P6 - Chương 5

Với tư
cách là sĩ quan tham mưu biệt bộ, Luân tháp tùng đại sứ Nolting trong chuyến
thị sát đồng bằng sông Cửu Long đầu tiên của ông ta. Nolting sẽ đến và sẽ nghỉ
đêm ở Cà Mau, tỉnh lị An Xuyên. Sự chọn lựa một tỉnh tận cùng đất nước Việt
Nam, nơi mà Việt Cộng hầu như kiểm soát toàn bộ xóm làng có một ý nghĩa phô
trương rõ rệt vai trò cá nhân của đại sứ - Nolting muốn bản báo cáo của mình
gởi về Tòa Bạch Ốc phải sinh động. Ngoài Luân, tháp tùng đại sứ còn có đại tá
Lâm, ở Bộ tổng tham mưu. Lâm không thân với Luân mặc dù hai người giống nhau ít
nhiều về điểm liên hệ với “phía bên kia.” Cha Lâm, một nhà giáo, từng là chủ tịch
ủy ban Liên Việt tỉnh Cần Thơ trong kháng chiến và nay tập kết ra Bắc, làm một
việc gì đó ở Hà Nội. Chị ruột Lâm cùng tập kết với cha và chồng là một sĩ quan
Bắc Việt.

Năm
1945, Lâm đang học ban tú tài, theo Thanh niên Tiền phong, bị Pháp bắt trong một
trận càn, thấy anh ta là học sinh, tống lên Trường võ bị Đà Lạt và năm 1947, ra
trường với cấp thiếu úy trừ bị. Cũng năm đó Lâm và một số bạn tốt nghiệp Trường
võ bị Đà Lạt như Quách Sến, Trần Thiện Khiêm, Nguyễn Khánh, Trần Đình Lan rủ
nhau ra bưng biền. Họ đầu quân dưới trướng Trần Văn Trà, Khu bộ trưởng Chiến
khu 8 và được phân công huấn luyện Trường quân chính khu. Chưa xong một khóa,
chịu cực không nổi, Nguyễn Khánh chủ trương trốn về thành. Trước khi trốn,
Khánh dự định đánh cắp tài liệu, súng đạn và ghi chú các căn cứ Khu 8, nói là
để khỏi bị Tây xử bắn về tội đào ngũ. Không rõ các người khác trong bọn đồng ý
hay không dự định của Khánh, riêng Lâm không tán thành. Chịu cực không nổi thì
trốn, đừng làm chuyện do thám gián điệp. Sau này, Lâm biết Nguyễn Khánh hành
động theo bố trí của Phòng nhì Pháp. Từ đó, ở đâu anh cũng chửi Nguyễn Khánh;
hai người đoạn giao.

Về
thành, Lâm trốn một lúc. Người chị - bấy giờ chưa đi kháng chiến, là một hộ
sinh nổi tiếng - vận động cho Lâm sang Pháp. Lâm chọn nghề cơ khí, đang sửa
soạn vào trường thì tông tích bại lộ. May mà người đỡ đầu Lâm, một chính khách
có cỡ ở Paris, đã xoay cho Lâm khỏi tù, nhưng phải vào học Trường thiết giáp
của Lục quân Pháp mở ở Oran - Bắc Phi. Hết khóa, Lâm được giao hoàn cho Bộ chỉ
huy quân viễn chinh Pháp ở Đông Dương với hàm trung úy. Năm 1952, Lâm tòng sự
tại võ phòng của Quốc trưởng Bảo Đại mà Chánh võ phòng là Thiếu tướng Nguyễn Văn Hinh. Trong vòng ba năm, Hinh
từ thiếu tá Chánh võ phòng leo lên thiếu tướng Tổng tham mưu khi Pháp đầu hàng
trong trận Điện Biên Phủ. Lâm không làm gì cả, vẫn mặc nhiên được thăng cấp.
Khi Diệm nắm quyền, Hinh đeo lon trung tướng và Lâm, trung tá. Nhưng, từ 1954
đến nay, bảy năm trời, anh ta chỉ nhích lên mỗi một cấp. Có thể
hai lí do đã ghìm chân Lâm: lai lịch gia đình và mối quan hệ với tướng Hinh.
Hoặc, nếu cần, thêm lí do thứ ba: tướng Hinh dan díu với một nữ kí giả thường
viết các phóng sự chiến trường kí tên Tú Vân - hiện thời, cô đang học môn kinh
tế ở Đại học Berkeley; chồng cô, một quan chức Mỹ có quyền thế trong cơ quan
USOM - Tú Vân không thích Lâm vì Lâm hay bêu rếu mối tình vụng trộm của cô. Chỉ
đôi lần, Lâm đảm nhận chức vụ cầm quân, còn nói chung, ngày này qua ngày khác
anh ngồi trước chồng báo cáo cao nghêu bên trong vòng rào Bộ tổng tham mưu.

Bỗng
trở thành kẻ bất đắc chí, hay gây gổ, Lâm thích rượu mạnh ngang với xem đua
ngựa.

Dĩ
nhiên Luân biết Lâm qua bác sĩ Tuyến. Trong công vụ, họ gặp nhau luôn song chưa
bao giờ hai người uống rượu tay đôi hoặc ngồi tán dóc. Lâm biết Luân - chắc
vậy; anh ta đánh giá Luân như thế nào thì Luân chưa nghe.

Tướng
Mac Garr đi cùng với Nolting. Thật ra, Mac Garr không cần phải đi. Nhiệm vụ của
ông ta vừa chấm dứt, trong khi chờ đợi người thay thế sang để bàn giao, ông đi
dạo một chuyến để “chào vĩnh biệt các bãi lầy” - như ông nói. Nolting mời ông
cùng ngồi chung chiếc Highlifter Bell, loại trực thăng có thể bay cao 3.000
thước, mười
lăm chỗ ngồi - còn rất hiếm ở Nam Việt.

Chuyến
thị sát rời Tân Sơn Nhất vào
một buổi sáng mà Nha khí tượng cam đoan là không có mưa.

Sân bay
Tân Sơn Nhất chìm trong tiếng động nhức tai của đủ loại máy bay lên xuống, nhất là những
chiếc AD6 vừa tiếp nhận - loại chiến đấu cơ mang tên rất cao bồi “Skyraider” -
càn quét xứ trời! AD6 được quảng cáo như loại máy bay ưu việt đối với chiến
tranh chống du kích.

Nolting,
nón panama, quần tropical, sơ mi ngắn tay, xuống xe gần ngay chỗ máy bay đỗ.
Mac Garr đến trước Nolting hai phút, đi đi lại lại trên nền bêtông với vẻ mặt
cau có.

Nolting
vừa ra khỏi xe, một đại úy dong dỏng cao, trạc tuổi ba mươi, mắt như ngái ngủ, để râu mép, đứng nghiêm:

- Tôi, Đại úy Nguyễn Cao Kỳ, xử lí thường vụ Bộ tư lệnh
không quân, có mặt!

Giọng
của đại úy Kỳ khàn khàn có phần lè nhè, nói tiếng Anh chưa chuẩn,
pha nhiều âm sắc Pháp.

Thật
sự, Nolting đi thị sát còn khá nhiều người thuộc Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng…
cấp bậc cao hơn một đại úy, nhưng
giữa lúc mọi người nhường nhau thì Cao Kỳ ngang nhiên ưỡn ngực lên tiếng trước.

Nolting
bắt tay Kỳ, cám ơn. Và vẫy chào xã giao số người ra tiễn. Kỳ đưa Nolting khá sỗ sàng - kiểu đôi bạn cập kè - lại
cầu thang máy bay. Y ta bước lên bậc thang, ý chừng muốn đưa Nolting tận chỗ
ngồi. Nhưng, một trung tá Mỹ đã sỗ sàng không kém, gạt phắt Kìỳ nói trong cổ họng:

- Đi
chỗ khác chơi!

Từ đầu,
Luân đã để ý lối ngóc đầu kiếm chác của viên đại úy chưa mấy ai biết tiếng này,
nhưng anh lặng lẽ theo dõi. Ngành không quân mới xây dựng, Mỹ chăm sóc nó. Số
sĩ quan trẻ được đạo tạo gấp rút và Kỳ là một trong những phi công nắm khá sớm các loại máy bay kiểu mới - do
vốn học ở Marrakeck và Avord của Pháp và được bổ túc ở Air Commandant Staff
School Mỹ.

Đại tá
Lâm, trái lại, bốp chát luôn!

- Nè,
chú mày có biết thằng trung tá Mỹ bảo cái gì không? Nó bảo chú mày cút đi… Mặt
dày hơn da trâu!

Anh ta
bảo Kỳ lúc bước lên trực thăng. Kì không phản ứng, gã mải
ngó theo Nolting.

Mọi
người trên máy bay làm quen với nhau: ngoài Nolting, Mac Garr, đại tá Lâm,
trung tá Luân, Trung tá
Tony Forting - cận vệ của Nolting, Trung tá Thomas Hayden - cận vệ của Mac Garr, ba quân cảnh Mỹ và phi hành
đoàn - một đại tá chỉ huy, hai lái, một hoa tiêu và một nhân viên vô tuyến
điện, đều người Mỹ, dĩ nhiên.

Các tùy tùng khác và quân cảnh đi trên chiếc Chinook và hai
chiếc Sikorsky. Đoàn trực thăng được cả một lực lượng hùng hậu hộ tống: một
trinh sát cơ L19, ba trực thăng chiến đấu HU-1A, ba chiếc AD6.

Nolting
khẽ nhún vai khi Tony Forting báo cáo về kế hoạch yểm trợ - ông làm ra vẻ không
thấy cần thiết phải sử dụng nhiều máy bay như vậy.

- Cùng
đi với đại tá Lâm và trung tá Luân là quá đảm bảo. Phải không?

Tony
Forting lắc đầu:

- Thưa,
lộ trình của chúng ta qua các vùng nguy hiểm!

Nolting
nheo mắt:

- Ông
quên là chúng ta bay trên trời?

- Thưa,
vì vậy, chúng tôi lựa loại máy bay có độ cao an toàn.

- Ồ! -
Nolting lại nhún vai - Thế thì còn trông thấy gì ở dưới mặt đất? Ông nên nhớ chúng
tôi thích một buổi du ngoạn hơn là chui vào cái hộp thép này… Bay thấp một tí,
được không?

Mac
Garr mỉm cười. Luân, không khác gì Mac Garr song giữ vẻ mặt rất bàng quan. Bởi
vì Nolting đưa ra một đề nghị mà thừa biết ông ta sẽ mãn nguyện: viên đại tá trưởng
phi hành đoàn lắc đầu.

Chong
chóng quay tít, máy bay nhấc bổng và trong vài phút, Sài Gòn lùi vào phía sau
họ. Con đường số 4 hiện rõ như một vệt đen và máy bay, tuy trên lưng chừng cao,
vẫn bám trục lộ được canh giữ nghiêm mật này.

Nolting
xoay người, nhìn qua cửa kính cánh đồng bằng bát ngát. Mac Garr tựa cằm lên nắm
tay, lim dim mắt. Nhiệm vụ trưởng phái bộ quân sự của Mac Garr chấm dứt không
mấy vẻ vang: khi ông thay Williams, Việt Cộng không
nhiều bằng khi Harkins thay ông. Chưa ai nêu lên một nhận xét công khai về ông,
song người ta đã thông báo: Đại
tướng Paul Harkins sẽ kế tiếp nhiệm vụ ở đây với tư cách mới: chỉ huy trưởng Bộ
chỉ huy quân sự viện trợ. Nghĩa là ông chỉ xứng đáng làm một cố vấn, Harkins
thì là một tư lệnh chiến trường.

Luân
ngồi đối diện với Mac Garr. Ông ta sực nhớ lần đến Bến Tre. Đại úy Nguyễn Thành
Động đã cho ông ta một bài học.

- Khó
chơi lắm! - Mac Garr bỗng làu bàu. Tất nhiên, Luân hiểu Mac Garr than “khó chơi
lắm” với cái gì. Còn hồi đến Bến Tre, Mac Garr rất trịch thượng. “Các anh không
được quyền chui tọt vào chăn, lẩn tránh Vixi như con đà điểu…” Ông ta đã nói
như vậy. Co cả thân hình lực lưỡng vào chiếc ghế, Mac Garr giống con đà điểu
thật! “Ái chà!” Mac Garr kêu lên. Nolting quay lại.

- Gì
thế, đại tướng? Ông cảm cúm à?

Mac
Garr vẫn không đổi tư thế:

- Đại
tướng(1)? Ông đại sứ kết thêm sao cho tôi đấy? Tôi bảo là khó nhá… Với bọn
Vixi, khó nhá…

(1) Nolting
chơi chữ. “General” vừa có nghĩa là “đại tướng” vừa có nghĩa là “tướng quân”.
Hàm đại tướng mang 4 sao, nhưng Mac Garr chỉ mới mang 3 sao.

- Thế
theo tướng quân, với ai thì dễ nhá? Mọi da đỏ chăng?

- Tôi
nói nghiêm chỉnh đấy, Ngài đại sứ. Tôi sắp rời Sài Gòn, còn ông, ông đứng lại,
ít ra cũng vài năm. Các nhà chính trị có nhiều cách lí giải các hiện tượng.
Cùng lắm, các ông ngồi thương lượng với đối phương. Như ở Bàn Môn Điếm bên
Triều Tiên. Rồi, có khi các ông còn ôm hôn thắm thiết đối phương nữa. Chúng tôi
không được quyền như vậy. Chúng tôi phải đánh và có mỗi nhiệm vụ đánh thắng… -
Mac Garr nhắc những chữ “chúng tôi” vừa liếc Lâm và Luân, có ý như kéo những sĩ
quan Việt Nam có mặt về phe ông ta… - Nhưng, đánh bằng cái gì? Nước bọt ư? Tôi
từng bảo ông Durbrow: Hãy ghi vào báo cáo và cứ cách nhật báo cáo một lần về
Ngũ Giác Đài. Súng, lính! Bấy nhiêu thôi. Ông Durbrow không dám. Khi Phó Tổng thống Johnson đến Sài Gòn, ông ta còn làm ra bộ là người
hiểu biết khoa học quân sự: Súng tất nhiên là cần, song vẫn cần người chỉ huy
hơn. Ông ta nhận xét với Phó Tổng thống trong
lúc tôi cố sức chứng minh rằng thiếu súng là nguyên nhân của mọi nguyên nhân…

Mac Gar
sửng cồ hẳn:

- Chưa
tới thời để các nhà ngoại giao dạo các bản nhạc du dương… Hãy để chúng tôi nói.
Mac Arthur đấy, không để cho ông ta nói, quân Liên Hợp Quốc đến vĩ tuyến 38 là
cùng. Chết cả triệu nhân mạng để rồi quay trở lại đúng cái nơi, thuở mà chưa có
một người Mỹ nào chết cả…

- Tướng
quân tự ví mình hơi quá đấy! - Nolting châm biếm - Mac Arthur là con người mà
ngay Dick(2) cũng nể…

(2) Gọi
thân mật Eisenhower.

- Giá
Mac Arthur ra tranh cử Tổng thống, chưa chắc đã thua Eisenhower!

- Ồ!
Tướng quân lập luận lạ thật. Nếu trường hợp giả định của tướng quân xảy ra,
biết đâu Mac Arthur không xử sự hệt Eisenhower? Tướng quân muốn vượt vĩ tuyến
17?

- Tôi
chưa thấy biện pháp nào hứa hẹn hơn…

Luân
nhìn xuống đất: thị xã Vĩnh Long ẩn hiện. Anh bảo nhỏ đại tá Lâm, nhưng cũng cố
ý cho Nolting và Mac Garr nghe:

- Quê
tôi đây rồi!

Luân đã
can thiệp đúng lúc: cả Mac Garr lẫn Nolting muốn chấm dứt cuộc cãi chày cãi cối vô vị, nhưng không biết chấm dứt như thế
nào. Mac Garr nói đến Bắc tiến, song Luân biết cái đầu của viên tướng thất sủng
này trống rỗng.

- Thế
à? Đâu nào? - Nolting quay người lại, làm như chăm chú quan sát.

- Ngay
ngã ba sông, phải không? - Mac Garr nói theo - Kìa, phía kia là Kiến Hòa… Tôi
nhận ra rồi.

Đại tá
trưởng phi hành đoàn mở bản đồ, chỉ chỗ mà trực thăng đang lướt qua.

- Thế
Đồng Tháp Mười đâu? - Nolting hỏi.

- Thưa,
chúng ta không bay trên Đồng Tháp Mười.

- Tiếc
quá… Cái gì kia? - Nolting kêu lên khi thấy một số dân chúng tụ tập ven lộ 4.

Luân
biết là dân chúng đang bị lùa xây Ấp chiến lược.

- Việt
Cộng? - Nolting lại hỏi, hơi mất bình tĩnh.

- Không
phải! - Mac Garr tỏ ra thành thạo - Ven quốc lộ, làm gì có Vixi giữa ban ngày…

- Biết
đâu! - Nolting thốt xong, biết mình hố, im bặt.

Mac
Garr cười khẩy:

- Hòa
Hảo là cái gì? - Nolting lại hỏi cho đỡ ngượng.

Mac
Garr giả bộ không nghe, trỏ phía trước:

- Sắp
đáp xuống Trà Nóc.

*

Nolting
chỉ ở Trà Nóc nửa giờ. Đại tá cố vấn Mỹ và đại tá tư lệnh sư đoàn 21 Trần Thiện
Khiêm mời khách dạo Cần Thơ một vòng, Nolting hứa sẽ làm việc đó khi trở lại,
trưa ngày mai. Luân để ý đại tá Lâm và Khiêm gặp nhau - họ là bạn - không mặn
mà, Lâm bắt tay Khiêm rồi tìm chỗ ngồi tách biệt.

Trực
thăng tiếp tục bay trên lộ 4. Suốt đường bay, kế hoạch lập Ấp chiến lược đang
bắt đầu rất khẩn trương. Từ trên máy bay, Luân thấy nhiều cụm khói dày đặc -
hẳn là quân đội đang đốt nhà dân. Đây là một kế hoạch tàn bạo - lùa hàng triệu
người vào các chu vi ven lộ, thị trấn, dùng dân vệ canh phòng, bỏ ngỏ các vùng khác cho máy bay pháo kích tự do. Kế hoạch
do Nhu vạch, anh ta đã đưa cho Luân xem bản thảo và Luân lờ không góp ý kiến.
Bản thảo được chụp ảnh và gởi cho anh Sáu Đăng.

Thật
ra, kế hoạch của Nhu vẫn còn ở mức nguyên tắc. Chính Staley và Vũ Quốc Thúc chi
tiết hóa bản kế hoạch, với sự đóng góp của Mai Hữu Xuân và cơ quan tình báo.

Bây
giờ, Luân thấy cái lợi hại của kế hoạch đó. Anh tiếc là đã không chú ý đến nó
sớm hơn. Quả gã đại tá người Anh Thompson đã bày ra trò nguy hiểm này.

Ấp
chiến lược khác Khu trù mật, đúng như Nhu phân tích - Khu trù mật kềnh càng còn
Ấp chiến lược, theo tên gọi, lấy ấp làm đơn vị. Phá Khu trù mật cần một đơn vị
vũ trang đánh mạnh, như Luân chứng kiến ở Vị Thanh và ngay ở Kiến Hòa. Còn phá Ấp
chiến lược cần một phong trào du kích rộng và lực lượng quần chúng - chuyện
không phải có được một ngày một buổi.

- Những
cánh đồng rộng! - Nolting kêu lên, máy bay đang ở trên vùng Sóc Trăng - Thế mà
người ta không cày cấy… Cần lo cày cấy! Nước Mỹ không thể nuôi mãi hàng mấy
chục triệu dân Nam Việt. - Nolting nói như ra lệnh. Ông ta nói không có gì sai,
song Mac Garr cứ cãi:

- Làm
sao cày cấy? Ai cày cấy? Ngài quên là cả chúng ta lẫn Việt Cộng đang trong tình
trạng chiến tranh.

- Chiến
tranh vẫn phải cày cấy… Nhịn đói đánh giặc được sao?

- Chúng
ta tranh luận trong phạm trù nào, thưa Ngài đại sứ? Phạm trù không ăn thì không
làm được bất cứ việc gì. Hay phạm trù cày cấy dưới bom đạn? Trong phòng có máy
lạnh và nhất là trên giấy, người ta có thể bắt cả Đức Chúa Trời khiêu vũ. Còn
trên trận địa… Mac Garr cười hô hố, rất võ biền.

- Tôi
có cảm giác tướng quân sang Việt Nam không một giờ nào rời tiền duyên… Thế mà!
- Nolting không chịu thua.

Luân
thông cảm với Mac Garr. Ông ta cay cú. Công bằng mà nói, ông ta không có tội -
hoặc, chính xác hơn, tội của ông không nặng hơn tội của Tổng thống Mỹ. Tuy
nhiên, có một lập luận đang lớn dần, quy trách nhiệm cho tướng Mac Garr.
Nolting nhúng tay vào việc bẩn thỉu đó. Rồi đây, sau chuyến thị sát, Nolting sẽ
góp thêm vào lập luận những bằng chứng. Kennedy cần Mac Garr - Mac Garr phải
chịu trách nhiệm về việc Kennedy bắt buộc thêm viện trợ cho Việt Nam Cộng hòa chống
Cộng, lẽ ra có thể không cần nếu Mac Garr giỏi hơn… Nấp sau Mac Garr, Kennedy
an toàn trước quốc hội Mỹ.

Mãi đến
bây giờ Luân mới hiểu toàn bộ sự việc. Bận suy nghĩ, Luân quên phứt, anh đang bay
trên vùng đất quen thuộc. Khi nhớ ra, trực thăng đã sà thấp. Các mái nhà cổ lỗ
của Cà Mau vụt qua…

Trực
thăng đáp xuống sân bóng. Quân cảnh Mỹ chực sẵn và một sĩ quan quân cảnh làm
hiệu cho trực thăng đáp đúng nơi quy định. Họ không xuống sân bay; sân bay dành cho các máy bay hộ tống.

Luân
bồi hồi bước lên nền đất. Bảy năm trước, anh từ giã khu giải phóng Tây Nam Bộ
và bây giờ, anh vẫn chưa thể trở về đây với tư cách cũ. Hình ảnh bạn bè, các
chiến sĩ của tiểu đoàn 420 chạy qua óc anh như một khúc phim. Họ ở đâu, ra sao?

- Trình
quý vị, tôi, Vũ Liệu, thiếu tá tỉnh trưởng An Xuyên có mặt.

Một
người da sạm, lùn, bụng khá to, cổ nung núc thịt, bê-rê đội lệch, quân phục
loang lổ, chiếc thánh giá vàng óng ánh nơi ngực, kính đen to gọng, đang đứng
nghiêm.

Theo hướng
dẫn của Vũ Liệu, mọi người lên một dọc xe hơi đậu ngoài bìa sân bóng.

Một
thiếu phụ đứng trên thang một chiếc trực thăng sơn cờ quân lực Việt Nam Cộng
hòa. Mấy người lính đang lôi từ khoang trực thăng ra những thùng, những bọc.
Thiếu phụ chắp tay:

- Chào
quý vị ạ!

Bà đẹp,
đẹp sắc sảo nữa. Tóc uốn kiểu đào hát bóng, áo dài hồng nhạt, quần sa tanh
trắng.

Nolting
vui vẻ vẫy tay đáp lễ, nói tiếng Pháp:

-
Bonjour, madame(3)

(3) Chào bà

Và, tất
cả đều bị bất ngờ, thiếu phụ đáp lại, rất nhí nhảnh:

-
Bienvenue, Mon Excellence Nolting!(4)

(4) Chào
mừng Ngài Nolting.

Hơn thế
nữa, bà đưa mấy ngón tay lên môi, hôn gió!

Rõ ràng
Vũ Liệu ngẩng đầu hơi cao. Luân biết liền: bà thiếu tá tỉnh trưởng.

Đoàn
qua khỏi chiếc trực thăng, Luân còn nghe bà - bây giờ thì giọng the thé:

- Tao
đã bảo, bọn mày làm hỏng hết… Đâu, giỏ cà rốt đâu? Quên rồi… Thế này nhé, đứa
nào lái trực thăng lên Cần Thơ mua nhanh cà rốt… Lựa thứ thật tươi… Đồ ăn hại!

Nolting,
Mac Garr và số sĩ quan Mỹ chắc không hiểu bà ta nói gì. Còn Luân, anh ngẫm nghĩ:
“Cái lũ này xô cả bọn chết lẹ thôi.”