Chiến thuật

1

Từ lúc biết bọn Hoàng, Việt bị bắt, Tiến Thọt trốn biệt.

Anh Sơn và cả bọn vừa được thả, Tiến Thọt đã xuất hiện. Tất cả vui như tết, riêng Việt lầm lầm lì lì. Cường Con, khu Kim Liên, kể với nó chiều thứ Sáu vừa rồi bắt gặp Mai Hương đi chơi với hội Hảo Bẹt, “thái độ vui vẻ lắm”.

Chờ mọi người về hết, Việt giữ Hòa lại:

– Mày viết hộ tao lá thư trách móc Mai Hương. Cường Con nói trong lúc tao bị giam, nó đi chơi với tụi Hảo Bẹt, thái độ rất “lả lơi”, và xui tao “đá”. Mình không đem nó ra làm trò đùa thì thôi, nó lại lấy mình làm trò đùa? Lúc tao bị giam thì nó bỏ đi chơi với thằng khác. Mình yêu nó thật, nhưng mình cũng phải có bản lĩnh thằng đàn ông chứ!

– Mày nên kiểm tra xem thằng Cường Con nói chính xác không. Tao thấy thằng này hay đi lại với Hảo Bẹt. Mình là đàn ông, không nên ghen bóng ghen gió!

– Tao cũng không tin lắm. Nhưng… mình nhân cơ hội này bày tỏ để nó hiểu rõ thái độ của mình. Khi đã yêu mình thì không được đi chơi với người này, người nọ.

– Có khi Cường Con bịa chuyện để chia rẽ bọn mày. Tao nghe nói thằng Cường Con cũng thích Mai Hương?

– Mai Hương thì ai chả thích… Mày về viết đi, lát nữa tao lấy. Tao điên lắm rồi.

Hòa không thích viết loại thư trách móc này, nhưng nghĩ Việt nằm cả tuần trong xà lim, cũng thương. Nó nhớ lại giọng văn trong các bức thư trước đây của Việt để viết cho cùng “tông”.

“Đêm đã khuya. Tất cả chìm trong tĩnh lặng. Sương buông khắp các nẻo đường… Ở nơi xa ấy Hương ngủ có ngon không? Có biết lúc này dưới ánh đèn, Việt đang ngồi viết cho Hương với tất cả tình cảm chân thành mà lòng đau xót… Trong những ngày xa cách, ở một không gian tăm tối, u buồn, mỗi khi nhớ đến nụ cười của Hương, Việt thấy cuộc sống luôn bừng sáng. Thế mà… Hương biết không, Cường Con nói với Việt chiều hôm nọ thấy Hương cùng mấy thanh niên to khỏe, đẹp trai đi chơi vui vẻ lắm. Các chàng trai của Hương thách thức: “Nếu ai động đến Hương, sẽ cho kẻ đó nếm mùi khói lửa”. Việt đây mảnh khảnh thơ ngây, chân tay yếu ớt, chưa lớn lên cứng cáp dạn dày nên không thể đối địch với những con người như vậy. Nếu một ngày kia có kẻ cầm dao đến đâm Việt thì Hương nghĩ thế nào? Việt nghĩ nếu mình phải ra đi cũng chẳng tiếc cuộc đời… Ai bảo Việt dành hết cả tình cảm của mình cho một người con gái đẹp nhưng tàn nhẫn”.

Khanh đọc xong bức thư, lắc đầu: “Đây gọi là chiêu gắp lửa bỏ tay người… Cần gì mà lên gân lên cốt thế. Với con gái phải nhẹ nhàng, tình cảm”. Việt không đồng ý. Nó bảo: “Thằng Hòa viết thế này đúng ý tao. Tao không thể chấp nhận việc nó đi chơi với bọn Hảo Bẹt. Tao sẽ gửi luôn”.

Chờ ba ngày nhưng vẫn không thấy Mai Hương trả lời. Việt vò đầu bứt tai rồi phát hiện ra một chứng cứ khác về việc Mai Hương thay lòng đổi dạ. Đó là Mai Hương đã hứa tặng nó một tấm ảnh chân dung nhưng lờ đi. Nó xuống nhà Hòa, nhờ Hòa viết tiếp.

“Cách đây một tháng, Hương có hứa tặng Việt một tấm ảnh. Và từ đó Việt từng phút, từng giây mong chờ. Vì như vậy, trong các tiết học, Việt có thể ngồi lặng lẽ ngắm Hương, ngắm đôi mắt đáng yêu, sáng ngời, thơ ngây và quyết liệt, ngắm làn môi tươi thắm, mỗi khi cất tiếng ca làm xao xuyến cả sân trường. Nhưng rồi Việt cứ chờ, chờ mãi… Việt là người mạnh mẽ, bao dung, nhưng trong tình cảm, Việt cũng là một con người nhỏ bé và ích kỷ, nên không giấu được cơn buồn giận khi Hương lặng lẽ quên đi lời hứa của mình. Phải chăng Hương không cho Việt ảnh vì Hương muốn dành để tặng riêng ai? Người đó ở lớp H, lớp G hay vẫn còn là kẻ mơ hồ mà Hương mơ ước? Hãy chỉ cho Việt kẻ thù trong tình bạn của Việt đi”.

Xem xong, Việt bảo: “Tốt rồi, nhưng tao muốn thêm mấy câu thơ, giống thư thằng Hưng Sứt gửi con Yến”:

“Nghĩa là ghen quá đấy mà thôi

Thế nghĩa là yêu quá mất rồi

Và nghĩa là cô là tất cả

Cô là tất cả của riêng tôi”.

Hòa bảo:

– Đây là mấy câu thơ trong bài “Ghen” của Nguyễn Bính, phải để trong ngoặc kép và trích dẫn tên ông ấy.

– Chắc gì nó biết Nguyễn Bính là ai. Cứ để nó tưởng thơ của tao cho oách!

– Tùy mày. Nhưng đến lúc nó đòi làm thơ tặng thì tự sản xuất nhé!

– Cái đó không sợ. Hưng Sứt có một quyển sổ thơ to, chép toàn các bài thơ tình. Nếu cần tao sẽ lên mượn, rồi lắp tên Hương vào các bài ấy là xong. Ví dụ câu thơ “Tháp Rùa như một lẵng hoa, còn em như một bài ca bên hồ”, thằng Hưng thì thay em bằng Yến, tao thì thay em bằng Hương. Tóm lại chỉ cần vứt em đi, thay tên người mình yêu vào đấy…

Ba ngày sau, Việt lại xuống nhà Hòa:

– Nó không trả lời. Mày viết tiếp cho tao cái nữa.

Việt gạch đầu dòng những ý cần viết cho Hòa. Hòa cũng đã quen kiểu thư trách móc này nên viết ào một cái được nửa trang. Việt gửi đi, nhưng Hương vẫn lặng thinh, thậm chí còn tìm cách tránh Việt. Việt bảo: “Nhức đầu quá. Nhưng chắc bên kia nó cũng chẳng sung sướng gì. Nếu nó không trả lời thì mình tăng cường độ, mỗi ngày viết một thư cho nó rối bời lên, không học hành gì được nữa”.

Hòa cũng khó chịu vì sự im lặng của Hương. Nó quyết định gia tăng sự cứng rắn:

“Đã có những ngày Việt nghĩ tình bạn của chúng ta như những bông hoa mới nở, đầy sắc hương, nhưng Việt quên hoa kia cũng phôi pha theo tháng ngày và đổi màu theo mưa chiều nắng sớm. Nếu trước đây Việt là một tờ giấy trắng mà Hương đã viết lên những nét hồn nhiên thì hôm nay Việt muốn xé nó đi và ném vào quên lãng. Việt là người đã nói là làm, đã hứa thì dù chết cũng thực hiện chứ không phải người chỉ biết nói những lời ngọt ngào, mang cho người khác một trời hy vọng rồi nhanh chóng quên đi. Tại sao Hương đã hứa tặng Việt ảnh mà lại lờ đi? Tại sao Hương trông thấy Việt lại né tránh?

Nếu Việt làm cản trở Hương thì Hương cứ bước theo con đường Hương chọn và lãng quên hình bóng Việt. Hôm nay Việt cũng chẳng cần xin ảnh Hương làm gì nữa. Vĩnh biệt Hương”.

Việt đọc xong ngần ngừ hỏi:

– “Vĩnh biệt” hay “tạm biệt” hả mày? Mình “vĩnh biệt” nó lại tưởng mình muốn chia tay thật.

– Đây là chiến thuật “đẩy ra để kéo lại” chứ có phải vĩnh biệt thật đâu. Mình cứ tỏ ra cứng rắn, biết đâu nó sợ.

Việt bảo nếu vĩnh biệt giả vờ thì nó đồng ý. Nó chép lại nguyên văn và thêm vào mấy câu thơ nhặt từ thư của Hưng Sứt gửi Yến:

“Hoa Phù Dung tuy đẹp

Nhưng sớm nở tối tàn

Xin làm Hoa Cúc vậy

Sống mãi với thời gian”.

Thư gửi đi đầu giờ sáng thì giải lao giữa giờ, Liên sang lớp 9D, vẫy Việt ra, thì thào: “Hương hẹn tối nay gặp ở chỗ cũ”. Lúc này Việt mới thấy chiến thuật “đẩy ra để kéo lại” của Hòa cũng đáng được xếp vào loại “các mưu kế trong tình yêu”. Ban đầu Mai Hương định không trả lời Việt ngay, cho Việt khổ sở thêm một thời gian nữa, để trừng trị cái tội ghen tuông, nhưng thấy Việt nói lời vĩnh biệt, đòi làm “Hoa Cúc” nên cũng nao núng. Mai Hương mà biết Việt chỉ vĩnh biệt giả vờ, thì còn lâu mới thèm gặp.

Tối đó Mai Hương cấu Việt thâm tím vì ghen tuông vô lối, và trịnh trọng thông báo, Hương không có anh bạn trai nào mới cả, dù người tán tỉnh thì nhiều. Nếu Việt đủ sức, Hương xin gửi danh sách những người đang theo đuổi để Việt cùng các bạn Quân khu Nam Đồng đi đánh.

Lúc Việt nhờ Hòa viết thư trách móc Mai Hương, nó hùng hổ bao nhiêu thì ngồi cạnh Mai Hương nó mềm nhũn bấy nhiêu. Bị cấu, bị đấm cũng chỉ ngồi yên không dám đánh lại. Bù vào đó, lúc chia tay Việt được Mai Hương thơm nhẹ vào má và dúi cho một tấm ảnh. Bức ảnh của tuổi mười bảy với nụ cười hồn nhiên và đôi mắt sáng long lanh dưới hàng mi cong vút mà suốt mấy chục năm về sau Việt luôn giữ gìn, trân trọng.

2

Một câu hỏi được nhiều người đặt ra là tại sao ngày ấy con trai và con gái khu Nam Đồng có rất ít đôi nên duyên? Từ nhỏ, hai bên đã coi nhau như bạn bè, bằng vai phải lứa, đã từng tranh nhau một chỗ xếp hàng mua thực phẩm, cãi nhau vì hứng trước, hứng sau một xô nước; đánh nhau vì tội mách lẻo với thầy cô, bố mẹ; xưng hô mày tao chí tớ… nói chung là biết nhau quá rõ. Tình yêu vốn dĩ mù lòa. Trong khi bọn chúng đến gần nhau mà mắt sáng choang như đèn ô tô, chưa cần tìm hiểu đã biết rõ nhau đến chân tơ kẽ tóc, đúng là khó… yêu. Giữa chúng thiếu sự mờ ảo và thi vị cho tình yêu phát triển. Đấy là chưa kể tới những trò nghịch ác. Chuyện cái Trúc là một ví dụ. Biết cái Trúc thích di chuyển từ tầng ba xuống tầng một bằng cách trượt trên tay vịn cầu thang, Hoàng rình lúc nó xách xô nước đầu tiên lên nhà, đóng ngay một cái đinh bé vào mặt tay vịn bằng gỗ, để nhô lên nửa phân, đúng khúc ngoặt giữa tầng hai và tầng một. Ở dãy nhà lẻ, đây là chỗ người trượt đạt vận tốc cao nhất. Cái Trúc xuống xách xô nước tiếp theo, tất nhiên vẫn theo đường tụt cầu thang như thông lệ, bập ngay vào cái đinh. Cái quần lụa đen của nó rách toạc, mông loang máu. Sống tập thể, chẳng có cái gì bí mật được lâu. Chỉ một ngày là cái Trúc biết ai đóng cái đinh đó. Vết rách trên quần mới thì chỉ ít bữa nó quên, nhưng cái sẹo ở mông thì mỗi khi chạm đến, nó lại thù Hoàng… Những mối hận tuổi thơ kiểu đó chất chồng ngày càng cao, không như được núi Thái Sơn thì cũng phải bằng núi Ba Vì. Nay bỗng dưng “Mặt Trời” lại gặp “Mặt Trăng”, ấp úng bày tỏ tình yêu, thấy cũng không ổn. Thà cứ đi yêu người ngoài phố hay người tận đẩu tận đâu cho xong.

Về chuyện này, cả bọn cũng nhiều lần trao đổi với nhau. Việt và Giang Cận, hai đứa có người yêu ở nơi khác, dứt khoát quan điểm “chó sói không săn mồi gần hang, phượng hoàng không bắt mồi quanh tổ”. Đính và Ngọc cổ vũ trường phái “trâu ta ăn cỏ đồng ta”. Còn Khanh cho rằng “cứ cái gì ngon thì xa hay gần đều chén tất”. Dù Khanh to mồm vậy, nhưng để “chén” được của ngon đâu có dễ. Ngày sơ tán về, bọn con gái vốn đen nhẻm, gầy nhom, bỗng biến thành những thiếu nữ trơn da thắm thịt, thân hình nở nang. Tính nết chúng thay đổi: giữ kẽ hơn, ít tham gia các trò xô đẩy, đụng chạm, không nói năng thoải mái kiểu mày tao chí tớ như xưa nữa. Thấy bọn con trai, chúng cứ lờ tịt, bước lướt qua, không nhìn và chẳng chào. Theo tâm lý tự nhiên, bọn con trai cũng giữ khoảng cách với chúng. Một lần, khi trao đổi về chuyện này, Khanh nói:

– Bọn mày cứ nghĩ là chúng nó khó gần, nhưng mình đã chủ động tiếp cận đâu? Cái chính là do mình hết. Nếu mình cởi mở, thân mật, mỉm cười với chúng nó trước, chúng nó sẽ vui vẻ với mình. Về nguyên tắc, mình là con trai, phải chủ động.

Lúc đó, cả bọn đang đứng ở đầu Nhà 3. Đính lên tiếng:

– Được rồi, mày làm mẫu cho bọn tao xem. Cái Hồng Nhà 4 đang đạp xe từ đầu Nhà 1 kia kìa. Mày “cởi mở, thân mật, mỉm cười trước” xem nó có vui vẻ với mày không?

Khanh đồng ý. Năm thằng lùi lại, đứng dưới gốc cây. Khanh tiến lên một bước. Nó chăm chú nhìn Hồng từ xa, miệng mỉm cười, đầu gật gật. Hồng vẫn cúi gằm mặt xuống đất, đạp xe qua. Có lẽ nó nghĩ Khanh chặn đường để trêu nó. Cả bọn cười rũ rượi. Hòa bảo Khanh: “Đáng lẽ mày không cần cười, chỉ cần nhe răng ra. Kiểu đó gọi là “tươi kỹ thuật”. Giống như bọn múa trên sân khấu, mọi người cứ tưởng chúng nó cười suốt bài múa, thực ra không phải, chúng nó chỉ nhe răng thôi. Mày cười liên tục như thế, có ngày đứt ruột mà chết”. Việt cũng góp ý: “Mày cứ cười hì hì hì, mỗi lần mất ba giây, tao đếm được mười lăm lần. Nhìn từ xa, cái Hồng chỉ thấy miệng mày mấp máy liên tục, mặt nhăn nhăn, chắc nó nghĩ mày đang chửi nó”. Hoàng bênh Khanh: “Mới một lần, chưa kết luận được. Nếu mình kiên trì thì sớm hay muộn nó cũng phải hiểu chứ?”. Hoàng có cảm tình với dân Nhà 4 vì nó đang dò dẫm làm quen cái Tuyết Minh, nhưng mà chưa đâu vào đâu. Chỉ mỗi Ngọc có mục tiêu cụ thể là bạn Hà, Nhà 6, nhưng tốc độ tấn công của nó vô cùng chậm chạp.

Nói là chậm chạp, không có nghĩa chuyện của Ngọc không tiến triển. Chính vì vậy, Đính mấy lần nhăm nhe kiếm cớ để cướp mà không được. Chiến thuật “đánh bao vây” của Ngọc cũng giống như chiến thuật “trận địa chiến hào” của tướng Giáp, từng bước, từng bước tiến sát mục tiêu. Đứng ngoài quan sát, Hòa phải thừa nhận cách tiến công của Ngọc độc đáo. Thay vì tấn công một cái lô cốt, nó lại đánh vào Sở Chỉ huy. Có chục chậu cây cảnh nhỏ mà tuần nào ông nội Hà cũng bảo em Liên sang rủ nó lên, hết cắt, tỉa, nhổ cỏ, làm rêu… đến đàm đạo về dáng thế. Ngọc nói năng với Hà thì vụng về, nhưng nó có thể kiên nhẫn ngồi nghe ông cả tiếng đồng hồ - lúc gật tán thành, khi lắc phản đối - về cốt cách của người quân tử qua dáng thế cây. Có một cái cành cây con con mà hai ông cháu tranh luận say sưa cả buổi chiều. Ông bảo Ngọc:

– Theo tôi, anh gọi cành này là cành rơi là không đúng.

Nói đoạn, ông cầm cái quạt giấy đưa lên ngang mặt, buông tay. Cái quạt rơi xuống đất. Ngọc nhặt lên, nó tưởng ông cầm không chắc, nhưng hóa ra ông cố tình làm vậy:

– Cái quạt tôi thả vừa rồi gọi là rơi. Cái gì đã rơi phải nằm dưới đất. Trong khi cành này vẫn ở trên cây, vì vậy mình phải gọi là cành buông.

Ngọc gật gù:

– Cháu thấy ông nói rất đúng. Nhưng cành buông này, cháu thấy vẫn có chỗ chưa ổn.

Ông chăm chú lắng nghe Ngọc. Thực ra, Ngọc không phải đứa tinh tế, sâu sắc, có thể đàm đạo, tranh luận với bậc trưởng bối dành những tháng năm nhàn tản của tuổi già chơi cây cảnh. Chẳng qua, do tình cờ, nó học mót được cách chăm sóc cây từ bác chủ nhà ở nơi sơ tán, một nghệ nhân gốc Nam Định. Bác thấy Ngọc hiền lành, hay giúp bác tưới cây, sửa cây, lại khéo tay, nên có cái gì cũng dạy nó. Ngọc nhớ có lần bác giảng giải cặn kẽ tại sao người chơi cây cảnh lâu năm không bao giờ để cành buông đằng trước. Ngọc nói:

– Để cành buông phía trước, nó sẽ như một bức rèm che khuất vẻ đẹp của thân cành phía sau.

Cả buổi chiều hai ông cháu tranh luận xem nên cắt hay để cành buông. Ông tiếc cành đẹp nhất của cây nên muốn xoay ngược cây lại, để cành buông từ trước chuyển ra sau. Ngọc phản đối, cho rằng làm thế giống như bày một bức tượng, nhưng lại để lưng quay vào khách tham quan. Cuối cùng, cả hai thống nhất dù đẹp đến mấy, nhưng nếu ảnh hưởng đến “đại cục” cũng phải tiêu diệt. Một nhát kéo đưa ra đánh “xoẹt”, thế là đi đời cành buông. Em Liên ngồi hóng chuyện suốt buổi, cười khanh khách. Có mỗi cái cây bé tẹo mà anh Ngọc với ông nội tưởng tượng ra lắm chuyện. Hà chẳng nói gì, thỉnh thoảng đi ra rót nước sôi vào ấm cho ông.

Chiều muộn, ông giữ Ngọc lại ăn cơm, nhưng nó ý tứ từ chối. Hà đang nấu nướng dưới bếp, em Liên xách xô ra, nhờ anh Ngọc hứng giúp một xô nước bên Nhà 5 vì Nhà 6 rất đông người xếp hàng.

Lúc chỉ có hai anh em, Liên hỏi thẳng Ngọc:

– Anh thích chị Hà nhà em à?

Ngọc ấp úng:

– Anh thích… nói chuyện và làm cây cảnh với ông…

– Nói dối. Khai thật đi, em giúp cho.

Ngọc đỏ mặt, hỏi:

– Chị Hà… đã có ai chưa?

– Cái anh này hỏi rõ chán! Chị em làm gì có ai.

– Thế em giúp anh bằng cách nào?

– Anh phải thay đổi cách tấn công. Anh cứ lên sửa cây cho ông thì biết đến bao giờ…? Chị em giống mẹ, lãng mạn, mơ mộng, thích người hát hay, biết chơi đàn, làm thơ, khéo chiều chuộng và học giỏi… Anh có như thế không? Hay anh làm thơ tặng chị ấy đi, em đưa cho. Anh có biết hát không? Hôm nào anh vừa làm cây, vừa hát, thể nào chị ấy cũng ra ngồi nghe. Nhà này chỉ có em với ông thích cây thôi.

Nghe những thứ trái ngược hẳn với mình, Ngọc ngẩn người ra. Nó hỏi Liên:

– Tính em có giống chị ấy không?

– Em với chị ấy ngược tính. Em đơn giản, thích người hiền lành, tốt bụng và thẳng tính, kiểu như bố em.

Ngọc nén tiếng thở dài, ước gì Hà biến thành Liên. Nó hỏi:

– Em còn thích gì nữa?

Liên cười hì hì:

– Em thích người nào xách nước cho em!

Ngọc về nhà lấy thêm một cái xô to nữa. Tối hôm ấy, nó cùng Liên xách được bốn xô nước đầy. Hai anh em nói chuyện với nhau, bày ra đủ mưu kế để tấn công Hà. Suy cho cùng, mọi việc cũng không quá khó. Thơ thì có thể lấy của Hưng Sứt, đoạn nào có “em” thay bằng “Hà” là xong, kiểu “Tháp Rùa như một lẵng hoa – Còn Hà như một bài ca ven hồ”. Cái này thằng Việt phổ biến rồi. Thích lãng mạn thì nhờ Hòa viết thư hộ, nghe nói Hòa viết thư lãng mạn lắm. Đàn thì chịu, nhưng có thể thay bằng thổi sáo, và tuần tới, kiểu gì cũng phải theo bọn Đính, Minh lên số 2 Phố Điện Biên Phủ học ký xướng âm. Chiều chuộng thì… có em Liên làm nội gián, Hà thích gì em Liên sẽ thông báo ngay. Còn mỗi vụ học giỏi… Nghĩ đến học, Ngọc lại thở dài… nhưng dù sao thì cũng phải cố. Người ta nói, yêu nhau mấy núi cũng trèo. Toán, Lý, Hóa, Văn, Sử, Địa và Ngoại ngữ,… toàn cái khó cả, nhưng thôi, cũng phải cố.