Lúc nó đến đám cây đầu tiên ở ven rừng thì trời đã gần tối và nó vừa lao vào khu rừng không chút do dự vừa lo lắng nhìn hai bên để tìm bất kỳ dấu vết nào của bạn mình. Lác đác đó đây những bộ mặt hiểm độc ló ra khỏi hang rồi lại biến mất ngay khi nhìn thấy con vật dũng cảm ấy cùng đôi súng lục và cái dùi cui đáng sợ trong tay; và tiếng huýt sáo cùng âm thanh lộp bộp mà nó đã nghe rất rõ lúc mới vào rừng tắt dần và ngừng hẳn, và tất cả khu rừng đều rất yên tĩnh. Nó dũng mãnh tiến bước dọc khu rừng, tới tận bìa rừng xa nhất, rồi hẳng cần theo các đường mòn, nó quyết định băng qua rừng, vừa đi vừa cần mẫn quan sát toàn bộ mặt đất và luôn cất tiếng vui vẻ gọi to “Chuột Chũi ơi, Chuột Chũi, Chuột Chũi! Cậu ở đâu thế? Tớ đây mà – Thằng bạn chí cốt Chuột Nước đây mà!”
Lùng sục khắp khu rừng khoảng hơn một giờ đồng hồ thì cuối cùng, nó thật vui mừng khi nghe thấy một tiếng kêu nhỏ nhẹ đáp lại. Lần theo âm thanh ấy, nó len lỏi qua bóng tối ngày một dày đặc tới gốc một cây sồi già có một cái hốc, và từ cái hốc đó một giọng yếu ớt vọng ra: “Chuột Nước! Có thật là cậu không đấy?”
Chuột Nước bò vào trong hốc, và tại đó nó thấy Chuột Chũi đã mệt lử và còn đang run rẩy. “Ôi, Chuột Nước!” nó kêu lên. “Nãy giờ tớ hoảng quá, cậu chẳng hình dung nổi đâu!”
“Ồ, tớ rất hiểu,” Chuột Nước dịu dàng nói. “Lẽ ra cậu chẳng nên bỏ đi và làm điều đó, Chuột Chũi ạ. Tớ đã cố hết sức ngăn cậu. Bọn cư dân bờ sông chúng tớ cũng hiếm khi đến đây một mình. Nếu phải đến, ít nhất chúng tớ cũng đi từng đôi, như thế nói chung chúng tớ được an toàn. Hơn nữa, người ta còn phải biết đến cả trăm điều – mà tất cả bọn tớ đều biết, còn cậu thì chưa. Ý tớ muốn nói về các mật khẩu, ký hiệu, và những châm ngôn có quyền năng và hiệu lực; và phải lặp đi lặp lại, những mánh khóe và thủ đoạn cậu phải thực hành; tất thảy đều khá đơn giản khi mà cậu đã biết, nhưng mà cậu phải biết những thứ đó nếu cậu nhỏ thó, nếu không, cậu sẽ gặp rắc rối. Cố nhiên, nếu cậu là bác Lửng hoặc anh Rái Cá thì mọi chuyện sẽ hoàn toàn khác.”
“Nhất định là anh bạn Cóc gan dạ chẳng ngại gì việc đến đây một mình, phải không?” Chuột Chũi hỏi.
“Thằng Cóc ấy à?” Chuột nước vừa trả lời vừa cười rộ lên. “Nó chẳng chịu vác mặt đến đây một mình đâu, có các cả núi vàng (9), thằng Cóc cũng chẳng dám.”
Chuột Chũi rất phấn chấn vì tiếng cười hồn nhiên của Chuột Nước và cũng vì nhìn thấy cái dùi cui và hai khẩu súng lục sáng loáng của cu cậu. Nó hết run và bắt đầu cảm thấy bạo dạn và bình tĩnh hơn.
“Mà này,” lát sau Chuột Nước nói, “chúng mình phải thật sự bình tĩnh lại và lên đường trở về nhà trong lúc trời còn hơi sáng. Cậu biết đấy, ngủ qua đêm ở đây chẳng bao giờ ổn đâu. Ít ra thì ở đây cũng quá lạnh.”
“Chuột Nước thân mến, “ Chuột Chũi tội nghiệp nói, “Tớ rất lấy làm tiếc song chẳng qua là vì tớ đã mệt lử, mà đó là sự thật rành rành. Cậu phải để cho tớ nghỉ ở đây thêm lát nữa cho lại sức cái đã, nếu như tớ nhất thiết phải về nhà.”
“Ồ, cũng được,” Chuột Nước hiền hậu nói, “cứ nghỉ ngơi đi. Dù sao lúc này trời cũng gần tối như mực rồi, lát nữa thế nào cũng có trăng.”
Thế là Chuột Chũi rúc sâu vào đám lá khô mà nằm duỗi thẳng chân tay và lát sau đã ngủ thiếp đi, tuy giấc ngủ chập chờn không được yên lành. Trong khi đó Chuột Nước cũng cố mặc thật ấm, và kiên nhẫn nằm chờ, với một khẩu súng lục trong tay.
Cuối cùng, khi Chuột Chũi tỉnh giấc, khỏe khoắn ra nhiều và lại khí thế như thường lệ, Chuột Nước nói, “Mà này! Tớ ra ngoài một chút xem có động tĩnh gì không và sau đó chúng mình nhất định phải rời khỏi đây.”
Nó bước tới lối ra của con đường rút lui và thò đầu ra ngoài, sau đó Chuột Chũi thấy nó khẽ nói cho bản thân nó nghe: “Ô kìa! Ô kìa! Có – đi được rồi!”
“Có chuyện gì thế hả, Chuột Nước?” Chuột Chũi hỏi.
“Có chuyện tuyết,” Chuột Nước trả lời ngắn gọn: “nói đúng hơn là có tuyết rơi. Tuyết rơi nhiều lắm.”
Chuột Chũi bước đến, khom mình bên cạnh nó và, khi nhìn ra bên ngoài nó thấy khu rừng ban nãy khủng khiếp biết bao đối với nó giờ đây đã có một diện mạo hoàn toàn khác. Các hang dốc, hồ ao, cạm bẫy cùng những mối hiểm họa khác đối với du khách bộ hành đang nhanh chóng biến mất và một tấm thảm long lanh huyền ảo đang xuất hiện khắp mọi nơi. Tấm thảm nom quá ư thanh tú không thể dành cho những bàn chân thô bạo giẫm lên. Một thứ bột mịn tràn ngập không gian, mơn man trên má và lưu lại một thoáng dấu vết khi tiếp xúc, còn những thân cây màu đen lồ lộ trong một thứ ánh sáng hầu như từ phía dưới hắt lên.
“Chà, chà, không xong rồi,” Chuột Nước nói sau khi đã cân nhắc. “Có lẽ chúng mình phải liều xuất phát thôi. Tệ hại nhất là tớ không biết chúng mình đang ở đâu. Mà bây giờ tuyết rơi thế này khiến mọi thứ nom đều rất khác lạ.”
Quả đúng như vậy, Chuột Chũi cũng không biết nổi rằng khu rừng vẫn là khu rừng ấy. Tuy nhiên, chúng vẫn gan dạ khởi hành và đi theo hướng có vẻ nhiều triển vọng nhất, vừa đi vừa nắm chặt tay nhau và ra vẻ vô cùng hoan hỉ mỗi khi nhận ra một người bạn cũ tại mỗi gốc cây đang lặng lẽ và hằn học chào chúng hoặc nhìn thấy những cái lỗ, kẻ nứt hoặc con đường rẽ có vẻ quen thuộc trong cái không gian trắng xoác một màu cùng những thân cây đen sì không chịu biến đổi.
Khoảng một hai giờ sau – chúng không nhớ được là đã đi được bao lâu – chúng dừng lại, chán nản, mệt mỏi và vô cùng bối rối. Chúng ngồi xuống một thân cây đổ để nghỉ lấy hơi và cân nhắc xem sẽ phải làm gì. Chúng mệt mỏi đến ê ẩm và mình mẩy thâm tím vì vấp ngã – trước đó chúng đã ngã vào dăm cái hố và ướt sũng. Tuyết ngày một dày đến nỗi chúng hầu như không thể kéo lê những cái chân nhỏ bé qua được và cây cối ngày một rậm rạp và giống nhau hơn bao giờ hết. Khu rừng này như thể không có điểm tận cùng, và cũng không có điểm khởi đầu, chỗ nào cũng giống chỗ nào, và tệ hại nhất là không có lối ra.

“Chúng mình không thể ngồi đây quá lâu,” Chuột Nước nói. “Chúng mình sẽ phải gắng sức thêm một lần nữa và thực hiện một điều gì đó. Cái lạnh dù sau cũng thật quá dễ sợ, còn tuyết chẳng mấy chốc sẽ dày đến mức chúng mình không thể lội qua được. “Nó nhìn kỹ xung quanh và suy xét. “Nghe này,” nó nói tiếp, “tớ bỗng nảy ra ý nghĩ thế này. Trước mặt chúng mình có một thung lũng nhỏ ở bên dưới, tại đó địa hình dường như toàn những đồi và gò đống. Chúng mình sẽ tìm đường xuống dưới đó và cố tìm lấy một chỗ ẩn náu gì đó, một cái hang hoặc một cái lỗ có nền đất khô, tránh được tuyết và gió, và chúng mình sẽ nghỉ ngơi thoải mái ở đó trước khi nổ lực một lần nữa vì cả hai đứa mình đều mệt lử rồi. Hơn nữa, tuyết có thể sẽ ngừng rơi, hoặc một chuyện gì đó có thể xảy ra.”
Thế là chúng lại đứng dậy và gắng sức đi xuống thung lũng, tại đó chúng sục sạo khắp nơi kiếm một cái hang hoặc một chỗ kín đáo vừa khô ráo vừa tránh được gió rét và bụi tuyết quay cuồng. Chúng còn đang xem xét một trong những khoảnh đất có gò đống mà khi nãy Chuột Nước đã nói tới thì bỗng Chuột Chũi bị vấp, ngã vật về phía trước và kêu ré lên.
“Ôi, cái chân của tôi!” nó kêu to. “Ôi, cái cẳng chân khốn khổ của tôi!” rồi nó ngồi nhỏm dậy trên đống tuyết và ôm lấy cái chân đau bằng cả hai tay.
“Anh bạn Chuột Chũi tội nghiệp!” Chuột nước hiền hậu nói. “Hôm nay dường như cậu không may mắn lắm, phải không? Chúng mình hãy xem cái chân thế nào đã. Ồ,” nó vừa nói vừa quỳ xuống để nhìn, “cậu bị một vết cắt ở ống quyển, chắc chắn là thế. Hãy khoan, để tớ tìm cái khăn tay của tớ rồi tớ sẽ buộc cho cậu.”
“Chắc là tớ đã vấp phải một cành cây hoặc một gốc cây bị che khuất,” Chuột Chũi nói, giọng đau khổ. “Ôi chao! Ôi chao!”
“Vết cắt ấy rất gọn,” Chuột Nước vừa nói vừa xem xét lại vết thương thật kỹ càng. “Vết đó không bao giờ do một cành cây hay một gốc cây gây ra. Nom có vẻ như do một cạnh sắc của một vật gì đó bằng kim loại gây ra. Thật là lạ!” Nó suy nghĩ một lát rồi xem xét các gò và dốc xung quanh chúng.
“Ồ, đừng bận tâm về gì (10) gây ra nó,” Chuột Chũi nói, trong cơn đau cu cậu quên cả ngữ pháp. “Đằng nào thì cũng cứ đau, gì gây ra cũng thế mà.”
Song Chuột Nước, sau khi buộc cái chân đau của bạn bằng chiếc khăn tay của mình, đã rời đi và đang hối hả cạo tuyết. Nó hết cào lại xúc rồi lại khảo sát tỉ mỉ, cả bốn chân làm việc tất bật trong lúc Chuột Chũi sốt ruột chờ đợi, chốc chốc lại bình luận, “Ồ, cố lên nào, Chuột Nước à!”
Bỗng Chuột Nước kêu to “Hoan hô!” và rồi lại “Ho-o-an hô!” và bắt đầu thực hiện một điệu nhảy jig(11) yếu ớt trên tuyết.

Cậu đã tìm thấy cái gì rồi hảy, Chuột Nước?” Chuột Chũi hỏi, vẫn còn đang ôm chân.
“Lại đây mà xem!” Chuột Nước vừa vui sướng trả lời vừa tiếp tục nhảy tung tăng.
Chuột Chũi tập tễnh bước tới hiện trường và ngắm nhìn thật kỹ.
“Ồ,” cuối cùng nó chậm rãi nói, “Tớ nhìn thấy vật đó rất rõ. Trước kia tớ đã thấy loại đồ vật này, rất nhiều lần rồi. Một thứ quen thuộc mà tớ gọi là cái nạo bùn đế giày(12)! Chà, có gì lạ nào? Việc gì mà cậu cứ nhảy điệu jig quanh một cái nạo bùn đế giày cơ chứ?
“Nhưng cậu không thấy nó có ý nghĩa gì à, cậu – cậu là con vật kém thông minh, phải không nào?” Chuột Nước khó chịu kêu lên.
“Cố nhiên tớ hiểu ý nghĩa của nó,” Chuột Chũi trả lời, “Chẳng qua ý nghĩa của nó là một kẻ bất cẩn và hay quên đã bỏ mặc cái nạo bùn đế giày của mình nằm đâu đó giữa khu Rừng Hoang, đúng vào cái chỗ mà nó chắc chắn sẽ khiến mọi người vấp ngã. Một kẻ rất vô tâm, tớ cho là thế. Khi trở về nhà, tớ sẽ khiếu kiện việc này với – với người này hoặc người khác, cậu cứ chờ xem, tớ không chịu đâu!”
“Trời ơi là trời!” Chuột Nước kêu to, thất vọng vì sự trì độn của bạn mình. “Nghe đây nào, đừng lý sự nữa, lại đây mà cạo tuyết đi!” Rồi nó lại lao vào công việc khiến tuyết văng ra khắp tứ phía quanh mình.
Hì hục thêm một lát, những nỗ lực của nó đã được đền đáp, một tấm thảm chìu chân sờn cũ đã lộ ra trước mắt.
“Đó, tớ đã bảo cậu cái gì nào?” Chuột Nước kêu lên, giọng đắc thắng.
“Cậu tuyệt đối chẳng bảo tớ bất kỳ cái gì sất,” Chuột Chũi trả lời, hoàn toàn trung thực. “Mà này,” cu cậu nói tiếp, “cậu dường như lại tìm được một mẩu rác người ta dùng xong rồi vứt đi, và tớ chắc là cậu vô cùng sung sướng. Nếu cần, cậu cứ tiếp tục nhảy điệu jig của cậu quanh cái vật ấy thì hơn, sau đó thì chấm dứt đi và có lẽ bọn ình có thể đi tiếp chứ đừng lãng phí thêm chút thì giờ nào vào những đống rác nữa. Bọn mình có thể ăn được cái thảm chùi chân không nào? Hay là đắp tấm thảm chùi chân mà ngủ? Hay là ngồi trên tấm thảm chùi chân mà trượt tuyết về nhà, hả cậu gặm nhấm nhiễu sự?”
“Cậu – định – bảo –là,” Chuột Nước bị kích động kêu lên, “cái thảm chùi chân này không kể cho cậu bất kỳ điều gì ư?”
“Thật sự là vậy, Chuột Nước ạ,” Chuột Chũi nói, giọng rất giận dỗi, “Tớ nghĩ bọn mình đã chơi quá đủ cái trò điên rồi này rồi. Ai đã từng nghe nói về một tấm thảm chùi chân kể một điều gì với một ai đó? Những tấm thảm chùi chân không làm điều đó. Chúng hoàn toàn không phải cái loại như vậy. Chúng biết vị trí của mình.”
“Hãy nghe đây, cậu – cậu là đồ con vật đần độn,” Chuột Nước trả lời, giận dữ thật sự, “dừng cái lý sự ấy ngay đi. Đừng nói thêm một lời nào nữa, mà hãy cạo – cạo và cạo và đào và tìm kiếm xung quanh, đặc biệt là ở sườn các gò đống, nếu cậu muốn có được giấc ngủ khô ráo và ấm áp đêm nay, bởi vì đó là cơ hội cuối cùng của chúng mình!”
Chuột Nước vừa hăng hái tấn công vào một gờ tuyết bên cạnh chúng vừa dùng dùi cui của nó mà thăm dò khắp mọi chỗ và rồi nó đào thật cuồng nhiệt; còn Chuột Chũi cũng cặm cụi cào, để làm ơn cho Chuột Nước chứ không phải vì bất kỳ lý do nào khác, bởi nó cho rằng bạn mình bắt đầu lẩn thẩn rồi.
Sau khoảng mười phút làm việc vất vả, đầu dùi cui của Chuột Nước đập vào một vật gì nghe có vẻ rỗng. Nó tiếp tục làm việc cho tới khi có thể thò một bàn tay xuống sờ xem; sau đó nó gọi Chuột Chũi đến giúp. Hai con vật cố gắng hết sức cho tới khi cuối cùng thành quả lao động của chúng hoàn toàn phô ra trước anh chàng Chuột Chũi kinh ngạc và cho tới giờ vẫn còn hoài nghi.
Bên trong sườn của cái khi nãy dường như là một gờ tuyết có một cửa ra vào nhỏ nom có vẻ chắc chắn, sơn màu lục thẫm. Cạnh cửa là một sợi dây chuông bằng sắt, và phía dưới, trên một tấm biển đồng nhỏ có khắc những chữ hoa hình vuông mà chúng có thể dọc được nhờ có ánh trăng:

Chuột Chũi ngã ngửa trên tuyết chỉ vì quá ngạc nhiên và vui sướng. “Chuột Nước!” nó kêu lên, giọng ăn năn hối lỗi, “cậu quả là phi thường, phi thường thật sự, thật thế đấy. Bây giờ tớ hiểu tất cả rồi! Cậu đã lý giải được điều đó, từng bước một, trong đầu óc uyên bác của cậu, ngay từ lúc tớ bị ngã cứa đứt chân. Cậu đã nhìn vết cắt và lập tức cái đầu đường bệ của cậu đã tự nhủ ‘Cái nạo bùn đế giày!’ Rồi sau đó cậu xoay trần ra làm việc và tìm thấy đúng cái nạo bùn đế giày đã gây ra vết cắt đó! Cậu có dừng lại ở chỗ này không? Không. Vài người khác có thể đã rất hài lòng; còn cậu thì không. Trí năng của cậu tiếp tục làm việc. Cậu tự nhủ, ‘Hãy để ta tìm được chỉ một tấm thảm chùi chân thôi là lập luận của ta sẽ được minh chứng!’ Và cố nhiên cậu đã tìm thấy tấm thảm chùi chân ấy. Cậu quá ư thông minh, tớ tin là cậu có thể tìm được bất kỳ vật gì cậu thích. ‘Nghe đây,’ cậu nói. ‘cái cửa ấy có tồn tại, rõ mồn một như thể ta nhìn thấy nó. Chẳng còn việc gì phải làm ngoại việc đi tìm nó!’ Chà, tớ đã đọc được những điều như vậy trong sách vở nhưng tớ lại chưa bao giờ gặp trong đời thực. Cậu cần phải đến nơi nào người ta đánh giá đúng về cậu. Cậu ở đây với bọn chúng tớ chỉ tổ phí hoài. Giá mà tớ có được cái đầu của cậu, Chuột Nước –“
“Song vì cậu không có,” Chuột Nước ngắt lời, giọng khá tàn nhẫn, “Có lẽ cậu nên ngồi trên tuyết suốt đêm mà lải nhải? Đứng dậy ngay đi và níu lấy cái dây chuông cậu thấy đằng kia rồi rung thật lực vào trong lúc tớ đập cửa!”
Trong lúc Chuột Nước tấn công cánh cửa bằng chiếc dùi cui của mình thì Chuột Chũi nhảy vọt lên sợi dây chuông, túm chặt lấy nó mà đánh đu ở đó, hai chân nhấc hẳn khỏi mặt đất, và chúng có thể nghe thấy tiếng chuông trầm trầm mờ nhạt đáp lại từ tít xa.
———————————————–
7. Comfrey: một loài cỏ có độc tính, được dùng làm thuốc – ND.
8. Gavotte: một vũ điệu cổ của người Pháp, vui và nhanh – ND.
9. Núi vàng: một cái mũ đựng đầy những đồng guineas bằng vàng, (trong nguyên bản) – ND.
10. Gì: lẽ ra phải nói vật gì hoặc cái gì – ND.
11. Jig: tên một vũ điệu có nhịp nhanh – ND.
12. Scraper hoặc door-scraper: dụng cụ bằng kim loại để nạo bùn ở đế giày những khi trời mưa trước khi bước vào nhà. Dụng cụ này luôn được để ngay ngoài cửa ra vào – ND.