Chương V

Cửa hàng Aleph

Ông già mù Bahir Borges

Cửa hàng của ông chủ hiệu sách cũ nằm ở đầu kia ngôi làng, trong một hẻm nhỏ yên bình. Một bảng hiệu cũ đã mờ non nửa, vẽ hình cuộn giấy đang lăn, tại đó một chiếc bút lông ngỗng viết tên cửa hàng “Aleph” được gắn phía trên một cánh cửa đã bị mọt.

Claris đẩy cửa, làm chiếc đồng hồ gió réo lên, bước vào một căn phòng chìm trong bóng tối lờ mờ. Khi mắt đã quen dần với bóng tối, nó nhận ra mình đang đứng giữa toàn sách là sách và những cuộn giấy da. Sách ở khắp nơi, được xếp gọn gàng trên giá, chồng đống trên mặt đất, trưng bày trên những kệ đọc, chất đống trên các mặt bàn và những bàn tròn một chân.

Cũng có thứ khác nữa, những đống có hình thù khác nhau đặt rải rác đây đó. Tiến lại gần một trong đám ấy, nó nhận ra đó là một viên hốc tinh lõm bọc pha lê tím. Từ góc tối của căn phòng vang lên một giọng nói tinh nghịch:

- Màu gì?

- Gì cơ? - Claris ấp úng trong lúc tìm xem giọng nói phát ra từ đâu.

- Màu nào của hốc tinh đã thu hút sự chú ý của cháu vậy?

- Ơ... màu tím, chắc thế ạ.

- Tại sao lại “chắc thế”? Là màu tím hay không phải màu tím?

Giọng nói rất khiêu khích.

- Là màu tím.

- Ồ, đừng có rã đám quá nhanh như thế... Cháu đã nhìn thấy những màu gì khác nữa hả? Hay đúng hơn, cháu đã cảm nhận được những màu nào khác?

Trong lúc đang nghĩ Ông ấy đang nói linh tinh gì vậy?, thì Claris bỗng nghe thấy tiếng mình trả lời:

- Đen. Hồng. Và xanh lơ.

- Khá lắm! Không chỉ có một màu duy nhất đúng không? Lại gần đây nào, cô bé, ta mù, nhưng không phải là kẻ ăn thịt người đâu!

Claris tiến vài bước về hướng tiếng nói. Đằng sau một chiếc bàn phủ đầy dụng cụ và da thuộc, ông Borges đang ngồi đóng một cuốn sách. Đôi bàn tay to xù khéo léo lướt trên tấm da marocanh nâu bọc ngoài cuốn sách.

- Ơ... cháu chào ông ạ. Cháu tìm thầy Blaise, người ta bảo cháu là thầy ấy đang ở đây. Cháu là...

- Claris de Salicande, con gái của Eben và Sierra. Ta biết rồi.

Sự im bặt sửng sốt của Claris gây nên một tiếng cười nhẹ và thú vị.

- Người ta không chỉ nhìn bằng đôi mắt, cháu hiểu không... Ta đã biết rất rõ bố mẹ cháu và cháu... Cháu phát ra một dao động năng lượng rất giống với mẹ cháu.

Claris cứng người khi nghe nhắc tới mẹ, nhưng không thể không băn khoăn tự hỏi về cái được gọi là “một dao dộng năng lượng”: một phẩm chất hay một nhược điểm nhỉ?

- Vả lại, ông bạn già Blaise của ta thường xuyên nói về cháu. Có vẻ như cháu là một độc giả lớn, và là một kiếm sĩ tài năng. Hai điểm mạnh đó hiếm khi kết hợp cùng nhau. Ta tự hỏi liệu một ngày nào đó, ta có vinh dự được cháu đến thăm hay không?

Ông già mù đặt cuốn sách mà ông đang đóng lên bàn, đứng dậy, và bước vòng qua bàn. Cao và mảnh khảnh, ông đứng rất thẳng, nhìn chằm chằm phía trước mặt mình. Đôi mắt trống rỗng như hai cái giếng tối đen, được khỏa lấp bởi giọng nói và tiếng cười nồng ấm của ông. Ông có mái tóc xoăn trắng như cước, và chòm râu muối tiêu, nó chắc cũng đã từng đen huyền hệt như đôi lông mày rậm rạp của ông. Ông ngả người chào.

- Ta là Bahir Borges, rất hân hạnh vì cuộc gặp gỡ này.

Claris cũng nghiêng người một cách gượng gạo, quên mất là ông không thể nhìn thấy nó. Nó rúng động bởi sự đường bệ và hào hiệp của nhân vật này. Chưa một ai coi trọng nó như vậy. Người đàn ông nở nụ cười rạng rỡ và hỏi:

- Cháu thích may vá chứ?

- Ơ, vâng... Đúng ra là không thật thích đâu ạ. Thực ra, cháu ghét may vá. - Claris thốt lên, làm cho nụ cười của Borges càng rạng rỡ thêm.

- Ông Blaise không còn ở đây nữa. Ông ấy đến thăm ta hồi trưa, rồi lại đi. Ông ấy gửi ta con mèo, và hứa sẽ quay lại vào cuối ngày. Nhưng qua bên kia đi. Cháu dùng một cốc jabou ép nhé?

Vẫn tiếp tục chuyện trò, ông chủ hiệu sách đi về cuối phòng. Claris tự nhủ bằng phép lạ gì mà ông ấy không bị vướng chân vào đống sách và những cuộn giấy da xếp bừa bộn lộn tùng phèo hết lên thế này. Ông ta đi lại trong đống ngổn ngang của hiệu sách một cách thoải mái đến ngạc nhiên.

- Ta buộc phải di chuyển trong bóng tối, nhưng ta thích cảm nhận ánh sáng trên mặt ta, ông già mù vừa nói vừa mở cửa.

Claris không thể kìm nổi một tiếng kêu ngạc nhiên hoan hỉ. Cửa quay ra một cái sân sau nhỏ rợp bóng cây và đầy hoa nở. Một giàn kim ngân và nho xanh hình vòm dựa vào một trong những bức tường, bên dưới là một chiếc ghế băng và một cái bàn thấp, trên đó một bình pha lê hình như đang đợi sẵn. Giàn hoa đối diện với khu vườn nhỏ nhưng đẹp tuyệt vời, có một vòi nước róc rách chảy. Trên phiến đá mát lạnh cạnh bồn nước, con Xám đang ngủ, nằm ngửa một cách thoải mái. Nó gừ gừ mãn nguyện khi được Claris vuốt ve phần lông sáng màu hơn ở bụng, nhưng không thèm mở mắt ra.

Bahir Borges ngồi xuống ghế băng và với những động tác chính xác đến lạ lùng, ông rót đầy hai cốc nước ép trái cây tươi. Ông đưa cho Claris một cốc, và thích thú hít hà mùi hương thơm của cây hoa đinh.

- Chà, nghỉ ngơi chút đã! Cả ngày ta không được ngừng tay. Phiên chợ này mọi người ra vào không ngớt, ngắm thì nhiều nhưng mua thì ít. Tuy vậy, ta cũng đổi một cuốn từ điển lấy một đôi thỏ rừng đẹp. Kèm với nấm và rau thơm, chúng sẽ ngon tuyệt đấy!

Ông chìa tay về phía chiếc khay gỗ lớn chứa cát cực mịn, trên đó đặt những mẩu đá khác nhau. Một cái cào bé xíu đặt cạnh đó. Ông đưa tay lướt nhẹ qua những viên đá và sau chút lưỡng lự, liền đổi chỗ của chúng. Rồi Borges cào cát vun đầy quanh những hòn đá.

- Cách bài trí mới này có màu gì vậy, Claris?

- Gì ạ? Cháu không hiểu?

- Có đấy, cháu đã hiểu rất tường tận. Cháu nghĩ tới màu gì khi nhìn sự sắp đặt mới của những viên đá này trên cát hả?

- Ơ... Trắng ạ.

- Ừmmm... đồng ý. Trước đó là màu ghi, đúng không?

- Tại sao ông lại hỏi cháu điều đó? Ý cháu là tại sao ông toàn nói về màu sắc khi mà...

Con bé nín bặt, lúng túng.

- ... ta không nhìn thấy chúng chứ gì? - Borges nói nốt câu.

- Vâng, Claris thì thầm.

- Cháu quan tâm đến những viên đá chứ, Claris?

- Cháu chẳng biết gì về chúng cả.

- Thật đáng tiếc... Cháu hãy nhìn xem, trong cái sân nhỏ này tập trung đủ bốn thành phần ngự trị thế giới sống: khoáng vật, thực vật, con người và... động vật, ông chủ hiệu sách nói nốt câu trong lúc dùng đầu bàn chân cù lên người con Xám.

- Cả bốn yếu tố nữa, phải không ạ? - Claris bổ sung. Chúng ta có nước, không khí, đất... chỉ thiếu lửa...

- Ồ, có thể cháu có khá nhiều lửa trong mình, vì thế chúng ta có thể coi yếu tố này cũng đang hiện diện ở đây... - Borges cười.

Ông khéo léo chuyển từ chủ đề này sang chủ đề khác. Claris hắng giọng.

- Chúng ta vừa nói về màu sắc...

- À, ừ, màu sắc...

Bahir Borges uống một ngụm nước ép. Chiếc cốc đựng lượng chất lỏng màu đỏ sẫm, bất chợt có tia sáng rọi vào trong giây lát. Màu xanh, Claris nghĩ thầm.

- Cháu biết không, ta không phải bị mù bẩm sinh. Trong hai mươi mùa trăng đầu tiên của đời ta, màu sắc thậm chí còn là thứ quan trọng đối với ta. Có thể nói ta đã dành rất nhiều thời gian nghiên cứu chúng. Khi mất đi đôi mắt, ta đã phát hiện ra rằng ta không phải vì thế mà mất đi màu sắc. Chúng luôn đi cùng ta. Con người, từ ngữ, thời tiết xấu đẹp, năng lượng hay ấn tượng tỏa ra từ một đồ vật hay từ một con người, một bài hát, một nụ cười, một nỗi đau, tất cả đều có một màu sắc nào đó. Và ta cũng nhận ra rằng, khi ta hỏi ai đó “màu gì” ở một vật nào đó, nếu họ trả lời tự nhiên, không suy nghĩ, thì họ thường cho ta câu trả lời gần giống với màu ta cảm nhận... Nó thường là màu mà người ta không nhìn thấy...! Đó là một trò chơi, theo một nghĩa nào đó, và trò chơi này rất bổ ích đấy.

- Lúc nãy, cháu có gặp một người đóng giầy, ông ấy cũng nói với cháu những điều gần như thế này.

- A ha! Sự đồng điệu đấy! - Borges tuyên bố bằng một giọng phấn chấn.

- Là cái gì?

- Điều xảy ra khi có nhiều sự kiện có vẻ như không liên quan gì đến nhau nhưng lại chĩa về cùng một hướng. Chỉ cách nhau rất ngắn, gần như đồng thời, ông thợ giầy và ta cùng nói với cháu về màu sắc. Chúng ta không biết nhau, chúng ta rất có thể cũng không có chung mối quan hệ với màu sắc? Cái gì kết nối chúng ta đây?

- Cháu ư?

- Hoàn toàn chính xác! - Borges kêu lên. Ta có thể hình dung được Claris à, rằng cháu, ở một khía cạnh nào đó, đã tạo ra những cuộc chuyện trò này vì những lý do có thể cháu đã quên đi nhưng chúng thuộc về cháu đấy?

Claris lắc đầu.

- Không phải cháu là người khơi ra chủ đề.

Borges không đáp, ông vuốt ve con mèo. Vẫn luôn miệng nói chuyện, Claris nhìn ngắm xung quanh.

- Nơi này rất đẹp, rất yên tĩnh nữa... ông nhỉ?

- Cái sân này màu gì vậy? Chủ hiệu sách ranh mãnh hỏi ngay.

- Vàng óng ạ!- Claris thốt lên - Và trắng nữa!

Borges cười với nó.

- Còn cửa hàng? Cũng vàng óng à?

- Không hề! Đúng hơn là màu nâu, đỏ sẫm, xanh nước biển...

- Ta hiểu, Borges khoái chí bẻ lại. Cháu muốn nói với ta một cách lịch sự rằng cái sân xinh xắn vì gọn gàng, đúng không? Ngược hẳn với cửa hàng chứ gì? Cháu không tin là cháu thấy sân lại càng có vẻ... vàng hơn khi cửa hàng tối hay sao?

Ông ấy đặt những câu hỏi kỳ cục, Claris nghĩ và trả lời bằng một câu hỏi khác:

- Ông đã làm thế nào để không bị vấp vậy, và làm thế nào ông có thể là chủ hiệu sách nếu ông bị mù? Ồ, cháu xin lỗi, - nó tiếp tục, - cháu không muốn là kẻ thô lỗ đâu.

- Không hề. Ta bị mù, đó là thực tế. Cháu không xúc phạm ta khi nói điều đó. Nhưng ta không chỉ bị mù.

- Ý ông là gì?

- À, ý là theo cách của ta... ừm... nhìn mọi thứ, thì trước tiên, ta là một người đàn ông. Ta cũng là một người chồng, một người cha, một người anh. Sau đó, ta cao lớn, đẹp trai và rất thông minh. Điều này làm cháu thấy buồn cười phải không? Đôi khi ta cũng hài hước mà. Xem còn gì khác không... Vợ ta hẳn sẽ nói rằng ta là một tay chơi tồi, hay ngáy... Ta đã bỏ qua điều đó và những điều tốt đẹp nhất. Bởi vì ta cũng là một thi nhân mà! Mù lòa định dạng ta nhưng không hủy hoại ta được.

- Và ông còn đọc sách nữa! Thầy Blaise nói ông đã đọc tất cả.

Borges vuốt râu với vẻ hài lòng.

- Blaise chỉ được cái phóng đại...

- Cháu xin lỗi vì tò mò, nhưng cháu muốn biết ông làm gì với những quyển sách?

- Như ta đã nói với cháu đấy, mắt của ta mù từ từ. Ta đã tạo cho mình thói quen là không nhìn nữa. Ta đã chọn những quyển sách mà ta thích hơn cả, và đọc thuộc lòng. Một kiểu thư viện trong đầu rất lí tưởng. Khi làm như vậy, ta nhận thấy rằng, rốt cục, ta luôn muốn đọc lại những quyển sách đã đọc.

Claris vui vẻ nói:

- Cháu hiểu rồi ạ! Khi ta đọc lại cuốn sách mà ta yêu thích, nó còn thú vị hơn khi đọc lần đầu.

- Hoàn toàn đồng ý. Nói vậy thôi, chứ một số cuốn mới ra thì thi thoảng vẫn được đón nhận hồ hởi. Đôi lúc ta có may mắn khi một khách hàng hoặc một người bạn thân tặng cho món quà là ngồi lại đây với ta để đọc cho ta nghe vài trang.

Ông Borges ngừng nói. Họ chìm trong im lặng giây lát, lắng nghe tiếng nước chảy róc rách. Claris cảm thấy thoải mái. Ông Borges khiến nó nhớ đến thầy Blaise, nhưng ông ít vẻ châm chọc hơn.

Con bé run run hỏi:

- Cháu có thể đến không ạ?

- Gì cơ?

- Cháu có thể đến đọc cho ông nghe?

- Ta sẽ rất lấy làm hân hạnh, thưa tiểu thư, ông Borges vừa nói vừa nghiêng người một cách lịch sự, tạo cho Claris cảm giác dễ chịu khi được tôn trọng.

- Để bày tỏ sự biết ơn, ta có thể cho cháu mượn vài quyển sách chăng?

- Ông có cuốn nào nói về thế giới không? Ví như Tử Địa, Hổ Phách Cổ, ông hiểu điều cháu muốn nói chứ?

Borges cười thẳng thắn:

- Chúng ta chắc phải tìm thấy cái gì đó! Và chúng sẽ mở rộng thế giới của chúng ta, rộng lớn hơn vùng Ba thung lũng nhiều.

- Tôi đang nghe thấy gì thế này? Lão không định đánh cắp cô học trò của tôi đấy chứ, hả lão già bất lương kia?

Như thói quen của mình, Blaise chẳng biết từ đâu hiện ra, tươi cười, đứng trước cửa. Ông nồng nhiệt ôm hôn ông bạn già, và nháy mắt với Claris. Con Xám lập tức tỉnh giấc và nhảy lên đùi ông chủ. Ba người nói chuyện thêm một lúc, rồi Blaise và Claris chào ông chủ hiệu sách để rời khỏi cửa hàng.

*

* *