Chương 16

Gần hai năm sau, khi Obierika lại thăm bạn một lần nữa thì tình thế không còn tốt đẹp như trước. Các nhà truyền giáo đã tới Umuofia, cất giáo đường, dụ được một nhóm người cải đạo và đã gởi những người đi giảng Phúc Âm tại các thị trấn và làng chung quanh. Các ông trùm thị tộc rầu rĩ lắm, nhưng nhiều ông tin rằng đạo ngoại lai đó và chúa của người da trắng sẽ không tồn tại được lâu. Trong số những kẻ cải đạo kia, không kẻ nào được dân chúng nghe trong các cuộc hội họp của làng. Không kẻ nào có chút chức vị. Hầu hết là bọn người ta gọi là efulefu[33], nghĩa là những kẻ vô dụng rỗng tuếch. Trong thị tộc, danh từ efulefu gợi lên hình ảnh một gã đàn ông bán cái rựa đi rồi xách cái bao không ra chiến trường. Chielo, bà cốt của Thần Agbala, gọi bọn cải đạo đó là phân của thị tộc và đạo ngoại lai đó là một con chó điên, tới liếm, ăn.
Sở dĩ Obierika lại thăm Okonkwo là vì ông thấy Nwoye, con trai của bạn, thình lình xuất hiện trong nhóm truyền giáo ở Umuofia.

[33]Efulefu: Kẻ vô dụng.
Phải khó khăn lắm ông mới được các nhà truyền giáo cho phép nói chuyện với nó. Ông hỏi nó:
- Cháu làm gì ở đây?
Nwoye đáp:
- Cháu là một người theo đạo.
Obierika không biết nói gì nữa, hỏi:
- Cha cháu lúc này ra sao?
Nwoye rầu rĩ đáp:
- Cháu không biết. Ổng không phải là cha cháu.
Thế là Obierika lại Mbanta thăm bạn, thấy Okonkwo không muốn nhắc tới Nwoye. Nhờ hỏi han mẹ của Nwoye ông mới biết được lõm bõm câu chuyện.
Các nhà truyền giáo tới làng Mbanta, gây náo động trong dân chúng. Họ gồm sáu người, mà có một người da trắng. Đàn ông, đàn bà, mọi người đều ra coi người da trắng. Người ta loan truyền nhau biết bao nhiêu chuyện về giống người kì cục đó từ khi một người da trắng bị giết ở Abame và con ngựa sắt của hắn bị cột vào cây gòn linh thiêng, vì vậy mọi người đều ra coi cho biết. Hồi đó vào mùa công việc dỡ khoai đã xong, dân làng đều ở nhà.
Khi họ đã hội họp đông đủ, người da trắng mới nói với họ, có một người Ibo làm thông ngôn, người này nói một thổ ngữ khác, chướng tai người Mbanta, dùng những tiếng kì cục, bị nhiều người chế giễu. Hắn không nói “tôi” mà luôn luôn nói “đít tôi”. Nhưng hắn có vẻ oai vệ và các người trong thị tộc chăm chú nghe hắn. Hắn bảo hắn cũng là người đồng chủng của dân làng; điều đó coi nước da và cái lưỡi hắn cũng nhận ra được. Bốn người da đen kia cũng là anh em của hắn mặc dầu không người nào nói tiếng Ibo. Người da trắng cũng là anh em của họ vì hết thảy đều là con cháu của Chúa. Rồi hắn nói tới đấng Chúa mới này. Sáng tạo ra vũ trụ, ra toàn thể đàn ông và đàn bà. Hắn bảo dân làng thờ những tà thần, những thần bằng gỗ và bằng đá. Khi hắn nói câu đó, đám đông nhao nhao lên. Hắn giảng rằng vị Chân Chúa sống ở trên trời và người nào khi chết cũng lên đó để Ngài phán xét. Kẻ ác và những kẻ theo tà giáo, vì mù quáng mà lễ bái các cục gỗ, cục đá thì sẽ bị liệng vào lửa cháy phừng phực như dầu kè. Còn những người thiện thờ Chân Chúa thì sẽ được sống hoài ở Thiên Đường của Ngài. Hắn bảo: “Chúng tôi được đấng Chúa vĩ đại đó phái tới khuyên anh em bỏ những con đường ngoắt ngoéo, những tà thần của anh em đi, mà quay lại với Ngài để được cứu rỗi khi chết”.
Một người nói giỡn:
- “Đít anh” nói được tiếng của chúng tôi đấy.
Và đám đông cười rộ.
Người da trắng hỏi người thông ngôn:
- Hắn nói gì vậy?
Người thông ngôn chưa kịp đáp thì một người khác đã hỏi: “Con ngựa của người da trắng đâu?”. Mấy người Ibo đi giảng Phúc Âm bàn tán với nhau rồi kết luận rằng chắc người đó muốn nói về chiếc xe đạp. Họ cho người da trắng hay, người này mỉm cười một cách vui vẻ, bảo:
- Nói với họ rằng khi nào chúng ta tới ở với dân làng, tôi sẽ mang nhiều ngựa sắt tới và một số người trong làng sẽ được cưỡi ngựa sắt.
Người Ibo thông ngôn lại, nhưng rất ít ai nghe vì còn mải nhiệt liệt bàn tán với nhau sau khi nghe người da trắng bảo sẽ tới ở với họ. Họ đâu có ngờ như vậy.
Đúng lúc đó một ông lão bảo muốn hỏi một câu. Hỏi rằng: “Nữ Thổ Thần với Thần trên Trời tức thần Sấm Sét Amadiora, thần nào là thần của các ngươi? Hay là còn thần nào khác nữa?”.
Người thông ngôn nói với người da trắng, và người này đáp liền:
- Tất cả các thần mà ông kể ra đó không phải là thần. Toàn là những ngụy thần gạt gẫm bảo các ông giết người đồng loại và giết trẻ em vô tội. Chỉ có mỗi một vị thần chân chính và Ngài làm chủ cả đất, cả trời, các ông và tôi, hết thảy chúng ta.
Một người hỏi:
- Nếu chúng tôi bỏ thần của chúng tôi mà theo thần của các ông, các thần và tổ tiên chúng tôi không được cúng lễ nữa, sẽ nổi giận, lúc đó ai che chở cho chúng tôi?
Người da trắng đáp:
- Thần của các ông không sống, không làm hại các ông được, chỉ là những cục gỗ đá thôi.
Nghe người thông dịch lại rồi, các người Mbata cười rộ, chế nhạo. Họ nghĩ bụng: “Tụi đó điên nên dám nói rằng Thần Ani, Thần Amadiora không làm hại ai được. Và Idemili, Ogwogwu cũng vậy nữa ư? Rồi vài người bắt đầu bỏ đi nơi khác.
Các nhà truyền giáo bắt đầu hát. Điệu hát vui và nhịp nhàng của Tân Giáo đó làm rung động những tơ lòng yên lặng và đã chùng của người Ibo. Người thông ngôn giảng nghĩa một khúc hát và một số thính giả đứng yên, cảm động. Khúc hát kể chuyện mấy anh em nhà nọ sống trong cảnh tối tăm, sợ sệt không được biết lòng yêu của Chúa. Trong khúc có nói tới một con cừu lạc trong miền đồi núi, xa cửa nhà Chúa và không được người chăn cừu săn sóc.
Hát xong, người thông ngôn nói tới đấng con trai của Chúa, tên là Jesu Kristi, Okonkwo sở dĩ đứng lại là hi vọng người làng sẽ đuổi tụi đó đi hoặc quất cho chúng một trận, bèn cất tiếng:
- Chính miệng các chú mới nói rằng chỉ có mỗi một vị thần, bây giờ các chú lại nói con trai vị thần đó. Vậy thần đó của chú có vợ à?
Đám đông tán thành.
Người thông ngôn hơi ngượng, lúng túng đáp:
- Tôi đâu có nói rằng Chúa có vợ.
Anh chàng đùa giỡn lúc nãy chen vào.
- “Đít anh” nói rằng Chúa các anh có một con trai mà, vậy thì phải có vợ, và cả vợ chồng cha con đều phải có đít.
Nhà truyền giáo làm bộ không để ý tới anh chàng đó, giảng về Tam-Vị-Nhất-Thể. Nghe xong, Okonkwo tin chắc rằng ông ta điên, nhún vai, đi gây rượu kè cho buổi chiều.
Nhưng có một thanh niên nghe mà say mê. Người thanh niên đó chính là Nwoye, con trai cả của Okonkwo. Không say mê vì lí luận điên khùng Tam-Vị-Nhất-Thể - nó có hiểu gì đâu - mà say mê vì cái thú vị của tôn giáo mới đó đi sâu vào lòng nó. Khúc hát về mấy anh em sợ sệt ngồi trong bóng tối, hình như giải đáp được một thắc mắc mơ hồ nhưng dai dẳng bao lâu nay ám ảnh tâm hồn ngây thơ của nó: thắc mắc về những đứa trẻ sinh đôi khóc trong bụi cây và thắc mắc về vụ thị tộc đã giết Ikemefuna. Khúc hát tràn ngập tâm hồn khao khát của nó và nó thấy nhẹ trong lòng, y như những giọt mưa đá tan trên mặt đất khô rang của trái đất thoi thóp, hổn hển vậy. Trí óc thô lậu của nó ngạc nhiên vô cùng.