P1- Chương 11

Để tiện
đi lại, giám mục yêu cầu Trưởng ty công an Vĩnh Long cấp cho Luân thẻ kiểm tra.
Ngay chiều hôm đó, Luân đến Ty công an.

Người
đón Luân ngoài cổng chính là trung úy Thu. Hắn hơi sượng. Luân giả như không
còn nhớ câu chuyện trưa nay.

Trưởng
ty công an, một con người nhiều răng vàng, mặt đỏ gay, nhã nhặn mời Luân điền
vào một tờ giấy những điểm chính của lí lịch Luân.

Ngó qua
những phong bì lưu niệm bày dưới tấm kiếng ở bàn viết, Luân biết trưởng ty
thuộc hạng công chức công an lâu năm, quốc tịch Pháp. Có rất nhiều bút tích của
Perrier, giám đốc mật thám liên bang, Bazin, giám đốc mật thám Nam Việt, Mai
Hữu Xuân, giám đốc PSE(1). Tên ông ta là Géo Nam. Với hạng nầy, tình thế trước
mắt không phải ưu đãi, nếu không nói trùng trùng khó khăn. Cho nên, họ cố lập
công. Vả lại, họ nhiều kinh nghiệm – đặc biệt, kinh nghiệm đối phó với cách
mạng, chắc chắn chủ mới sẽ không phung phí…

(1) Police Spéciale de l’Est (cảnh sát đặc biệt miền
Đông)

Luân
điền xong tờ giấy. Géo Nam chỉ liếc qua. Ông ta mời Luân thuốc, rồi xoa tay
liên tục, ấp úng…

- Đây
chẳng qua là formalité(2)… Thưa ông kĩ sư… Chúng tôi sẽ cấp cho ông kĩ sư một
thẻ kiểm tra hợp lệ. Trước đó, tôi cần ông kĩ sư làm sáng tỏ vài điểm trong tờ
khai lí lịch. Thiệt cực chẳng đã tôi mới dám làm phiền ông kĩ sư.

(2) Thủ
tục.

Luân
biết Géo Nam đọc rất sơ sài lí lịch của anh, vậy những câu hỏi thật ra đã được
sửa soạn trước. Ai sửa soạn cho Géo Nam, chẳng khó gì mà không đoán ra. Và chắc
chắn người ta đã mở máy ghi âm.

- Xin
ông trưởng ty cứ phép mà làm. Tôi đã sẵn sàng chịu cuộc thẩm vấn nầy… - Luân
nói.

- Dạ… -
Trưởng ty rối rít – Dạ, đâu phải thẩm vấn. Ông kĩ sư chớ hiểu lầm. Đức giám mục
nghe được, thì rầy ra cho chúng tôi lắm.

- Xin
ông trưởng ty bắt đầu!... – Luân giục.

- Dạ,
hoặc ông kĩ sư trả lời từng câu, hoặc đợi chúng tôi nêu hết, ông trả lời một
lần.

- Cách
nào là tùy ông!

- Vậy,
xin phép ông kĩ sư ta bắt đầu… - Trưởng ty cao giọng – Xin ông kĩ sư cho biết
vì sao ông đang làm trưởng phòng mật vụ lại đổi ra tiểu đoàn?

- Tôi
thích trực tiếp hoạt động ngoài mặt trận – Luân trả lời, giọng thản nhiên.

- Chỉ
có lí do vậy thôi sao?

- Chỉ
có vậy!

- Do
ông tình nguyện hay do một sự gợi ý nào đó?

- Tôi
tình nguyện.

- Xin
lỗi, phải chăng ông kĩ sư thấy có những khó khăn khi ông phụ trách cơ quan tình
báo. Khó khăn không phải vì năng lực của ông mà vì, tỉ như sự kiểm soát nầy khác…

- Cứ
cho như suy luận của ông là có cơ sở đi!

- Cám
ơn ông kĩ sư, tại sao ông không đi tập kết?

- Tôi
muốn ở lại miền Nam.

- Cấp
trên có giao nhiệm vụ cho ông không?

- Tất
nhiên là có.

- Ông kĩ
sư có thể cho biết vài nét về nhiệm vụ ông kĩ sư được giao…

- Ty
của ông chưa có nghị quyết của Xứ ủy?

- Thưa
chưa!

- Chẳng
có gì là bí mật. Chúng tôi đấu tranh thực hiện nghiêm chỉnh Hiệp nghị Genève,
trước hết là chính quyền hai miền lập quan hệ bình thường, hiệp thương tiến tới
tổng tuyển cử thống nhất nước nhà.

- Xin
lỗi ông kĩ sư, Đài phát
thanh Hà Nội cũng nói như vậy!

- Tôi
đã bảo là không có gì bí mật cả mà!

- Trước
khi ra thành, ông kĩ sư có gặp những người lãnh đạo cao nhất của Nam bộ?

- Có…
Tôi gặp luật sư Phạm Văn Bạch, chủ tịch Ủy ban Nam Bộ, Nguyễn Văn Kỉnh trong
Trung ương Cục. Dĩ nhiên, tôi gặp anh tôi, Jean Nguyễn Thành Luân. Và các đồng
chí chỉ huy tôi…

- Cám
ơn ông kĩ sư. Bây giờ, ta sang một vấn đề khác. Ông có thể cho biết thái độ của
ông đối với Chính phủ quốc gia.

- Một
là tôi chưa rõ ông trưởng ty muốn nói đến Chính phủ nào, của ông Bảo Đại hay
của Ngô Đình Diệm…

- Coi
như của Thủ tướng đi…

- Hai
là, thái độ của tôi như thế nào còn tùy thái độ của Chính phủ ông Diệm đối với
đất nước, đối với những người kháng chiến.

Luân
ngừng một lúc rồi nói tiếp:

- Riêng
với cá nhân ông Ngô Đình Diệm, tôi không giấu giếm tình cảm. Ông Diệm là người
có đầu óc quốc gia. Nếu vì một lẽ gì mà nước nhà chưa thống nhất theo tinh thần
Hiệp định Genève, tôi hi vọng ông Diệm giữ vững nền độc lập ở miền Nam, thực
hiện dân chủ và đạt sự phát triển phồn vinh.

Géo Nam
ghi chép lia lịa. Song, Luân để ý ông ta thật sự không quan tâm nhiều đến việc
ghi chép. Cái chính là ông ta suy tính - hoặc nhớ - các câu hỏi.

- Người
của ông có đặt quan hệ với ông không?

Câu hỏi
nhà nghề nầy được Géo Nam tung ra vào lúc bất ngờ nhất.

- Có!

Luân
trả lời rắn rỏi.

- Tôi
không nói việc ông đến phái đoàn của Cộng sản bên cạnh Ủy hội quốc tế hay đến phái
đoàn Ba Lan. Tôi muốn hỏi ông kĩ sư về quan hệ bí mật kia!

Luân
ung dung:

- Tôi
hiểu… Câu trả lời của tôi vấn là: Có!

- Chắc
là có mật, ám hiệu?

Luân
phì cười. Géo Nam biết mình hớ, loay hoay mãi với cây bút.

- Là
trưởng ty công an ông dễ rút ra kết luận về việc tất nhiên đó. Nhưng tôi nói
luôn để ông khỏi băn khoăn! Tôi chỉ liên hệ với tổ chức khi cần và ngược lại.
Chắc ông muốn hỏi về địa điểm và ngày giờ. Xin lỗi, đây không phải là cuộc thẩm
vấn như ông nói. Mà dầu là thẩm vấn, nói hay không vẫn là quyền của tôi… Hoặc
giả, các ông nghĩ đến chức vụ trưởng phòng mật vụ trước kia của tôi. Tôi trở
lại đời sống dân sự bình thường chứ không phải để chấp nối với cơ sở tình báo
cũ của tôi. Về mặt nầy, các ông sẽ có lợi nhiều hơn nếu tôi vẫn hoạt động với tư
cách cán bộ mật vụ!

- Thưa
ông kĩ sư – Géo Nam chống chế - Chúng ta đang tính những bước hợp tác lâu dài.
Tôi không tò mò đi vào những chi tiết nhỏ nhặt. Nếu câu hỏi làm phật ‎ý ông kĩ
sư, tôi xin lỗi. Ông cho biết, sắp tới ông sẽ làm gì?

- Tôi
có thể viết báo, dạy học, có thể dự vào các tổ chức quần chúng như nghiệp đoàn…

Nói đến
đây Luân bỗng mạnh giọng:

- Và
không loại trừ khả năng tôi hoạt động bí mật thậm chí… ra khu, cầm vũ khí! Nhân
tiện, tôi báo với nhà cầm quyền: tôi không mang về thành súng đạn, thuốc nổ,
điện đài.

- Chúng
tôi tin ông kĩ sư!

- Tôi
nhắc lại! Hiện nay cá nhân tôi không mang những thứ ấy, chúng không thuộc trách
nhiệm của tôi.

Géo Nam
cười nhẹ. Ông ta gạch dưới hai chữ “hiện nay” trong ghi chú. Suy nghĩ một lúc,
ông ta gạch dưới thêm chữ “cá nhân tôi.”

- Câu
trả lời của ông kĩ sư thật rõ ràng, thật sòng phẳng. Tôi muốn biết nếu người ta
đề nghị với ông một sự hợp tác thì ý ông thế nào? Dĩ nhiên, điều kiện không
thiệt thòi cho ông đâu.

- Vấn
đề không phải là người ta dành cho tôi một cái gì đó. Vấn đề là đường lối chính
sách chung liên quan đến hàng chục triệu người. Đây mới thật là điều kiện –
Luân nói, cau mày.

- Có lẽ
trong đời, đây là lần đầu tiên tôi nghe được những câu trả lời hết sức thâm
trầm. Tuy khác trận tuyến với ông kĩ sư – đó là trước kia – tôi phải nói rõ sự
khâm phục của tôi… Tôi sắp hỏi ông kĩ sư một câu quan trọng, mong ông kĩ sư suy
nghĩ và trả lời thành thật…

Luân
mỉm cười, trước sự rào đón của Géo Nam.

- Ông
có phải là đảng viên Đảng Cộng sản – bây giờ kêu bằng Đảng Lao động?

Luân
không trả lời ngay, môi mỉm cười. Géo Nam gần như nín thở chờ đợi.

*

Tình
huống này được dự đoán từ trước, trong những phiên làm việc kĩ thuật giữa Luân với anh Sáu Đăng, Phó giám đốc Sở Công an –
một trong bảy người nắm rõ nhiệm vụ của Luân, không tính Sa, Quyến và một cán
bộ nữa, tên Ngọc. Anh Sáu chính là đồng chí sẽ trực tiếp phụ trách Luân trong
công tác mới.

Thật
ra, Luân đã dứt khoát với anh Tư: nếu không giấu được đảng tịch thì Luân xin
chiến đấu ở nông thôn; anh tự lượng sức: anh không đóng xuể vai một kẻ phản
Đảng.

Thế là
anh Tư giao cho anh Sáu Đăng cùng trao đổi với Luân phương cách làm sao trước
sau Luân giữ đúng thân phận một phần tử Quốc gia kháng chiến ngoài Đảng với các
biến chuyển về tư tưởng thật hợp lí, từng bước hòa vào một trường của chế độ
phản động. Phương cách đó không dễ. Luân được bảy tuổi Đảng, từng kinh qua Bí thư tiểu đoàn, Ủy viên Thường vụ Trung đoàn ủy. Anh đã sinh hoạt Đảng ở cơ quan Phòng mật vụ, Ban chủ huy
Liên Trung đoàn 120, các tỉnh đội thuộc đồng bằng, một số không ít cán bộ của
Ủy ban Kháng – Hành(3) Nam bộ, của Sở Công an, Phòng quân báo và tất nhiên,
Trung đoàn 58, tiểu đoàn 420 cùng Bộ tư lệnh Phân liên khu, thường vụ Tỉnh ủy Bạc Liêu, Rạch Giá, Cần Thơ, Sóc Trăng, Long
Châu Hà, Long Châu Sa và Vĩnh Trà Bến đều từng làm việc với anh theo tinh thần
nội bộ Đảng.

(3) Ủy ban
kháng chiến – hành chánh, gọi tắt.

Sau
cùng, anh Sáu Đăng lập xong bản danh sách cho thấy phần lớn những người biết
rành đảng tịch của anh đều ở trong diện tập kết, số còn lại không thể là mối đe
dọa đối với anh.

Luân
suy nghĩ rất căng thẳng và lần lần anh đi sát đến một phương thức.

*

Luân
trả lời, ngó thẳng Géo Nam:

- Tôi
biết các ông quan tâm chuyện nầy. Tôi lấy làm tiếc mà trả lời rằng: Chưa! –
Luân trả lời, môi vẫn mỉm cười.

Géo Nam
có vẻ bị xúc động. Ông ta ngó Luân một lúc:

- Tôi
dự kiến ông sẽ trả lời “không,” nhưng ông lại trả lời “chưa.” Có lẽ cách sau
thông minh hơn. Tuy vậy, ông cho phép tôi nêu lên hoài nghi: Làm sao Việt Minh
dám trao cho một trí thức thuộc một vọng tộc, dân Tây, đạo Thiên Chúa cầm đầu cơ quan mật vụ rồi
nắm một đơn vị quân
chủ lực lớn khi
người đó không phải là đảng viên?

Luân
biết đây là một tụ bài, mọi kính hiển vi châu vào câu trả lời của anh. Anh
khoan thai châm thuốc.

- Nghi
ngờ là quyền của các ông. Còn việc tôi chưa vào Đảng Cộng sản lại rất đơn giản:
Tôi còn tin Chúa mà điều lệ Đảng đòi hỏi người đảng viên phải vô thần. Tôi
không thấy có gì trở ngại đối với người ngoài Đảng Cộng sản thực hiện nhiệm vụ
của mình, nên cũng không quan tâm việc mình vào hay chưa vào Đảng. Còn trọng
trách? Tư lệnh Nam bộ trước đây, trung tướng Nguyễn Bình là ủy viên trung ương
Quốc dân đảng. Ông nghe nói ông Nguyễn Phương Thảo chớ? Đó là một tên khác của
trung tướng. Giám đốc Sở công anh Nam Bộ Diệp Ba là lãnh tụ Việt Nam Độc lập
Đảng. Còn các ông Kha Vạn Cân, Nguyễn Thành Vĩnh, Tổng thư kí Ủy ban kháng
chiến hành chánh Nam Bộ Trần Bửu Kiếm là một lãnh tụ Đảng Dân chủ. Tại địa
phương nầy, Vĩnh Long, liên trung đoàn trưởng Đặng Văn Thông là một tín đồ đạo
Thiên Chúa… Tôi có thể kê hàng quyển sách, hơn nữa, cả một pho từ điển về những người không phải đảng viên Cộng sản
lại giữ những chức vụ cao, cao hơn tôi rất nhiều.

Géo Nam
định nhận xét điều gì đó về câu trả lời của Luân, song lại thôi, ông ta tiếp
tục cái đà của cuộc sát hạch.

- Ông
cho biết, ông chưa là đảng viên Cộng sản, vậy ông có thích Đảng Cộng sản không?

- Nếu
không thích làm sao tôi có thể hợp tác với những người Cộng sản suốt chín năm?

- Tôi
có thể nói ông là…un communisant(4) hay un communiste sans parti(5)?

- Tùy ông…
Il faut appeler chaque chose par son nom(6). Tôi là một người kháng chiến. Tel
que je suis(7).

(4) Một
người cảm tình Cộng sản.

(5) Một
người Cộng sản không Đảng.

(6) Nên gọi
mỗi vật bằng tên của nó.

(7) Tôi là như vậy đó.

Géo Nam
lấy khăn tay lau mồ hôi lấm tấm trên trán, ấp úng:

- Thưa
ông kĩ sư, ông là một người thông minh. Đặc biệt thông minh. Tôi không còn đặt
ra câu hỏi nào nữa. Sau đây, câu cuối cùng, không phải là một câu hỏi. Nó là một đề nghị: Theo ông kĩ sư, Chính phủ của Thủ tướng Ngô Đình Diệm
cần làm cái gì mà ông kĩ sư cho là có ý nghĩa quan trọng nhất, hiện nay và sau
nầy?

- Một
câu hỏi khó trả lời trong vài phút, thậm chí vài giờ. Song, nếu cần một câu
thôi thì câu đó sẽ là: Chính phủ của ông Ngô Đình Diệm cần phải có một chủ
thuyết khả dĩ khai quật được sức mạnh tinh thần của dân chúng, làm cơ sở được
cho các đối sách trước mắt và lâu dài. Cái cơ sở nhất của chủ thuyết: Quốc gia
và nhân phẩm, đó là hai chủ điểm của chủ thuyết. Viện trợ Mỹ không thay đổi
được chủ thuyết. Thiếu chủ thuyết mọi cố gắng đều như bèo bọt…

Bây giờ
Géo Nam ghi chú thật cẩn thận, mồm lẩm bẩm cái gì đó.

- Cám
ơn ông kĩ sư. Cuộc nói chuyện của chúng ta đã hoàn tất mĩ mãn. Vài hôm nữa, ông kĩ sư nhận thẻ kiểm tra. Dĩ nhiên, ông kĩ sư cho
phép nhân viên chuyên môn chụp một kiểu ảnh 4x6.

Géo Nam
đưa Luân đến phòng ảnh.

- Tôi
báo ông trưởng ty, trong khi chở đợi nhận thẻ kiểm tra, tôi sẽ ở nhà cũ của cha
mẹ tôi, thăm viếng bà con, bạn bè…

Luân
vừa đi vừa bảo.

- Đó là
quyền của ông kĩ sư… nếu không kĩ sư cần sai phái việc chi cứ gọi, chúng tôi sẽ
cố gắng làm vừa lòng ông kĩ sư.

*

Nhu
chăm chú đọc bản lí lịch của Luân:

Tên:
Nguyễn Thành Luân, Robert.

Quốc
tịch: Việt Nam (trước
kia: Pháp)

Sinh
tại Vĩnh Long, ngày 7 tháng 6 năm 1921

Học
lực: Kĩ sư canh nông (Đại
học Hà Nội)

Nghề
nghiệp: Cán bộ kháng chiến

Trong
kháng chiến:

a) Vận
tải vũ khí Bắc Nam (1945 –
1947)

b)
Trưởng phòng mật vụ Nam bộ (1948 – 1949)

c) Tham
mưu trưởng Liên Trung đoàn 129, trung đoàn phó trung đoàn 58 kiêm tiểu đoàn
trưởng Tiểu đoàn 420 quân chủ lực thuộc Bộ tư lệnh phân liên khu miền Tây Nam Bộ (từ
1950 trở đi)

Tôn
giáo: Công giáo.

Cha:
René Nguyễn Thành Luân (đã
mất)

Mẹ:
Trần Thị Thủy (đã
mất)

Anh: Louis
Nguyễn Thành Luân, bác sĩ, ở Pháp.

Anh:
Gustave Nguyễn Thành Luân, kĩ sư, ở Sài Gòn.

Chị:
Christine Nguyễn Thành Luân, kiến trúc sư, ở Ý.

Anh:
Jean Nguyễn Thành Luân, luật sư, trong Ủy ban kháng chiến hành chánh Nam Bộ.

Chị:
Marguerite Nguyễn Thành Luân, giáo sư, ở Anh.

Em gái:
Marie – Louise Nguyễn Thành Luân, kiến trúc sư, ở Gia Nã Đại.

Vợ con:
Chưa vợ

Đảng
phái: Không.

- Đức
cha thấy thế nào? – Nhu hỏi.

Thường
thường Ngô Đình Thục rất dè dặt phải trả lời các câu hỏi của Nhu, cho nên ông
chỉ nói lấp lửng.

- Cũng
rõ. Ta biết cả rồi… Anh ấy còn khai chưa đủ thôi: vợ của Louis, Gustave, Jean,
chồng của Christine, Marguerite, Marie-Louise.

- Chưa
rõ đâu! Đây chỉ là tờ giấy trắng – Nhu kêu lên.

- Nghĩa
là thế nào? – Giám mục ngơ ngác.

- Hai
nghĩa: quá thật, quá đủ, do đó dẫn đến nghĩa thứ hai: chưa có chữ nào cả!

- Chú
nói chi mà rắc rối quá! - Giám mục ngao ngán.

- Em
diễn đạt thế này: Nó nói thật đến mức nó nói láo.

- Thôi,
ta hãy nghe băng ghi âm… Có thể qua đó, chú đánh giá anh ta chính xác hơn.

Giám
mục mở máy ghi âm những câu hỏi và trả lời ở Ty công an. Từng chập, Nhu tắt
máy, tư lự. Giám mục cứ phải giục Nhu nghe cho hết.

Nghe
xong, Nhu đi lại mãi trong phòng. Giám mục rụt rè:

- Chú
còn thắc mắc gì không? Lạy Chúa, nó mà Cộng sản, tôi sẽ là người trước tiên
xiềng cổ nó!

- Về lí
– em nhắc lại, về lí - lời như hắn không còn chỗ nào bắt bẻ được. Chính vì không
có chỗ nào bắt bẻ được mà em nghĩ: đây là một tay đáo để! Cầu mong, trong tất
cả các điều hắn khai chỉ cần một điều thật thôi: quả hắn chưa vô Đảng Cộng sản…

Nhu đột
ngột nói như thì thầm:

- Thưa
Đức cha, ta cần, ta rất cần một người như anh chàng nầy, một anh chàng tuyệt
diệu!

Giám
mục nở nang mặt mũi:

- Vậy
chú đã tin nó rồi?

Nhu vụt
cười phá. Giám mục nhíu mày, khó chịu.

- Tin?
Sao Đức cha phí phạm lòng tin quá vậy?

Nhu
ngưng cười, hơi mím môi:

- Mà
Đức cha nói đúng. Đó cũng là lòng tin.

Chỉ
ngón tay vào ngực mình rồi chỉ vào Giám mục, Nhu nói say sưa:

- Em
tin. Nhưng tin chúng ta!

Rồi tay
Nhu phác lên khoảng không cử chỉ của kẻ nắm chặt cương con ngựa.

Nhu cho
máy ghi âm quay trở lại, nghe đoạn Luân nói về chủ thuyết. Băng ghi cả lời lẩm
bẩm của Géo Nam: “Chủ thuyết… Théorie? Doctrine?”(8)

- Anh
chàng Nguyễn Thành Luân nói đúng – Nhu tắt máy – Chủ thuyết! Phải có chủ thuyết
nếu không muốn mọi thứ tan như bèo bọt… Còn tay Géo Nam chỉ biết chữ chủ thuyết
sau khi dịch nó ra tiếng Pháp. Mà dịch cũng không đúng. Chủ thuyết của ta phải
là Foi Croyance(9)

(8) Lí
thuyết? Chủ nghĩa?

(9) Lòng
tin, tín ngưỡng.

Nhu ngó
ra vườn hoa:

- Đức
cha nên thúc đẩy cho quan hệ giữa Đức cha và anh ta thân mật hơn, mang tính
chất gia đình, tỉ như
Đức cha nhận anh ta làm con nuôi, đưa anh ta vào gia đình chúng ta. Cũng hợp lí
thôi. Đức cha vốn là bạn thân của cụ René…

Nhu đột
ngột quay lại:

- Đức
cha thấy không? Một cuộc đọ trí hết sức lí thú, hào hứng. Một cuộc đọ trí mà
đối thủ của tự bộc lộ thân phận mình trần trụi. Hay!

Nhu
đứng giữa phòng, cắn ngón tay cái, trong khi cánh tay kia đặt lên ngực, đăm
chiêu ngó tượng Chúa hài đồng và chiếc máng cỏ.