Hắn lắp bắp nói không hết câu. Không phải vì xúc động mà vì sức trì của thói khùng, từ lâu quen sống trong câm lặng khiến hắn nói một cách khó khăn trước những sự kiện bất thường. Nhưng câu nói nửa chừng đó dù sao cũng tạm đủ để Chín Hạ và Sáu Đảnh hi vọng, chịu buông tha hắn.

Út về đến cổng, con Tun Tun đen nhánh cao lớn và lũ chó trong trại đang tản mạn mỗi con một nơi đã hộc lên mừng rỡ thi nhau lao ra đón như muốn thỏa nỗi nhớ. Hắn vắng mặt ở nhà suốt một ngày chứ đâu ít.

- Thôi đi tụi bay. - Hắn lầm bầm với lũ chó đang chen chúc chồm chồm lên người. - Cho tao được yên đi tụi bay.

Chỉ khi được hắn vuốt ve, vỗ về, Tun Tun và cả lũ mới chịu rời hắn, con chạy trước, con chạy sau ton ton như đội quân hộ vệ hắn trên đường vào nhà.

Khu trại bò đã lên đèn để cưỡng lại bóng tối sớm sập xuống. Mấy dãy chuồng bò không còn một bóng người. Út đi thẳng vào nhà kho, nơi ở của hắn. Hắn biết giờ này các anh và chị dâu đã ai về nhà nấy chuẩn bị vào bữa tối hoặc tụ tập nhậu nhẹt. Từ phía khu gia đình, những lời ca, tiếng nhạc Tây, ta, Tàu, từ các máy cát-sét đời mới, cũ của mỗi nhà thi nhau vặn hết công suất đến chói tai, loạn xạ, như một cách khoa trương gia thế nhiều hơn thưởng thức giải trí. Thây kệ. Tâm trạng hắm đang chồng chất nhiều vướng mắc nặng nề từ chuyện với Sương, đến chuyện Chín Hạ.

Hắn buông mình xuống chiếc ghế bố thân thuộc. Và nhắm mắt. Cố kéo mình về trạng thái vô tâm vô cảm của thằng khùng, điều mà trước đây hắn thường thực hiện một cách dễ dàng, nhẹ nhõm. Nhưng hình ảnh nàng lại hiện lên. Hắn khó chịu. Thật kì lạ, mọi khi chỉ cần gần gũi với lũ bò, lũ chó, chỉ ngửi hơi chúng thôi, hắn đã có thể thoát xác quên hết mọi chuyện loài người, nay công lực đó dường như vô dụng. Nàng cứ hiện ra rõ mồn một. Không phải hình ảnh nàng khỏa thân đầy cám dỗ, cũng không phải nàng đang rừng rực đam mê, mà là nàng đang trong cơn tức giận. Nàng xa xả mắng hắn là thằng khùng khi không đủ can đảm dứt bỏ mọi thứ để theo nàng, trong khi nàng vẫn dành cả con tim cho hắn. Đôi mắt huyền của nàng sáng lóe. Khuôn mặt đẹp của nàng sầm hẳn lại, vừa kiêu hãnh vừa tội nghiệp. Hắn bỗng thương nàng. Hắn không muốn nàng tức giận. Không. Thực tâm hắn cũng không muốn xa nàng. Hắn hiểu giá trị của nàng với đời hắn như nguồn nước cho thân cây đang khô héo giữa sa mạc. Từ nàng, hắn có lại đời sống ý thức và xúc động, cũng biết yêu, ghét, cũng biết vui, buồn, khát vọng, trăn trở, con người bằng lặng vô tri bỗng bồi hồi biến động, nhận chân được bản ngã của “thằng khùng”. Mất nàng, hắn sẽ rơi lại vực sâu đen tối “thằng khùng” mà từ nay hắn hiểu sẽ không còn là chỗ ẩn náu, bởi hắn đã thoát xác. Chính nàng đã xé nát tấm vỏ khùng sau khi hắn chui ra khỏi. Khiến hắn hết khả năng trở về.

Con Tun Tun nằm dưới gầm ghế bố gừ gừ mấy tiếng làm hắn mở mắt, tạm dứt khỏi những suy tư về nàng. Trời đã tối. Hắn bực bội vì cứ không phải hắn quét rửa chuồng vào buổi chiều, dù bất kỳ ai làm thay, mùi phân, nước tiểu cũng đều không sạch, và thứ mùi nồng nặc đó bao giờ cũng kéo theo sự gia tăng số lượng ruồi muỗi. Hắn thế nào cũng quen. Nhưng hắn bứt rứt khó chịu vì tội đàn bò. Những mùi hôi hám và đám ruồi muỗi sẽ làm lũ bò mất một đêm không được nghỉ ngơi thơi thả, chắc chắn ngày mai lượng sữa giảm hẳn. Mọi khi, dù muộn thế nào hắn cũng vẫn mở vòi nước xịt rửa chuồng cho bằng sạch. Hôm nay hắn ngại. Cảm giác ngại làm việc cũng mới có trong hắn. Trước đây, cứ thấy việc là hắn lao vào làm vô điều kiện, cần cù, bền bỉ, kĩ càng, như một tập quán sinh vật. Hắn với xã hội chuồng bò cũng tựa như con gà mái biết đẻ, biết ấp, biết chăn dắt và bảo vệ đàn con, như con bò cái biết cho con bú, biết liếm sạch lông cho con, đứng che gió cho con, do bản năng sinh tồn hơn là ý thức. Giờ đây cái bản năng đó bỗng nhợt nhạt. Hắn ngán công việc bởi muốn quên hẳn nó, để thử xem có thể gần nàng hơn... Hắn lim dim nhắm mắt.

- Ngủ sớm thế Khùng?

Tiếng Năm Thiên dịu dàng khác thường ngay bên cạnh làm hắn giật mình. Hóa ra, con Tun Tun gừ gừ bởi Năm Thiên chứ không phải vì mùi hôi hám cùng đàn muỗi.

- Anh Hai và anh Ba kêu mày lên nhà nói chuyện.

Út uể oải đứng dậy theo Năm về phía nhà Hai Vương.

- Kì này mày sẽ được lấy vợ đó nghe Khùng. - Năm nói trong hơi rượu lè nhè. - Có khi biết mùi đàn bà mày sẽ hết khùng nghe mày.

Út nhớ ngay những giọt nước mắt khẩn cầu của Chín Hạ và những lời nài nỉ của Sáu Đảnh lúc chiều, không hiểu sao hắn đã quên khuấy đi.

Trong phòng khách, Vương mặt đỏ gay đang ngồi với Bá bên sa lông, trên bàn bày bốn bộ chén đũa, mấy thứ đồ nhậu rẻ tiền và chai lít rượu đế. Út hiểu Năm Thiên vừa từ cuộc nhậu này đi kêu hắn. Kinh nghiệm cho hắn biết, cứ khi nào Ba Bá chịu chung bàn với Hai Vương là thế nào trong nhà cũng có chuyện chĩa vào hắn. Kể từ ngày ra khỏi trại cải tạo, trở về nắm lại quyền điều hành trại bò, Bá vẫn coi Vương và Thiên như hai kẻ thù, vì còn là chỗ ruột thịt, không chừa được nhau đành đội trời chung, nhưng gã khinh ra mặt. Còn Vương và Thiên, sau khi thất thế bởi tham nhũng kèm theo hai tội “thiếu tinh thần trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” và “cố ý làm sai nguyên tắc quản lý gây thiệt hại tài sản xã hội chủ nghĩa”, đều lần lượt bị Nhà nước cho nghỉ hưu, cũng chẳng yêu gì Bá, nhưng vẫn dĩ hòa vi quý, vì cả hai đều biết rời khỏi Ba Bá là sống dở chết dở với cảnh đói nghèo. Thời buổi kinh tế thị trường, mọi giá trị quá khứ không kèm theo quyền lực đều không quay vòng ra lợi nhuận được và do đó đều rẻ hơn bèo. Ít nhất, trong việc điều hành trại bò, Ba Bá cũng có được sự sòng phẳng với các “nhân công” của mình theo đúng luật thị trường, nên quan hệ trong mấy anh em vẫn giữ được trật tự nhất định. Khi Bá có mười, gã cũng cho anh em trong nhà được bốn, năm, chứ không để ai bị trắng tay, tất nhiên trừ thằng Khùng.

- Này Khùng! - Hai Vương chỉ chỗ cho Út ngồi xuống cạnh. - Mày uống rượu không? - Gã nhấc chai rượu định rót vào chiếc ly không, thấy Út lắc đầu, gã xoay sang rót đầy ly mình rồi mới thả chai rượu xuống bàn. Tấm kính lót mặt bàn bị vỡ làm ba mảnh từ lâu, bật nảy lên vì tay đặt đã mất chính xác bởi men rượu của gã. - Tốt. Mày không uống là tốt.

Vương đưa mắt cho Bá chờ tín hiệu đồng tình, mới nói tiếp:

- Hôm nay, tao với Ba và Năm kêu mày tới để nói chuyện hệ trọng. Nghiêm chỉnh nghe mày. - Giọng Vương rất anh Hai. - Mày còn nhớ trước khi qua đời cha kêu mấy anh em lại bên giường bệnh xác định rằng mày không khùng. Mày còn nhớ không? - Thấy mặt Út vẫn bất động. Hai Vương gằn giọng. - Bỏ cái lối giả ngây giả ngô ấy đi, mày.

Út nhìn qua Ba Bá, bắt gặp ánh mắt lạnh sắt của gã như đang thôi miên mình, hắn đoán trước về một trận đòn nhưng hắn vẫn lì, không thay đổi thái độ.

Hai Vương khề khà. Hàm răng xỉn xếu xáo, cái còn cái mất khiến mọi lên gân của gã đầy vẻ tội nghiệp:

- Hôm ấy, cách đây bao nhiêu năm rồi nhỉ? À... - Gã bỗng bấm đốt ngón tay rồi nhanh miệng. - Hơn hay gần chục năm gì đó, ba còn nói tụi tao lo lấy vợ cho mày trước khi ổng nhắm mắt. Ông bà Tư Vuông khi đó cũng đồng ý gả con Hai Xuân cho mày. Đúng không? Nhưng vì con Hai chê mày khùng, không chịu thương mày, còn tụi tao không thể ép. Mặt khác, dần dần tụi tao nhận ra mày vẫn tiếp tục khùng, mày có vẻ thích khùng hơn thích tỉnh, vậy có lo lấy vợ cho mày, mày cũng chỉ làm khổ đời con người ta, nên chúng tao không can thiệp nữa. Hồi đó, chúng tao tính, thời đại văn minh xã hội chủ nghĩa, con trai con gái đến tuổi thành hôn tự do luyến ái, tự tìm đến nhau là chính, không nên làm cái vụ gán ghép như chế độ phong kiến cổ hủ. Không ngờ đến giờ, mày ba ba, ba tư tuổi đầu, không làm nổi cái vụ đó, tụi tao buộc phải lo giúp. Bên nhà ông bà Tư Vuông có con Chín Hạ, em Hai Xuân, mới mười bảy tuổi, khỏe mạnh, nết na, chúng tao sang hỏi, ông bà bên đó đã đồng ý rồi. Con Chín cũng đã chịu. Hôm nay, tụi tao kêu mày lại để nói cho mày mừng. Mày đồng ý là tụi tao cho cưới liền. Ba Bá cũng nhất trí nếu mày chịu cưới sẽ sửa lại căn nhà gỗ ngon lành, sắm đồ đạc mới cho hai đứa ở. Mày tính thế nào?

Năm Thiên nói theo:

- Lấy vợ cho mày là chúng tao thực hiện ước mơ của ba trước khi mất. Có điều, thay vì lấy con chị thì mày lấy con em. Mày dại phải có đứa khôn như nó ở bên là đúng rồi.

Út vẫn ngồi im. Ba Bá gắt:

- Đồng ý hay không thì mở miệng đi. Đù mẹ...

Út biết thừa, nếu hắn lắc đầu, chuyện gì sẽ sảy ra. Như trước đây, biết bị đánh hắn vẫn lắc thật. Hắn sẵn sàng chấp nhận những cú đấm đá mà hắn đã quen chịu đựng để mọi chuyện trôi qua. Nhưng đó là cách ứng xử của thằng khùng. Lần này hắn bỗng ngán những trận đòn và chán ngắt sự chịu đựng phi lý. Hắn biết thừa không hề có chuyện các anh hắn bỏ qua vụ này.

- Đồng ý hay không, nói đúng một câu tao nghe. - Ba Bá hầm hè.

Út tưng tửng nói:

- Anh lo đi.

Hắn khẽ bủn rủn bởi cảm xúc khác thường, khi nhận ra lần đầu tiên trong đời hắn biết dùng thủ đoạn để tự vệ. Nguồn gốc sự xuất thần ấy sở dĩ có bởi trước đó, ý định quyết liệt và táo bạo đã nảy ra trong hắn.

- Ha ha ha... - Hai Vương cười phá sặc sụa. - Tao biết mà... - Gã vỗ vai Út bồm bộp. - Tao, chính tao đã nói với ba Bá, tao đánh cá rằng cứ lấy vợ cho mày là êm hết mọi chuyện mà... Ha ha ha... Khùng vẫn cứ khoái đàn bà... Mày khùng cũng chỉ vì thiếu đàn bà mà thôi, đúng không, Út? - Vương vừa rót rượu vừa móc trong túi ngực ra bao thuốc Jet, thấy hết thuốc, gã ném luôn vỏ qua cửa sổ, vê vê tay về phía Bá. - Cho xin điếu...

Bá khó chịu quăng bao Ca-ra-ven của mình ra bàn chứ không đưa vào tay Vương. Chẳng cần biết đến sự miệt thị, Vương nhơn nhơn cầm bao thuốc, lấy một điếu châm hút liền mấy hơi cho đã cơn ghiền rồi nhấp rượu, tiếp tục cao giọng với thằng Út:

- Thời gian gần đây, mày đứng núi này trông núi nọ, việc chăm sóc bò trở nên sao nhãng, lượng sữa sụt hẳn xuống, nhất là những ngày con điếm kia nó cho người tới đón mày đi... Đi đâu? Làm gì? Hay nó định dùng mày làm ma cô? Dắt mày vào con đường tội lỗi, xì ke, ma túy? Thành phố này không thiếu bọn xấu bỗng nhiên xử tốt với con em những gia đình cách mạng để rồi đầu độc, nhằm làm hư hỏng, tha hóa thế hệ kế thừa. Nhưng chuyện đó, chúng tao chưa cần hỏi tới. Chúng tao chỉ biết mày không còn trách nhiệm với đàn bò như trước, là không được. Ba Bá đã định dạy cho mày bài học theo kiểu trước nhưng tao can, tao không tán thành. Thời kì dùng bạo lực để giải quyết mọi chuyện đã qua rồi. Bây giờ là thời kì của diễn biến hòa bình và các cuộc cách mạng nhung. Dù sao chúng ta cũng tình nghĩa anh em. Con điếm kia nó thích mày vì sao, chúng tao không hiểu nổi, nhưng chúng ta biết chắc nó thuộc loại không lương thiện. Vì vậy lòng tốt nó dành cho mày là việc làm gì đó chắc chắn sẽ là một nghề không lương thiện. Lập trường của tao là như thế. Một thằng bề ngoài dài dại như mày có khi lại an toàn trong việc vận chuyển ma túy qua mặt các cơ quan pháp luật chẳng hạn.

Ba Bá cau mặt sốt ruột:

- Anh nói thằng với nó đi, khỏi cần quanh co.

- Thì tôi đang nói thẳng chứ sao. - Hai Vương uống một hơi cạn ly rượu. Hai mắt gã đục đỏ lờ đờ. - Vì các anh xét cần phải cứu chú. Mọi con đường không lương thiện đều trước thì làm khổ đời chú, sau lại làm hại danh dự truyền thống gia đình, bởi thế, các anh quyết định, sau khi chú cưới con Chín, Ba Bá sẽ chia cho vợ chồng chú đôi bò, như vậy, từ nay, chú cũng bình đẳng như mọi người trong nhà, với điều kiện, chú chấm dứt mối quan hệ với vợ chồng con điếm kia.

Năm Thiên cũng ngấm rượu, lè nhè nói bật cả nước miếng:

- Cùng một lúc được bao nhiêu thứ. Ngon nhất mày rồi đó, Khùng.

Ba Bá nhìn xoáy vào mặt Út:

- Bằng lòng hay không, mở miệng đi. Mày nghe theo chúng tao thì có tất cả, còn không nghe... - Bá gằn giọng. - Tao sẽ nhốt mày lại như nhốt chó chứ không để mày theo con điếm kia thêm một ngày nào nữa đâu.

- Tôi nói rồi. - Út lẩm bẩm đứng dậy. - Các anh cứ lo đi...

Hắn loạng choạng bỏ đi.

- Chúng ta sẽ lo cưới ngay đó. - Hai Vương nói với theo. - Cưới ngay trong tuần tới, nghe không, mày.

Út không thiết trả lời, cũng không ngoảnh lại. Hắn đi nhanh ra sân. Con Tun Tun và lũ chó nhâu nhâu quanh hắn nhảy cẫng mừng rỡ như thể hiểu được hoàn cảnh và chia sẻ với hắn sự thoát nạn giữa nanh vuốt các anh. Trời tối mịt mù. Ánh sáng chỉ có từ những ngọn đèn trong các dãy chuồng bò. Cả vùng sân và vườn yên lạnh, hun hút. Út thấy như từng mắt lá của cây cối trong vườn và từng hạt dưới chân hắn đều đọc trước được ý định ra đi của hắn, chúng đều muốn níu kéo hắn lại. Hắn có cảm tưởng đi mãi không tới được chuồng bò.

Nghĩ tới lúc phải bỏ đàn chó, đàn bò, nước mắt hắn bỗng trào ra.

Nhưng đến đầu chuồng bò, hắn không bước vào chuồng mà đi vòng qua ngôi nhà gỗ, ra khoảnh vườn vú sữa phía sau. Hắn đi về phía những ngôi mộ cha, mẹ, anh Sáu Nghĩa, chị Tư Tiên của hắn. Hắn muốn nói những lời vĩnh biệt, những lời cầu khẩn phù hộ. Những tàng vú sữa rộng thấp xum xuê cản hết ánh sáng từ khu chuồng bò khiến vùng vườn hoàn toàn tối đen. Không sao. Út quen mắt và cũng quen đường. Nhắm mắt hắn cũng đi được đến đúng mấy ngôi mộ. Khi hướng về những người đã chết, lòng hắn lại bùi ngùi. Nhưng mắt ráo hoảnh.