Mẹ sinh chị ra trong một đêm giông bão cuối tháng Tư. Chị được sinh ra vào đúng ngày miền Nam giải phóng. Như có một sự ràng buộc tự nhiên nào đó, mẹ đặt tên chị là Hoài Nam.

Mashimay
(Viết cho chị, cho những trang kí ức mãi không phai trong cuộc đời một con người)

Mẹ kể, ngày ra đời, chị không như bao đứa trẻ khác. Chị không hề khóc. Mãi đến khi bà mụ phát vào mông ba cái thì chị khóc ré lên. Tiếng khóc của chị hòa lẫn vào tiếng mưa gió và nụ cười hạnh phúc của mẹ.

Chị lớn lên trong tình yêu thương chăm sóc của mẹ. Chị không có cha. Lần đầu đến trường, lũ bạn bảo chị là "con hoang", và chị khóc. Đó cũng là lần đầu tiên chị hỏi mẹ về cha của mình. Mẹ bảo, mẹ gặp ba vào những năm chiến tranh. Ba là một chiến sĩ trẻ, và mẹ là một nữ quân y xinh đẹp. Ba bỏ mẹ mà đi không một lời từ biệt. Mẹ đã tận tay chữa lành vết thương của ba. Nhưng ba đã để lại trong lòng mẹ một vết thương có lẽ không bao giờ lành.

- Ba của con là người xấu?
- Không con ạ.
- Ba bỏ mẹ, vậy ba là người xấu.
- Không có người cha nào xấu cả. Dù trong mắt tất cả mọi người, ba của con có xấu, thì trong mắt mẹ con ta, ba con vẫn là người tốt nhất.
- Vì sao vậy mẹ?
- Vì đó là ba của con, vì đó là người mà mẹ yêu thương. Vì chỉ có tình yêu mới đủ sức để tha thứ mọi lỗi lầm. Vì chúng ta là một gia đình, con ạ!

Nói rồi, mắt mẹ chợt nhìn về một nơi xa xăm vô định. Khóe mắt mẹ ươn ướt. Chị đưa bàn tay nhỏ bé của mình lau vội nước mắt cho mẹ. Chị thấy trong đáy mắt có một ngọn lửa thương yêu vẫn âm ỉ cháy và có cả niềm tin.

Đó là lần đầu, và cũng là cuối chị hỏi mẹ về ba của mình. Chị đủ lớn để hiểu rằng, người lớn luôn có những lí do riêng, và một đứa trẻ ngoan thì sẽ không bao giờ làm mẹ nó buồn. Ngày ngày chị vẫn đến trường, vẫn bị lũ bạn trêu là "không cha". Nhưng chị tự nhủ rằng, sẽ không khóc vì lời trêu của chúng nó. Bởi chúng nó không phải là người lớn, nên không hiểu chuyện, bởi chị biết chúng nó không phải là những đứa trẻ ngoan, vì những đứa trẻ ngoan sẽ không đem nỗi đau của người khác để trêu đùa. Mẹ đã dạy chị như thế.

Chị dần trưởng thành theo năm tháng, theo tình yêu vô hạn mà mẹ dành cho chị. Chị lớn lên bởi những gánh hàng xôi mẹ đã bán, lớn lên theo tiếng máy may thâu đêm của mẹ. Chị biết, mẹ vất vả nhiều. Và chị chỉ biết học để không phụ lòng mẹ. Chị học mọi lúc có thể, học tất cả những gì chị cần phải học. Chị học từ sách vở, từ thầy cô, từ bè bạn, và hơn hết, chị học được những bài học quý giá nhất từ người mẹ của mình.

Mẹ dạy chị biết thế nào là chăm sóc đàn heo con mới sinh, là nâng niu, là âu yếm và vỗ về.
Mẹ dạy chị biết khâu lại chiếc áo bị sứt đường chỉ. Biết lắp bóng đèn điện, biết sửa cái quạt bị hỏng...
Mẹ dạy chị biết yêu thương mọi người, biết đứng dậy sau khó khăn, biết tự xoa dịu nỗi đau của mình. Mẹ truyền cho chị niềm tin vào cuộc sống, không lí do và không cần điều kiện.
Mẹ dạy chị luôn sống thật với lòng mình, sống vì những người chị yêu thương và yêu thương chị.
Bài học lớn nhất mà mẹ đã dạy cho chị... đó là "học làm người".

Ngày chị nhận được giấy báo trúng tuyển đại học và được nhận học bổng du học, đó là lần thứ hai chị thấy mẹ khóc. Chị biết, mẹ tự hào vì chị. Chị biết đã không phụ lòng tin và mong mỏi mà mẹ dành cho mình. Chị không muốn đi, không muốn rời xa người thân duy nhất. Chị chưa ngày nào đền đáp được công ơn của mẹ, làm sao có thể bỏ mẹ một mình trong 5 năm dài đăng đẵng, làm sao...

Mẹ mong muốn chị đi, muốn chị học hỏi được nhiều điều hơn từ thế giới xung quanh, mẹ không muốn chị làm mẹ buồn. 
- Con hãy đi để cho mẹ thấy sự mạnh mẽ và bản lĩnh, và ý thức tự lập của con. Trong mắt mẹ, con mãi là đứa con bé bỏng. Và một đứa bé ngoan, sẽ không làm cho mẹ nó buồn.
Chị khóc. Nhưng không phải vì buồn mà vì tấm lòng của người mẹ. Chị khóc vì không muốn làm mẹ buồn mà không muốn bỏ lại mẹ một mình. Chị khóc, vì chị không còn lựa chọn nào khác, không muốn làm sai lời mẹ...

Trước ngày đi, chị và mẹ đi Lễ Vu Lan. Trên áo chị có cài hoa hồng đỏ. Chị thắc mắc và mẹ bảo "Vì con còn có mẹ" Lúc ấy, chị nào hiểu...

Chị ra nước ngoài mang theo một tấm lòng nặng trĩu. Cái lạnh không làm chị rùng mình, nhưng làm tim chị buốt. Chị chợt hiểu, cái lạnh sâu trong tim sẽ làm con người ta nhớ mãi. Mẹ cũng sẽ lạnh, nhưng mẹ sẽ thấy ấm áp hơn khi nghĩ về chị.

Ngày chị nhận bằng tốt nghiệp là ngày chị hay tin mẹ đang trong cơn nguy kịch. Chị vội vã trở về mang theo bao niềm thương nỗi nhớ. Vẫn ngôi nhà ấy, vẫn khu vườn ấy với người mẹ mà chị thương yêu và kính trọng. Mẹ nằm trên giường, đôi mắt vẫn như mong chờ một điều gì đó. Chị đến bên cạnh mẹ, nắm lấy bàn tay gầy và ấm áp. 
Mẹ nhìn chị. Ánh mắt hằng lên một niềm hạnh phúc vô bờ bến.

Mẹ thì thầm:
- Sinh con ra là quyết định đúng đắn nhất của cuộc đời mẹ. Mẹ yêu con.
Mẹ chỉ nói như thế, và mẹ mãi mãi ra đi về cõi vĩnh hằng. Gương mặt mẹ vẫn hiện rõ nụ cười hạnh phúc.
Đêm ấy là một đêm mưa giông như ngày chị ra đời. Chị khóc òa lên, và mẹ thì cười hạnh phúc.

... 

Giờ đây, trên đường đời sẽ chỉ còn mình chị. Chị vẫn thấy bên mình có một sức mạnh vô tình. Chị biết trên mỗi con đường chị bước, trên từng trang sách chị đọc, trong từng khuôn mặt chị gặp, đâu đó, thấp thoáng hình bóng của mẹ.

Lễ Vu Lan năm nay, người ta cài lên áo chị một hoa hồng trắng. Chị chợt nhận ra "hoa hồng đỏ giờ đã đổi màu".