NGÀY HÔM TRƯỚC CỦA CÁCH MẠNG

Mấy hôm sau, Ra-khi-a tới đưa Vla-đi-mia I-lích đến dự một cuộc họp bí mật. Trời đã khuya. Các cửa hàng đều đóng cửa. Ở gần một ngôi nhà có treo tấm viển vẽ chiếc bánh mì hình số tám vàng óng, chứng tỏ đó là cửa hiệu bánh mì. Cửa khóa chặt. Các cửa sổ dều đóng kín. Nhưng có một cái “đuôi” dài, chủ yếu là đàn bà, đầu chít khăn, đứng co ro vì quá lạnh. Họ kiên nhẫn đứng chờ. Cạnh các cửa hiệu bán bánh mì khác cũng vậy. Thành phố Pê-tơ-rô-grát vào buổi tối đầy rẫy những hàng người buồn rầu, thầm lặng. Đã từ lâu bánh mì bán theo tem phiếu. Một nửa phun, đôi khi một phần tư phun một ngày. Cần phải kịp chiếm chỗ. Nếu chậm thì có tiền cũng không sao mua nổi một mẩu bánh. Những người đàn bà đứng nối đuôi nhau cạnh các cửa hiệu bánh mì suốt đêm.

Họ thật là vất vả! Chồng, con họ đều ở ngoài mặt trận. Vì cuộc chiến tranh với quân Đức vẫn kéo dài. Chồng con họ bị đày ải ở các mặt trận và chết một cách vô ích.

- Ở nhà cũng chẳng có chuyên gì hay ho cả. - Ra-khi-a nói. - Bọn chủ đóng các nhà máy. Các nhà máy ngừng hoạt động. Thất nghiệp.

Tình hình trong nước rất nguy khốn. Xe lửa đi lại khó khăn. Bảng giờ tàu chạy thường bị hủy bỏ. Tàu không chở than và nguyên liệu tới các nhà máy. Không chở bánh mì tới các thành phố.

- Còn chờ đợi giừ nữa? - Ra-khi-a nói.

- Người bôn-sê-vích cần phải biết làm gì, - Vla-đi-mia I-lích đáp giọng gay gắt. - Không chờ đợi, mà cần phải làm cuộc cách mạng công nhân.

Ngay từ đầu cuộc cách mạng tháng Hai, Lê-nin đã thuyết phục: cần phải cố gắng làm thế nào để các Xô-viết trở thành của bôn-sê-vích. Khi đó giai cấp công nhân sẽ có thể nắm chính quyền bằng con đường hòa bình. Nhưng bọn men-sê-vích không đồng ý, đã ngăn cản.

Bây giờ mọi cái đều đã thay đổi. Đã đến lúc phải nắm chính quyền bằng khởi nghĩa vũ trang. Không được chậm trễ!

Vào buổi tối tháng Mười hôm đó các ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng tới dự cuộc họp bí mật. Mọi người đều biết rằng Lê-nin sẽ đến. Đã từ lâu họ không gặp Lê-nin và bây giờ chờ đợi với niềm hi vọng. Người thay đổi hẳn vì mang bộ tóc giả. Nhưng giọng nói, những ý nghĩ, những lời kêu gọi và ý chí vẫn là của Lê-nin.

Cần phải chuẩn bị khởi nghĩ vũ trang! Lôi kéo binh lính về phía công nhân. Phải những người bôn-sê-vích mạnh nhất tới các khu vực khác nhau và các thành phố khác. Vũ trang chắc chắn hơn cho các đội Cận vệ đỏ ở các nhà máy và công xưởng. Cử những người chỉ huy thông minh vào các đội.

Quy định chính xác khi bắt đầu giờ phút quyết địnhcác đội Cận vệ đỏ sẽ hành quân đến đâu.

Để lãnh đạo cuộc khởi nghĩa, cần phải thành lập Ủy ban quân sự các mạng.

Đây là kế hoạch do Lê-nin vạch ra. Ban chấp hành Trung ương Đảng đã thảo luận. Một kế hoạch rất hay. Mọi điều đều đúng đắn, rõ ràng. Tất cả đều tán thành.

Nhưng chỉ có hai ủy viên Bân chấp hành Trung ương Đảng phản đối. Họ vẫn mệnh danh là những người bôn-sê-vích. Họ điên cuồng tranh cãi chống lại cuộc khởi nghĩa của giai cấp vô sản, không tán thành mưu kế vĩ đại của Lê-nin, của Đảng. Những kẻ phản bội ấy là ai vậy? Di-nô-vi-ép và Ca-mê-nhép.

Di-nô-vi-ép và Ca-mê-nhép biết lí luận. Họ là những diễn giả có tài. Nhưng khi đụng tới cuộc khởi nghĩa thì họ lại trở nên hèn nhát.

- Lẽ nào giai cấp công nhân lại có thể điều khiển nổi nhà nước? Di-nô-vi-ép và Ca-mê-nhép không tin.

Và bây giờ đây, trong giây phút quyết định, họ đã chống lại cuộc khởi nghĩa. Chưa đủ, trên một tờ báo men-sê-vích họ kể rằng những người bôn-sê-vích đang chuẩn bị cuộc khởi nghĩa. Ở đâu, như thế nào, khi nào - Di-nô-vi-ép và Ca-mê-nhép đã tiết lộ tất cả, đã nói hết với Chính phủ lâm thời. Còn về bản thân thì họ nói thẳng: chúng tôi chống lại cuộc khởi nghĩa.

Họ tiết lộ với giai cấp tư sản về các đồng chí của mình. Không, họ không phải là đồng chí nữa!

“Tôi nói thẳng rằng tôi không coi hai người đó là đồng chí nữa… - Vla-đi-mia I-lích tức giận viết. - … Thời kì khó khăn. Nhiệm vụ nặng nề. Sự phản bội nghiêm trọng.”

Nhưng Lê-nin không dao động. Cuộc khởi nghĩa sẽ nổ ra. Ban chấp hành Trung ương Đảng đã khẩn trương bắt tay vào việc chuẩn bị cuộc khởi nghĩa.

ĐẾN XMÔN-NƯI

Trên bờ sông Nê-va ở Pê-téc-bua, nơi dòng sông quay ngoắt và chuyển hướng về phía hồ La-đo-gia, ngày xưa có sân Xmô-li-a-nôi (sân nhựa). Người ta nấu nhựa bằng các thùng lớn và trữ nhựa ở đây để cho ngành đóng tàu. Còn những xưởng đóng tàu thì nằm ở phía bên kia sông Nê-va.

Sau đó ở chỗ sân X mô-li-a-nôi xây dựng lên một tu viện, tiếp đó là học viện dành cho các cô gái quí tộc. Một tòa nhà nghiêm trang ba tầng chạy dài dần một phần tư dặm, có nhiều cột tròn, cầu thang bằng đá cẩm thạch và cửa ra vào rộng rãi bên dưới những vòm cuốn. Học viện có tên gọi Xmôn-nưi vì trước kia nới đây là sân Xmô-li-a-nôi.

Vào năm một ngàn chín trăm mười bảy, sau khi lật đổ Nga hoàng, nữ sinh giải tán về các gia đình, còn học viện Xmôn-nưi thì biến thành trụ sở của Xô-viết đại biểu công nhân và binh sĩ Pê-tơ-rô-grát. Ủy ban quân sự cách mạng cũng đóng ở Xmôn-nưi.

Ủy ban quân sự cách mạng giữ liên lạc với tất cả các nhà máy, tổ chức ở các nhà máy những đội Cận vệ đỏ để tham gia chiến đấu. Hai mươi ngàn công nhân Pê-tơ-rô-grát được vũ trang và sẵn sàng chờ lệnh: bắt đầu khởi nghĩa! Ủy ban quân sự cách mạng cử các chính ủy bôn-sê-vích tới gặp các thủy thủ hạm đội Ban-tích để tuyên truyền chống lại chính phủ tư sản và các sĩ quan hải quân. Các thủy thủ đều mong muốn chiến đấu. Toàn bộ các trung đoàn binh sĩ chuyển sang phía những người bôn-sê-vích và Ủy ban quân sự cách mạng.

Còn Chính phủ lâm thời thì sao? Chính phủ lâm thời sợ những người bôn-sê-vích và công nhân.

“Cấm công nhân mang vũ khí! - Chính phủ lâm thời ra lệnh nghiêm khắc. - Bắt tất cả các ủy viên của Ủy ban! Tìm bằng được Lê-nin, giam vào ngục thất.”

Và dĩ nhiên Chính phủ lâm thời không ngồi bó tay, mà bằng mọi cách cố gắng tập trung lực lượng chống lại những người bôn-sê-vích và công nhân, kéo quân đội của mình về bao vây Pê-tơ-rô-grát.

Lê-nin đã viết cho các đồng chí ở Ban chấp hành Trung ương rằng không được trì hoãn cuộc khởi nghĩa nữa! Giờ phút quyết định đã đến.

Ngày hai mươi tư tháng mười Vla-đi-mia I-lích lại gửi một bức thư nữa cho Ban chấp hành Trung ương. Phô-pha-nô-va đi tới Ban chấp hành Trung ương Đảng đem thư trả lwoif về. Khi đó Lê-nin chưa được phép ra khỏi nơi ở bí mật. Bất kì một tên sĩ quan nào cũng có thể bắn hoặc chém Người, nếu như nhìn thấy Người ở ngoài đường phố.

Ban chấp hành Trung ương Đảng dưới sự lãnh đạo của Vla-đi-mia I-lích đã tiến hành những công việc chuẩn bị cuối cùng cho trận đánh quyết định. Nhưng thời hạn chính xác của cuộc khởi nghĩa vẫn chưa định.

Ngày mai, 25 tháng mười, tại Xmôn-nưi khai mạc Đại hội lần thứ II các Xô-viết. Các đại biểu từ tất cả các thành phố đã tói Pê-tơ-rô-grát.

“Cần phải bắt đầu cuộc khởi nghĩa hôm nay, trước khi khai mạc Đại hội, - Vla-đi-mia I-lích nghĩ bụng. - Lật đổ Chính phủ lâm thời và ngày mai chuyển giao chính quyền cho các Xô-viết.”

Lê-nin đã nghĩ như vậy. Nhưng thì giờ vẫn cứ trôi qua. Lê-nin gửi một bức thư nữa cho Ban chấp hành Trung ương và trong lòng rất lo lắng. Sống trong căn phòng quét vôi trắng ở phố Xéc-đô-bôn-xcai-a lúc này, Người cảm thấy thật là nặng nề. Ngay cả việc đi lại trong đó cũng không được tự do: qua bức tường có thể nghe thấy tiếng động của bước chân. Người ta sẽ bảo: ai đi lại ở nhà Phô-pha-nô-va thế?...

Đến tối Phô-pha-nô-va mới trở về. Vla-đi-mia I-lích hồi hộp đón bà.

- Xin đồng chí chuyển hộ một bức thư nữa. Ngay bây giờ, ngay lập tức, xin đừng cởi áo ngoài nữa. Tôi sẽ đưa ngay bây giờ…

Rồi Người đi nhanh về phòng mình viết một bức thư gửi các ủy viên Ban chấp hành Trung ương:

“Các đồng chí!

Tôi viết những dòng này vào tối ngày 24, tình hình thật vô cùng nguy cấp. Rất rõ ràng là giờ đây mà trì hoãn cuộc khởi nghĩa là chết.”

Tiếp theo, người viết rằng cần phải bắt đầu ngay ngày hôm nay, lật đổ Chính phủ lâm thời, nắm lấy chính quyền. Lịch sử sẽ không dung thứ, nếu như chúng ta không quyết định làm hôm nay. Ngày mai có thể đã muộn. Hôm nay là thời hạn cuối cùng và dứt khoát.

- Đồng chí đưa bức thư này thật nhanh! - Lê-nin giục Phô-pha-nô-va.

Rồi Người ở lại nhà một mình. Thật không yên tâm chút nào! Người ngồi xuống, lắng nghe cái gì đó. HÌnh như chờ đợi cái gì đó.

Đột nhiên ở cửa vang lên tiếng chuông. Người liên lạc Ra-khi-a đã tới.

- Trong thành phố đang có chuyện, thưa Vla-đi-mia I-lích!

Đây là chuyện đã xảy ra trong thành phố. Buổi tối hôm đó trời ẩm ướt và khó chịu. Gió mạnh thổi từng cơn từ phía sông Nê-va. Sương mù nặng nề bao phủ các đường phố. Những bông tuyết ẩm ướt rơi xuống.

Hoặc mưa bụi bắt đầu rắc đều. Nhưng mọi người vẫn tụ tập thành từng nhóm ở khắp đó đây bên dưới các cổng. Một chiếc ô-tô vận tải chạy vút qua chở đầy binh sĩ hoặc công nhân tay cầm súng ống. Ở đâu đấy vang lên tiến súng trường đùng đoàng và tiếng súng máy giòn giã. Rồi lại im lặng, lại lo âu.

Cạnh những chiếc cầu có đốt những đống lửa, những đội viên Cận vệ đỏ đứng gác. Ban ngày Chính phủ lâm thời đã ra lệnh cắt tất cả các cầu trên sông Nê-va. Bọn học sinh sĩ quan phi ngựa đến, đuổi những người đi bộ khỏi các cầu, chặn việc đi lại. Nhưng chúng chỉ mới cắt được một phần chiếc cầu Ni-cô-lai-ép. Quân ta đã kịp thời kéo đến, đuổi bọn học sinh sĩ quan đi.

Nếu bọn học sinh sĩ quan cắt được các cầu thì thật là tai họa: tất cả các quân sĩ sẽ bị cắt rời từng mảng. Khi đó từng toán học sinh sĩ quan sẽ có thể đánh bại những công nhân cách mạng.

Đấy là những điều đồng chí liên lạc Ra-khi-a đã kể cho Vla-đi-mia I-lích.

Vla-đi-mia I-lích im lặng lắng nghe. Sau một hồi ngồi im, Người đứng vụt dậy khỏi ghế, không nói một lời, lấy bộ tóc giả cũ trong ngăn ra. “Người định làm gì vậy?” - Ra-khi-a lo lắng. Đảng đã giao cho anh, một công nhân bôn-sê-vích, bảo vệ Lê-nin.

- Đồng chí đi đâu thế,Vla-đi-mia I-lích?

- Phải lập tức đến Xmôn-nưi! - Vla-đi-mia I-lích trả lời dứt khoát.

- Khéo người ta giết đồng chí mất. Ta sẽ gặp phải bọn học sinh sĩ quan, chúng sẽ bắn.

Vla-đi-mia I-lích không tranh luận. Người đứng trước gương tự khoác lấy bộ tóc giả lên đầu, mặc chiếc áo bành tô cũ. Ra-khi-a hiểu rằng khuyên can cũng vô ích, và chính anh cũng sửa soạn cùng đi.

Họ nghĩ cách băng má thêm cho Vla-đi-mia I-lích, làm ra vẻ như là đau răng, khi đó khó lòng mà nhận ra ngay được nữa.

Rồi họ ra khỏi nhà. Vla-đi-mia I-lích đi tới Xmôn-nưi.

BẮT ĐẦU

Đi tới Xmôn-nưi-nói thì nghe có vẻ dễ lắm. Từ phố Xéc-đô-bôn-xcai-a đến Xmôn-nưi dài mười dặm! Không trông thấy, không nghe thấy tiếng tàu điện. Mọi người đều lẩn trốn hết. Trời tối đen như mực không nhìn thấy gì cả. Bên dưới chân, bùn và tuyết tan lép nhép. Gió tạt vào mặt.

Vla-đi-mia I-lích đi bộ, hơi cúi đầu, ngực hướng về phía gió. Ra-khi-a tuy có đôi chân dài, vẫn khó đi theo kịp Người.

- Đứng lại, đứng lại! - Ra-khi-a kêu thật to, khi nhìn thấy tàu điện đang chạy về bến xe điện. Rất may. Chỉ mong sao đi được nửa đường thôi.

Vla-đi-mia I-lích nhìn chăm chú vào bóng tối, vào đêm thu dày đặc. Một chiếc xe ô-tô vận tải chở đầy binh sĩ có vũ trang chạy ngang với tàu điện, rồi phóng lên phía trước. Một chiếc nữa vượt qua.

- Ngày hôm nay bọn tư sản sẽ gay đấy, - một người nào đó nói.

- Chúng tôi rẽ vào trạm đỗ xe đây, xin mời quý khách xuống xe, - cô bán vé tuyên bố.

Vla-đi-mia I-lích và Ra-khi-a lại bước đi trên những đường phố vắng vẻ ban đêm. Chỉ mong sao đừng đụng phải bọn học sinh sĩ quan!

Nhưng vừa đúng lúc đó nghe thấy tiếng vó ngựa nện lộp bộp trên đá sỏi. Hai tên học sinh sĩ quan cưỡi ngựa tới.

- Giấy thông hành!

Một tên kìm dây cương. Con ngựa chúi cổ xuống, nhảy chồm lên.

- Giấy thông hành! - tên học sinh sĩ quan hỏi lại một lần nữa và cho ngựa sấn lại gần Ra-khi-a.

Hai tên học sinh sĩ quan không để ý tới ông già. Ông ta thì có quái gì mà lấy? Ông già băng má rảo bước đi ngang qua con ngựa nhảy chồm lên.

- Giấy thông hành gì cơ? - Ra-khi-a giả vờ ngây ngô, viện cớ loanh quanh thoái thác, cố tranh thủ thời gian để Lê-nin đi xa. - Tôi không biết lấy giấy thông hành ở đâu cả. Và để làm gì kia chứ? Không có giấy thông hành thì cũng rõ là dân thợ rồi.

Tên học sinh sĩ quan vung roi da lên kèm theo câu chửi rủa.

- Thôi, mặc xác nó, - tên đi cùng can.

Hai tên học sinh sĩ quan phi ngựa đi tiếp. Ra-khi-a vội vàng rảo bước đuổi lịp Vla-đi-mia I-lích. Anh đã sờ sẵn khẩu súng lục ở trong túi. Anh không chịu để bị đánh.

- Cám ơn, - Vla-đi-mia I-lích nói gọn.

Cái bãi lớn ở trước Xmôn-nưi bị con đường lát cắt ngang và trên đó có mọc lơ thơ những cây non và bụi thưa. Ở đó rất đông người và ồn ào. Những đống lửa cháy bừng bừng. Tia lửa bắn lên trời thành những chùm nhỏ. Anh em binh sĩ giậm chân bên cạnh những đống lửa sưởi ấm. Những chiếc xe vận tải nói tiếp nhau chạy đến. Nhưng thủy thủ và công nhân từ các xe nhảy xuống. Người đổ về Xmôn-nưi ùn ùn. Không thấy những chiếc áo bành tô và những chiếc mũ phớt của các ông chủ. Chỉ toàn là những dân thường.

Từ phía bãi vọng đến khẩu lệnh:

- Chỉnh đốn đội ngũ.

Nghe thấy những tiếng gọi:

- Công nhân xưởng Pu-chi-lốp đâu? Trả lời đi, công nhân xưởng Pu-chi-lốp!

- Anh em ơi, có thấy công nhân xưởng Xê-mi-an-nhi-cốp đâu không?

Đám đông xôn xao. Khắp cả bãi đều chuyển động. Cạnh Xmôn-nưi có đặt những cỗ súng lớn. Những lính gác canh giữ các lối vào. Cửa sổ của tất cả ba tầng nhà dài của viện Xmôn-nưi đều sáng rực. Cảnh tượng Xmôn-nưi sáng rực ánh đèn cùng với những con người bị kích động, ánh mắt ngời sáng, mới hùng vĩ làm sao. Phía sau lưng họ tua tủa những họng súng trường.

Vla-đi-mia I-lích vô cùng xúc động. Đã đến cái ngày Người vẫn hằng mong ước.

Vla-đi-mia I-lích và Ra-khi-a được vào Xmôn-nưi, vì Ra-khi-a đã có sẵn giấy phép vào cửa.

Vla-đi-mia I-lích mặc chiếc áo bành tô mở phanh, hai tay đút túi, quên bỏ bộ tóc giả ông già và cứ thế đi rất nhanh dọc theo hành lang đông người, chật những hòm súng đạn. Người chạy lên tầng ba, vào phòng của Ủy ban quân sự cách mạng.

Tất cả các ủy viên của Ủy ban đều có mặt. Đang có phiên họp. Kẻ đứng, người ngồi.

Thư ký ghi biên bản. Phiên họp đã diễn ra nửa ngày rồi. Mọi người bàn bạc kế hoạch tấn công.

Những người liên lạc của đội Cận vệ đỏ, của các đơn vị bộ đội và các nhà máy liên tục chạy vào.

Lê-nin bước vào. Bỏ mũ cát-két ra. Bộ tóc giả cũng được bỏ ra cùng với chiếc mũ. Bỏ ra mãi mãi. Bộ tóc đó đã làm tròn nhiệm vụ rồi.

- Lê-nin! - tất cả đè nhận ra.

Chủ tịch Ủy ban quân sự cách mạng Ni-cô-lai I-lích Pốt-vôi-xki, dáng người gầy gò, cặp mắt sưng lên vì thiếu ngủ, lao về phía Lê-nin:

- Vla-đi-mia I-lích!

Đồng chí rất vui mừng vì Vla-đi-mia I-lích đến. Dường như Lê-nin đã tiếp thêm sức mạnh và lòng dũng cảm. Pốt-vôi-xki nóng lòng chờ đợi những gì Lê-nin sẽ phát biểu.

- Sự chậm trễ chẳng khác gì đi vào chỗ chết vậy! - Vla-đi-mia I-lích nói nhanh, giọng dứt khoát. - Cần phải chiếm lấy sở dây thép, trạm điện thoại, các nhà ga, cầu cống. Không được chậm trễ. Ngay bây giờ. Ngay đêm nay.

Những người liên lạc chạy vào phòng của Ủy ban quân sự cách mạng, của ban tham mưu cách mạng, nơi Lê-nin vừa tới.

- Lê-nin đã đến! Lê-nin! - tiếng reo hò bay đi khắp Xmoon-nưi.

Những người liên lạc đi vào nhận mệnh lệnh. Ủy ban quân sự cách mạng ra lệnh chiếm sở dây thép, trạm điện thoại, các nhà ga, cầu cống. Chiếm tất cả các cơ quan của chính phủ.

- Đội Cận vệ đỏ, chỉnh đốn hàng ngũ! - có tiếng hô vang lên trễn bãi ở phía trước Xmôn-nưi.

Những đống lửa cháy bùng bùng. Những chiếc xe ô-tô- vận tải chở đầy công nhân có vũ trang lao nhanh vào bóng tối và màn đêm tháng mười lất phất mưa. Các binh sĩ và thủy thủ cũng rời đi.

Đêm 24 rạng ngày 25 tháng Mười giai cấp vô sản có vũ trang và những đội quân cách mạng đã nắm trong tay Pê-tơ-rô-grát, kinh đô của nước Nga.

Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười vĩ đại đã thành công.

CHIẾM CUNG ĐIỆN MÙA ĐÔNG

Chính phủ lâm thời cùng với bọn bảo vệ vẫn cố thủ Cung điện Mùa đông. Một mặt chính của của cung điện Mùa đông thông ra sông Nê-va. Còn một mặt chính nữa trông ra phía quảng trường Cung điện rộng thênh thang. Những cột tròn màu trắng và những bức tượng trang điểm cho Cung điện. Trên mặt tường nhô lên khỏi mái nhà nổi lên những bức tượng và những cái bình đồ sộ. Con chim đại bàng mạ vàng giương đôi cánh phía trên ngọn tháp, trước đây còn có lá quốc kỳ Nga hoàng bay phấp phới trên cột cờ. Trước đây các Nga hoàng đều sống ở Cung điện Mùa đông này.

Lê-nin nói với Chủ tịch Ủy ban quân sự cách mạng:

- Toàn bộ Pê-tơ-rô-grát đã ở trong tay chúng ta, nhưng Cung điện Mùa đông vẫn chưa chiếm được. Cần phải lập tức chiếm Cung điện Mùa đông và bắt Chính phủ lâm thời.

- Chúng tôi sẵn sàng tiến công! - Pốt-vôi-xki đáp.

Hăm nhăm tháng Mười, vào buổi sáng đầu tiên của cách mạng tháng Mười, mọi người đọc lời kêu gọi “Gửi các công dân nước Nga”.

Lê-nin viết rằng Chính phủ lâm thời đã bị lật đổ, chính quyền đã chuyển vào tay các Xô-viết. Cách mạng đã thắng lợi.

Đúng là mọi việc đã diễn ra như vậy. Chính phủ lâm thời không còn chính quyền nào cả, các bộ trưởng của nó vẫn cố thủ ở Cung điện Mùa đông.

- Thế là thế nào? - Lê-nin nghiêm khắc nói với Pốt-vôi-xki.

- Hôm nay Cung điện Mùa đông sẽ thuộc về chúng ta! - chủ tịch Ủy ban quân sự cách mạng đáp. Đồng chí chạy ra khỏi Xmôn-nưi và phóng xe ô-tô đi kiểm tra kế hoạch chiếm Cung điện Mùa đông.

Các đội Cận vệ đỏ và các trung đoàn cách mạng nhận được lệnh: bao vây Cung điện Mùa đông!

Công nhân và binh sĩ đã chiếm tất cả các đại lộ và đường phố cạnh Cung điện Mùa đông. Bao vây chặt Cung điện. Đại bác lăn bánh ầm ầm, chiếm lĩnh các trận địa. Những ngư lôi hạm từ từ đi vào sông Nê-va, nhằm về phía Cung điện Mùa đông. Các tàu dàn hàng ra và thả neo.

Chiếc tuần dương hạm “Rạng đông” có ba ống khói, thành tàu màu trắng nẹp đồng, chĩa miệng súng về phía Cung điện Mùa đông. Cung điện đã bị vây hãm. Sự việc đó xảy ra vào đêm 26 tháng mười năm 1917.

Mọi người còn nhớ ngày chủ nhật đẫm máu năm 1905. Ở đây, trước Cung điện này, trên quảng trường rộng thênh thang, những đám công nhân kéo đến tụ họp. Họ từ tất cả các nhà máy và công xưởng của Pê-téc-bua đi đến gặp Nga hoàng một cách hòa bình và mang theo ảnh thánh. “Tâu Hoàng thượng, mong Người hãy cứu giúp, chúng con không còn sức để chịu đựng nữa, chúng con sưng phù vì đói.”

Hàng ngàn công nhân đã bị giết và bị thương vào ngày chủ nhật hôm đó ở quảng trường, trước Cung điện Mùa đông.

Tháng Mười năm 1917 đã đến. Bây giờ công nhân tới đây không mang theo ảnh thánh nữa.

Cung điện Mùa đông, hãy liệu hồn!

- Chúng ta sẽ kéo dài bao lâu nữa? - đám binh sĩ lo lắng và chửi bới. - Ai chỉ huy chúng ta?

Các chính ủy và các ủy viên Ủy ban quân sự cách mạng đi ô-tô và đi ngựa tới các tuyến binh sĩ.

- Các đồng chí, hãy chịu khó chút nữa, chúng ta đang tập hợp lực lượng đông hơn để đánh bọn tư sản không cựa vào đâu được. Đồng chí Lê-nin đang chỉ huy cuộc khởi nghĩa.

- Lê-nin! - tiếng reo hò bay đi khắp các tuyến binh sĩ và công nhân. - Anh em ơi, đồng chí Lê-nin đang chỉ huy cuộc khởi nghĩa.

Lê-nin ở Xmôn-nưi liên tục nhận được các báo cáo gửi tới nói về tình hình bao vây Cung điện Mùa đông. Lê-nin cầm bút chì cúi xuống vạch kế hoạch. Ở các đường phố này cần bố trí các đơn vị nào. Trung đoàn nào chốt ở đây… Cần phải tăng thêm người đến đây. Các thủy thủ từ Crôn- xtát đã tới. Tuần dương hạm “Rạng đông” đã sẵn sàng.

- Các đồng chí, đến giờ rồi. Bắt đầu tấn công! - Lê-nin ra lệnh.

Buổi tối lạnh lẽo đã buông xuống thành phố. Các ngôi nhà cửa đóng then cài lẩn khuất trong bóng đêm. Những chiếc cửa sổ tối om nom có vẻ xa lạ. Trên các đường phố có đốt những đống lửa. Gió đem theo khói làm cay mắt, xua đuổi những đám mây đen nặng nề trên thành phố.

Đám binh sĩ ngày càng tiến gần quảng trường Cung điện.

Cung điện Mùa đông cũng không ngủ, cũng chuẩn bị hco trận đánh trả. Bọn học sinh sĩ quan lấy củi chất thành các ụ chiến đấu. Các lối ra vào Cung điện bị ngăn lại. Những khẩu súng máy đặt giữa các ụ chiến đấu.

Sự im lặng khủng khiếp bao trùm xung quanh Cung điện Mùa đông.

Một người đi xe đạp máy từ X môn-nưi tới. Lại một phái viên của Lê-nin đến trao lệnh cho Ủy ban quân sự cách mạng.

- Hãy lập tức mở đợt tấn công. Phải chiếm bằng được Cung điện Mùa đông. Đến giờ rồi.

Và thế là trong bóng tối, trong sự im lặng ban đêm bỗng phát ra tiếng nổ xé tai trên sông Nê-va làm rung trời chuyển đất. Tiếng vang lặp lại hồi lâu: u ùng, u ùng…

Đó là phát súng pháo hiệu của chiến hạm “Rạng đông”. Hiệu lệnh: bắt đầu tấn công.

Đám binh sĩ và các đội viên Cận vệ đỏ, tựa như một lớp sóng trào lên, lao thẳng về phía Cung điện Mùa đông. Các chiến sĩ người người lớp lớp xông lên như vũ bão. Từ các đường phố lân cận pháo binh cũng nổ súng. Súng máy nổ giòn giã. Một chiếc xe bọc sắt gầm rú chạy ra quảng trường Cung điện, tưới lửa vào các ụ chiến đấu bằng củi chắn Cung điện Mùa đông. Bọn học sinh sĩ quan vứt súng ống, tháo chạy vào Cung điện.

- U-ra! - những đội viên Cận vệ đỏ và đám binh sĩ vừa gào thét vừa truy kích bọn học sinh sĩ quan và bọn sĩ quan.

- U-ra! - họ hất tung các thanh củi, trèo lên các ụ chiến đấu, nhảy sang phía bên kia, rồi chạy rất nhanh.

- U-ra! Cuộc cách mạng của công nhân muôn năm!

Các đội Cận vệ đỏ ập vào Cung điện. Và… họ bị hoa mắt trước cảnh xa hoa lộng lẫy, giàu sang tráng lệ. Các hành lang, các phòng đều bóng loáng.

Hàng trăm gian phòng lớn nhỏ. Những chùm đèn bằng pha-lê, nhung và lụa, những bức tranh và tượng, đồ gỗ quý, gương.

Một đội viên Cận vệ đỏ lấy lưỡi lê đâm vào chiếc gương khung mạ vàng. Mãnh gương bẵn tung tóe kêu loảng xoảng.

- Ngốc thế? - có tiếng quát tháo anh đội viên Cận vệ đỏ. - Bây giờ đó không phải là tài sản của Nga hoàng nữa, mà là của chúng ta, của nhân dân rồi.

- Các đồng chí, hãy tôn trọng quy chế cách mạng! - người chỉ huy các đội trèo lên chiếc ghế tựa bọc nhung tuyên truyền.

Các đội viên Cận vệ đỏ và đám binh sĩ tiếp tục tiến sâu vào, từ phòng nọ sang phòng kia. Súng trường chĩa về phía trước, tay đặt lên cò súng. Những người chỉ huy dũng cảm nhất đi đầu… Những người phục vụ trong Cung điện mặc chế phục màu xanh có viền sợ hãi lui về phía sau. Các bộ trưởng của Chính phủ lâm thời đổ dồn vào một phòng lớn. Bọn học sinh sĩ quan bảo vệ họ.

- Anh em học sinh sĩ quan, hãy nộp vũ khí ngay. Các ông bộ trưởng, các ông đã bị bắt.

Đêm đã khuya, nhưng ở Xmôn-nưi tất cả các cửa sổ đèn vẫn sáng. Mọi người tụ tập thành đám dông trên các cầu thang, các hành lang và trong các phòng. Tất cả đều hồi hộp nóng lòng chờ đợi tin tức. Chuyện gì đang xảy ra trên quảng trường Cung điện? Cuộc chiến đấu đang diễn ra như thế nào?

Và Lê-nin, người trông mong nhiều nhất, hiện đang có mặt ở X môn-nưi. Với vẻ mặt bình tĩnh, Người chủ trì một cuộc hội nghị.

Có tiếng gót giày nện mạnh, Chủ tịch Ủy ban quân sự cách mạng Pốt-vôi-xki bước vào. Gương mặt đanh lại vì gió rét tháng Mười. Đồng chí giơ tay chào theo lối quân sự:

- Thưa đồng chí Lê-nin! Báo cáo, đã chiếm được Cung điện Mùa đông. - Lê-nin đứng phắt dậy, đi lại gần và ôm chặt Pốt-vôi-xki.