Steve Jobs - Chương 16 - Phần 04

Sculley cũng không mấy vui vẻ với chiến thắng của mình. Như một chiến binh phạm thương, ông lui vào văn phòng Eisenstat và yêu cầu nhà tư vấn của công ty cho mình quá giang.

Khi họ bước vào chiếc Porsche của Eisenstat, Sculley than thở, "Tôi không biết liệu tôi có thể vượt qua chuyện này không." Khi Eisenstat hỏi ý ông là gì, Sculley trả lời, "Tôi nghĩ rằng tôi sẽ từ chức."

"Anh không thể làm như vậy," Eisenstat phản đối. "Apple sẽ sụp đổ."

"Tôi sẽ từ chức", Sculley khẳng định. "Tôi không nghĩ rằng tôi phù hợp với công ty."

"Tôi nghĩ rằng anh đang bối rối,” Eisenstat trả lời. “Anh đã đứng lên đối đầu với anh ta."

Sau đó, ông lái xe đưa Sculley về nhà.

Vợ Sculley ngạc nhiên khi thấy chồng về nhà bất ngờ. "Tôi đã thất bại", ông nói với vợ. Cô là một phụ nữ mạnh mẽ, người chưa bao giờ thích Jobs hay đánh giá cao sự say mê của chồng mình với anh ta. Vì vậy, khi nghe những gì đã xảy ra, cô ta lập tức vào xe và tăng tốc đến văn phòng của Jobs. Khi biết ông đã đến nhà hàng Good Earth với những người thân tín trong đội Macintosh của mình., cô lái xe thẳng đến đó và đón đầu Jobs ở bãi đậu xe "Steve, tôi có thể nói chuyện với anh không?", cô nói. ông im lặng. "Anh có biết rằng quen biết một người như John Sculley có thể là một đặc ân với anh không?", ông tránh cái nhìn của cô ấy. "Anh không thể nhìn thẳng vào tôi khi tôi nói chuyện với anh sao?" Cô hỏi. Nhưng khi Jobs làm theo, nhìn chằm chằm vào cô không chớp mắt - cô bối rối rút lại lời của mình. "Không sao, không cần nhìn tôi," Cô nói. "Khi tôi nhìn vào mắt của hầu hết mọi người, tôi thấy tâm hồn của họ. Nhưng khi tôi nhìn vào đôi mắt của anh, tôi chỉ thấy một cái hố không đáy, một cái hố trống rỗng, một vùng chết," Sau đó cô bỏ đi.

Thứ Bảy ngày 25 tháng Năm: Mike Murray lái xe đến nhà của Jobs ở Woodside và đưa ra một số lời khuyên ông nên xem xét chấp nhận vai trò của một người định hướng tạo ra các sản phẩm mới, xây dựng AppleLabs, và tránh xa khỏi ban lãnh đạo.

Jobs có vẻ sẵn sàng xem xét ý kiến đó. Nhưng trước tiên ông sẽ phải khôi phục lại cảm tình với Sculley. Vì vậy, ông nhấc điện thoại và khiến Sculley ngạc nhiên. Jobs hỏi liệu họ có thể gặp mặt vào buổi chiều hôm sau và đi bộ với nhau trên các ngọn đồi của Đại học Stanford. Nơi họ đã từng cùng nhau đi dạo trong quá khứ, trong thời gian còn thân thiết, và khi đi dạo như vậy, biết đâu họ có thể làm tìm ra cách giải quyết những mâu thuẫn.

Jobs không biết rằng Sculley đã nói với Eisenstat ông muốn từ chức, nhưng sau đó chuyện này đã không còn quan trọng. Đêm đó, ông đã thay đổi ý kiến và quyết định ở lại. Mặc dù vậy, ông vẫn còn mong đợi Jobs quý mến mình. Vì vậy, ông đồng ý gặp mặt Jobs buổi chiều tiếp theo.

Nếu Jobs muốn hoà giải, tình huống này không hề xuất hiện trong bộ phim mà ông chọn để xem với Murray đêm đó. ông chọn Patton, bộ phim về một tướng quân không bao giờ đầu hàng.

Tuy nhiên, ông đã cho cha mình, người đã từng là một tướng quân trong quân đội, mượn cuốn băng sao bộ phim đó. Do đó, ông lái xe đến ngôi nhà thời thơ ấu của mình cùng với Murray để lấy nó. Cha mẹ của ông không có ở đó, và ông cũng không có chìa khóa. Họ đi xung quanh, kiểm tra cửa ra vào hoặc cửa sổ, cuối cùng đành bỏ cuộc. Các cửa hàng video cũng không có bản sao bộ phim, nên Sculley đành chấp nhận xem bộ phim chuyển thể năm 1983 “Sự phản bội của Harold Pinter”.

Chủ Nhật ngày 26 tháng Năm: Theo kế hoạch, Jobs và Sculley đã gặp nhau tại sân sau của trường Stanford vào buổi chiều chủ nhật và đi bộ vài giờ giữa những ngọn đồi và đồng cỏ ngựa.

Jobs khẳng định lại yêu cầu của ông rằng ông cần có một vai trò nào đó điều hành tại Apple. Lần này Sculley tỏ ra cứng rắn. Không có ích gì đâu, ông tiếp tục nói. Sculley khuyên ông hãy đảm nhận giữ vai trò là một nhà định hướng sáng tạo sản phẩm với một phòng thí nghiệm của riêng của mình, nhưng Jobs từ chối vì điều này chẳng khác nào biến ông trở thành một kẻ bù nhìn. Bất chấp hoàn cảnh thực tế, ông đề nghị Sculley từ bỏ quyền điều hành toàn bộ công ty cho ông. "Tại sao anh không ngồi vào ghế Chủ tịch hội đồng, còn tôi sẽ trở thành giám đốc điều hành?", Jobs đề nghị. Sculley thật sự ngạc nhiên bởi sự nghiêm túc của Jobs.

"Steve, điều đó không có nghĩa lý gì cả," Sculley trả lời. Jobs sau đó đề xuất rằng họ có thể phân chia nhiệm vụ điều hành công ty, ông đảm nhiệm xử lý các vấn đề về sản phẩm, Sculley đảm nhiệm về marketing và kinh doanh. Nhưng hội đồng quản trị đã không chỉ đặt niềm tin ở Sculley, mà họ còn muốn ông khiến Jobs biết điều hơn. "Chỉ một người có thể điều hành công ty," ông trả lời. "Tôi được mọi người ủng hộ và anh thì không."

Trên đường về nhà, Jobs đã dừng lại tại nhà của Mike Markkula. Markkula không có nhà, nên Jobs để lại tin nhắn mời anh ta đến ăn vào buổi tối hôm sau. ông cũng sẽ mời thành viên trung thành cốt cán trong đội Macintosh của mình, ông hy vọng rằng họ có thể thuyết phục Markkula thay đổi sự ủng hộ dành cho Sculley.

Thứ Hai ngày 21 tháng Năm: Ngày lễ Chiến Sĩ Trận Vong đầy nắng và ấm áp. Những người thân tín trong nhóm nghiên cứu Macintosh - Debi Coleman, Mike Murray, Susan Barnes, và Bob Belleville đến nhà của Jobs ở Woodside một giờ trước bữa ăn tối để họ có thể bàn bạc chiến lược. Ngồi trên hàng hiên của căn nhà trong ánh chiều tà, Coleman nói với Jobs rằng ông nên chấp nhận đề nghị của Sculley làm một nhà định hướng thiết kế sản phẩm và xây dựng AppleLabs.

Trong số những người có mặt, Coleman là người thực tế nhất. Trong kế hoạch tổ chức mới của mình, Sculley đã lựa chọn cô đảm nhiệm quản lý các bộ phận sản xuất bởi vì ông biết rằng lòng trung thành của cô là dành cho Apple chứ không chỉ riêng với Jobs. Một số người khác thì hiếu chiến hơn. Họ muốn thúc giục Markkula lên kế hoạch tổ chức lại công ty để Jobs có thể lên nắm quyền.

Khi Markkula đến, ông đã đồng ý lắng nghe với một điều kiện: Jobs phải giữ im lặng. "Tôi muốn lắng nghe ngiêm túc những suy nghĩ của nhóm Macintosh, ch ứ không phải Jobs giật dây họ tạo nên một cuộc nổi loạn", ông nhớ lại. Khi trời chuyển lạnh, họ đã vào bên trong căn biệt thự và ngồi bên lò sưởi. Thay vì để cho câu chuyện biến thành những lời kêu ca, Markkula làm cho họ tập trung vào các vấn đề quản lý cụ thể, chẳng hạn như đâu là vấn đề trong việc sản xuất phần mềm tập tin máy chủ và lý do tại sao hệ thống phân phối Macintosh đã không phản ứng tốt với lệnh được đặt ra. Khi họ bàn bạc xong, Markkula thẳng thừng từ chối Jobs. "Tôi nói rằng tôi sẽ không ủng hộ kế hoạch của ông ấy, và đó là quyết định cuối cùng," Markkula nhớ lại. "Sculley là ông chủ”. Họ rất tức giận và muốn một cuộc nổi dậy, nhưng đó không phải là cách để giải quyết vấn đề."

Thứ ba, 28 tháng Năm: Sculley giận dữ khi nghe Markkula kể về việc Jobs cố gắng thuyết phục Markkula lật đổ ông, Sculley đi đến văn phòng của Jobs vào sáng thứ Ba. Ông đã nói chuyện với hội đồng quản trị trước đó, ông nói, và đã được hội đồng chấp thuận. Ông muốn Jobs nghỉ việc.

Sau đó, ông lái xe đến nhà Markkula, trình bày kế hoạch tổ chức lại công ty của mình. Markkula yêu cầu giải thích chi tiết, và cuối cùng Markkula đồng thuận với kế hoạch đó. Khi ông trở lại văn phòng của mình, Sculley gọi cho các thành viên khác của hội đồng quản trị, chỉ để chắc chắn rằng ông vẫn có sự ủng hộ của họ. Và rõ ràng là như vậy.

Lúc ấy, ông gọi cho Jobs để đảm bảo rằng Jobs hiểu tình hình. Hội đồng quản trị phê duyệt kế hoạch tổ chức lại của Sculley, và kế hoạch sẽ được tiến hành trong tuần đó. Gassée sẽ nắm quyền quản lý bộ phận Macintosh mà Jobs yêu quý cũng như các sản phẩm khác, và Jobs sẽ không được điều hành bất cứ bộ phận nào. Tuy nhiên, Sculley vẫn giữ ý định hòa giải, ông nói với Jobs rằng ông có thể chấp nhận vị trí chủ tịch hội đồng quản trị và trở thành nhà định hướng thiết kế sản phẩm nhưng không có quyền điều hành hoạt động. Nhưng đến lúc này, ngay cả những ý tưởng xây dựng một phòng nghiên cứu như AppleLabs cũng không nằm trong ý định của Jobs nữa.

Rơi vào tuyệt vọng, Jobs nhận ra không còn con đường nào khác, không có cách nào thay đổi thực tế. ông bật khóc và bắt đầu gọi điện thoại cho Bill Campbell, Jay Elliot, Mike Murray, và những người khác. Vợ của Murray, Joyce, nhận được cú điện thoại từ Jobs khi đang ở nước ngoài, ông nói rằng đây là một trường hợp khẩn cấp. “Nó nên là một chuyện thật quan trọng,” cô nói với ông. "Chắc chắn rồi," cô nghe Jobs đáp lại. Khi Murray nhận điện thoại, Jobs đã khóc. "Hết thật rồi," ông nói. Sau đó, ông gác máy.

Murray đã lo lắng rằng Jobs có thể quá thất vọng mà làm điều gì đó ngu ngốc, nên ông gọi lại cho Jobs. Không có ai trả lời. ông lái xe đến Woodside. Không ai ra khi ông gọi cửa. Vì vậy ông đã đi xung quanh và nghển đầu qua cửa sổ để nhìn vào phòng ngủ. Jobs đang nằm trên một tấm nệm trong căn phòng không có đồ đạc của mình, ông để Murray vào và họ đã nói chuyện cho đến khi gần bình minh.

Thứ tư ngày 29 tháng Năm: Jobs cuối cùng đã có một cuốn băng bộ phim Patton, bộ phim ông đã xem tối thứ tư, nhưng Murray ngăn cản ông lao vào một trận chiến khác. Thay vào đó, ông khuyên Jobs đến vào ngày thứ Sáu để nghe công bố kế hoạch của Sculley tổ chức lại công ty.

Không còn lựa chọn nào khác hơn là đóng vai người lính tốt chứ không phải là kẻ chỉ huy nổi loạn.

Lăn nhip một hòn đá Jobs lặng lẽ ngồi trong hàng dưới của thính phòng để lắng nghe Sculley giải thích đội hình mới của công ty. Có rất nhiều người liếc nhìn, nhưng họ dường như phớt lờ sự hiện diện của ông và không tỏ thái độ gì. Ông nhìn chằm chằm không chớp mắt vào Sculley, khiến Sculley nhớ mãi "cái nhìn khinh miệt của Steve" nhiều năm sau đó. "Một ánh nhìn bất khuất", Sculley nhớ lại, "giống như một tia X chiếu thẳng vào tận xương tủy của bạn, nơi yếu ớt và dễ bị phá hủy nhất." Thời điểm đó, đứng trên sân khấu trong khi giả vờ không để ý đến Jobs, Sculley nhớ lại chuyến đi đầy tình cảm của họ một năm trước đó tới Cambridge, Massachusetts, đến thăm người anh hùng của Jobs, Edwin Land. Người đã bị hạ bệ từ chính công ty Polaroid do ông tạo ra, và Jobs đã nói với Sculley trong sự ghê tởm, "Tất cả những gì ông ấy làm là giúp thay đổi hàng triệu kẻ kém cỏi, và họ đã đá ông ấy khỏi chính công ty của mình." Bây giờ, Sculley cũng đã cướp lấy chính công ty của Jobs.

Khi Sculley giải thích về sơ đồ tổ chức, ông giới thiệu Gassée là người đứng đầu mới của bộ phận Macintosh kết hợp với nhóm sản xuất Apple II. Trên biểu đồ là một hộp nhỏ có nhãn "Chủ tịch" mà không có đường dây kết nối với nhóm khác, không với Sculley hoặc với bất cứ ai khác.

Sculley vẫn dành một vị trí, mà Jobs có thể đảm nhận vị trí của một nhà "định hướng toàn cầu". Nhưng ông đã không thừa nhận sự hiện diện của Jobs. Có một vài tiếng vỗ tay vụng về vang lên.

Jobs ở lì trong nhà những ngày tiếp theo, rèm được kéo xuống, máy tự động trả lời được bận sẵn, và người duy nhất ông gặp là bạn gái của mình, Tina Redse. Trong hàng giờ liền, ông ngồi bật bằng nhạc của Bob Dylan, đặc biệt là ca khúc “The Times They Are a-Changin." ông đã đọc câu thứ hai của ca khúc khi công bố Macintosh với các cổ đông của Apple mười sáu tháng trước đó. Đó là câu kết thúc độc đáo: "Dành cho kẻ thua cuộc ngày hôm nay / sẽ là kẻ chiến thắng trong tương lai..."

Một đội từ nhóm Macintosh cũ đến với ông, hy vọng xua tan những u ám của Jobs dẫn đầu là Andy Hertzfeld và Bill Atkinson. Jobs mất một thời gian mới ra mở của cho họ, và sau đó ông đã dẫn họ đến một căn phòng bên cạnh nhà bếp, một nơi hiếm có trong căn nhà được trang trí nội thất nghèo nàn. Với sự giúp đỡ của Redse, ông chiêu đãi mọi người một vài món chay. "Chuyện gì đã xảy ra?" Hertzfeld hỏi. "Chuyện tệ hại đến thế này sao?"

"Không, nó còn tồi tệ hơn." Jobs nhăn nhó. "Tồi tệ hơn anh có thể tưởng tượng nhiều." Ông đổ lỗi cho Sculley vì đã phản bội ông, và nói rằng Apple sẽ không thể hoạt động nếu không có ông.

Vị trí Chủ tịch, ông than phiền, đó hoàn toàn chỉ là hình thức. Ông đã bị đẩy ra khỏi văn phòng của mình ở số 3 đường Bandley đến một tòa nhà nhỏ và hầu như trống không không gọi là "Siberia". Hertzfeld lái câu chuyện sang những tháng ngày hạnh phúc lúc trước, và họ hòi tưởng về quá khứ.

Đầu tuần đó, Bob Dylan vừa phát hành một album mới, Empire Burlesque, và Hertzfeld mang lại một bản sao mà họ bật trên đầu đĩa công nghệ cao của Jobs. Ca khúc đáng chú ý nhất, When the Night Comes Falling from the Sky, với thông điệp khải huyền của nó, dường như thích hợp cho buổi tối, nhưng Jobs không thích nó. Nó có giai điệu gần giống nhạc disco, và ông kết luận rằng Dylan đã xuống dốc kể từ ca khúc Blood on the Tracks. Vì vậy, Hertzfeld chuyển đến bài hát cuối cùng album, Dark Eyes, đó là một ca khúc được viết trên nền nhạc acoustic đơn giản kết hợp giọng ca của Dylan cùng cây đàn guitar và kèn harmonica. Giai điệu chậm chạp và thê lương, Hertzfeld hy vọng, sẽ khiến Jobs nhớ lại những ca khúc mà ông từng rất yêu thích. Nhưng Jobs cũng không thích bài hát đó và không muốn nghe phần còn lại của album.

Phản ứng của Jobs là điều dễ hiểu. Sculley đã từng là một người dẫn dắt với Jobs. Mike Markkula và Arthur Rock cũng vậy. Trong tuần đó cả ba đều đã bỏ rơi ông. "Cảm giác bị bỏ rơi thuở nhỏ như trở lại.” Người bạn và cũng là luật sư George Riley sau này nói rằng, "Đó là một phần sâu thẳm bí mật của ông ấy, và nó khiến ông phải xác định mình là ai." Nhiều năm sau Jobs nhớ lại, "Tôi cảm thấy như tôi đã bị hạ gục, không có chút dưỡng khí nào và tôi không thể thở nổi."

Việc mất đi sự ủng hộ của Arthur Rock đặc biệt khiến Jobs đau đớn. "Arthur đã từng giống như một người cha đối với tôi", Jobs nói. "Ồn ấy đã che chở tôi dưới đôi cánh của mình." Rock đã dạy cho ông về opera, cả ông và vợ, Toni, đã cưu mang ông ở San Francisco và Aspen."Tôi nhớ một lần lái xe đến San Francisco và tôi nói với ông ấy, 'Chúa ơi, tòa nhà Ngân hàng của Mỹ thật xấu xí," và ông nói,' Không, nó mới là tuyệt nhất."Rồi ông đã giảng giải cho tôi, ông đã nói đúng."

Nhiều năm sau, Jobs vẫn rớm nước mắt khi kể lại câu chuyện: "ông đã chọn Sculley thay vì chọn tôi. Điều đó thực sự đã khiến tôi choáng váng. Tôi không bao giờ nghĩ rằng ông sẽ bỏ rơi tôi."

Tai hại hơn nữa là công ty mà ông yêu quý bây giờ nằm trong tay của một người đàn ông mà ông coi là một kẻ kém cỏi. “Hội đồng quản trị cảm thấy rằng tôi không thể điều hành một công ty, và đó là quyết định của họ ", ông nói. "Nhưng họ đã mắc phải một sai lầm. Họ đáng lẽ nên có những quyết định độc lập những gì cần làm với tôi và những gì cần làm với Sculley. Họ đáng lẽ phải sa thải Sculley, ngay cả khi họ không nghĩ rằng tôi phù hợp đề điều hành của Apple." Khi tâm trạng thất vọng về bản thân tăng cao, cơn phẫn nộ của ông với Sculley, ấn tượng về sự phản bội, càng nặng nề hơn.

Tình hình trở nên tồi tệ khi Sculley nói với một nhóm các nhà phân tích rằng ông coi Jobs không còn liên quan đến công ty, ngoại trừ danh hiệu Chủ tịch. "Từ khía cạnh quản lý, không có vị trí nào cho Steve Jobs trong công ty, hôm nay và cả trong tương lai.” ông nói. "Tôi không biết anh ta sẽ làm gì" lời tuyên bố thẳng thừng đã gây sốc cho cả nhóm, và những tiếng thở hổn hển lướt qua trong thính phòng.

Có lẽ việc đi sang châu u sẽ có ích, Jobs nghĩ. Vì vậy, trong tháng Sáu, ông đến Paris, nơi ông phát biểu tại một sự kiện của Apple và đi đến một bữa ăn tối tôn vinh Phó Tổng thống George HW Bush. Từ đó ông đã đi đến Ý, nơi ông lái xe những ngọn đồi ở Tuscany với Redse và mua một chiếc xe đạp để ông có thể dành nhiều thời gian đi xe một mình, ở Florence, ông say mê lối kiến trúc của thành phố và kết cấu của vật liệu xây dựng. Đặc biệt là loại đá ốp lát đến từ mỏ đá Casone II gần thị trấn Tuscan của Firenzuola. Nó có một màu xám hơi xanh dịu. Hai mươi năm sau, ông sẽ quyết định rằng các tầng của hầu hết hệ thống cửa hàng của Apple sẽ được làm bằng loại sa thạch này.

Apple II mới được bán tại Nga, vì thế, Jobs đến Moscow, nơi ông gặp gỡ với AI Eisenstat.

Do có một số vấn đề trong việc xin sự chấp thuận của Washington cho một số các giấy phép xuất khẩu cần thiết, họ đã đến thăm Tùy viên thương mại của Đại sứ quán Mỹ tại Moscow, Mike Merwin. ông ta cảnh báo họ rằng luật pháp khá nghiêm khắc đối với việc chia sẻ công nghệ với Liên Xô. Jobs tỏ ra khó chịu. Tại triển lãm thương mại Paris, Phó Tổng thống Bush đã khuyến khích ông đưa máy tính vào Nga để "kích động một cuộc cách mạng từ các tầng lớp thấp”.Trong bữa ăn tối tại một nhà hàng Gruzia "chuyên phục vụ món bánh mỳ thịt nướng”, Jobs tiếp tục luận điểm của mình. "Làm thế nào ông có thể cho rằng điều này vi phạm pháp luật Mỹ khi nó rõ ràng là có lợi cho chúng ta?" ông hỏi Merwin. "Nếu đưa máy tính Mac vào tay người Nga, họ có thể in tất cả các bài báo của họ."

Jobs cũng thể hiện bản tính thẳng thắn và nóng nảy của mình ở Moscow bằng cách nhấn mạnh vào các câu chuyện về Trotsky, nhà cách mạng lôi cuốn đã từng nhận lệnh ám sát Stalin. Lúc ấy, viên đại diện KGB đã đề nghị ông hạ thấp giọng của mình. "Anh sẽ không muốn nói chuyện về Trotsky đâu," ông ta nói. "Các nhà sử học của chúng tôi đã nghiên cứu tình thế lúc đó, và chúng tôi không tin ông ta là một người đàn ông tuyệt vời nữa." Nhưng lời nói đó chẳng ích gì. Khi họ tới các trường đại học công lập tại Moscow để nói chuyện với sinh viên về máy tính, Jobs bắt đầu bài phát biểu của mình bằng cách ca ngợi Trotsky. Với Jobs ông ta là một nhà cách mạng đáng nhớ Jobs và Eisenstat tham dự bữa tiệc thứ tư trong tháng bảy tại Đại sứ quán Mỹ, và trong lá thư cảm ơn của mình gửi Đại sứ Arthur Hartman, Eisenstat nhấn mạnh rằng Jobs lên kế hoạch để khối liên doanh của Apple ở Nga mạnh mẽ hơn trong năm tới. "Chúng tôi dự kiến sẽ quay lại Moscow vào tháng Chín." Đã có lúc dường như hy vọng của Sculley rằng Jobs sẽ trở thành một “nhà hoạch địch chiến lược toàn cầu" cho công ty đã trở thành hiện thực. Nhưng không phải vậy.

Một cái gì đó rất khác đã xảy ra vào tháng 9 năm đó.

Chú thích

ICARUS: Tên của nhân vật trong thần thoại Hy Lạp, chàng trai bay lên trời cao bằng đôi cánh dẤn bằng sáp ong do người cha, một nhà thông thái thiết kế, nhưng anh đã quên lời cha dặn, muốn bay cao hơn mặt trời, tuy nhiên càng đến gần mặt trời thì sức nóng càng mãnh liệt hơn và nung chảy đôi cánh khiến chàng trai rơi xuống đáy biển mà chết.