Tháng Mười một năm 1932

Mùa đông sau cuộc xâm lược của Nhật vào Mãn Châu là một mùa đông khắc nghiệt. Những cơn gió lạnh buốt xuyên vào cái nhà trọ nhỏ ấy, và những người phụ nữ phải nhồi bông vào giữa những lớp quần áo để chống rét. Đâu đâu trên thế giới cũng thấy cái gọi là Đại Khủng Hoảng, các khách trọ thường nói trong bữa ăn, nhắc đi nhắc lại những gì họ nghe lỏm được từ những người đàn ông ở ngoài chợ biết đọc báo. Dân nghèo ở Mỹ cũng đói meo như dân nghèo ở Nga, và ở Trung Quốc. Mang tiếng là một đế chế, ấy vậy mà người Nhật bình thường cũng đói. Rõ ràng chỉ những người từng trải và quen chịu khổ mới có thể sống sót qua mùa đông đó, nhưng những tin đồn đáng hổ thẹn - về những đứa bé đi ngủ và không thức dậy nữa, những cô gái bán trinh với giá bằng một bát mì sợi, và người già lẳng lặng đi chết để người trẻ có cái ăn - nhiều vô kể.

Dẫu vậy, khách trọ vẫn mong có các bữa ăn đều đặn, và một ngôi nhà cũ thì cần được sửa chữa. Tiền thuê nhà phải được trả hằng tháng cho người đại diện của chủ sở hữu lúc nào cũng khăng khăng một là một, hai là hai. Theo thời gian, Yangjin đã học được cách quản lý đồng tiền, thương lượng với các nhà cung cấp, nói không với những điều kiện mà cô không muốn. Cô thuê hai chị em gái mồ côi, và trở thành một chủ lao động. Cô là một góa phụ ba mươi bảy tuổi quản lý một nhà trọ chứ đâu còn là một đứa con gái mới lớn chân không giày bước đến trước bậc cửa ôm khư khư bộ đồ lót được bọc trong một vuông vải.

Yangjin phải chăm sóc Sunja và phải kiếm tiền; họ may mắn có việc kinh doanh nhà trọ mặc dù họ không sở hữu ngôi nhà đó. Tháng nào cũng vậy, cứ vào ngày mùng Một, mỗi người khách trọ lại đóng hai mươi ba yên tiền phòng và tiền cơm tháng, và càng ngày số tiền này càng không đủ để mua gạo chợ hoặc than để sưởi. Tiền thuê nhà không thể tăng, bởi vì những người khách trọ không kiếm được thêm tiền, nhưng cô vẫn phải cho họ ăn như trước. Vậy nên cô làm món nước xúp sền sệt như sữa từ xương lợn, và bổ sung các loại rau trong vườn để tạo các món ăn kèm ngon miệng; cuối tháng khi tiền chẳng còn lại là bao, cô dè sẻn với các bữa ăn từ kê, lúa mạch và những thứ đạm bạc mà họ có trong chạn. Khi không còn nhiều ngũ cốc trong bao, cô làm những chiếc bánh ngọt thơm ngon bằng bột đậu và nước lọc. Khách trọ mang cho cô những mớ cá họ bán ế, vậy là khi có thêm một xô cua hoặc cá thu, cô dùng gia vị bảo quản chúng để bổ sung cho những bữa ăn dè sẻn hơn trong những ngày tới.

Trong hai mùa trước, sáu người khách trọ thay nhau ngủ trong một phòng: ba anh em họ Chung từ Jeollado đi đánh cá đêm và ngủ ngày, còn hai thanh niên người Daegu và một người đàn ông góa vợ từ Busan làm việc ở chợ cá ngoài bãi biển và đi ngủ vào lúc sẩm tối. Trong căn phòng nhỏ, những người đàn ông nằm sát nhau như nêm cối, nhưng không ai phàn nàn, bởi vì nhà trọ này tốt chán so với những gì họ đã quen ở nhà của họ. Chăn nệm sạch sẽ, và thức ăn được múc đầy. Các cô gái giặt sạch sẽ quần áo cho họ, còn người quản lý nhà trọ thì vá quần áo rách cho họ để có thể mặc được một mùa nữa. Không người đàn ông nào có đủ tiền để cưới vợ, vậy nên đối với họ, sự sắp xếp này không tồi chút nào. Vợ có thể mang đến nguồn an ủi về thể xác cho một người đàn ông lao động, nhưng một cuộc hôn nhân có thể sinh ra trẻ con, mà trẻ con thì cần cơm ăn, áo mặc và một mái nhà; vợ của một người đàn ông nghèo thường dễ cằn nhằn, khóc lóc, mà những người đàn ông này thì hiểu rõ những hạn chế của mình.

Giá cả leo thang kéo theo sự khan hiếm tiền bạc là điều đáng lo, nhưng các khách trọ hầu như không bao giờ chậm trả tiền trọ. Những người đàn ông làm việc ở ngoài chợ thỉnh thoảng trả bằng hàng hóa họ không bán được, và Yangjin có khi nhận một lọ dầu ăn thay cho vài yên vào ngày đóng tiền trọ. Mẹ chồng của cô đã giảng giải rằng: Con phải thật tốt với những người khách trọ. Luôn có những chỗ khác cho những người lao động ở lại. Bà giải thích, “Đàn ông có những sự lựa chọn mà phụ nữ không có”. Cuối mỗi mùa, nếu còn đồng xu nào, Yangjin lại thả chúng vào cái lọ sành và giấu vào đằng sau tấm ván ô trong tủ nơi chồng cô cất hai chiếc nhẫn vàng của mẹ anh.

•••

Đến bữa, Yangjin và con gái lặng lẽ phục vụ các món ăn trong khi các khách trọ rôm rả bàn chuyện chính trị. Mấy anh em họ Chung không biết chữ, nhưng họ theo dõi sát sao tình hình thời sự ở các bến tàu và thích phân tích số phận của đất nước tại bàn ăn tối ở nhà trọ.

Đó là vào giữa tháng Mười một, và trong một tháng, việc đánh bắt cá đã tốt hơn mong đợi. Anh em họ Chung vừa mới thức dậy. Chỉ lát nữa thôi những người khách trọ ca đêm sẽ về ngủ. Mấy anh em ngư phủ sẽ ăn bữa chính trước khi ra khơi. Sau khi được nghỉ ngơi đầy đủ và khá hăng hái, anh em họ tin rằng Nhật Bản chẳng thể thắng nổi Trung Quốc.

“Đúng vậy, quân khốn đó có thể rỉa được một miếng, nhưng Trung Quốc sẽ không bị nuốt trọn đâu, không thể có chuyện đó!”, anh con thứ họ Chung nói.

“Những thằng lùn đó không thể chiếm nổi một vương quốc vĩ đại đâu. Trung Quốc là người anh của chúng ta! Nhật là giống xấu xa”, Fatso, người em út, đặt cốc trà ấm xuống bàn, nói lớn. “Trung Quốc sẽ dồn lũ khốn đó vào chân tường! Cứ đợi mà xem!”.

Bên trong các bức tường tồi tàn của nhà trọ, những người đàn ông nghèo khổ chế nhạo bè lũ thực dân hùng mạnh, cảm thấy an toàn, không bị cảnh sát thuộc địa, vốn chẳng thèm bận tâm đến những ngư phủ có những ý nghĩ lớn lao ấy, sờ gáy. Mấy anh em họ nói bốc lên vẻ những điểm mạnh của Trung Quốc - trái tim họ khao khát một quốc gia khác để trở nên mạnh mẽ, bởi vì chính quyền của họ đã làm họ thất vọng tràn trề. Nước Hàn đã bị biến thành thuộc địa hai mươi hai năm rồi. Người con út họ Chung chưa từng được sống ở một nước Hàn không bị Nhật Bản cai trị.

“Chị”, Fatso gọi to bằng giọng thân ái. “Chị ơi”.

“Gì ạ?”. Yangjin biết cậu ta muốn có thêm đồ ăn. Cậu là một chàng trai nhỏ bé, nhưng ăn khỏe hơn cả hai người anh cộng lại.

“Cho tôi thêm một tô xúp thơm ngon của chị nữa được không?”.

“Tất nhiên là được”.

Yangjin bê xúp từ trong bếp ra. Fatso húp xì xụp, rồi bọn họ rời khỏi nhà đi làm.

Lát sau, những người làm việc ca tối về nhà tắm rửa và ăn tối một cách nhanh chóng. Họ hút tẩu, sau đó đi ngủ. Cánh phụ nữ dọn bàn, lặng lẽ ăn bữa tối đơn giản của mình, bởi vì lúc bấy giờ những người đàn ông đang ngủ. Hai cô giúp việc và Sunja lau dọn phòng bếp, cọ rửa thau chậu bẩn. Yangjin kiểm tra than trước khi chuẩn bị đi ngủ. Cuộc trò chuyện của anh em nhà họ Chung về nước Trung Quốc cứ lởn vởn trong tâm trí cô. Hoonie thường nghe chăm chú tất cả những người đàn ông mang tin tức đến cho anh, và anh thường gật đầu, thở hắt ra, rồi đứng dậy lo các việc. “Không sao”, anh thường nói, “không sao”. Dù Trung Quốc đầu hàng hay rửa nhục, cỏ trong vườn rau vẫn phải được nhổ, những đôi dép rơm vẫn phải được bện nếu họ muốn có dép đi, và bọn trộm rình bắt mấy con gà của họ cần phải tránh xa.

•••

Gấu áo khoác ẩm ướt của Isak Baek đã đông cứng, nhưng cuối cùng Isak cũng tìm được cái nhà trọ này. Hành trình dài từ Bình Nhưỡng đã khiến anh kiệt sức. Khác hẳn với miền Bắc đầy tuyết, cái lạnh ở Busan dễ khiến người ta bị lừa. Mùa đông ở Nam Hàn có vẻ ấm hơn, nhưng gió mang sương giá từ biển luồn vào buồng phổi vốn đã yếu sẵn của anh, khiến anh lạnh thấu xương. Lúc rời khỏi nhà, Isak cảm thấy đủ sức khỏe để đi tàu hỏa, nhưng bây giờ anh cảm thấy kiệt sức, và anh biết mình cần phải nghỉ. Từ ga tàu hỏa ở Busan, anh đã tìm được một con đò nhỏ chở mình tới Yeongdo, và ngay khi xuống đò, người giao than ở địa phương đã đưa anh tới cửa nhà trọ này. Isak vừa thở vừa gõ cửa, sắp gục, tin rằng nếu có thể ngủ một đêm ngon giấc thì sáng hôm sau anh sẽ khỏe hơn. Yangjin vừa mới ngả lưng xuống tấm nệm phủ vải bông thì cô gái giúp việc gõ cửa phòng xép nơi cánh phụ nữ ngủ chung với nhau.

“Bà ơi, có một người đàn ông ở đây. Ông ấy muốn nói chuyện với ông chủ. Chuyện gì đó về anh của ông ấy, người đã ở đây nhiều năm trước. Ông ấy muốn ở lại đây. Đêm nay”, cô giúp việc nói, thở không ra hơi. Yangjin chau mày. Ai hỏi Hoonie thế nhỉ? Cô tự hỏi. Tháng tới là tròn ba năm ngày anh mất.

Trên sàn nhà được sưởi ấm, con gái Sunja của cô đã ngủ, đang ngáy khe khẽ, mái tóc buông xõa của nó quăn quăn vì ban ngày được tết bím trải ra trên gối giống như một tấm lụa hình chữ nhật đen nhánh. Bên cạnh con bé chỉ còn một khoảng vừa đủ để hai cô giúp việc vào ngủ khi họ kết thúc các việc của buổi tối.

“Cô không nói với ông ấy rằng ông chủ đã qua đời ư?”.

“Có ạ. Ông ấy có vẻ ngạc nhiên, ông ấy nói rằng anh trai của ông ấy đã viết thư cho ông chủ nhưng không nhận được hồi âm”.

Yangjin ngồi dậy, với tay lấy chiếc hanbok* bằng vải mút-xơ-lin mà cô vừa mới cởi ra, gấp gọn ghẽ để bên gối. Cô mặc chiếc áo chẽn chần bông ra ngoài váy và áo khoác nhẹ. Yangjin búi tóc bằng vài động tác khéo léo.

Nhìn thấy anh, cô hiểu vì sao người hầu gái không đuổi anh đi.

Anh có dáng người như một cây thông non, thẳng, thanh nhã, và cực kỳ đẹp trai: đôi mắt phảng phất nét cười, cái mũi khỏe khoắn, và cái cổ dài. Anh có vầng trán trắng trẻo, không gợn nếp nhăn, trông không giống những người khách trọ tóc hoa râm, gọi đôi thức ăn và trêu chọc những cô hầu gái vì ế chồng chút nào. Người đàn ông trẻ mặc bộ com-lê và chiếc áo khoác dày. Đôi giày da nhập khẩu, chiếc va li da, và chiếc mũ nỉ mềm - tất cả đều lạc lõng trong cái ngõ nhỏ ấy. Vẻ ngoài của người đàn ông cho thấy anh có đủ tiền để thuê một phòng trọ ở khu trung tâm, trong một nhà nghỉ rộng rãi hơn dành cho các thương gia. Gần như tất cả các nhà nghỉ mà người Hàn có thể ở đều đầy khách, nhưng nếu có tiền thì vẫn có thể kiếm được chỗ. Với cách ăn mặc như vậy, người đàn ông này có thể được coi là một người Nhật giàu có. Cô giúp việc há hốc miệng nhìn người đàn ông, hy vọng anh sẽ được phép ở lại.

Yangjin cúi chào, không biết phải nói gì với anh. Quả thực, người anh của vị khách này đã gửi một bức thư, nhưng cô không biết đọc. Cứ vài tháng, cô lại mời thầy giáo từ thành phố tới đọc thư giúp mình, nhưng mùa đông này do thiếu thời gian nên cô không làm việc đó.

“Chào bà”, người khách cúi chào, “tôi hy vọng không đánh thức bà. Khi tôi xuống đò thì trời đã tối. Hôm nay tôi mới biết tin về chồng bà. Tôi rất tiếc khi nghe tin buồn. Tôi là Isak Baek. Tôi từ Bình Nhưỡng tới. Anh của tôi, Yoseb Baek, nhiều năm trước đã ở đây”.

Giọng miền Bắc của anh nhẹ nhàng, và cách nói năng cho thấy anh là người có học.

“Tôi hy vọng có thể ở lại đây vài tuần trước khi đi Osaka”.

Yangjin nhìn xuống đôi chân trần của mình. Phòng khách đã chật rồi, mà một người đàn ông như thế này chắc hẳn hy vọng có phòng ngủ riêng. Vào lúc khuya khoắt như thế này, tìm được người lái đò đưa anh trở vào đất liền thật khó. Isak rút một chiếc khăn tay màu trắng từ trong túi quần ra che miệng để ho.

“Gần mười năm trước anh trai tôi đã ở đây. Tôi không biết bà còn nhớ không. Anh ấy rất khâm phục chồng bà”.

Yangjin gật đầu. Người anh mang họ Baek nổi bật trong trí nhớ của cô bởi vì ông không phải là ngư phủ hoặc người kiếm ăn ngoài chợ. Tên ông là Yoseb; ông được đặt tên theo tên của một nhân vật trong Kinh Thánh. Cha mẹ ông là người Cơ Đốc giáo và là những người lập ra một nhà thờ ở miền Bắc.

“Nhưng anh trai ông - người đó trông không giống ông lắm. Ông ấy thấp và đeo kính mắt tròn. Hồi đó ông ấy đang trên đường sang Nhật; ông ấy ở lại đây vài tuần trước khi đi”.

“Đúng rồi. Đúng rồi”. Khuôn mặt của Isak rạng rỡ hẳn lên. Anh không gặp Yoseb đã hơn mười năm. “Anh tôi sống với vợ ở Osaka. Anh ấy là người đã viết thư cho chồng bà. Anh ấy cứ nài tôi ở lại đây. Anh ấy viết thư kể về món cá tuyết nấu nhừ của bà. Anh ấy bảo ‘ngon hơn ở nhà’”.

Yangjin mỉm cười. Làm sao cô không mỉm cười được cơ chứ?

“Anh tôi kể rằng chồng bà làm việc rất chăm chỉ”. Dĩ nhiên Yoseb có kể về cái chân khoèo hoặc dị tật hở hàm ếch, nhưng Isak không nhắc tới những điều ấy. Isak tò mò muốn gặp người đàn ông đã vượt qua những khó khăn như thế.

“Ông đã ăn tối chưa?”, Yangjin hỏi.

“Tôi không sao. Cảm ơn bà”.

“Chúng tôi có thể làm món gì đó để ông ăn”.

“Tôi có thể nghỉ lại đây không? Tôi hiểu rằng bà không mong chứa tôi, nhưng tôi đã đi suốt hai ngày nay”.

“Nhưng chúng tôi không còn phòng trống nào, thưa ông. Nhà này không được rộng rãi cho lắm, ông thấy đấy…”.

Isak thở dài, rồi mỉm cười với người góa phụ. Đây là gánh nặng của anh, chứ không phải của chủ nhà, và anh không muốn cô cảm thấy không thoải mái. Anh nhìn quanh tìm kiếm chiếc va li. Nó ở gần cửa.

“Tất nhiên. Vậy thì tôi sẽ quay lại Busan tìm một chỗ nghỉ. Trước khi đi, tôi muốn hỏi, bà cố biết một nhà trọ nào ở quanh đây có thể còn phòng trống cho tôi không?”. Anh đứng thẳng, không muốn mình trông có vẻ thất vọng.

“Quanh đây thì không có đâu, mà chúng tôi thì chẳng còn phòng trống nào”, Yangjin nói. Nếu cô thu xếp để anh ở chung với những người khác, anh có thể sẽ khó chịu về mùi của những người đàn ông ấy. Dẫu có giặt giũ thế nào cũng không thể loại bỏ được mùi cá tanh khỏi quần áo họ.

Isak nhắm mắt lại, gật đầu. Anh quay gót để rời khỏi đó.

“Còn một chỗ trống trong phòng mà tất cả các khách trọ ngủ. Chỉ còn một chỗ thôi. Ba khách ngủ ban ngày và ba khách ngủ ban đêm, tùy thuộc vào lịch làm việc của họ. Chỉ còn đủ chỗ cho một người nữa thôi, nhưng chỗ đó không được thoải mái cho lắm. Nếu thích ông có thể ngó qua chỗ đó”.

“Vậy là tốt rồi”, Isak nói, như trút được gánh nặng. “Tôi rất cảm ơn bà. Tôi có thể trả bà tiền thuê trọ một tháng”.

“Có lẽ ông không quen ở chật chội như thế này. Khi anh của ông ở đây với chúng tôi, chỗ này chưa đông người như bây giờ. Hồi ấy nhà trọ này không bận rộn lắm. Tôi không biết liệu…”.

“Không, không. Tôi chỉ muốn có một góc để ngả lưng thôi”.

“Bây giờ đã khuya rồi, và đêm nay gió rất to”. Yangjin bỗng cảm thấy ngượng vì điều kiện của nhà trọ, khi mà trước đây cô chưa từng cảm thấy như vậy. Cô nghĩ nếu sáng hôm sau vị khách này muốn đi, thì cô sẽ trả lại tiền cho người ta.

Cô nói cho anh biết số tiền thuê tháng phải trả trước. Nếu chưa hết tháng anh đã đi, thì cô sẽ trả lại anh tiền dư. Cô tính giá hai mươi ba yên, bằng tiền thuê trọ của một người đánh cá. Isak đếm tiền và đưa cho cô bằng cả hai tay.

Cô giúp việc đặt túi xách của anh trước cửa phòng và đem ra một bộ khăn trải giường từ trong tủ đựng đồ dự trữ. Anh sẽ cần nước nóng từ nhà bếp để rửa ráy. Cô giúp việc luôn nhìn xuống, nhưng không khỏi tò mò về anh. Yangjin đi cùng người giúp việc để chuẩn bị chỗ ngủ cho khách, và Isak lặng lẽ quan sát họ. Sau đó, cô giúp việc mang đến cho anh một cái chậu đựng đầy nước ấm cùng một chiếc khăn mặt sạch. Mấy anh chàng từ Daegu nằm sát bên nhau ngủ, và người đàn ông góa vợ ngủ với hai cánh tay để cao quá đầu. Tấm nệm của Isak được đặt song song với nệm của người đàn ông góa vợ.

Sáng ra mấy người đàn ông sẽ cằn nhằn đôi chút vì phải chia sẻ chỗ nằm với một người khách trọ nữa, nhưng có vẻ như Yangjin không thể từ chối anh.