triển bản đề xuất của mình và rất tự tin rằng công việc này đã được vạch ra từ trước cho chúng tôi. Tuy vậy, chúng tôi vẫn phải trải qua quy trình đấu thầu. Tôi biết rằng không công ty nào khác có được kinh nghiệm và thành công như chúng tôi và chúng tôi không chỉ là ứng viên hàng đầu mà thực sự còn là công ty được ban giám đốc mong muốn thuê.

Chúng tôi nộp bản đề xuất cùng với năm công ty khác. Trong vòng một tuần, tôi không ngạc nhiên khi nghe công ty chúng tôi và một công ty khác đã được chọn để thuyết trình trước ban giám đốc. Tôi đến thuyết trình thì nghe công ty kia đến trễ và họ chỉ mới bắt đầu bài thuyết trình dài 45 phút trước khi chúng tôi đến.

Thay vì khó chịu, tôi mỉm cười và nghĩ: “Một sai lầm của tân binh. Họ đến thuyết trình mà lại trễ giờ, một cách gây ấn tượng không tốt chút nào!” Tôi ngồi đằng sau và đọc bài thuyết trình trong khi công ty tư vấn kia thực hiện phần trình bày của họ với hội đồng. Trước khi đến văn phòng, tôi rất tự tin. Bạn có thể hình dung tôi tự tin đến thế nào khi thấy đối thủ của mình đi diễn thuyết trễ đến 40 phút. Khi họ rời phòng họp của ban giám đốc, một thành viên trong ban giám đốc đảo ánh mắt về phía tôi. Khi nhóm kia đi ngang qua, tôi tự giới thiệu và bắt tay họ. Họ nói “Xin chào” và bỏ đi mà không thèm bắt tay. Tôi tự nhủ, “Ôi, những kẻ thất bại đáng thương.”

Khi tôi bước vào, vị chủ tịch của ủy ban nói cho tôi biết là ông ấy phải đi bởi ông ấy trễ giờ một cuộc hẹn mất rồi. Ông ấy bắt tay tôi và nói: “Chúc may mắn.” Điều này không thực sự làm tôi bối rối bởi ông chủ tịch chỉ rời đi khi thấy có thể đặt niềm tin vào chúng tôi và các thành viên trong ban giám đốc cảm thấy thoải mái khi phỏng vấn tôi. Những thành viên ban giám đốc còn lại và đã biết nhau. Trước đó, tôi đã hoàn thành việc lên kế hoạch với nhóm này và chúng tôi đã làm việc ăn ý với nhau.

Thành viên ban giám đốc đảm nhận thay chiếc ghế chủ tịch nói: “Chris, anh hãy giới thiệu về mình với chúng tôi đi.” Tất cả chúng tôi cùng cười lớn bởi chúng tôi đã biết về nhau quá rõ rồi. Họ vui vẻ hỏi tôi biết gì về hiệp hội của họ và tôi trả lời rằng tôi biết nhiều về nhóm vì tôi đã thực hiện phiên lập kế hoạch chiến lược của họ trước đó, tôi cũng đã làm việc với giám đốc điều hành của họ trong vấn đề phát triển chính sách và đã kiểm tra kế hoạch phát triển kinh doanh của họ. Tôi rời buổi thuyết trình trong tư thế ngẩng cao đầu. Thế là thỏa thuận đã đạt được! Họ nói với tôi rằng họ sẽ thông báo ứng viên chiến thắng trước ngày cuối tuần.

Vào thứ Sáu tuần đó, tôi gọi điện cho vị giám đốc điều hành để hỏi kết quả và cô ấy thông báo cho tôi biết là ban giám đốc đã chọn công ty kia bởi họ có một tư vấn viên có thể nói tiếng Quảng Đông. Tôi nhớ mình đã lái xe quay trở lại văn phòng trong trạng thái sửng sốt. Tôi biết những người này, họ cũng biết tôi. Họ biết trước đó tôi đã từng thực hiện chính xác công việc như vậy với những kết quả xuất sắc. Điều này không thể xảy ra. Tôi cho rằng họ đang chơi tôi và trở nên cực kỳ giận dữ.

Cả ngày hôm đó, tôi đắm chìm trong cảm giác hoang mang và bối rối. Đêm đó, sau khi tỉnh giấc, tôi đã suy nghĩ: Những lý do nào khiến họ không chọn chúng tôi? Liệu kết quả này có mang tính cá nhân? Liệu có tác động mang yếu tố chính trị nào không? Tôi sẽ quyết định ra sao nếu tôi ở trong tình thế của họ? Tôi đã nhận ra rằng công ty được chọn có trụ sở nằm trong khu vực với họ. Công ty đó cũng đang có quan hệ đồng minh với nhiều tập đoàn sẽ liên quan đến dự án. Có lẽ, công ty đó cũng biết những điều về khu vực đó mà tôi không biết bởi tôi không sống ở đó. Và mặc dầu họ không có kinh nghiệm như chúng tôi nhưng quyền lợi của họ gắn chặt với việc hoàn thành thành công dự án. Họ sẽ phải sống chết với dự án đó. Nếu dự án thành công thì quyền lợi họ được hưởng sẽ rất lớn.

Thật khó khăn cho hiệp hội khi muốn thúc đẩy thương mại nội địa nhưng lại để một tập đoàn tư vấn bên ngoài thầu dự án. Họ phải thực hiện những bước đi để tạo được sự tín nhiệm. Theo suy đoán của tôi, họ đã làm điều tốt nhất cho khu vực và ra một quyết định kinh doanh có cơ sở vững chắc. Bằng cách dành thời gian gạt các cảm xúc cá nhân sang một bên và phân tích tình huống, tôi có thể nhận thức được rằng quyết định đó không mang tính cá nhân mà vì lợi ích chung của tập thể.

Nhiều nữ khách hàng của tôi kể rằng các Alpha Male họ biết thường được khen ngợi trong công việc. Ngồi trong các ban hay nhóm, Alpha Male thường nói sẽ thực hiện công việc nhưng rồi đẩy cho nữ giới làm. Và rồi khi dự án thành công, các Alpha Male sẽ giành lấy toàn bộ công trạng về mình mà không có một lời cám ơn hay ghi nhận công sức và những đóng góp của người thực sự tiến hành công việc. Điều tôi nói với khách hàng của mình quả là khó chấp nhận nhưng đó lại là thực tế: Đàn ông được đề bạt lên chức vụ cao nhất trong khi lại thiếu khả năng chuyên môn để hoàn thành công việc.

Trong các dự án, đồng nghiệp nam có thể giành toàn bộ công trạng có giá trị cực kỳ lớn của đồng nghiệp nữ. Những Alpha Male này ý thức rằng họ không phải là người hoàn thành công việc. Họ nhận thức được rằng họ phải giữ những người phụ nữ ấy gần bên mình. Cha tôi luôn bảo rằng: “Trở thành người chi phối việc chọn lựa nhân sự cho các chức vụ quan trọng tốt hơn rất nhiều so với việc trở thành người đảm đương chính chức vụ đó.” Điều này hoàn toàn chính xác. Quyền lực nằm trong tay những người chỉ định người khác vào các vị trí nổi tiếng và quan trọng. Bạn đã cách ly bản thân khỏi các mối nguy hiểm tiềm tàng, sau đó bạn lại hiểu được cách thực hiện công việc, còn anh ta thì không. Điều này khiến bạn trở nên rất, rất có giá trị.

Nhiều khách hàng nói với tôi: “Ừ, tôi hiểu điều đó nhưng anh ta lại đang lợi dụng tôi.” Tôi dám chắc rằng những người phụ nữ kia có thể kiểm soát cách người khác tương tác với họ. Đừng chịu trách nhiệm về kết quả nếu ai đó đã nhận trách nhiệm về họ rồi. Nếu người nào đó muốn lớn tiếng tuyên bố về những thứ họ có thể đạt được thì hãy chắc chắn rằng họ cũng sẽ bị ràng buộc bởi trách nhiệm tương tự khi không đạt được.

Sự thật là đàn ông thường hay giao phó các công việc vượt quá trách nhiệm của giới nữ cho phụ nữ làm. Đây có thể là một cơ hội tuyệt vời để phụ nữ tiến lên trong kinh doanh. Cố gắng coi nó như một cơ hội để đào sâu nghiên cứu, tìm tòi một điều gì đó và không có cơ hội này, bạn có lẽ sẽ không bao giờ có thể thực hiện nó.

Điều này giống như bạn đang làm việc cho một công ty xây dựng với vị giám đốc luôn say xỉn, ốm đau hay đi vắng và bạn phải chịu trách nhiệm thực hiện công việc của ông ấy. Bạn có thể nghĩ rằng: “Tôi không được trả mức lương đủ cao để thực hiện việc này.” Hoặc bạn cũng có thể nghĩ: “Mình đang học cách điều hành một công ty xây dựng dù mình chỉ được thuê làm trợ lý mà thôi.”

Khi bạn chán nơi làm việc cũ và muốn bắt đầu làm công việc quản lý xây dựng ở nơi khác, bạn sẽ có được những câu trả lời xuất sắc cho những câu phỏng vấn để có công việc mới. Khi họ hỏi bạn về kinh nghiệm làm việc, bạn có thể nói: “Tôi được Công ty X thuê để làm phụ tá cho giám đốc của họ, nhưng vì nhiều việc cho nên tôi thường được yêu cầu đảm nhiệm thêm trách nhiệm của giám đốc, bao gồm lên thời gian biểu gặp các nhà thầu phụ, lập hồ sơ tài liệu thành phố, kiểm tra và thảo luận các dự án với kỹ sư, quản lý công trường, tương tác với khách hàng, tham dự đấu thầu, giám sát bảng lương và quản lý ngân sách xây dựng công trường.

Nếu bạn coi một ông chủ, một đồng sự hay một đồng nghiệp bất tài như một cơ hội, bạn sẽ trở nên xuất sắc trong kinh doanh hơn thay vì thất vọng do không được đánh giá đúng về giá trị của bản thân.

Nếu ngay cả sau khi xem xét khách quan sự việc mà bạn vẫn nghiêm túc nghĩ rằng ai đó đang cố gắng hãm hại bạn, bạn cần phải có biện pháp phòng ngừa. Tôi luôn nói với khách hàng rằng người đàn ông yếu đuối cố gắng chi phối bạn theo cách trực diện còn người đàn ông mạnh mẽ sẽ tấn công và bạn không bao giờ biết điều đó đang đến với mình. Nếu ai đó muốn làm hại bạn và biến công việc của bạn thành địa ngục, bạn có hai lựa chọn: chấp nhận nó hoặc tìm một cơ hội mới phù hợp hơn với mình.

Tôi luôn thận trọng khi khách hàng quá lo lắng, buồn phiền về những việc xảy ra tại công ty và cảm thấy họ đang bị loại ra khỏi các cuộc họp quan trọng, không được trao những cơ hội xứng đáng và con đường thăng tiến của họ bị cản lại bởi đàn ông đã giành nó ngay trước họ mất rồi.

Không có gã đàn ông bình thường nào không nhận thức được rằng những người thực hiện tốt công việc sẽ có được bất cứ cái gì họ muốn nếu người đó đang giúp công ty kiếm ra tiền. Tôi làm việc với một vài nữ luật sư mong muốn trở thành cổ đông góp vốn trong các công ty họ đang làm. Dường như các đồng nghiệp nam trong công ty có xác suất trở thành cổ đông góp vốn cao hơn họ và họ cảm thấy thất vọng vì không được để ý đến. Họ bắt đầu cho rằng cách đối xử đó là có ý nhắm vào họ và trở nên giận dữ.

Họ nói với tôi: “Tôi đã trung thành với công ty. Tôi làm việc siêng năng và chăm chỉ. Tôi làm việc thêm giờ. Tôi luôn có mặt mỗi khi họ yêu cầu. Công việc của tôi không thể chê vào đâu được.” Tôi hỏi lại họ: “Thế theo chị thì để trở thành cổ đông góp vốn cần phải có những điều kiện gì?”

Họ trả lời: “Anh cần phải là một luật sư thật giỏi và là đại diện ưu tú của công ty. Anh phải có chuyên môn thật tốt trong một lĩnh vực luật nào đó. Anh phải giúp xây dựng và phát triển công ty. Anh phải có lợi ích dài hạn gắn liền với sự thành công của công ty. Anh phải có ảnh hưởng trong cộng đồng và nhiều thứ tương tự khác nữa.”

Tôi đáp lời: “Tôi vừa chợt nghĩ ra một điều là không chỉ mỗi năng lực giúp chị trở thành cổ đông góp vốn mà chị còn phải quay lại kiểm soát cuộc đời mình như một luật sư nữa. Chị nói rằng xây dựng và phát triển công ty là điều kiện tiên quyết để trở thành một cổ đông góp vốn. Theo suy đoán của tôi, các cổ đông góp vốn trong công ty chị mang về nhiều công việc kinh doanh cho công ty hơn phần việc họ có thể thực thi. Họ đang tạo dựng nên giá trị của công ty với các khách hàng mới mà họ thu hút được bằng uy tín, danh tiếng của họ và các mối quan hệ cộng đồng. Tôi nói điều này có đúng không?”

Nữ khách hàng của tôi trả lời: “Vâng, tôi nghĩ công bằng mà nói thì đúng là như vậy.”

Bây giờ chính là thời điểm cho câu hỏi khó khăn và tôi luôn nhận được cùng một câu trả lời: “Chị có mang về cho công ty nhiều công việc hơn phần chị có thể xử lý hay có thể phục vụ các khách hàng, những người đến vì nghe tiếng tăm chị hoặc được ai đó giới thiệu đến chị không?”

Các nữ khách hàng của tôi thường nở một nụ cười ngượng nghịu và nói: “Thường thì tôi chỉ làm phần công việc của tôi. Tôi không kiếm được nhiều việc cho công ty.”

Gần như sau khi nói ra điều này, nữ khách hàng đó sẽ nhận ra bức tường thủy tinh trong suốt ngăn cách họ với những cổ đông góp vốn không phải để cản bước họ tiến lên mà để ngăn cách những kẻ tự kiếm tìm thức ăn cho mình và những kẻ được người khác cho ăn. Trong kinh doanh, những người có khả năng săn tìm công việc và cơ hội sẽ làm lãnh đạo còn những người thực hiện công việc sẵn có tất nhiên sẽ là lính.

Bằng cách hiểu sâu sắc việc một nữ luật sư với 15 năm làm việc mà vẫn chưa trở thành cổ đông góp vốn không phải vì trả thù cá nhân, bản thân người đó có thể nắm bắt được lý do tại sao đề nghị trở thành cổ đông góp vốn vẫn chưa được đưa ra. Xét trên lập trường kinh doanh, đơn giản là cô ấy không mang đến đủ lượng công việc cần thiết để khiến quy tắc vàng có hiệu lực cho bản thân mình. Tôi không phải là luật sư nhưng trong vai trò là một nhà phát triển kinh doanh, theo ước lượng của tôi thì nếu là một luật sư, bất kể giới tính gì, mang về cho công ty công việc trị giá khoảng 750.000 đến 1.000.000 đôla thì cô ấy hoặc anh ấy sẽ nằm trong danh sách những người tiềm năng nhất để trở thành một cổ đông góp vốn trong mắt của những cổ đông góp vốn hiện tại. Nếu những cổ đông góp vốn hiện tại không đề nghị cô ấy hoặc anh ấy trở thành cổ đông góp vốn thì luật sư đó nên rời công ty cũ và bắt đầu với một công ty mới. Nếu bạn chỉ đơn thuần kiếm đủ tiền cho công ty để họ trang trải chi phí cho tiền lương của chính bạn và các phụ phí khác thì tại sao họ lại muốn chia sẻ cổ phần của công ty cho bạn?

Tự do kinh doanh là một hệ thống tuyệt vời trên khía cạnh những ngành nghề kinh doanh cũng như những doanh nhân có nỗ lực cao, tầm nhìn xa, suy nghĩ sâu sắc và nhanh nhất sẽ chiếm lĩnh những vị trí hàng đầu của thị trường. Những cá nhân chú tâm vào việc cho rằng các ý kiến chĩa vào mình và trở nên giận dữ sẽ bị vượt qua bởi những cá nhân hiểu rằng kinh doanh chỉ đơn giản là kinh doanh mà thôi.