CHƯƠNG III. NÓI CHUYỆN TRONG XÃ HỘI

NHỮNG MÔI TRƯỜNG THƯỜNG GẶP:

• Nói ở những buổi tiệc, đám cưới, lễ tang

• Câu hỏi tuyệt vời nhất

• Những cách “rút lui” lịch sự

• Làm thế nào để bắt chuyện trở lại

• Trò chuyện với những người nổi tiếng

Trong xã hội có vô vàn những tình huống giao tiếp. Chúng muôn màu muôn vẻ, từ nhỏ tới lớn, từ bình thường cho đến tối quan trọng. Trò chuyện chia vui trong đám cưới dĩ nhiên khác với phân ưu nơi đám tang. Nhưng dù ở nơi đâu, bạn cũng nên nằm lòng một nguyên tắc chung nhất: lắng nghe và cởi mở.

Ở NHỮNG BUỔI TIỆC

Đối với tôi, lần dự tiệc đông đúc khách khứa nào cũng khá hấp dẫn và mang chút thách thức. Trong một căn phòng ồn ào náo nhiệt, dù giọng nói của bạn lớn cỡ nào cũng sẽ bị lấn át đi. Tôi không uống rượu nên không có cớ mang chiếc ly thủy tinh sang trọng trên tay để đi chào hỏi người này người nọ. Tôi chỉ thường khoanh tay trước ngực một cách thoải mái. Có thể mọi người thấy vậy sẽ đánh giá: “Larry King khép nép quá!”, nhưng không sao, tôi sẽ bắt chuyện với một ai đó mà. Tôi không dè dặt đâu và nếu chịu tiếp chuyện với tôi, bạn sẽ thấy tôi cởi mở lắm đấy. Ở buổi tiệc bạn không nên cho phép mình trầm mặc hay quá ư nghiêm nghị. Hãy hòa nhập vào tốp đông nào đó, tự giới thiệu sơ nét về mình và nhanh chóng nở nụ cười hưởng ứng đề tài đang rôm rả.

Thường thì ở những buổi tiệc lớn nhỏ, chúng ta sẽ gặp chí ít một hoặc vài người quen biết trước, như anh hàng xóm, cô đồng nghiệp… Điều này sẽ giúp bạn dễ dàng khơi mào một câu chuyện. Hãy nghĩ rằng họ cũng như bạn, và có điểm tương đồng với bạn, nên việc kiếm một đề tài để nói thì không khó chút nào!

CÂU HỎI TUYỆT VỜI

Đặt câu hỏi như thế nào cũng là một bí quyết giao tiếp. Tôi có tính tò mò về mọi thứ, nên khi đi dự tiệc tôi luôn hỏi câu: “Tại sao?”. Một anh bạn nói rằng cả gia đình anh ta sẽ chuyển đến sống ở một thành phố khác. Tại sao vậy? Một cô gái vừa đổi nghề. Tại sao thế? Có ai đó vừa bước chân vô ngành cảnh sát, ồ, dĩ nhiên là tôi sẽ hỏi tại sao ngay…

Trong những chương trình truyền hình, có lẽ tôi là MC sử dụng câu hỏi này nhiều nhất. Tôi nghĩ đây là câu hỏi hết sức tuyệt vời. “Tại sao?” – thật đơn giản, dễ dàng, hiệu quả! Nếu muốn khơi mào cho câu chuyện sống động và thú vị, bạn hãy hỏi: “Tại sao?”

BIỆN PHÁP “RÚT LUI” LỊCH SỰ

Nếu bạn cảm thấy chán hay nghĩ là đã tới lúc cần kết thúc cuộc trò chuyện, xin mách bạn một phương pháp hết sức hiệu nghiệm để rút lui ngay lập tức. Hãy nói rằng: “Xin lỗi, tôi phải đi vệ sinh”. Tỏ ra một chút “khẩn cấp” và chẳng có ai nỡ giữ bạn lại đâu! Khi quay lại, bạn có thể bắt đầu một câu chuyện khác với một người nào đó.

Hoặc nếu thoáng thấy người quen ở gần đó, ví dụ bạn đó tên là Stancey chẳng hạn, thì bạn có thể hô lên: “Stacey này, bạn có biết Bill không?”. Lúc Stacey đến bắt tay Bill thì bạn có thể lựa lời nói: “Mình biết hai bạn có nhiều chuyện để nói, vậy chút xíu mình sẽ quay lại nhé!”. Dĩ nhiên trong một bữa tiệc thật đông đúc thì sẽ không ai trách nếu không thấy bạn quay trở lại. Có điều nếu Bill là người nói chuyện vô vị và nhàm chán, thì Stacey chắc sẽ khó “tha thứ” cho bạn! Bởi vậy tốt nhất là nên tự mình xử lý tình huống tế nhị này.

Sau đây là một vài câu nói mà bạn có thể sử dụng:

1. “Món ăn này sao dở quá, mình đi kiếm món khác đây”.

2. “Thứ lỗi cho mình nhé, mình đến đằng kia chào ông sếp một tiếng”.

3. “Ô, thằng bạn đằng kia lâu lắm rồi mình chưa gặp, có lẽ mình qua đó một lát nhé.”

Điều quan trọng là bạn đừng quá bận tâm về việc rút lui. Đừng tốn quá nhiều thời gian để nhìn ngó xung quanh tìm ai đó rồi cố tình biện giải lý do ra đi của mình. Hãy xem việc rút lui của bạn là một điều hết sức tự nhiên. Nhất là đừng bao giờ để người khác nghĩ rằng bạn không muốn nói chuyện với họ. Hãy nói đơn giản là: “Nói chuyện với anh thì thích thật!” như thế cũng đủ lịch sự và làm cho người đối thoại với bạn cảm thấy vui. Rồi từ tốn rút lui cũng không khiếm nhã.

CÁCH QUAY TRỞ LẠI CUỘC TRÒ CHUYỆN

Có lúc rút lui thì hẳn sẽ có lúc bạn muốn quay trở lại nhóm trò chuyện cũ. Và đây là một kỹ năng mà tôi không hề đánh giá thấp. Nếu bạn không là một MC chuyên nghiệp, bạn cũng có thể khéo xử trí tình huống này.

Sau đây là những phương pháp mấu chốt:

+ Chọn một đề tài liên quan đến tất cả mọi người

Hãy đặt những câu hỏi mà mọi người đều có thể nói lên quan điểm riêng của mình. Bắt đầu từ những chuyện thường nhật trong cuộc sống chứ đừng đụng đến đề tài quá hóc búa. Cũng nên tránh tối đa những đề tài ít người biết đến, hay chỉ chuyên gia mới bàn tới nổi.

+ Lưu ý quan điểm người khác

Chớ huyên thuyên nói về quan điểm của bạn. Bạn sẽ được người ta nhớ đến nhiều hơn nếu hỏi về quan điểm của họ. Henry Kissinger – người dùng cả đời mình để nghiên cứu về ngôn ngữ nói – rất coi trọng nguyên tắc này. Thậm chí trong những vấn đề thuộc lĩnh vực tinh thông của mình, Kissinger vẫn hỏi người đối diện: “Bạn nghĩ gì về vấn đề này?”

+ Giúp người rụt rè ít nói trong nhóm

Tôi luôn chú ý đến cách làm sao để tất cả các bạn hữu đều tham gia vào bàn tròn. Đặc biệt đối với những người bản tính rụt rè hay không thích nói nhiều. Nếu người bên trái của tôi rất năng cười nói còn người bên phải lại im thin thít, nhiệm vụ của tôi là phải tạo sự hào hứng cân bằng cho cả hai bên. Tôi luôn chú ý đến những người rụt rè, ít nói, quan sát từng phản ứng nhỏ của họ đối với đề tài đang được bình luận sôi nổi. Chú ý xem họ có muốn nói gì hay không và sử dụng ngay câu hỏi của Henry Kissinger: “Còn bạn, bạn nghĩ gì về vấn đề này?”. Khi ấy sự rụt rè sẽ thối lui và người ấy sẽ lên tiếng tham gia vào câu chuyện.

Hỏi về các vấn đề mà họ hoàn toàn có thể trả lời được. Nếu đề tài về giáo dục, bạn có thể hỏi: “Hình như con gái anh đang học ở trường trung học X. phải không? Dạo này cô bé ấy học hành ra sao?”

+ Đừng độc chiếm câu chuyện

Điều nguy hiểm trong giao tiếp cộng đồng là bạn muốn độc chiếm câu chuyện. Hãy chỉ nên nói những nét chính yếu, cắt xén và cô đọng lại câu chuyện dài lê thê của bạn. Đừng nói quá nhiều chuyện vì ngoài chuyện của bạn ra còn nhiều câu chuyện của những người khác muốn thảo luận nữa.

Nói quá nhiều (overtalk) chẳng tạo nên một thiện cảm nào nơi người nghe cả. Thậm chí nó còn phá vỡ những ấn tượng tốt đẹp mà trước đó bạn đã cố công tạo dựng. Người nói quá nhiều sẽ bị nhàm chán, hoặc có thể phải trả một giá đắt: Đánh mất sự tín nhiệm.

+ Chớ nghĩ rằng bạn đang nói với những bậc “giáo sư, tiến sĩ”

Ở nơi công cộng, bạn nên nhớ rằng không phải ai cũng là một chuyên gia hiểu biết, vì vậy chớ đưa ra những vấn đề ra vẻ trí thức cao siêu hay đòi hỏi người đối diện phải trả lời rốt ráo, khoa học. Không nên dò hỏi quá cặn kẽ, chất vấn người ta đến “đường cùng” như thể họ đang phải trải qua một kỳ thi vấn đáp vậy.

Sử dụng những từ ngữ quá ngắn, quá khó hiểu, những thuật ngữ chuyên ngành ít phổ biến cũng có…tác hại hai chiều. Thứ nhất, người nghe khổ sở vì không hiểu nổi. Thứ hai, bạn sẽ bị mang tiếng xấu là người hay khoe mớ kiến thức “vĩ mô”, hoặc là người không đủ trình độ để diễn giải rõ ràng cụ thể! Liệu sau đó còn ai muốn nói chuyện với bạn?

+ Câu hỏi “Chuyện gì sẽ xảy ra nếu…?” (“What if?”)

Loại câu hỏi này là một cách thức mà bạn không thể bỏ qua nếu muốn cuộc chuyện trò thú vị và sinh động.

“Chuyện gì sẽ xảy ra nếu Bin Laden bị bắt?”

“Nếu may mắn trúng số, bạn sẽ mua cái gì trước tiên?”

Những câu hỏi giả định kiểu này thì chẳng bao giờ giới hạn đề tài lẫn số lượng. Bạn có thể luôn nghĩ ra chúng với nhiều điều thú vị hơn nữa. Câu chuyện sẽ được tiếp nối sống động hơn. Và những câu trả lời thì muôn màu muôn vẻ.

Hãy chọn những đề tài liên quan đến mọi người, không phân biệt giới tính, tuổi tác hay địa vị xã hội. Bất cứ ai cũng có thể trả lời và tranh luận sau câu hỏi giả định của bạn. Vậy là bạn thành công!

Có một câu hỏi mà tôi thường đặt ra khi gặp gỡ nhiều người ở các buổi tiệc…

Giả sử bạn ở trên một hòn đảo với duy nhất một người nữa là bạn thân của bạn, anh ấy sắp qua đời vì bệnh ung thư. Trước khi mất, anh tiết lộ với bạn rằng không ai biết anh ta có 100 ngàn đô la trong ngân hàng. Anh ta nói cho bạn biết mật mã rút tài khoản, nói tâm nguyện cuối rằng muốn trao số tiền ấy cho cậu con trai sắp thi vào đại học. Sau đó, anh ta qua đời. Nhưng cậu con trai ấy là một tay ăn chơi lêu lổng và chẳng có ý muốn học hành gì cả. Nếu trao cho hắn số tiền ấy, chắc chắn hắn sẽ nướng ngay vào sòng bạc và các hộp đêm trong phút chốc. Trong khi đó con trai của bạn lại là một đứa chăm chỉ, cũng sắp thi đại học và khát khao trở thành bác sĩ. Vậy thì, bạn sẽ đưa số tiền đó cho ai?!

Tôi đã kể chuyện và hỏi câu hỏi trên với rất nhiều người, từ những nguyên thủ quốc gia đến những anh lính mới nhập ngũ. Và cho dù hỏi với bất cứ ai thì bao giờ tôi cũng tạo ra một cuộc tranh luận vô cùng thú vị và “gay cấn”. Mỗi người đều có ý kiến riêng của họ. Nhưng ai cũng thích thú và hào hứng. Đôi khi câu chuyện này được tranh luận suốt cả bữa tối.

Một tổ chức tên gọi là Mensa tập trung nhiều người tài trí trên khắp thế giới. Tổ chức này thường thích đưa ra những vấn đề tranh luận thú vị đề cập đến cuộc sống con người, khuyến khích sự động não và tư duy logic.

Chúng ta hãy thử tìm hiểu hai câu chuyện thú vị dưới đây của họ:

1. “Có bốn người đàn ông trong một hầm mỏ. Không may hầm mỏ bị sập. Họ cố gắng thoát ra ngoài nhưng chỉ có một lỗ thông duy nhất lên mặt đất. Bốn người xếp hàng rồi đo xem ai cao nhất. Không may người cao nhất trong nhóm lại là người mập nhất! Chỉ anh ấy mới với tay được tới cái lỗ, và khi đang leo lên lưng chừng thì bị kẹt cứng. Theo bạn thì ba người còn lại ở bên dưới sẽ làm gì? Có nên kéo anh vừa cao vừa mập rơi xuống lại để lỗ thông thoáng khí hay không? Liệu bọn họ có đánh nhau để giành phần thoát hiểm trước không? Và nếu là một trong số họ thì bạn sẽ thoát hiểm bằng cách nào?”

2. “Giả sử một vị thần ban cho bạn phép tàng hình thì bạn sẽ làm gì?” Đề tài này được đưa ra bàn luận trong một lần tôi có dịp đến tham dự buổi họp mặt của nhóm Mensa. Một người nói rằng sẽ sử dụng phép tàng hình để làm việc thiện giúp người. Nhưng không phải ai cũng tốt bụng như thế. Một người nói sẽ lợi dụng việc tàng hình để việc kinh doanh trở nên tiến triển hơn. Trời ạ, nếu có một con ma vô hình lọt vào thao túng thị trường chứng khoán, ắt hẳn sẽ biến một kẻ vô gia cư hóa thành tỷ phú giàu cỡ Bill Gates chứ chẳng chơi. Người khác lại nói ông ta sẽ tới ngay trường đua ngựa để lấy trộm những thông tin mật và sẽ có khối tiền. Không thể phủ nhận năng lực siêu nhiên này sẽ giúp bạn có thể thống trị cả thế giới. Nếu được tàng hình bạn sẽ làm gì đây, hoạt động từ thiện hay sinh lợi riêng cho bạn?

Cuối cùng, có thể khẳng định dạng câu hỏi giả định này có rất nhiều tác dụng. Ở những thời điểm cuộc trò chuyện đang kéo dài lê thê để khơi ngòi cho một đề tài mới hấp dẫn. Tuy nhiên bao giờ cũng vậy, bạn cần đặt câu hỏi giả định đúng lúc đúng nơi, nội dung cũng phù hợp và chừng mực. Ví dụ khi bạn nói chuyện với người tu hành thì đừng “giả định” những việc trần tục quá. Nói chuyện với vợ của bạn mình mà “giả định” rằng “Nếu tối nay chồng chị đi chơi với ai đó…” thì quả là thiếu tế nhị! “Giả định kiểu này có thể dẫn đến kết cục thảm hại là bạn sẽ nhận được cái tát trời giáng từ bà vợ, chưa kể sau đó tới lượt ông chồng tính chuyện phải quấy với bạn nữa. Tóm lại, ý của tôi là chúng ta chỉ nên châm ngòi cho một câu chuyện hấp dẫn chứ đừng dại dột châm ngòi cho một quả bom xung đột!

+ Quan tâm đến khung cảnh xung quanh

Những người tổ chức tiệc tùng có kinh nghiệm thường trang hoàng gian phòng, nhà cửa sao cho không khí thật thân mật và thoải mái. Tùy sự lựa chọn của bạn, hoặc mang tính khoa học hoặc tính nghệ thuật, một lọ hoa mềm mại hay những vật trang trí có góc cạnh, tất cả đều có tác dụng không nhỏ đến tâm lý người dự tiệc. Tôi không phải là một chuyên gia về hoa, cũng không phải kiến trúc sư thiết kế, nhưng tôi có thể thuật lại cho các bạn nghe vài điều về cách bố trí gian phòng quay hình của chương trình “Larry King Live” trên đài CNN của tôi.

Cái ghế của tôi cũng như của các vị khách mời đều được làm bởi các nhà thiết kế chuyên nghiệp hợp tác với CNN. Họ đã thành công trong việc tạo ra một không khí mang lại cảm giác thân mật, thoải mái giữa chủ và khách từ những chiếc ghế ngồi này. Trên bàn chúng tôi chẳng có một bông hoa nào, phía sau cũng không có những bức tranh khổng lồ nào về quang cảnh New York hay Washington làm phông cả. Chúng tôi chỉ có những chiếc ghế “phối cảnh” với một tấm bản đồ treo trên tường. Đơn giản nhưng hài hòa. Tôi nghĩ thế. Cám ơn những nhà thiết kế có óc sáng tạo thật độc đáo này!

Khung cảnh bạn chọn để bạn bè cùng nhau trò chuyện thì không cần quá màu mè. Cũng không vì chỗ đẹp mà quên đi thời điểm có hợp lý không. Ví dụ nếu nhà bạn có một khoảng sân vẫn thường là chỗ rượu trà lý tưởng, nhưng hôm nay thời tiết nóng bức oi nồng thì bạn nên chuyển vào trong nhà có quạt hay máy lạnh. Ngoài ra hãy sắp xếp chỗ ngồi một cách hợp lý. Phòng chật thì bảo khách ngồi gần, nhà rộng thì mời khách ngồi thưa ra. Nếu không đủ chỗ ngồi thì linh động tổ chức tiệc đứng (buffet). Không có gì khiến người ta cảm thấy khó chịu hơn khi suốt bữa tiệc phải nhúc nhích trong một cái bàn chật hẹp.