12

Khi rời bỏ quê nhà, ra đi lần vừa rồi, tôi đã thành một kẻ yếm thế khi nhân. Ý nghĩ cho rằng không làm sao có thể tin tưởng người khác đã trở nên một quan niệm ăn sâu vào trong đầu óc, xương tủy tôi, không làm sao gột rửa được nữa. Chính vào dạo đó, tôi bắt đầu có ý cho ông chú, bà thím cùng tất cả các bà con thân thích khác - mà tôi đã đem lòng oán ghét là đại biểu cho toàn thể loài người. Trên chuyến tàu đi Tokyo, bất đồ tôi tự thấy mình đang đưa mắt nhìn những hành khách đang đi cùng một chuyến xe với con mắt đầy nghi ngờ, soi mói. Hễ có ai lại bắt chuyện với tôi là tôi lập tức cảnh giác đề phòng. Lòng tôi nặng trĩu u buồn. Tôi cảm thấy như mình đã nuốt chì vào bụng. Thần kinh tôi căng thẳng, lòng như đang bị trăm ngàn mũi nhọn đâm sâu.

Tôi hoàn toàn tin tưởng rằng mình rời căn nhà trọ, phần lớn là do những nguyên nhân như thế, chứ nếu bảo rằng tôi muốn ra ở một căn nhà riêng chẳng qua chỉ vì bất chợt có nhiều bạc tiền rủng rỉnh trong túi thì thực là nông cạn quá. Nếu chỉ vì riêng vấn đề tiền bạc thì tôi đã chẳng hơi đâu nghĩ đến việc dọn đi nơi khác làm gì.

Sau khi dọn về Koshikawa một thời gian khá lâu, tôi vẫn thấy đầu óc mình căng thẳng như thế, không làm sao mà cảm thấy thoải mái nhẹ nhàng cho được. Tôi nhìn khắp xung quanh với con mắt đầy nghi ngờ tăm tối đến độ tôi phải hổ thẹn với chính mình. Có điều lạ là trong khi con người tôi càng ngày càng lầm lì ít nói thì đầu óc và mắt tôi lại gia tăng hoạt động với một mức độ khủng khiếp. Tôi cứ ngồi lặng lẽ bên bàn viết như một con mèo, đưa mắt quan sát từng cử chỉ hành động của những người khác trong nhà. Để ý, canh chừng, dò xét không lúc nào ngơi đến độ đôi khi tôi cảm thấy là mình mắc tội với họ... Mình đang cư xử y hệt một thằng móc túi mà không định bụng ăn cắp đồ vật nào, tôi vẫn thường tự nhủ một cách chán chường như vậy.

Đọc đến đây hẳn là chú đang tự hỏi: "Nếu quả thực ông ấy như vậy thì làm sao mà ông ấy còn có ý yêu thích cô con gái bà chủ nhà được nhỉ? Làm sao ông ấy có thể thích thú thưởng thức cả cái nghệ thuật cắm hoa lẫn nghệ thuật đánh đàn thấp kém của cô ta được nhỉ?". Tôi chỉ có thể cho chú hay là chính tôi trong lúc ấy cũng cảm thấy cả hai sự mâu thuẫn này nhưng tôi chẳng biết làm gì hơn là cứ kể lại tất cả những cảm nghĩ của mình vào dạo đó, càng sát bao nhiêu càng hay bấy nhiêu. Tôi chắc là chú có thừa khả năng để tìm ra một lời giải thích thỏa đáng. Tuy nhiên, chú hãy lắng nghe tôi nói lời này: "Tôi đã nghi ngờ khắp cả loài người trong vấn đề tiền bạc nhưng lúc đó tôi chưa hề biết nghi ngờ tình yêu". Một người nào khác, hẳn thấy là điều đó hết sức lạ lùng và mâu thuẫn - ngay tới chính tôi khi nghĩ lại cũng còn thấy mâu thuẫn nữa kia mà! Nhưng vào dạo đó tôi chẳng hề bận tâm chút nào đến sự mâu thuẫn giữa hai tình trạng đó.

Tôi có thói quen gọi góa phụ là bà chủ, do đó, từ đây trở đi, tôi sẽ luôn luôn gọi bà là như vậy. Bà chủ thường hay phê bình tôi là cậu con trai trầm lặng có dáng vẻ người lớn, còn có lần bà khen tôi là người siêng năng, chăm chỉ học hành. Bà không đả động gì đến cái ánh mắt bất an hay cái dáng vẻ soi mói của tôi hết. Tôi không biết đó là vì bà không nhận thấy tính tình kì lạ của tôi hay là vì bà giữ lịch sự nên không nhắc nhở gì đến. Dù sao, cũng có điều chắc chắn là bà chủ đã nhìn tôi bằng con mắt tốt lành có lợi cho tôi. Có lần bà còn đi đến độ cất giọng tôn kính mà ca ngợi tôi là con người quảng đại. Tôi còn đủ ngay thật để đỏ mặt mà nói là không phải, mà bảo là bà đã xét lầm rồi. Nhưng bà chủ đáp lại với giọng thật là nghiêm chỉnh: "Cậu nói vậy chỉ vì cậu không nhận ra những đức tính tốt đẹp của chính mình mà thôi". Dường như trước đó, không lúc nào bà trông chờ là có được một sinh viên ở trọ trong nhà. Khi cho bà hàng xóm biết mình có ý muốn cho một người đến ở trọ, có vẻ như là bà chỉ trông mong là có được một công chức nào đó tìm đến mà thôi. Tôi ngờ là bà đã đành lòng chấp nhận là chỉ có một công chức lương bổng ít ỏi mới chịu đến ở trọ nhà mình. Khi ca ngợi tôi là một con người rộng rãi, hẳn là bà đang ngấm ngầm so sánh tôi với người công chức nghèo kiết trong trí tưởng tượng của bà. Quả thực là tôi có được dư dả chút ít về tiền nong. Và tôi nghĩ là mình đã có được một nếp sống mà bất cứ một ai phải chắt bóp bạc tiền, không thể nào theo nổi. Như vậy là về vấn đề tiền bạc tôi có thể được rộng rãi tiêu pha. Nhưng cái sự tiêu pha rộng rãi này thực quả chả có chút quan hệ nào với tính khí con người cả. Hình như bà chủ - theo cái thói quen của đàn bà - đã coi sự rộng rãi trong cách tiêu pha với sự rộng rãi trong tâm hồn tôi, chỉ là một.

Thái độ của bà chủ tự nhiên là gây ảnh hưởng đến chính tâm hồn tôi. Con mắt tôi bớt soi mói đi và lòng tôi bắt đầu cảm thấy thư thái hơn. Tôi nghĩ là việc bà chủ và những người trong nhà không hề để ý đến cái dáng vẻ soi mói, nghi ngờ và khép kín của tôi đã làm cho tôi cảm thấy sung sướng rất nhiều. Dần dà, vì thấy quanh mình chẳng có gì khiến phải dò xét, canh chừng nên tôi bắt đầu cảm thấy đầu óc mình được thảnh thơi, êm ả.

Bà chủ là người có đôi chút hiểu biết, rất có thể là vì hiểu rõ tâm trạng tôi nên bà đã cư xử như vậy, và cũng có thể là vì bà thực sự cho tôi là người rộng rãi và dễ chịu. Bảo rằng tôi dễ chịu thì có vẻ là đúng vì nếu chỉ quan sát dáng vẻ bên ngoài của tôi thì chẳng ai thấy được chi nhiều về những hiện tượng rối loạn bên trong đầu óc tôi cả.

Dần dà khi lòng mình đã được êm ả hơn hẳn, tôi mới bắt đầu gần gũi bà chủ. Tôi bắt đầu cười nói, bông đùa với bà chủ lẫn cô con gái của bà. Có những ngày tôi được hai mẹ con bà mời đến cùng uống trà. Có những tối, tôi còn đi ra ngoài mua bánh kẹo về mời hai mẹ con bà sang phòng tôi chơi. Và tôi chợt thấy là phạm vi giao tiếp của mình đã bất ngờ mở rộng một cách đáng kể. Đúng thế, tôi đã dành nhiều thì giờ vào việc chuyện trò, lẽ ra là để học hành mới phải. Tuy phí phạm thì giờ như vậy nhưng tôi lấy làm lạ là mình chẳng hề bận tâm mảy may. Dĩ nhiên là bà chủ chẳng có bận rộn gì mấy trong suốt cả ngày, nhưng tôi lấy làm lạ là chẳng những cô chủ đã đi học chữ, còn học cắm hoa và đánh đàn cũng chẳng bao giờ có vẻ gì là bận bịu hết cả. Vì thế ba người chúng tôi, bất cứ lúc nào nổi hứng, cũng có thể họp mặt chuyện trò tán gẫu cho vui.

Thường thường thì cô chủ tìm đến phòng tôi. Đôi khi nàng ló mặt ngoài hàng hiên, có khi nàng đi qua phòng uống trà, ăn sáng và thò mặt vào ngay cửa phòng. Nàng thường đứng im lặng một lúc rồi gọi tên tôi và nói: "Anh đang học bài hả?"

Trong những lúc đó, tôi thường làm ra dáng đang chăm chú gục đầu vào một cuốn sách dày cộm, trông rõ ra vẻ một nhà thông thái. Nói cho ngay, vào dạo đó, nào tôi có tha thiết gì đến việc học hành. Có thể là tôi để mắt ngó đến hàng lô sách thật đầy nhưng thực ra, chỉ vểnh tai chờ đợi cô chủ đến gọi mình. Nếu chẳng may nàng không đến gọi như tôi chờ đợi thì tôi lại đứng lên, mò tới phòng nàng, cất tiếng hỏi: "Cô đang học bài đấy ư?"

Phòng cô chủ trải rộng sáu chiếc chiếu ở ngay sát bên phòng uống trà và ăn sáng. Đôi khi bà chủ ngồi trong phòng này, đôi khi lại ở trong phòng cô con gái và cảường dùng chung một phòng lớn, không ai có ý muốn chiếm làm của riêng bất kì khi nào tôi đứng ngoài cửa gọi vào bà chủ cũng cất tiếng mời: "Cậu vào chơi". Nhưng cô chủ, dù cho có mặt ngay đó cũng ít khi lên tiếng mời mọc theo tiếng bà mẹ.

Thỉnh thoảng cô chủ cũng sang phòng tôi vì một vài công việc lặt vặt nào đó và thường nán lại tán gẫu với tôi. Vào những lúc đó tôi thấy lòng mình xao xuyến không yên một cách lạ lùng. Sau này tôi thường cố gắng - nhưng không mấy thành công - lòng tự nhủ cố mà tin rằng sự xao xuyến ấy chẳng qua chỉ là sự lúng túng tự nhiên của một thằng con trai đang một mình mặt đối mặt với một cô con gái. Thực ra tôi chẳng có thấy khó chịu gì đâu, chỉ thấy lòng mình xốn xang xao xuyến, và nguyên nhân sự xốn xang xao xuyến ấy là cái cảm giác không yên cho là mình đang phản lại con người xưa cũ của mình thì phải. Về phần cô chủ thì có vẻ hết sức tự nhiên. Thực thế, nàng có vẻ tự chủ đến nỗi lắm lúc làm cho tôi phân vân tự hỏi: "Có lẽ nào đây cũng vẫn là cô gái rụt rè e thẹn đến thế trong khi gảy đàn hay sao?". Đôi khi thấy con gái ngồi lại bên phòng tôi quá lâu, bà chủ ngồi bên phòng uống trà lại cất tiếng gọi về. Tôi còn nhớ là đã bao lần nàng thưa lại: "Vâng, con về ngay bây giờ đây", rồi vẫn cứ ngồi lì tán gẫu. Dù sao thì cô chủ cũng không còn bé bỏng gì nữa. Tôi có thể thấy rõ điều đó vả lại rõ ràng là nàng cũng muốn cho tôi hiểu rõ là nàng không còn bé bỏng gì nữa đâu.