“MỜI CÔ RA để tôi còn dọn dẹp.”

Cô Celia kéo chăn lên trùm kín ngực, cứ như sợ tôi sẽ xông vào lôi cô ra khỏi giường. Đã chín tháng làm việc ở đây, vậy mà tôi vẫn không biết liệu cô có bệnh trong người không, hay lúc nhuộm tóc cô đã lỡ tay tẩy luôn não mình rồi. Trông cô có khá hơn so với hồi tôi mới vào thật. Bụng cô nom đã có thêm tí mỡ, má không hóp như hồi trước, cái hồi cô và ông Johnny sống tách biệt ngoài này, ăn đói uống khát.

Có mt dạo, cô Celia suốt ngày lúi húi đào đào xới xới ngoài sân sau, nhưng giờ người đàn bà điên khùng đó lại trở về với cái giường chết giẫm. Tôi đã có đận mừng thầm vì cô ta chỉ ru rú trong phòng mình. Thế nhưng, giờ tôi đã được gặp ng Johnny, tôi rất sẵn sàng bắt tay vào làm việc. Và mẹ kiếp, tôi cũng sẵn sàng chỉnh đốn cô Celia nữa.

“Cô làm tôi muốn phát điên mất, ai lại cứ loanh quanh trong nhà hai lăm tiếng một ngày như thế. Dậy. Ra mà chặt cái cây m khốn khổ mà cô căm thù đi,” tôi nói, vì ông Johnny vẫn chưa chịu chặt bỏ cái cây đó.

Nhưng khi cô Celia không chịu xê dịch một li khỏi tấm đệm, tôi biết đã đến lúc lôi khẩu súng cối của mình ra rồi. “Thế cô tính bao giờ mới nói cho ông Johnny biết về tôi đây?” Vì câu đó luôn khiến cô ta sốn chân lên. Đôi lúc tôi chỉ hỏi để tiêu khiển là chính.

Tôi không thể tin nổi trò hề này đã kéo dài đến thế, giờ ông Johnny đã biết tôi rồi, ấy thế mà cô Celia vẫn cứ thậm thà thậm thụt, làm như cô vẫn qua mắt nổi đức ông chồng vậy. Tôi cũng chẳng ngạc nhiên gì khi hạn chót Giáng sinh đến và cô van vỉ xin kéo dài thời gian. Ôi chao, tôi mắng nhiếc cô ta mới khiếp chứ, nhưng rồi ả ngố bắt đầu khóc um lên, thế là tôi đành tha, cốt để cô ta im miệng, tôi bảo đấy là quà Giáng sinh cho cô. Với ngần ấy lời dối trá, chắc cô ta phải được nhận một chiếc vớ lèn đầy than mới xứng.

Ơn trời con mụ Hilly không thèm đến đây chơi bài, mặc dù ông Johnny đã cố cắt đặt một buổi nữa mới chỉ cách đây hai tuần. Tôi biết vì cô Aibileen kể lại với tôi rằng mụ Hilly và cô ả Leefolt đã mang chuyện đó ra làm trò cười. Cô Celia thì xem chừng nghiêm trọng lắm, cô cứ hỏi tôi là nên đãi món gì nếu bọn họ tới. Cô ta còn đặt mua hẳn một cuốn sách qua thư để học chơi trò này, Bài bridge cho người mới tập chơi. Phải gọi là Bài bridge cho người không có não mới đúng. Sáng nay khi cuốn sách được gửi đến hòm thư, cô ta mở ra đọc không quá hai giây rồi quay sang bảo tôi, “Minny ơi, chị dạy tôi chơi bài đi? Quyển sách này thế nào ấy, tôi đọc chả hiểu gì cả.”

“Tôi không biết chơi bài,” tôi đáp.

“Có, chị biết mà.”

“Làm sao cô biết tôi chơi được?” Tôi lê xoong kéo nồi loảng xoảng, chỉ riêng cái bìa đỏ chót ngu xuẩn cũng đủ khiến tôi lộn cả ruột rồi. Mãi tôi mới thoát được mối lo về ông Johnny và giờ lại phải mất ăn mất ngủ vì sự mụ Hilly sẽ đến đây và phát hiện ra tôi. Chắc chắn ả sẽ kể cho cô Celia những việc tôi đã làm. Trời ơi. Đến tôi đây cũng sẵn sàng đuổi việc chính mình vì những gì tôi đã làm ấy chứ.

“Vì bà Walter kể cho tôi là các sáng thứ Bảy chị hay chơi bài với bà ấy mà.”

Tôi bắt đầu kỷ cọ cái nồi to. Mấy đốt ngón tay của tôi liên tục va vào thành nồi, tạo thành những tiếng leng keng đinh tai.

“Chơi bài là trò của bọn quỷ dữ,” tôi nói. “Mà tôi cũng còn khối việc khác phải làm nữa.”

“Nhưng nếu các chị ấy qua đây dạy tôi chơi, thế nào tôi cũng bị hồi hộp quá, chẳng học nổi đâu. Chị dạy tôi đi, một tí tẹo thôi?”

“Không.”

Cô Celia hắt ra một tiếng thở dài nho nhỏ. “Chỉ vì tôi nấu ăn tệ quá, đúng không? Chắc bây giờ chị đang nghĩ tôi chẳng thể học được cái gì ra hồn nhỉ.”

“Thế cô tính sao đây, nếu cô Hilly và các bà các cô khác nói với chồng cô là cô đang thuê người giúp việc trong nhà? Như thế chả lộ bí mật của cô à?”

“Tôi đã tính tới chuyện đó rồi. Tôi sẽ báo Johnny là tôi gọi người đến giúp theo ngày để dọn cho nhà cửa tinh tươm với cả phục vụ khách khứa nữa.”

“Ừ hừm.”

“Sau đó tôi sẽ nói với anh ấy là tôi ưng chị lắm, tôi muốn thuê chị về làm hẳn cho nhà tôi, tôi có thể nói với anh ấy sau... vài tháng nữa.”

Tôi bắt đầu đổ mồ hôi hột. “Cô nghĩ bao giờ thì các cô ấy đến đây chơi bài?”

“Tôi đang đợi chị Hilly gọi lại. Anh Johnny bảo với chồng chị ấy là tôi sẽ gọi đến. Tôi đã để lại cho chị ấy hai lời nhắn rồi, thế nên chắc chị ấy cũng sắp gọi lại ngay thôi.”

Tôi đứng đờ đẫn, cố gắng nghĩ cách để ngăn chuyện đó xảy ra. Tôi nhìn điện thoại, thầm cầu khẩn để nó đừng bao giờ đổ chuông nữa.

SÁNG HÔM SAU, khi tôi đến làm, cô Celia đã ra khỏi phòng. Tôi nghĩ cô sắp sửa lẻn lên gác, xem ra cô cũng sắp diễn lại trò đó thật, nhưng rồi tôi nghe thấy tiếng cô nói chuyện điện thoại trong bếp, xin gặp cô Hilly. Tôi lập tức thấy trong người rất, rất khó ở.

“Tôi lại gọi để xem bao giờ thì tổ chức hội chơi bài được!” Cô hớn hở, còn tôi không dám nhúc nhích tí nào cho tới khi tôi biết cô đang nói chuyện với Yule May, người giúp việc của mụ Hilly, chứ không phải chính ả. Cô Celia bèn đọc số điện thoại của mình, oang oang như chuông treo cây lau nhà, “Emerson hai-sáu-không-sáu-không-chín!”

Và chỉ nửa phút sau, cô ta đã lại gọi đến một cái tên khác xuất hiện trên mặt sau tờ giấy ngu ngốc kia, hình như cô ta làm chuyện này đã thành quen rồi thì phải. Tôi biết tờ giấy đó là cái gì, đó là báo của Hội phụ nữ, và cứ nhìn qua thì biết, chắc cô ta nhặt được ở bãi đậu xe của trụ sở hội. Mặt tờ giấy thô ráp như giấy nhám và nhàu nhĩ thảm hại, trông như nó vừa kinh qua một trận mưa giông, sau khi rơi ra từ túi xách của một bà cô nào đó.

Đến nay, chưa một ai trong số đó từng gọi lại cho cô ta, song cứ mỗi lần chuông điện thoại reo, cô ta lại nhảy cẫng lên như chó gặp chồn. Nhưng lúc nào cúng là ông Johnny gọi.

“À thế ạ... vậy... chị nhắn chị ấy là tôi gọi nhé,” cô Celia nói vào điện thoại.

Tôi nghe tiếng cô gác máy rất nhẹ. Nếu lo cho cô ta, nhưng tôi chả thèm, thì tôi sẽ bảo cô ta rằng mấy bà phụ nữ đó chẳng đáng để cô phải lao tâm khổ tứ thế đâu. “Cô Celia, mấy bà phụ nữ đó chẳng đáng để cô phải lao tâm khổ tứ thế dâu,” tôi bỗng nghe thấy chính mình nói. Nhưng cô ta vờ như không nghe thấy, chỉ lùi lũi quay về phòng ngủ và dóng của lại.

Tôi tính gõ cửa, để xem cô có cần gì không. Nhưng tôi còn nhiều việc quan trọng phải lo hơn là chuyện có Celia có thắng cuộc thi lấy lòng các chị em phụ nữ hay không. Nào chuyện ngài Medgar Evers bị bắn chết ngay trẽn bậc cửa nhà mình, rồi con Felicia ầm ĩ nỉ non đòi lấy bằng lái xe, giờ nó đã sang tuổi mười lăm rồi mà - con bé ngoan thật, nhưng hồi tôi chưa hơn tuổi nó là bao, tôi đã có bầu thằng Leroy Bé rồi, mà cơ sự ấy cũng dính dáng ít nhiều đến một con Buick đấy. Đã thế, bây giờ tôi còn phải lo lắng vì cô Skeeter và tập truyện của cô ta nữa chứ.

CUỐI THÁNG SÁU, một đợt không khí nóng suýt soát ba mươi tám độ tràn về và ở lì không chịu đi. Cảm giác như có một chai nước nóng khổng lồ rơi độp xuống khu da màu, khiến chỗ này nóng hơn những vùng còn lại của Jackson phải đến cả chục độ. Trời nóng quá, đến nỗi con gà trống nhà ông Dunn dám xông vào nhà tôi, rồi buông phịch cái thân mình đỏ au xuống ngồi chồm hỗm trước cái quạt đặt trong bếp. Tôi bước vào thì thấy nó nhìn tôi, mắt như muốn nói Này bà kia, tôi quyết không rời một bước đâu đấy. Nó thà bị ăn cán chổi còn hơn phải bêu nắng trong cái tiết trời rồ dại này.

Ngoài quận Madison, đợt nóng chính thức đưa cộ Celia lên ngôi kẻ lười nhác nhất Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Cô ta thậm chí còn chả dám lê xác đi kiểm tra hòm thư nữa, tôi phải làm thay. Trời nóng quá, cô Celia còn không ra ngồi ngoài bể bơi được. Thế mới khổ thân tôi chứ.

Thì đấy, tôi nghĩ nếu như chúa trời đã muốn bắt người da trắng và người da màu phải ở gần nhau trong ngần ấy thời gian của ngày, lẽ ra ngài phải biến chúng tôi thành mù màu hết mới phải. Và trong khi cô Celia cười hớn hở rồi “chào buổi sáng” và “gặp chị tôi vui quá” với tôi, tôi tự hỏi, sao cô ta còn sống được đến từng này tuổi mà vẫn không có tí ý niệm gì về đâu là giới hạn nhỉ? Ý tôi là, một ả mèo mả mà dám chơi chòi gọi đến cho các bà cô thành viên Hội, thế đã là quá lắm rồi. Nhưng cô ta còn dám ngồi ăn trưa với tôi hàng ngày kể từ khi tôi bắt đầu vào làm việc ở đây. Tôi không nói là trong cùng một phòng thôi đâu nhé, mà là cùng một bàn. Cái bàn con kê ngay dưới cửa sổ ấy. Tất cả các bà chủ da trắng tôi từng giúp việc đều dùng bữa trong phòng ăn, càng xa người giúp việc da màu càng tốt. Như thế tôi lại càng mừng.

“Nhưng tại sao cơ chứ? Tôi chẳng muốn phải ngồi đó ăn một mình trong khi tôi có thể ngồi đây ăn với chị,” cô Celia nói. Tôi còn chẳng buồn mở mồm giải thích với cô ta. Có rất nhiều điều cô Celia dốt nát vô phương cứu chữa.

Tất cả các phụ nữ da trắng khác cũng đều biết rằng có một khoảng thời gian trong tháng mà bà ta không được nói chuyện với Minny. Ngay cả bà già Walter cũng biết khi nào Minny Kế lên đến mức báo động đỏ. Cứ thoáng ngửi thấy mùi caramen đang nấu là bà lão lụ khụ chống gậy ra khỏi cửa. Đến mụ Hilly mà bà ta còn chẳng cho vào nhà kia mà.

Tuần trước, đường và bơ khiến cả ngôi biệt thự của cô Celia tràn ngập mùi vị của Giáng sinh, dù rằng đó là nỗi xấu hổ không bút nào tả xiết của tháng Sáu. Như mọi bận, người tôi lại căng lên như dây đàn, tập trung nấu đường thành caramen. Tôi đã bảo cô ta tới ba lần, hết sức lịch sự, rằng tôi có thể đứng làm một mình được không, nhưng cô ta cứ một hai đòi ở bên cạnh tôi. Cô ta kêu cứ phải ngồi trong phòng ngủ suốt ngày, cô thấy buồn lắm.

Tôi cố gắng lờ cô ta đi. Khổ nỗi, khi đang làm bánh caramen, tôi phải được nói chuyện một mình, nếu không tay chân tôi lóng ngóng ghê lắm.

Tôi nói, “Ngày nóng nhất trong lịch sử tháng Sáu. Nhiệt độ ngoài trời những bốn mươi độ.”

Thế là cô ta bảo, “Nhà chị có máy điều hòa không? May mà ở đây có máy điều hòa nhỉ, vì từ bé tới lớn nhà tôi chẳng có cái máy này, nên tôi biết nóng bức khổ lắm.”

Thế là tôi đáp, “Nhà tôi lấy đâu ra tiền nuôi máy điều hòa. Mấy cái máy đấy ngốn điện ngang mọt ăn bông.” Rồi tôi bắt đầu ra sức khuấy thật mạnh vì lớp bọt màu nâu đang nổi lên trên mặt, đó là lúc phải canh chừng rất kỹ và tôi nói chẳng hề nghĩ ngợi, “Nhà chúng tôi đã trả hóa đơn tiền điện tháng này đâu,” và mọi người biết cô tagì không? Cô ta nói, “Ôi, Minny, ước gì tôi có thể cho chị vay tiền, nhưng dạo này anh Johnny hay hỏi han nhiều câu kỳ quặc lắm,” thế là tôi quay đầu lại để dạy dỗ cô rằng: mỗi lần một người da màu than phiền về chi phí sinh hoạt không có nghĩa là cô ta đang nài vay tiền, nhưng trước khi tôi kịp hở ra chữ nào, nồi caramen của tôi đã cháy khét lẹt.

TRONG BUỔI LỄ NHÀ THỜ CHỦ NHẬT, mụ Shirley Boon lên đứng trước toàn thể giáo đoàn. Với cặp môi vỗ phần phật như cờ, mụ nhắc nhở mọi người rằng cuộc họp “Các vấn đề chung” sẽ được tổ chức vào tối thứ Tư, để bàn kế hoạch thực hiện một cuộc biểu tình ngồi ở quán ăn trưa Woolworth trên phố Amite. Mụ Shirley tọc mạch béo phị chỉ tay vào mặt chúng tôi và nói, “Cuộc họp sẽ được bắt đầu vào lúc bảy giờ vì vậy mọi người hãy đến đúng giờ. Không lý do lý trấu gì hết!” Mụ ta khiến tôi nghĩ đến một mụ giáo da trắng mập ú xấu xí. Loại đàn bà chả ai thèm rước về làm vợ.

“Thứ Tư này cháu có đi họp không?” Cô Aibileen hỏi. Chúng tôi đi bộ về nhà trong cái nóng lúc ba giờ chiều. Tay tôi nắm chặt chiếc quạt giấy. Tôi quạt như điên, đến nỗi trông cứ như nó có gắn động cơ vậy.

“Cháu không có thì giờ,” tôi đáp.

“Cháu lại để ta đi một mình à? Đi đi mà, ta sẽ mang theo ít bánh gừng cùng vài...”

“Cháu nói cháu không đi được kia mà.”

Aibileen gật đầu, “Thế thôi vậy.” Rồi lại bước đi.

“Có lẽ... Benny sẽ lại lên cơn hen. Cháu không muốn bỏ nó ở nhà.”

“À ừ,” Aibileen đáp. “Khi nào sẵn sàng, cháu hẵng nói cho ta lý do thật nhé.”

Chúng tôi rẽ ở Gessum, đi vòng qua một chiếc xe đã chết đứ đừ vì trời nóng đang nằm giữa đường. “À, suýt nữa thì ta quên mất, cô Skeeter muốn qua đây tối thứ Ba này,” Aibileen nói. “Chừng bảy giờ. Cháu đến được không?”

“Trời ạ,” tôi nói, bụng lại giận sôi lên. “Cháu đang làm gì thế không biết? Chắc cháu điên mất rồi, sao lại cứ đi kể toàn bí mật chết người của người da màu cho một mụ da trắng nhỉ.”

“Nhưng đấy là cô Skeeter, cô ấy đâu có giống những người khác.”Cứ như cháu đang nói vụng sau lưng chính mình ấy,” tôi nói. Tính đến giờ tôi gặp cái cô Skeeter kia bét ra cũng đã năm lần. Ấy vậy mà cảm giác chẳng dễ dàng hơn là bao.

“Cháu không muốn đến nữa chứ gì?” Cô Aibileen hỏi. “Ta không muốn cháu có cảm giác bị buộc phải đến.” Tôi không trả lời.

“M, cháu vẫn nghe ta nói đấy chứ?” Cô ấy hỏi.

“Cháu chỉ... cháu chỉ mong đời con cháu sẽ khá hơn thôi,” tôi nói. “Nhưng đúng là quá thảm hại khi người làm việc đó lại là một phụ nữ da trắng.”

“Vậy thứ Tư này cháu đi họp đi. Ta và cháu sẽ nói chuyện thêm.” Aibileen nói với một nụ cười mỉm.

Tôi biết Aibileen sẽ không buông tha cho tôi nên đành thở dài. “Cháu đang gặp rắc rối, được chưa?”

“Với ai?”

“Shirley Boon,” tôi đáp. “Trong buổi họp lần trước, mọi người nắm tay nhau cầu nguyện bọn họ sẽ để người da màu dùng phòng vệ sinh da trắng, rồi bảo họ sẽ cùng ngồi xuống băng ghế ở tiệm Woolworth và không đấu tranh và tất cả đều cười hớn hở, làm như thế giới này sắp biến thành một chốn lung linh mới toanh không bằng. Thế là cháu... cháu đốp lại luôn. Cháu bảo Shirley Boon là đằng nào cũng chẳng có cái ghế nào ở tiệm Woolworth tải nổi cặp mông của mụ đâu.”

“Rồi Shirley nói gì?”

Tôi bèn lên giọng trịch thượng. “Nếu cô không nói nổi câu nào tử tị thì tốt nhất đừng nên nói gì cả.”

Khi hai cô cháu về đến nhà cô ấy, tôi nhìn sang Aibileen. Cô ấy dang khổ sở vì cố nén cười, đến nỗi mặt xanh lè cả ra.

“Có gì buồn cười đâu,” tôi nói.

“Ta rất mừng vì có cháu làm bạn, Minny Jackson ạ.” Và cô ấy ôm choàng lấy tôi thật chặt, cho đến khi tôi trợn cả mắt lên và nói rằng tôi phải về.

Tôi bước đi và rẽ ở góc phố. Tôi không muốn Aibileen biết điều đó. Tôi không muốn bất kỳ ai biết tôi cần mấy câu chuyện của cô Skeeter tới mức nào. Giờ tôi không thể vác mặt đến dự các cuộc họp của mụ Shirley Boon nữa, đó gần như là tất cả những gì tôi có. Tôi cũng chẳng bảo những cuộc gặp với cô Skeeter có gì vui vẻ. Mỗi lần hai bên chạm mặt, tôi kêu ca. Tôi gào thét. Tôi ph phát dại. Nhưng thành thật mà nói: Tôi thích được kể chuyện của mình. Cảm giác như tôi đang làm gì đó để tháo gỡ chúng. Khi tôi ra về, khối bê tông trong ngực tôi như mềm đi, tan ra, thế là tôi lại thấy dễ thở suốt mấy ngày liền.

Và tôi biết còn có vô vàn những việc “da màu” lchác tôi có thể làm, ngoài kể chuyện mình hoặc đến dự các cuộc họp của mụ Shirley Boon - cuộc họp mặt toàn thị trấn, cuộc biểu tình ở Birmingham, những đợt bỏ phiếu toàn bang. Nhưng sự thật là, tôi không quan tâm đến bỏ phiếu lắm. Tôi không quan tâm đến chuyện tôi có được ăn cùng quầy với người da trắng không. Điều tôi quan tâm là, liệu mười năm nữa, có còn mụ da trắng nào dám gọi con gái tôi là đồ bẩn thỉu và vu cho chúng nó tội trộm đồ bạc hay không.

Ở NHÀ TỐI HÔM ĐÓ, nồi đậu ngự bắt đầu sôi lăn tăn, thịt rán đã sẵn sàng trên chảo.

“Kindra, mời mọi người vào đi,” tôi nói với con bé con sáu tuổi. “Ta ăn cơm được rồi.”

“Ăn tốiiiiiiiii,” Kindra gào tướng lên, chân không nhúc nhích một phân nào.

“Ra mời bố vào cho tử tế mau lên,” tôi quát. “Mẹ đã nói thế nào rồi, không được hò hét trong cái nhà này cơ mà?”

Kindra trợn mắt nhìn tôi cứ như nó vừa bị sai làm việc ngu ngốc nhất trần đời này vậy. Nó giậm chân thình thịch dọc hành lang. “Ăn tốiiiiiiiii!”

“Kindra!”