Bốn ngày sau, một đội Thiết Ðột bảo vệ ba cha con Lợi bí mật đi về Hà Ðông sau bữa cơm chiều. Họ đến điện bà chúa Lừ, nơi sư Nhất Hạnh đã soạn lễ. Nhìn thấy Lợi, sư gập mình quì gối nhưng Lợi đỡ dậy. Sư nghiêng người chào Quốc vương và Hoàng thái tử xong, kính cẩn rước ngồi lên một chiếc sập gụ. Ngay dưới chân sập là hai chiếc chiếu cạp điều, ngồi xung quanh toàn những nhạc công, tay kèn, tay nhị. Họ không biết là vị chủ tể của cả nước đến, chỉ nghe Hạnh bảo rằng đây là gia đình một vị phú hộ ở Sơn Tây mới về kinh.

Cô đồng điện Lừ chạc ba mươi. Ðầu đội một chiếc khăn đỏ, mặt mũi xanh xao gầy guộc, mắt cô lúc nào cũng lờ đờ như ngủ gật. Cô lắc lư đầu, thỉnh thoảng nhếch miệng cười, một cái cười lạnh lẽo vô cảm của người chết chôn rồi đội mồ sống lại. Phủ phục, cô nằm bất động khi sư Nhất Hạnh thỉnh chuông, cắm những bó nhang lên điện thờ, thỉnh thoảng niệm to :

- Án Lam sa ha, chí tâm đỉnh lễ, tận hư không, biến pháp giới, quá, hiện, vị lai, chư Phật, Tôn Pháp, Hiền Thánh, Tăng thường trụ tam bảo.

Chí tâm thỉnh lễã, Sa bà giáo chủ Bản sư Thích ca Mâu Ni

Chí tâm thỉnh lễã,Tây Phương cực lạc giáo chủ A di Ðà

Chí tâm thỉnh lễã, Ðương lai giáo chủ Di Lặc tôn

Cầu Phật từ gia hộ

Tâm bồ đề kiên cố

Xa bể khổ sông Mê

Chóng quay về bờ Giác...

Nhất Hạnh ê a, tay nhịp mõ một lúc thì trời đổ mưa. Tiếng mưa rào rào trùm lên những câu kinh kéo lê thê, thỉnh thoảng lại bị những cơn gió phần phật thốc vào mái điện át đi. Liếc mắt về phía Tư Tề và Nguyên Long, Lợi thấy chúng phảng phất nét giống nhau mặc dầu Tư Tề hơn Long gần hai con giáp. Có khác, chỉ là cặp mắt. Mắt Tư Tề hai mí sụp xuống. Mắt Nguyên Long một mí xếch lên. Làm sao mà biết chúng là anh em hay là bố con với nhau ? Lợi cố xua câu hỏi đó đi, quay lại chú tâm nghe. Nhất Hạnh vẫn ê a :

- ... Nguyện nghiệp chướng báo chướng

Phiền não chướng, ba chướng tiêu trừ

Nguyện tân duyên, cựu duyên

Oan trái duyên, mọi duyên giải thoát...

Tội từ tâm khởi cũng từ tâm diệt

Tội diệt, tâm không, cả hai triệt tuyệt...

Hồn chưa tiêu oan

Phách còn trói buộc

Về đây giải bày...

Chiếc khăn đỏ trên đầu cô đồng lắc mạnh rồi xoay vòng vòng. Ðám nhạc công bấy giờ ngồi xuống tay vặn đàn lên dây. Nhất Hạnh thỉnh một hồi chuông. Tiếp tục đọc :

- Nam mô bát ra dát na đá ra gia giạ... Nam mô a rị gia bà cô cát đế thước bàn ra giạ, sa bà ha...

Cô đồng thình lình cười lên khanh khách khiến Nguyên Long đang ngủ gà ngủ gật choàng dậy. Cô cất tiếng hát the thé :

- Cô về cô hát cô chơi

Tay cầm kiếm trỏ rắn dơi thành rồng...

Ưỡn ẹo lượn vòng trên chiếu, hai tay cô đồng vung vẩy lên xuống như đang chèo thuyền theo nhịp kèn rền rĩ. Nhất Hạnh chắp tay miệng lầm rầm khấn vái. Bất thình lình cô đồng sà vào trước mặt Nguyên Long, miệng réo :

- Con mẹ ơi, lớn thế rồi à !

Nguyên Long không nhịn được, ré lên cười. Cô đồng lại ngó chòng chọc vào mặt Lợi, hai tay vỗ vào nhau, hò lên :

- Gánh vàng mang đổ sông Ngô

Sao người không nhớ lời xưa thuở nào...

Lợi rùng mình, toàn thân lạnh ngắt, khấn thầm :

- Cho ta thêm dăm năm. Nhìn Nguyên Long, Lợi nghĩ - Nó còn quá nhỏ, chưa được...

Quay sang Tư Tề mặt mũi như ngái ngủ, Lợi ghé vào tai, giọng gằn xuống ;

- Hồn Ngọc Trần từ sông Ác về đấy !

Tề co rúm người, nét kinh hoảng hiện ra, mồm méo xệch. Cô đồng lấy tay dí vào trán Tề, cười ha hả :

- ...chớ trái lời mang một dạ mà hai lòng nhé.

Như hiểu lời khấn của Lợi, cô quay nhìn, sẵng giọng :

- ...được, nhưng chỉ ba năm thôi. Nhớ lấy !

Vào đầu giờ Tí, khi cha con Lợi cùng đội Thiết Ðột ra về thì điện Lừ chìm vào màn đêm đen kịt như chưa từng bao giờ có thật. Cầm ba lạng vàng Lợi trả công, Nhất Hạnh thò tay vỗ vào vế cô đồng, giọng hể hả :

- Lấy một nhé ! Trang trải cho bọn kèn trống thì cũng còn hời khối...

Ngăït nghẽo cười, cô đồng nhẽo nhoẹt :

- Khuya rồi ! Ðằng ấy về đâu ngủ hả ?

Hạnh ghé vào tai thì thào gì đó mà cô thụi vào lưng Hạnh thùm thụp, miệng kêu ‘‘...thèm, thèm vào ! ’’ .

Thật tình mà nói, ba lạng vàng đổi lấy một xác quyết là giá còn quá rẻ. Sau khi rời điện Lừ, Lợi không còn nghi ngờ, tin rằng Nguyên Long đích thị là con Tư Tề chứ không phải con mình. Hết bứt rứt về một câu hỏi ám ảnh sáu năm ròng, Lợi bình thản tự nhủ, không con thì cháu, lọt sàng xuống nia rồi cũng vậy. Tuy thế, lúc chỉ còn ba cha con, Lợi thẳng tay tát Tư Tề một cái tát nổ đom đóm mắt.

Hai ngày sau, Nhất Hạnh ghé qua Ðông kinh, xin vào lậy tạ Lợi nhưng không được phép. Chỉ có Nguyên Long ra tiễn Hạnh. Ðứng trên thềm điện Vạn Thọ, Long hỏi :

- Bạch thầy, cái trò múa hát tối hôm nọ gọi là gì nhỉ ?

*

Duyên và nghiệp, hai khái niệm gắn vào nhau bằng cái run rủi của những cuộc đời bắt chéo ở những tọa độ trên trục thời gian. Trục đó không cứ thẳng mà xoay vòng theo một qui luật trong đó từ không ra có rồi từ có thành không. Tất cả mọi vận hành mang dạng đồng nhất uyên nguyên một khởi thủy bất khả phân. Tĩnh và động là một. Hữu thể hóa ra siêu hình, và ngược lại, trộn vào nhau như hình với bóng.

Chỉ có thế mới chẳng lấy gì làm ngạc nhiên khi trong cõi thế nhân cùng một lúc có Ðạo Khiêm, có Lý Tử Cấu, có Nguyễn Lão và có một Nguyễn Trãi nằm thoi thóp trong cái trái cạnh chùa Báo Thiên vào ngày mười bốn tháng tư năm Kỷ Dậu, năm Thuận Thiên thứ hai. Với Tử Cấu, chuyện dễ hiểu. Vốn đi lại với Ðạo Khiêm suốt mười lăm năm nay từ khi Khiêm trụ trì chùa Thiên Chính, Cấu nghe tin Khiêm vào Báo Thiên liền mang theo một bị Hầu trà, vai đèo một con vượn lông vàng, đi một mạch đến Ðông Kinh. Gặp Khiêm, Cấu la to ‘‘...giời ơi ! Dễ mà bỏ cố nhân à, đây - tay chỉ con vượn, Cấu đùa - đệ mang cho sư huynh kẻ tri kỷ tấm lòng vô lượng thọ Phật ! ’’. Biết tính Cấu bông lơn, Khiêm chỉ cười.

Cũng chiều ngày hôm ấy, hai anh em Thiên Tích và Thiên Hựu sai cáng Trãi vào chùa. Sáng nay, Lợi hạ lệnh tha Trãi, cho bọn Tích, Hựu đến đón khỏi ngục. Hựu nhìn Trãi mình chỉ còn da bọc xương, nghẹn ngào nói : ‘‘ ...đệ đưa ngài về nhà đệ nhé ! ’’. Trãi lắc đầu, biết là không nên để ai liên lụy. Ở Ðông Kinh, Trãi vẫn thân một mình. Từ ngày bị giam hãm, gia nhân dăm người hoảng sợ bỏ đi hết nên có về căn nhà nằm phía bắc hồ Thuyền Quang, Trãi chẳng còn một ai gần gũi chăm nom. Nắm tay Hựu, Trãi nhớ đến Ðạo Khiêm, thều thào ‘‘ ...nhờ hai vị đưa Trãi này vào chùa Báo Thiên ! ’’. Xẩm tối Ðạo Khiêm và Cấu đưa Trãi vào cái trái cạnh chùa. Nhìn Cấu, Trãi hồi tưởng lại buổi nói chuyện dưới trăng cạnh bờ vực nhìn ra sông Mã, tai lại văng vẳng tiếng hát năm xưa. Hình ảnh Xuyến bụng mang dạ chửa nhảy vào dòng nước sông Cầu ngỡ đã quên bỗng lại hiện lại. Vẳng từ đầu gió, đâu đó vẫn Xuyến hát lên ‘‘...chèo quơ nước ngược chuyến đò ngang...’’ và rồi nhắn nhủ ...chàng ơi ! đời đâu chỉ có đại sự... Hạnh phúc đến từ những cái nhỏ nhoi, lời nhắn đêm đầu trao thân cho Trãi trong túp lều góc thành Nam. Ôi, đại sự ! Ngẫm lại những ngày nằm trong ngục nhướng mắt tìm một chút ánh sáng hắt qua những khe song, Trãi chỉ thấy chua xót khôn cùng.

Về phần Nguyễn lão, kẻ đã dạy nghề bốc thuốc nam cho Trãi ngày Trãi còn bị quản thúc ở Ðông Quan trước khi chàng thoát ly đi tìm Hãn và nghĩa quân ở Mường Một, cái duyên đến từ nghiệp. Thấy Trãi như ngọn đèn cạn dầu, người nhà chùa đổ nhau đi tìm thầy tìm thuốc. Khi Nguyễn lão vào bắt mạch mới nhận ra kẻ đang thoi thóp kia chính là anh đồ cứng cổ năm nao đã bị Hoàng Phúc ức ép đến độ phải độ nhật bằng cách bốc thuốc ở Ðông Ðô dưới thời thuộc Minh. Nguyễn lão lo lắng, ở luôn trong chùa cả một tuần trăng. Chẳng hiểu là thầy thuốc mát tay hay cái mệnh bệnh nhân chưa tận, Trãi khỏe lên. Khi đã hồi sức, Trãi nhận ra Nguyễn lão, nắm tay đùa ‘‘...Huynh ạ ! Ngày xưa không có huynh thì đệ chết đói. Bây giờ, sắp chết vì đói, huynh lại cứu cho, rõ là tuần hoàn thì rồi cũng lại qui về một cái duyên nợ năm xưa ’’.

Tháng năm, Lợi ban biển ngạch công thần, tất cả gồm chín mươi ba người. Huyện thượng hầu, có Lê Vấn, Lê Sát và Phạm Văn Xảo. Á thượng hầu, một người, là Lê Ngân. Rồi Hương thượng hầu, ba người. Sau đến Ðình thượng hầu, mười bốn người, có Chích, cũng được Lợi tha. Rồi Huyện hầu mười bốn người, có Trịnh Khả, Nguyễn Xí, Lê Thụ... Phần Trãi được phong Á hầu, hạng bảy mươi. Tử Cấu lại bông lơn ‘‘...này huynh, bây giờ

Mặt hồ Dâm Ðàm chao nghiêng khi gió bốc những đám mây trắng phản chiếu bóng nước xô nhau bay về phía chân trời. Bèo nổi lênh đênh dạt ra để chỗ cho bọt nước chồi lên vỡ lục bục. Sợi giây câu chao động khiến đám cá đáy hồ nhớn nhác từng đàn trờn lên đợi cơn giông bỗng chợt sập về. Thoáng sau, mây ùn đen kịt phương nam. Cuối mắt, dăm ánh chớp xanh lè lòe lên xé trời xoạc ra thành từng mảnh. Sấm nổi ầm ầm dội về chập vào nhau gầm gừ dọa nạt. Tiếng sét khô khốc thoắt đánh vào màng tai, dư âm thốc vào như kim đâm buốt óc.