TỐI HÔM ĐÓ, tôi đến nhà Aibileen và đưa cho bác thêm ba cuốn sách nữa. Lưng tôi đau ê ẩm vì những buổi ngồi gõ miệt mài trước máy chữ. Chiều nay tôi đã liệt kê ra tất cả những ai có người giúp việc mà tôi biết (cũng là tất cả những người tôi quen) và tên người giúp việc của họ. Song có nhiều cái tên tôi còn không nhớ nối.

“Cảm ơn cô, ôi trời ơi, xem này.” Aibileen cười rạng rỡ và giở ngay trang đầu tiên của cuốn Hồ Walden, trông như bác muốn được đọc nó ngay.

“Tôi vừa nói chuyện với bà Stein chiều nay,” tôi nói. Đôi tay Aibileen như hóa đá trên cuốn sách. “Tôi biết ngay là có chuyện chẳng lành. Trông mặt cô như thế cơ mà.”

Tôi hít một hơi thật sâu. “Bà ta nói rất thích chuyện của vú. Nhưng... bà ta chẳng bảo có cho xuất bản không cho đến khi chúng ta viết xong cả cuốn sách.” Tôi cố tỏ ra lạc quan. “Chúng ta sẽ phải hoàn thành ngay trước năm mới.”

“Nhưng đó là tin tốt, phải không?”

Tôi gật đầu và cười gượng.

“Tháng Một,’’ Aibileen lẩm nhẩm trong miệng rồi đứng dậy, rời khỏi bếp. Bác quay lại với một quyển lịch treo tường của hãng bánh kẹo Tom, rồi trải nó lên mặt bàn, ngón tay rà qua từng tháng.

“Tính từ giờ hẵng còn xa đấy, nhưng chỉ còn hai... bốn... mười trang nữa là tới tháng Một rồi. Nháy mắt là đến ngay thôi.” Bác cười hớn hở.

“Bà ta nói chúng ta phải phỏng vấn ít nhất mười hai người nữa thì mới được xem xét,” tôi nói, giọng đã bắt đầu căng thẳng.

“Nhưng... cô còn có người nào khác để phỏng vấn đâu, cô Skeeter.”

Tôi siết chặt nắm tay và nhắm mắt lại. “Tôi chẳng hỏi được ai cả, Aibileen ạ,” tôi nói, giọng thé lên. Tôi đã gặm nhấm sự thật trần trụi này suốt bốn tiếng vừa qua. “Còn có ai nữa đây? Pascagoula ư? Nếu tôi nói với cô ta, mẹ tôi sẽ phát hiện ra ngay. Đã vậy tôi lại chẳng quen biết người nào khác.”

Aibileen rời mắt khỏi tôi chỉ trong tích tắc và tôi muốn bật khóc. Skeeter, đồ dở hơi. Đám rào chắn giữa hai chúng tôi đã mủn nát sau mấy tháng qua, giờ vừa được tôi dựng lại chỉ trong có vài giây. “Xin lỗi,” tôi vội nói. “Xin lỗi vì đã cao giọng.”

“Không, không, không sao đâu. Việc của tôi là thuyết phục những người khác mà.”

“Thế người giúp việc của... Lou Anne thì sao,” tôi hỏi khẽ, đoạn giở danh sách mình đã liệt kê ra. “Tên bác ấy là gì nhỉ... Louvenia phải không? Vú có biết bác ấy không?” Aibileen gật đầu, mắt vẫn nhìn xuống. “Tôi đã hỏi Louvenia rồi. Thằng cháu chị ấy chính là đứa bị đánh mù mắt đấy. Chị ấy nói rất tiếc, nhưng chị ấy còn phải lo cho nó.”

“Còn người giúp việc của Hilly, Yule May ấy? Vú hỏi cô ấy chưa?”

“Cô ấy còn bận làm việc để có tiền cho hai thằng bé vào đại học năm tới.”

“Còn những người giúp việc khác mà vú quen ở nhà thờ? Vú có hỏi không?”

Aibileen gật đầu. “Ai cũng có lý do. Nhưng thực ra là họ quá sợ.”

“Nhưng... là bao nhiêu? Vú đã hỏi bao nhiêu người?” Aibileen lên, lật qua vài trang. Môi bác khẽ lẩm nhẩm đếm từng con số.

“Ba mươi mốt,” Aibileen đáp.

Tôi thở hắt ra, không biết mình vẫn đang nín thở. “Nhiều... quá,” tôi nói.

Cuối cùng Aibileen cũng chịu nhìn tôi. “Tôi không muốn nói cho cô biết,” bác nói, trán nhăn lại. “Cho đến khi chúng ta biết tin từ bà kia...” Bác gỡ cặp kính ra. Tôi nhìn thấy nỗi lo âu sâu thẳm trên khuôn mặt bác giấu sau một nụ cười run run.

“Tôi sẽ hỏi họ thêm lần nữa,” bác nói, người hơi chúi về phía trước.

“Vâng,” tôi thở dài.

Bác nuốt nước bọt, gật đầu vội vã để tôi hiểu rằng bác ấy nói thật lòng. “Xin cô, xin cô đừng gạt tôi ra. Hãy cho tôi tiếp tục công việc này với cô.”

Tôi nhắm mắt lại, chỉ muốn tránh nhìn khuôn mặt lo lắng của bác trong chốc lát thôi. Sao tôi lại nỡ cao giọng với bác ấy cơ chứ? “Aibileen à, không sao đâu. Chúng ta... sẽ cùng làm mà.”

VÀI NGÀY SAU, tôi ngồi rỗi trong căn bếp nóng hầm hập. Chán đời, tôi lại hút thuốc. Dường như dạo này tôi không thể đừng được. Tôi nghĩ chắc minh “nghiện” mất rồi. Ổng Golden khoái dùng từ này lắm. Bọn dở người rặt một phường nghiện ngập. Thỉnh thoảng ông ta lại gọi tôi vào văn phòng, kiểm tra các bài viết trong tháng bằng một cây bút chì đỏ, đánh dấu rồi gạch xóa rồi càu nhàu.

“Ổn đấy,” ông ta nói. “Cô ổn chứ hả?”

“Ổn ạ,” tôi đáp.

“Thế tốt.” Trước khi tôi ra về, bà tiếp tân béo núc ních đưa tôi tấm séc mười đô-la, cái giá đấy là khá hòi cho phần việc của cô Myrna.

Gian bếp nóng như rang, nhưng tôi phải ra khỏi phòng mình bằng mọi giá. Tất cả những gì tôi có thể làm được khi ở đó là lo lắng vì chưa có một người nào khác đồng ý làm việc với chúng tôi. Vả lại, tôi phải hút thuốc ở dây vì nó gần như là căn phòng duy nhất trong nhà không có quạt trần để thổi tàn thuốc bay tứ tán khắp nơi. Hồi tôi mới lên mười, bố đã tìm cách lắp một cái lên trần bếp ốp thiếc mà không hỏi ý Constantine trước. Bác ấy hầm hầm chỉ tay vào cái quạt, cứ như bố vừa đậu con Ford lên trần nhà vậy.

“Kìa Constantine, quạt cho chị chứ cho ai, chị đứng trong bếp suốt cả ngày thế chắc nóng lắm.”

“Tôi sẽ không làm trong bất kỳ cái bếp nào có quạt trần, thưa ông Carlton.”

“Có chứ lị. Tôi nối dây điện tí là xong ngay đây. ’

Bố leo lên thang. Constantine đổ nước vào ấm. “Tùy ông,” bác thớ dài. “Cứ bật lên mà xem.”

Bố gạt công tắc. Chỉ trong mấy giây chiếc quạt chạy đà, bột làm bánh trong bát trộn đã bay tung tóe và cuộn như lốc khắp phòng, mấy tờ giấy ghi công thức nấu ăn cũng bị thổi bật khỏi mặt quầy và bắt lửa trên bếp. Constantine chộp lấy cuộn giấy giả da đang cháy đùng đùng, nhanh nhẹn nhúng vào xô nước. Trên trần giờ vẫn còn một cái lỗ, vết tích của nơi chiếc quạt trần đã từng ngự đúng mười phút.

Trên báo, tôi thấy nghị sĩ Whitworth chỉ tay vào một bãi đất trống nơi họ đang lên kế hoạch xây một hí trường mới cho thành phố. Tôi bỏ sang trang khác. Tôi ghét phải nhớ tới cuộc hẹn của mình với Stuart Whitworth.

Pascagoula bước vào bếp. Tôi nhìn cô cắt từng miếng bánh quy bằng một cái cốc nhỏ chưa bao giờ được trọng dụng cho một việc nào khác trừ cắt khoanh bột. Sau lưng tôi, cửa sổ bếp mở toang với những tờ catalogue của Sears, Roebuck & Co. dán chằng chịt. Những tấm ảnh chụp máy trộn quay tay giá hai đô-la và những món đồ chơi có thể đặt hàng qua thư bay lật phật trong gió, phồng rộp và nhăn nhúm sau bao nhiêu năm mưa nắng dãi dầu.

Có lẽ. mình cứ thử hỏi Pascagoula xem sao. Chắc mẹ không phát hiện ra đâu. Nhưng tôi định lỡm ai đây? Mẹ theo sát cô ấy từng bước một, chưa kể Pascagoula có vẻ sợ tôi lắm, cứ như tôi sẽ mách lẻo ngay nếu cố lỡ làm sai việc gì. Muốn phá bỏ nỗi sợ ấy chắc phải mất hàng năm trời. Lý trí mách bảo tôi, đừng lôi Pascagoula vào vụ này.

Điện thoại bỗng reo inh ỏi như chuông báo cháy. Pascagoula buông chiếc muỗng xuống bát nhưng tôi đã vồ lấy ông nghe trước.

“Minny sẽ giúp chúng ta,” Aibileen thẽ thọt.

Tôi lẻn vào kho thức ăn và ngồi xuống thùng bột mì. Mất năm giây tôi không nói được một từ nào. “Khi nào? Khi nào cô ấy bắt đầu được?”

“Thứ Năm tuần sau. Nhưng cô ấy có vài... điều kiệ

“Điều kiện gì?”

Aibileen im lặng một lúc. “Cô ấy nói không muốn nhìn thấy chiếc xe Cadillac của cô ở phía bên này cầu Woodrow Wilson nữa.”

“Không sao,” tôi đáp. “Tôi đi... xe tải sang cũng được.”

“Và cô ấy nói... Minny nói: cô không được ngồi cùng một bên phòng với cô ấy. Cô ấy muốn luôn được nhìn cô trực diện.”

“Tôi... cô ấy muốn tôi ngồi đâu cũng đượcế”

Aibileen dịu giọng. “Tại cô ấy chưa biết rõ cô thôi. Vả lại cô ấy không có nhiều kỷ niệm tốt lắm với các bà cô da trắng.”

“Nếu cần làm gì, tôi sẽ làm hết.”

Tôi rạng rỡ bước ra khỏi kho thức ăn và gác máy lên tường. Pascagoula nhìn tôi, một tay cầm chiếc cốc con, tay kia cầm cái bánh quy sống. Cô vội vã cúi gằm mặt xuống và quay lại với công việc của mình.

HAI NGÀY SAU, tôi nói với mẹ rằng, tôi sẽ đi lấy một quyển Kinh Vua James mới vì quyển cũ đã dùng nát hết cả rồi. Tôi còn bảo mình cảm thấy vô cùng tội lỗi khi lái con xe Cadillac trong khi còn bao nhiêu trẻ em châu Phi phải sống trong cảnh đói rách, và tôi quyết định hôm nay sẽ lấy chiếc xe tải cũ đi. Mẹ ngồi trên ghế bập bênh, nheo mắt nhìn tôi. “Con định mua quyển kinh mới ở đâu?”

Tôi chớp mắt. “Ở... họ mua hộ con rồi. Ở nhà thờ Canton.”

Mẹ gật đầu và dõi theo tôi trong suốt khoảng thời gian tôi khởi động chiếc xe tải cũ.

Tôi lái đến phố Farish với chiếc máy cắt cỏ chễm chệ phía sau và sàn xe thủng lỗ chỗ. Dưới chân, tôi nhìn thấy những dải đường nhựa loang loáng vụt qua. Nhưng ít ra tôi không phải lê theo hẳn một chiếc máy kéo.

Aibileen mở của và tôi bước vào. Minny đứng ở góc cuối căn phòng, hai tay khoanh lại trên bộ ngực đồ sộ. Tôi mới chỉ gặp cô trong vài lần ít ỏi Hilly cho phép bác Walter bày hội chơi bài ở nhà. Cả Minny và Aibileen trông đều nghiêm trang trong bộ đồng phục trắng.

“Xin chào,” tôi đứng từ phía bên này phòng nói với sang. “Rất vui được gặp lại chị.

“Chào cô Skeeter.” Minny gật đầu. Cô ngồi xuống chiếc ghế gỗ Aibileen vừa bê từ dưới bếp lên, khung ghế kêu răng rắc. Tôi ngồi ở tít mé cuối ghế sofa. Aibileen ngồi ở đầu kia ghế sofa, giữa hai chúng tôi.

Tôi hắng giọng, cố nặn ra một nụ cười gượng gạo. Minny không cười đáp lại. Cô to béo, thấp lùn và chắc nịch. Màu da cô còn sậm hơn da Aibileen gấp mười lần, bóng lưỡng và căng mượt, y hệt một đôi giày da mới.

“Tôi đã kể cho Minny biết cách thức chúng ta viết truyện,” Aibileen quay sang nói với tôi. “Cô đã giúp tôi viết xong chuyện của tôi rồi. Còn chuyện của Minny, cô ấy sẽ kể còn cô cứ ghi chép nhé.”

“Minny, mọi điều cô nói ở đây đều sẽ được giữ kín,” tôi nói. “Cô sẽ được đọc lại tất cả những gì chúng ta...”

“Điều gì khiến cô nghĩ rằng người da màu cần cô giúp?” Minny đứng bật dậy, chiếc ghế rít lên kèn kẹt. “Hà cớ gì cô lại phải quan tâm đến chuyện đó cơ chứ? Lũ da trắng các người.”

Tôi nhìn Aibileen. Chưa bao giờ có người da màu nào ăn nói với tôi kiểu đó.

“Kìa Minny, chúng ta đều làm việc vì một mục đích chung,” Aibileen đấu dịu. “Ta chỉ nói chuyện với nhau thôi mà.”

“Mục đích gì thế?” Minny quát vào mặt tôi. “Có khi cô chỉ muốn tôi phun ra hết với cô, để rồi sau đó tôi tha hồ mà ăn bùn nhỉ.” Minny chỉ tay ra cửa sổ. “Medgar Evers, quan chứcNAACP(6) sống cách đây có năm phút đi bộ, bị chúng nó cho nổ tung cả cái gara nhà anh ấy. Chỉ vì nói thôi đấy.”

Mặt tôi đỏ bừng. Tôi nói thật chậm. “Chúng tôi muốn phản ánh quan điểm của chị... để mọi người hiểu được hoàn cảnh bên phía các chị ra sao. Chúng tôi... chúng tôi hy vọng nó có thể thay đổi được điều gì đó.”

“Cô nghĩ nó sẽ thay đổi được gì? Cô muốn cải cách điều luật gì để nó bắt các người phải đối xử tử tế với người giúp việc đây?”

“Bình tĩnh nào,” tôi nói, “tôi không định thay đổi luật lệ nào hết. Tôi chỉ đang nói về thái độ và...”

“Cô có biết chuyện gì sẽ xảy ra nếu họ bắt được chúng ta không? Có hồi tôi lỡ vào nhầm phòng thay đồ ở cửa hàng quần áo McRae thôi đấy, thế mà đã có đứa chĩa súng vào nhà tôi rồi.”

Cả căn phòng chìm vào một khoảng lặng căng thẳng, chỉ còn tiếng chiếc đồng hồ Timex nâu tích tắc trên giá.

“Minny à, cháu không nhất thiết phải làm việc này đâu,” Aibileen nói. “Nếu cháu đổi ý cũng không sao mà.”

Thật chậm chạp, uể oải, Minny lại ngồi xuống ghế. “Cháu sẽ làm. Cháu chỉ muốn cô ta hiểu rằng những việc chúng ta đang làm không phải trò đùa. “

Tôi liếc sang Aibileen. Bác gật đầu với tôi. Tôi hít một hơi thật sâu, tay vẫn còn run lẩy bẩy.

Tôi bắt đầu với những câu hỏi cơ bản và bằng cách nào đó, chúng tôi lại trở về với chủ đề công việc của Minny. Khi nói, cô chỉ nhìn Aibileen, dường như đang gắng quên đi sự hiện diện của tôi trong cãn phòng này. Tôi ghi lại từng lời cô nói, chiếc bút chì lia sột soạt nhanh hết mức có thể. Chúng tôi nghĩ làm cách này sẽ thân thiện hơn là dùng máy chữ.

“Rồi đến một công việc mà ngày nào cháu cũng phải làm đến tối mịt. Và cô biết có chuyện gì xảy ra không?”

“Chuyện... gì?” Tôi hỏi, mặc dù cô ấy đang nhìn Aibileen.

“Ôi, Minny,” cô giả giọng ẽo ợt, “chị là người giúp việc giỏi nhất nhà tôi đã từng có. Minny bé bự thân mến, chúng tôi sẽ thuê chị suốt đời. Rồi đến một ngày ả nói sẽ thưởng cho cháu một tuần nghỉ có lương. Cả đời cháu chưa bao giờ được nghỉ một ngày nào, dù có lương hay không. Và khi cháu quay trở lại một tuần sau đó, cả nhà nó đã biến mất tăm. Chúng nó chuyển lên Mobile. Con ả đấy có nói với một người là nó sợ cháu sẽ kiếm được việc mới và phới đi trước khi nó chuyển nhà. Con Lười chảy thây chảy xác ấy không thể đương nổi một ngày mà không có người hầu kẻ hạ.”

Đột nhiên cô đứng bật dậy, xốc chiếc túi lên tay. “Thôi tôi đi đây. Nhắc lại mấy chuyện này lại làm tôi sôi cả tiết.” Và cô quày quả lao ra ngoài, đóng sầm cửa lại sau lưng.

Tôi nhìn lên, quệt mấy giọt mồ hôi đang túa ra hai bên thái dương.

“Tâm trạng như thế là tốt đấy,” Aibileen nói.